Tag: ιστορία

Παρένθεση

Κυριακή 26 Ιούλη. Οι διαδικασίες εκδημοκρατισμού στις αραβικές κοινωνίες σταμάτησαν στις περισσότερες περιπτώσεις δια της βίας. Με πραξικοπήματα, μαζικές δολοφονίες, άπειρες φυλακίσεις και βασανιστήρια. Η υποτιθέμενα “υπερασπίστρια των ανθρώπινων και πολιτικών δικαιωμάτων” δύση (συμπεριλαμβανόμενων διάφορων “επαναστατικών οργανώσεων”) συναίνεσε απόλυτα με μια βαθιά και βρώμικη σιωπή – και άφθονο πρωτοκοσμικό ρατσισμό. Δέχτηκε κάθε βλακεία, απ’ το ότι «οι επαναστάσεις έγιναν απ’ το twitter» μέχρι ότι «τις οργάνωσε η cia» – για να έχει ήσυχη την συνείδηση της συνενοχής στις σφαγές, στα διαρκή εγκλήματα των βολικών καθεστώτων.

Η αίγλη της “δυτικής φιλελεύθερης κοσμικότητας” πέθανε μαζί με τους εκατοντάδες αιχμάλωτους στο Κάιρο, στη Μανάμα και αλλού. Ξαναπέθανε στη λωρίδα της Γάζας, στην «Μεγάλη Πορεία της Επιστροφής». Είχε πεθάνει ήδη πριν στη βοσνία… Είναι αδύνατο να πείσεις κάποιον που τον πυροβολούν στο κεφάλι οι «πελάτες της δυτικής ελευθερίας», ή κάποιον που τον εξαφανίζουν για πάντα σε κάποιο μπουντρούμι, ότι υπάρχει τέτοιο πράγμα σαν την «δυτική ελευθερία» που να αξίζει να επενδύσει για να κρατηθεί αξιοπρεπής. Εμείς οι περιθωριακοί αντί-θεοι είμαστε αναγκασμένοι να σκύψουμε το κεφάλι ντροπιασμένοι. Αν δεν έχουμε τίποτα της προκοπής να πράξουμε από που θα πέρναμε το «δικαίωμα» να κάνουμε υποδείξεις; Επειδή γεννηθήκαμε από πρωτοκοσμικό γαμίσι; Είναι αρκετό αυτό λέτε;

Δυστυχώς δεν έχουμε, δεν μπορούμε να έχουμε με πειστικότητα την κομμουνιστική, εργατική απάντηση στο ερώτημα όχι μόνο της ελευθερίας και της δέσμευσης αλλά και της αξιοπρέπειας – όπως θα έπρεπε. Λόγια παχιά και θεωρίες, αααα, τέτοια υπάρχουν πολλά! Έργο πρακτικό, με συνοχή; Σπανίζει. Το ότι κάποιες θρησκευτικές απαντήσεις βρίσκουν, άρα, τον χώρο και τον χρόνο να σταθούν και να απλωθούν είναι δείκτης των δικών μας (συλλογικών) αποτυχιών. Της δικής μας ήττας εδώ και κάτι δεκαετίες. Και επ’ αυτού δεν χωράνε ούτε κατάρες ούτε εξυπνάδες.

Ένας τούρκος κομμουνιστής ποιητής, ο Ναζίμ Χικμέτ, μας έμαθε ότι … το πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο, είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίσει, είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουμε… Kαι ότι πρέπει να βγάζουμε τη γλώσσα στ’ άστρα – ίσως, λέμε, πρέπει να κάνουμε κάτι πιο δυναμικό σ’ όσους μας τα δείχνουν, είτε τα άστρα είτε τις εθνικές σημαίες τους…
Έτσι είναι πάντα. Αρκεί να μπορείς να το νοιώσεις. Κι όταν το νοιώθεις… δεν κουνάς εύκολα το δάκτυλο στην Ιστορία! Γιατί αυτή σου κουνάει το έδαφος…

(φωτογραφία. Το ατέλειωτο ακόμα και σήμερα νεκροταφείο των σφαγμένων στη Srebrenica. Οι δολοφόνοι ξεχνούν, κουκουλώνουν τα ίχνη τους. Όσοι επέζησαν και όλοι όσοι συμμερίστηκαν στον πόνο δεν ξεχνούν. Ούτε συγχωρούν. Και είναι πολλά εκατομμύρια…)

Η “αγιασοφιά” και η σουπιά: κοίτα ποιος μιλάει!

Παρασκευή 17 Ιούλη. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μπορεί να θυμούνται τον μιναρέ στο μικρό τζαμί στο Μοναστηράκι. Οι νεώτεροι απλά μπορούν να προσέξουν ένα ολοκαίνουργιο καμπαναριό (στη θέση του ισοπεδωμένου μιναρέ…) δίπλα από ένα σαφέστατα πολύ παλιό κτίριο (πάντα για το μικρό τζαμί στο Μοναστηράκι μιλάμε). Οι παλιότεροι μπορεί να θυμούνται το τουρκολίμανο. Επί εθνοσοσιαλιστικού πασοκ έγινε μικρολίμανο. (Το πασαλιμάνι λέγεται ακόμα έτσι, αν και το επίσημο όνομα είναι ζέα. Επίσης τα τουρκοβούνια έτσι λέγονται, αν και το επίσημο όνομα είναι αττικό άλσος). Οι παλιότεροι μπορεί να θυμούνται τα κουτιά απ’ τα σπίρτα το 1982 (κρατικό μονοπώλιο) με την μια πλευρά τους να προπαγανδίζει 60 χρόνια χωρίς μικρασία… Οι νεώτεροι πιθανόν να ξέρουν ότι οι οριτζινάλ φασίστες μιλάνε για «χαμένες πατρίδες»…

Με δύο κουβέντες ο ελληνικός εθνο-φασισμός είναι τόσο πολύ συνυφασμένος με την διακομματική εθνική αλήθεια, τα μυαλά είναι τόσο ποτισμένα από δαύτον, ώστε δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση στο εκατομμύριο να βρει κανείς λογική άκρη σ’ αυτό το κουβάρι. Η μαζική διπολική διαταραχή της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας (μοναδική στον κόσμο!!) δεν αντιμετωπίζεται εύκολα· και σίγουρα όχι μέσα στην εθνική επικράτεια. Είτε αφορά την οθωμανική /μουσουλμανική, είτε την σλαβική, είτε την αλβανική / αρβανίτικη, είτε την βλάχικη, είτε την σλαβομακεδονική, είτε την εβραϊκή πλευρά της ιστορίας αυτής της άκρης της βαλκανικής χερσονήσου, κάθε τι είναι είτε απαγορευμένο είτε ψίθυρος.

Κι έτσι, ένα κράτος που καταδικάζεται απ’ τα ευρωπαϊκά δικαστήρια μόνιμα για την βία κατά εθνοτικών μειονοτήτων και των στοιχειωδών δικαιωμάτων τους (γλώσσα, έθιμα…)· ένα κράτος που απαγορεύει πάντα στους σλαβομακεδόνες που έφυγαν μετά την ήττα του εμφυλίου να πάρουν πίσω τα σπίτια τους, που στέκουν ακόμα καμμένα ερείπια πάνω απ’ τη Φλώρινα και ως τις Πρέσπες, κουνάει το δάκτυλο (μαζί με τους πιστούς υπηκόους του) στο τουρκικό καθεστώς … για την «αγιασοφιά»… και τον «παγκόσμιο πολιτισμό» (τον οποίο έχει/ουν πατόκορφα χεσμένο)!! Άραγε όλοι αυτοί οι πύρινοι υπερασπιστές του «παγκόσμιου πολιτισμού» μπορούν να υποδείξουν ένα τζαμί κανονικό και λειτουργικό ή ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο σ’ όλη την επικράτεια εκτός Θράκης (όπου οι διεθνείς συνθήκες ανάγκασαν το ελλαδιστάν σε συμβιβασμούς), ε; Όχι. Το ελλαδιστάν έχει μόνο ό,τι δεν χάλασαν οι χριστιανοί απ’ την κλασσική περίοδο· κάποια ρωμαϊκά – και άφθονες βυζαντικές εκκλησίες. Άλλη ιστορία δεν έχει: μόνο ό,τι προβλέπεται και επιτρέπεται απ’ την κατασκευή του Παπαρηγόπουλου!

Ένας νοτιοκύπριος δημοσιογράφος, ο Κώστας Κωνσταντίνου, έγραψε στις 13 του μήνα ένα άρθρο στον νοτιοκυπριακό «πολίτη», με τίτλο Τι απέγιναν αλήθεια τα τζαμιά της Ελλάδας; Καλή ερώτηση! Μεταφέρουμε κάποια αποσπάσματα.

Το ζήτημα της τουρκικής πρόκλησης στο καθεστώς της Αγίας Σοφίας ανοίγει – ή τουλάχιστον θα έπρεπε – κι ένα θέμα ταμπού στην Ελλάδα, το οποίο όμως είναι εκ των ων ουκ άνευ για την ιστορική αλήθεια.

Αφορά τον σεβασμό τον οποίο το ελληνικό κράτος επέδειξε έναντι των οθωμανικών μνημείων και ειδικά των τζαμιών από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι και σχεδόν στις μέρες μας που, πλέον, η μεγάλη πλειονότητα – όσων από τα μνημεία αυτά διασώθηκαν – συντηρείται με ευρωπαϊκά και άλλα κονδύλια και προστίθεται και στο τουριστικό προϊόν της Ελλάδας.

… Το «Αλκαζάρ» της Θεσσαλονίκης, είναι το πιο κλασικό παράδειγμα. Τo Χαμζάρ Μπέη Τζαμί, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, ο αρχαιότερος ισλαμικός ευκτήριος οίκος που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη (το 1467 μ.Χ) είναι πια ένα αναπαλαιωμένο στολίδι ισλαμικής αρχιτεκτονικής στην πόλη. Μέχρι πριν από δύο δεκαετίες όμως και επί αρκετές δεκαετίες πριν, το σπουδαίο αυτό τέμενος ήταν… σινεμά, το «Αλκαζάρ», κάτι που είχε συμβεί και με άλλα τεμένη. Και μάλιστα, για αρκετά χρόνια, πριν κλείσει, ο ιερός αυτός χώρος χρησιμοποιείτο ως σινεμά πορνό με τους θαμώνες να αυνανίζονται εντός του.

Πόσα τέτοια μνημεία διασώθηκαν; Το ελληνικό κράτος δεν είπε ποτέ. Τα όσα γνωρίζουμε οφείλονται στον Αναστάσιο Ορλάνδο, διευθυντή Αναστήλωσης στο διάστημα 1916 – 1958, ο οποίος κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την καταγραφή και τη διάσωση τους χωρίς όμως συχνά να το κατορθώσει.

… Από τη δεκαετία του ’20 είχε αρχίσει το κύμα των καταστροφών, αφού το νεοσύστατο κράτος προσπαθούσε να εξαλείψει και με αυτό τον τρόπο την οθωμανική ταυτότητα στο έδαφός του. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα τής Φλώρινας όπου, το 1926, με εντολή των Αρχών κατεδαφίστηκαν τα πέντε από τα επτά τζαμιά της πόλης.

… Εκεί όπου τα τζαμιά δεν κατεδαφίζονταν, συνήθως οι Αρχές γκρέμιζαν ή έκοβαν τους μιναρέδες οι οποίοι θεωρούνταν ανεπιθύμητο θρησκευτικό σύμβολο, παρά την ύπαρξη μουσουλμάνων Ελλήνων υπηκόων. Ο υπουργός Συγκοινωνιών της κυβέρνησης Βενιζέλου (1917 – 1922), Αλέξανδρος Παπαναστασίου, είχε καταθέσει τη μάλλον μοναχική του αντίδραση γραπτώς, καταγγέλλοντας την κατεδάφιση των μιναρέδων. «Είναι εθνικόν κτήμα, έχουν αξία και πρέπει να μένουν σεβαστά», έγραψε ματαίως.

Κάποια, όπως το Μολλά Τζαμί στη Δράμα, ισοπεδώνονται. Άλλα, όπως το Τζαμί το Ιμπραήμ Πασά στην Καβάλα μετατρέπονται σε εκκλησίες, πλέον η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου.

… Στις δεκαετίες μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η καταστροφή των πολύτιμων οθωμανικών κτισμάτων, εντάθηκε στο όνομα της «ανάπτυξης». Τμηματικά ή εν όλω, κτίσματα διαλύονται και είτε αλλάζει η μορφή τους είτε κατεδαφίζονται ολοκληρωτικά για να ανεγερθούν κτήρια.

Η Αρχαιολογική Υπηρεσία μάχεται ενάντια σε τοπικές αντιλήψεις οι οποίες συνδέουν τα οθωμανικά κτίσματα και τον πολιτισμό με τις διώξεις του τουρκικού κράτους κατά των Ρωμιών και συχνά καταφέρνει να διασώσει τα τζαμιά, έστω και μέσω της ανοχής της βεβήλωσής τους για άλλες χρήσεις, από γραφεία του δημοσίου και αποθήκες μέχρι συνεργεία κ.ά.. Μερικά τζαμιά, στην Ξάνθη, τη Μυτιλήνη και αλλού καταστρέφονται από εμπρησμούς σε διαφορετικές δεκαετίες.

… Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις – και δεν είναι λίγες – όπου τέτοια μνημεία μετατρέπονται σε χώρους που αν μη τι άλλο δεν παραβιάζουν τόσο το χαρακτήρα τους, όπως μουσεία και βιβλιοθήκες. Η καταστροφή όμως, δυστυχώς, αυξάνεται κατά πολύ με το Πραξικόπημα του 1967 και τη δικτατορία, η οποία ρίχνοντας νερό στο εθνικιστικό μίσος κατεδαφίζει αρκετά ακόμα. Ανάμεσά τους και το τζαμί Βαλιντέ του Ηρακλείου (1971), το οποίο πέρα από σπουδαίο οθωμανικό κτίσμα, ήταν και σημαντικό ενετικό μνημείο αφού προηγουμένως ήταν ο Ναός τους Σωτήρος.

…

(φωτογραφία: Το Χαμζάρ Μπέη στη Σαλονίκη, τότε που ήταν Αλκαζάρ και τσοντάδικο… Δεν ξέρουμε αν είχε και καράτε…)

Οι χριστιανοί και το ισλάμ

Παρασκευή 17 Ιούλη. Η Ιστορία έχει πολύ σκληρό κατηγορητήριο, και όχι μόνο για το ελλαδιστάν. Εκείνοι που έχουν υπάρξει κανίβαλοι εναντίον των “αλλόθρησκων” δεν ήταν οι μουσουλμάνοι (οι 52 χριστιανικές εκκλησίες όλων των φραξιών στο κέντρο του μουσουλμανικού Κάιρο είναι μια απ’ τις αποδείξεις…). Οι χριστιανοί ήταν οι κανίβαλοι, και τέτοιοι παραμένουν: με στόχο τόσο τους μουσουλμάνους όσο και τους εβραίους. Τα πογκρόμ κατά των τελευταίων είναι αδιάψευστος μάρτυρας: ποτέ και πουθενά δεν έγιναν από μουσουλμάνους. Από χριστιανούς έγιναν, και ξανα-έγιναν, και ξανα-έγιναν… Όσο για την στάση των μουσουλμάνων απέναντι στους χριστιανούς, ο κανόνας της οθωμανικής αυτοκρατορίας έχει όνομα. Millet-i Rum. Στην ελληνική εκδοχή της wikipedia μπορεί κάθε εθνοπρεζάκιας να ξεστραβωθεί (σιγά!):

… Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453 ο οθωμανός Σουλτάνος Μωάμεθ ανέθεσε τον έλεγχο των κατακτημένων στον υψηλότερο εναπομείναντα στην πόλη Βυζαντινό αξιωματούχο, τον Μέγα Δούκα Λουκά Νοταρά. Λίγο αργότερα ο Νοταράς έχασε την εμπιστοσύνη του Σουλτάνου, που διέταξε την εκτέλεσή του και στράφηκε στην εκκλησία. Επικεφαλής της αναδείχθηκε ο Γεννάδιος Σχολάριος που ενθρονίστηκε Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης τον Ιανουάριο του 1454. Σύμφωνα με τη μόνη σύγχρονη πηγή των γεγονότων, τον Κριτόβουλο, ο Σουλτάνος αποκατέστησε την εκκλησία στη θέση που είχε πριν την οθωμανική κατάκτηση και έδωσε στον Πατριάρχη «δώρα» και «ελευθερία», η σημασία των οποίων είναι δύσκολο να εξακριβωθεί. Ο πατριάρχης ήταν από τα ανώτερα αξιώματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και λογοδοτούσε μόνο στον σουλτάνο. Θεωρώντας ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν ο διάδοχος της Βυζαντινής (Ελληνικής) Εκκλησίας, οι Οθωμανοί ανέθεσαν τις κυριότερες αρμοδιότητες της εκκλησιαστικής διοίκησης σε Έλληνες ή τουλάχιστον ελληνόφωνους…

Οι τελευταίοι που μπορούν να κουνάνε το δάκτυλο της “πολιτιστικής ανωτερότητας” είναι οι χριστιανοί. Όταν το αραβικό χαλιφάτο και, στη συνέχεια, η οθωμανική αυτοκρατορία, αναγνώριζε τα δικαιώματα και των άλλων δύο μονοθεϊστικών θρησκειών, αυτοί ζούσαν στις σπηλιές της μνησικακίας.

Και δεν έχουν βγει απο ‘κει. Απλά εξοπλίστηκαν και κατέκτησαν τον κόσμο – για 5 αιώνες…

Τώρα που η ηγεμονία τους τελειώνει … οι πνιγμένοι απ’ τα μαλιά τους πιάνονται…

(Η θρησκεία είναι όπιο – καλά το ‘πε ο κυρ Κάρολος. Αλλά ειδικά ο χριστιανισμός είναι sisa!)

(φωτογραφία: Al Andalus: το μεγάλο τζαμί της Cordoba).

Θρησκευτικοί κάλοι

Δευτέρα 13 Ιούλη. Μερικές δεκάδες μέτρα απόσταση απ’ την γνωστή «αγιασοφιά», στην παλιά πόλη της Istanbul, είναι κτισμένο το μπλε τζαμί. Επίσημα: το τζαμί του Sultan Ahmed, που ‘χει δώσει το όνομα σ’ όλη τη γειτονιά. Εξίσου εντυπωσιακό σαν κτίριο με την «αγιασοφιά», τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, με τον αρχιτέκτονά του (Sedafkar Mehmed Aga) να έχει υιοθετήσει ορισμένες τεχνικές κατασκευαστικές λύσεις απ’ την «αγιασοφιά» (λύσεις που έφεραν στο βυζάντιο μαστόρια, κτίστες και μηχανικοί απ’ την ανατολή…), το μπλε τζαμί είναι ταυτόχρονα μουσουλμανική εκκλησία και αξιοθέατο για τους τουρίστες.

Γιατί πρέπει να θυμίζουμε αυτά τα κοινότοπα σε μια εποχή εθνο-χριστιανικού παραληρήματος; Για έναν απλό λόγο. Αυτό που έκανε ο Erdogan ήταν να ξανακαθιέρωσει την προσευχή της Παρασκευής στο επί 5 αιώνες τζαμί, και μετέπειτα «καλλιτεχνικό μνημείο του ανθρώπινου πολιτισμού» – το οποίο για τους «ελληνορθόδοξους» είναι ένας ιδεολογικός κάλος. Τις υπόλοιπες 6 μέρες της εβδομάδας το μνημείο θα συνεχίσει να είναι τουριστική ατραξιόν, ενδεχομένως με κάποια αυξημένη φροντίδα να μην ενοχλούνται πιθανοί μεμονωμένοι που προσεύχονται.

Είναι εύκολα κατανοητό τι προσφέρει στον συντηρητικό Erdogan αυτή η κίνηση: μια εύκολη, φτηνή και συμβολική χειρονομία εκπροσώπου του ισλάμ. Ας μην ξεχνάμε ωστόσο πως τόσο τον Erdogan σαν εκπρόσωπο του σουνιτισμού, όσο και τους ιρανούς παπάδες σαν εκπρόσωπους του σιιτισμού, άλλα μνημεία τους ενδιαφέρουν να απελευθερώσουν (εντός ή εκτός εισαγωγικών) απ’ τους δυτικούς «σταυροφόρους» και τους ντόπιoυς συνεργάτες τους. Το al Aqsa στην Ιερουσαλήμ / al Quds, την Μέκκα και την Μεδίνα στην επικράτεια του τοξικού…

Μ’ όλον αυτόν τον θόρυβο που ξεσήκωσε η κωλοπετσωμένη σε θέματα αντιμουσουλμανισμού χριστιανική δύση, για κάτι που δεν συνιστά ούτε στο ελάχιστο “απαγόρευση” απ’ τη μεριά του Erdogan, του έχει κάνει μεγάλη χάρη. Μεγάλη διαφήμιση. Τώρα, απ’ το μαρόκο ως την ινδονησία και τις φιλιππίνες, όλοι οι μουσουλμάνοι του πλανήτη, έμαθαν ότι οι δυτικοί «βρίζουν» έναν «δικό τους» – 25 χρόνια μετά από τότε που οι ίδιοι δυτικοί είχαν βάλει τους «δικούς τους» να αποτελειώσουν όσους περισσότερους μουσουλμάνους μπορούσαν στην Βοσνία… Έχουν ξεπέσει τόσο αυτοί οι δυτικοί ώστε δεν προσέχουν (ή κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν) ούτε τους χρονικούς συμβολισμούς…

Δεν θα είχε άδικο ο Erdogan αν στείλει σ’ όλους αυτούς τους χριστιανούς ηγέτες από ένα κουτί σοροπιαστά γλυκά «turkish delight» απ’ τα ζαχαροπλαστεία της Istiklal… Για να τους ευχαριστήσει για τον κόπο τους να τον καταγγείλουν…

(Στο ρημαδογκουβέρνο μπορεί να στείλει διπλή μερίδα… Κυρίως επειδή, σαν «εκσυγχρονιστές» που δηλώνουν πως είναι, ξέχασαν ότι την ενίσχυση του θρησκευτικού οίστρου στο πόπολο θα την πληρώσουν, αργά ή γρήγορα, οι ίδιοι…

Κι αν βγει κανά φασιστοκομμάντο και κάψει κανά υπόγειο τζαμί, όλος ο εθνικός κορμός, δεξιός και αριστερός θα έχει την πολιτική ευθύνη…)

Οι «πολλές πραγματικότητες» 1

Δευτέρα 13 Ιούλη. Έχουμε υποδείξει ξανά και ξανά από εδώ την συστηματική πλαστογράφηση της πραγματικότητας, όχι από λούμπεν «συνωμοσιολόγους» αλλά απ’ τα κράτη, τους ειδικούς και τους δημαγωγούς τους. Η υγιεινιστική τρομοεκστρατεία είχε και έχει πολύ απ’ αυτήν την εκστρατεία. Αποδίδαμε (και αποδίδουμε) ως ένα βαθμό αυτήν την διαδικασία στις τεχνικές δυνατότητες της 3ης και της 4ης βιομηχανικής καπιταλιστικής επανάστασης.

Να όμως που δεν πρόκειται για κάτι εντελώς καινούργιο – στον πυρήνα του… Να που η διάλυση, η υπονόμευση, η «ανασυναρμολόγηση» της πραγματικότητας για μαζική χρήση έχει μεν σχέση με τα τεχνικά μέσα (προπαγάνδας) κάθε καπιταλιστικής φάσης· έχει όμως άμεση και σχέση με την συγκρότηση ολοκληρωτικών μηχανισμών εξουσίας…

Στο blog dangerfew! θα μπορούσε κάποιος να διαβάσει πριν 3 χρόνια αυτήν την υπενθύμιση (ευχαριστούμε την Π. για την αποστολή). Σε μεγάλο μέρος της μοιάζει σα να γράφτηκε χτες· κι όμως γράφτηκε πριν 77 χρόνια, το 1943, απ’ τον George Orwell, στο Ξανακοιτώντας τον Ισπανικό Εμφύλιο. Ιδού λοιπόν:

«Από νωρίς στη ζωή μου είχα καταλάβει πως οι εφημερίδες δεν μεταδίδουν ποτέ σωστά τα γεγονότα, αλλά στην Ισπανία είδα για πρώτη μου φορά να γράφονται ρεπορτάζ που δεν είχαν καμιά σχέση με τα γεγονότα, ούτε καν με την έννοια του συνηθισμένου ψέματος. Είδα στις εφημερίδες ρεπορτάζ για εντελώς ανύπαρκτες ‘‘μεγάλες μάχες’’, ενώ την ίδια στιγμή δεν έλεγαν λέξη για γεγονότα στα οποία είχαν σκοτωθεί εκατοντάδες άνθρωποι. Είδα να συκοφαντούν αποκαλώντας ‘‘δειλούς’’ στρατιώτες που είχαν πολεμήσει με γενναιότητα, ενώ άλλους, που δεν είχαν ρίξει ούτε μια ντουφεκιά, να τους εξυμνούν σαν ήρωες ανύπαρκτων θριάμβων. Είδα τις εφημερίδες του Λονδίνου να μοσχοπουλούν αυτά τα ψέμματα και διανοούμενους να υψώνουν συγκινησιακούς πύργους πάνω σε γεγονότα που δεν συνέβησαν ποτέ. (…)

Αυτό το πράγμα με τρομάζει, διότι μου δίνει την αίσθηση ότι η ίδια η έννοια της αντικειμενικής αλήθειας σβήνει από τον κόσμο. Τρέμω στην ιδέα ότι όλα αυτά τα ψέμματα κι οι συκοφαντίες μπορεί να περάσουν στην ιστορία. Πώς θα γραφτεί άραγε η ιστορία του Ισπανικού πολέμου; (…)

Γνωρίζω καλά πως είναι πια της μόδας να θεωρείται, ότι είναι ψέμματα τα περισσότερα από όσα έχουν γραφτεί για την Ιστορία. Δεν έχω πρόβλημα να δεχτώ ότι, πράγματι, η γραπτή Ιστορία κατά κύριο λόγο είναι μεροληπτική και βρίθει αναληθειών. Όμως η εποχή μας έχει εγκαταλείψει την ίδια την ιδέα ότι η Ιστορία μπορεί να γραφτεί αμερόληπτα και με σεβασμό στην αλήθεια.

Στο παρελθόν, οι άνθρωποι έγραφαν συνειδητά ψέμματα ή, χωρίς να το καταλαβαίνουν, χρωμάτιζαν μεροληπτικά αυτά που έγραφαν· ή πάλι αγωνίζονταν να εντοπίσουν και να γράψουν την αλήθεια, γνωρίζοντας καλά ότι μπορεί να κάνουν πολλά σφάλματα. Σε κάθε περίπτωση όμως, πίστευαν ότι ‘‘τα πραγματικά γεγονότα’’ υπήρξαν και ότι θα μπορούσε κανείς, αν ήθελε, να τα ανακαλύψει. (…)

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ναζιστικής θεωρίας είναι ακριβώς ότι αρνείται πως υπάρχει ‘‘η αλήθεια’’. Κατ’ αυτήν δεν υπάρχει ‘‘η επιστήμη’’· υπάρχει μόνο ‘‘η Γερμανική επιστήμη’’, ‘‘η Εβραϊκή επιστήμη’’, κ.ο.κ. Σε αυτό το είδος σκέψης, το ‘‘αντικειμενικό’’ είναι ένας εφιαλτικός κόσμος, όπου ο Ηγέτης, ή κάποια κυρίαρχη κλίκα, δεν ελέγχει μόνο το μέλλον αλλά και το παρελθόν. Αν ο Ηγέτης πει ότι το τάδε γεγονός ‘‘δεν συνέβη ποτέ’’, ε τότε δεν συνέβη! Αν πει ότι ‘‘δυο και δυο κάνουν πέντε’’, ε τότε κάνουν πέντε.

Αυτό με τρομάζει πολύ περισσότερο από τις βόμβες – κι από αυτά που έζησα τα τελευταία χρόνια σας διαβεβαιώνω ότι δεν το λέω ελαφρά τη καρδία.»

Το ότι η τωρινή εποχή βρωμάει ολοκληρωτισμό, ίδιας δομικής καταγωγής με τις ιστορικές του εκδοχές, με μικρές μόνο διαφορές ως προς την εικονογράφησή του, το καταλαβαίνουν όσοι δεν κοιτάνε το είδωλό τους στους καθρέφτες. Μια διαφορά (;) είναι ίσως στο τι θεωρείται “επιστήμη”: επιστήμη είναι ΜΟΝΟ αυτό που φέρνει κέρδη στα αφεντικά. Κέρδη οικονομικά, κέρδη ελέγχου…

Δεν είναι θέμα ιδεολογίας· όχι, τουλάχιστον, κατ’ αρχήν. Είναι θέμα πελατείας.

Θυμάται κανείς;

Σάββατο 11 Ιούλη. Πριν 25 χρόνια, τέτοιες μέρες, με την γνώση (και υπό το βλέμματα) όλου του «πολιτισμένου κόσμου» οι σερβοφασίστες κορύφωναν την δουλειά που τους είχε αναθέσει αυτός ο «πολιτισμένος κόσμος»: την σφαγή στη Βοσνία, με την Srebrenica να είναι το διαμάντι στο στέμμα του αίματος και του θανάτου. Πριν 25 χρόνια, τέτοιες ημέρες, όταν οι πρώτοι άντρες που είχαν επιζήσει δραπετεύοντας απ’ το σφαγείο της Srebrenica διηγούνταν τι είχε συμβεί, εν χορώ όλοι οι «πολιτισμένοι» κατηγορούσαν τους μουσουλμάνους σαν ευφάνταστους ψεύτες. Πριν 25 χρόνια, τέτοιες μέρες, σύσσωμος ο ελληνικός διακομματικός φασισμός, απ’ την κοινωνική βάση ως την κορυφή όλων των εξουσιών και πάλι πίσω πανηγύριζε – είχε στείλει άλλωστε τα δικά του καθάρματα να βοηθήσουν στο έγκλημα. Μαζί του πανηγύριζαν όλοι οι πρωτοκοσμικοί φασισμοί, τόσο στην ευρώπη και στις ηπα, όσο και στην ανατολική Μεσόγειο.

Η μισή μας καρδιά βρίσκεται από τότε εκεί· θαμμένη κάπου στους ομαδικούς τάφους κάποιων απ’ τους 8.000 σφαγμένους αμάχους που τα κόκκαλά τους δεν έχουν βρεθεί ακόμα. Δεν θα κάνουμε όμως μνημόσυνα. Απλά θα θυμίσουμε ορισμένες απωθημένες ιστορικές πραγματικότητες.

Η σφαγή στη Βοσνία απ’ το 1992 ως το 1995 (τουλάχιστον 250.000 δολοφονημένοι, χιλιάδες βιασμένες γυναίκες, καταστροφές – καταστροφές – καταστροφές), με μόνο πραγματικό στόχο το να μην δημιουργηθεί βοσνιακό κράτος με πλειοψηφία τυπικά μουσουλμάνους στην ευρώπη, ήταν ο καταλύτης της ριζοσπαστικοποίησης χιλιάδων μουσουλμάνων, αράβων και μη, απ’ τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό. H ωμή σφαγή στη Βοσνία συμπλήρωνε το αιματηρό στρατιωτικό πραξικόπημα στην αλγερία στα τέλη του 1991 (έτσι ώστε να μην νικήσει στις τότε εκλογές, όπως ήταν αναμενόμενο, το μετριοπαθές «ισλαμικό μέτωπο σωτηρίας» – FIS), καθώς και την διαρκή χούντα στην τουρκία…

Σύμφωνα με την καθόλου λαθεμένη ανάλυση των ριζοσπαστών μουσουλμάνων, το τέλος του ψυχρού πολέμου (3ου παγκόσμιου λέμε) δεν είχε οδηγήσει στο τέλος των μιλιταριστικών αποικοκρατικών καθεστώτων που στηρίζονταν απ’ τους δυτικούς ιμπεριαλισμούς. Αντίθετα ήταν σαφές ότι αυτοί οι ιμπεριαλισμοί, σε μόνιμη συνεργασία με τα τοπικά καθεστώτα, δεν είχαν κανένα πρόβλημα να «καθαρίσουν» οποιαδήποτε δημοκρατική διαδικασία στις μουσουλμανικές κοινωνίες – παρά τις διακηρύξεις περί “νίκης της ελευθερίας” στον πλανήτη. Στη δε Βοσνία να «καθαρίσουν» τον ίδιο τον πληθυσμό, ώστε να μην φτιαχτεί μια δημοκρατική τυπικά μουσουλμανική «κηλίδα» στην ευρώπη, που θα ήταν μόνιμο αγκάθι και αμφισβήτηση στον πρωτοκοσμικό ρατσιστικό αντι-μουσουλμανισμό που ετοιμαζόταν να ξεχυθεί…

Ποιά θα μπορούσε να είναι η απάντηση; Βγαλμένη απ’ το manual του πρωτοκοσμικού μαρξισμού-λενινισμού (αλλά και την εμπειρία των αντι-αποικιακών επαναστάσεων τόσο στην αφρική όσο και στη λατινική αμερική): ένοπλη αντάρτικη δράση, έτσι ώστε να αποσταθεροποιηθούν οι «φιλοδυτικές» χούντες στον μουσουλμανικό κόσμο! Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.

Υπάρχει ένας θεωρητικός αυτού του ισλαμικού «μ/λ αντάρτικου» (υπάρχει μια αντίφαση στους όρους, αλλά συνεννοούμαστε…) και οικονομικός υποστηρικτής των ένοπλων οργανώσεων αντι-καθεστωτικού, αντι-ιμπεριαλιστικού αγώνα, που είναι πασίγνωστος. Λεγόταν bin Laden. Έχουμε γράψει αλλού για την περίπτωσή του, και δεν θα τα επαναλάβουμε εδώ. Ωστόσο ήταν και ο Laden που είχε δημόσια ξεκαθαρίσει τον ρόλο που έπαιξε η σφαγή των βοσνίων στο να επιβεβαιωθεί η πεποίθηση ότι χωρίς ένοπλη δράση κατά των φασιστικών καθεστώτων στις μουσουλμανικές κοινωνίες και κατά των (αμερικάνων κυρίως αλλά όχι μόνο) ιμπεριαλιστικών στηριγμάτων τους, αυτές οι κοινωνίες δεν θα έβλεπαν ποτέ άσπρη μέρα.

Τον καιρό, λοιπόν, που το πρωτοκοσμικό φασισταριό πανηγύριζε για τις «νίκες» των σερβοφασιστών και των συμμάχων τους στη βοσνία, νεαροί απ’ το μαρόκο ως την τουρκία και βετεράνοι απ’ το αφγανιστάν, είτε είχαν δημιουργήσει κάποιες (μικρές αριθμητικά) διεθνείς ταξιαρχίες πηγαίνοντας να πολεμήσουν στη βοσνία, είτε – αργότερα – δημιουργούσαν τους πρώτους πυρήνες ισλαμικής αντι-ιμπεριαλιστικής δράσης στην αφρική και στη μέση Ανατολή.

Σ’ αυτές τις εξελίξεις ο bin Laden ήταν βασικά ιδεολογικός καθοδηγητής και χρηματοδότης. Αλλά ήδη, απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ’90, είχε γίνει στόχος. Τόσο της σαουδαραβικής χούντας (αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «μεγαλοαστός» για την σαουδαραβική κοινωνική διαστρωμάτωση, τότε ο bin Laden ήταν ακριβώς τέτοιος!) όσο και για την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο, το Τελ Αβίβ, το Κάιρο, την Τύνιδα, το Αλγέρι…

Τα υπόλοιπα ίσως τα ξέρετε, με τις θηριώδεις δυτικές διαστρεβλώσεις. Εκείνο που είναι ελάχιστα παραδεκτό είναι αυτό: ότι η νίκη των τούρκων ισλαμοδημοκρατών στις εκλογές του 2002 και, κυρίως, η σταθεροποίησή τους στην εξουσία, άνοιξε για πρώτη φορά έναν δρόμο μη βίαιης καθιέρωσης στην εξουσία του πολιτικού ισλάμ. Αυτό που πνίγηκε στο αίμα στη Βοσνία έγινε, τελικά, στην τουρκία. Εντέλει δεν ήταν ζήτημα προσωπικής γοητείας του Erdogan το γεγονός ότι τα πιο συντηρητικά υποκείμενα των αραβικών εξεγέρσεων / επαναστάσεων του 2011 έβλεπαν το τουρκικό παράδειγμα σαν αυτό που θα ήθελαν να εφαρμόσουν μετά την ανατροπή των δικτατοριών. Ισλαμοδημοκρατικές κυβερνήσεις, κατ’ αντιστοιχία των χριστιανοδημοκρατικών στην ευρώπη…

Εικοσιπέντε χρόνια μετά την σφαγή στη Σρεμπρένιτσα των σχεδόν 8.000 ανδρών, μανάδες, σύζυγοι, κόρες και γυιοί, δεν έχουν ξεχάσει – πώς θα ήταν δυνατόν; Δεν έχει ξεχάσει όμως ούτε η Ιστορία. Όχι η πρωτοκοσμική· αυτή είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της πρωτοκοσμικής βαρβαρότητας.

Δεν έχει ξεχάσει η Ιστορία των Άλλων. Αυτή συνεχίζεται.

Ένας μαύρος πάνθηρας είναι πάντα μαύρος πάνθηρας

Δευτέρα 22 Ιούνη. Ο Aaron Dixon ήταν απ’ τους συνιδρυτές του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων στο Seattle, το 1968 – ήταν 19 χρονών τότε.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του (δημοσιεύτηκε στο counterpunch), παραμένοντας ριζοσπάστης, θυμάται περιστατικά απ’ το παρελθόν, και ελπίζει για το παρόν και το μέλλον του κινήματος στις ηπα.

Για την ασταμάτητη μηχανή κρατήσαμε την τελευταία ερώτηση / απάντηση:

Ερώτηση: Πες μερικές απ’ τις παγκόσμιες συγκρούσεις που σε αφορούν.

Απάντηση: Νομίζω ότι η σύγκρουση μεταξύ των σιωνιστών και των παλαιστίνιων είναι ένας κρίσιμος αντιαποικιακός αγώνας, το αποτέλεσμα του οποίου θα επηρεάσει τον κόσμο. Πρέπει να συνδέσουμε αυτά που συμβαίνουν εδώ με αυτά που συμβαίνουν στο Ισραήλ/Παλαιστίνη και σε άλλα αποικιακά σχέδια των λευκών ρατσιστών. Καθένας που πληρώνει φόρους εδώ πρέπει να αναρωτηθεί για το πως μπορούμε να επιτρέπουμε την συνέχιση της γενοκτονίας και του απαρτχάιντ κατά των παλαιστινίων. Αυτή είναι η καρδιά, το κέντρο της σύγκρουσης σ’ όλο τον κόσμο. Πρέπει να τελειώσουμε την κατοχή της Παλαιστίνης και την εκμετάλλευση των μαύρων και όλων των άλλων υποτελών απ’ τις καπιταλιστικές δυνάμεις σ’ όλο τον κόσμο.

(Το video είναι trailer για την έκδοση του βιβλίου του Dixon, My People Are Rising, το 2012.).

Detroit riot, 1967

Τρίτη 9 Ιούνη. Η καθολική «συμπαράσταση» στις αμερικανικές διαδηλώσεις για την δολοφονία του G. Floyd, που προβάλλεται σαν ένα παγκόσμιο φαινόμενο, έχει κάτι πολύ επιφανειακό – κατά την ταπεινή μας γνώμη. Ειδικά η γονυκλισία είναι τόσο εύκολη κίνηση (στα όρια της διαφημιστικής ατάκας…) ώστε αναρωτιέται κανείς αν όλοι αυτοί που τώρα δείχνουν έστω κι έτσι μια κάποια «ευαισθησία» έχουν ποτέ ασχοληθεί με τον διαρκή πόλεμο στους αμερικανικούς δρόμους, τον θεσμικό, νομοθετημένο ρατσισμό του αμερικάνικου συμπλέγματος της ασφάλειας, την κατάσταση στις αμερικανικές φυλακές – και την αποτυχία / ήττα / ενσωμάτωση αντιρατσιστικών κινημάτων πολύ πιο συνταρακτικών τόσο για την αμερικανική όσο και την παγκόσμια ιστορία.

Το 2020 ανήκει στον 21ο αιώνα, και οι τωρινές αντιδράσεις κουβαλάνε επάνω τους ανεξίτηλα, είτε το καταλαβαίνουν οι διαδηλωτές είτε όχι, την Ιστορία τους. Το σχετικά καινούργιο στοιχείο δεν είναι το ψόφιο κουνάβι το ίδιο· ούτε καν οι σωματοφύλακές του. Είναι μάλλον η ανανεωμένη σκλήρυνση των «λευκών προτεσταντών» αμερικάνων, που εκδηλώνεται και με πολλούς άλλους τρόπους πέρα απ’ τον ρατσισμό· εν μέρει παρακμιακά, κρισιακά, και σαν γενικό πνεύμα επιθετικά. Αυτό το τμήμα της πολυεθνικής αμερικανικής κοινωνίας, νοιώθοντας ότι πληθυσμιακά και πολιτιστικά γίνεται σταδιακά μειοψηφία, επιλέγει (και στην περίπτωση του ψόφιου κουναβιού καταφέρνει να εκλέξει) πολιτικές βιτρίνες που υπηρετούν την εσωτερική πόλωση· με την ελπίδα ότι θα επιβληθεί δια της βίας (συχνά πυροβολεί και στο ψαχνό…). Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε. Πριν το ψόφιο κουνάβι είχε εμφανιστεί ένα “tea party”, με πιο γνωστή περσόνα την Sarah Palin. Ενώ οι εκατοντάδες χιλιάδες αμερικάνοι hard core “ευαγγελιστές” είναι φασίστες διεθνούς βεληνεκούς…

Αν οι διαδηλώσεις στις ηπα είναι, ουσιαστικά, εναντίον αυτού του “κοινωνικού υποκειμένου” (και όχι μόνο εναντίον της αστυνομικής βαρβαρότητας), αυτό είναι πράγματι καινούργιο στοιχείο – που φυσικά κανείς δεν θα τολμήσει να υποδείξει. Σαν αντικαταστολή πάντως και σαν αντιρατσισμός πρόκειται μάλλον για εκδηλώσεις αδυναμίας.

Ένα μέτρο της ιστορίας: οι χρονιές 1967 και 1968 έχουν να επιδείξουν μια πολύ πιο σκληρή σύγκρουση. Ένα μόνο γεγονός, η εξέγερση στο Ντητρόιτ τον Ιούλιο του 1967, θα ήταν αρκετό για να θυμίσει ότι αυτό που λέγεται Ιστορία είναι πράγματι πολύ βαρύ.

Η εξέγερση στο Ντητρόιτ, κυρίως των αφρο-αμερικάνων εργατών της πόλης, ξεκίνησε τα χαράματα της Κυριακής 23 Ιούλη (του 1967) όταν η αστυνομία έκανε ντου σ’ ένα παράνομο ξενυχτάδικο μπαρ. Για την καταστολή της ο κυβερνήτης του Μίτσιγκαν κινητοποίησε την εθνοφρουρά. Δεν ήταν αρκετή. Ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Lindon Johnson έστειλε το τακτικό στρατό, την 82η και την 101η μεραρχία πεζοναυτών – είναι οι ίδιες που απειλούσε ότι θα έριχνε στους δρόμους της Ουάσιγκτον τώρα το ψόφιο κουνάβι.

Η εξέγερση κράτησε 5 μερόνυχτα. Όταν τελικά ο στρατός και η αστυνομία κατάφεραν να ανακαταλάβουν το κέντρο της πόλης είχαν δολοφονήσει 43 άτομα, είχαν τραυματήσει 1.189, και είχαν κάνει πάνω από 7.200 συλλήψεις. Επιπλέον πάνω από 2.000 κτίρια είχαν πυρποληθεί.

Ακόμα και ο πιο ανίδεος καταλαβαίνει ότι τόσο αίμα δείχνει πόλεμο, χωρίς εισαγωγικά. Ωστόσο ο αγώνας των αφροαμερικάνων δεν υποχώρησε. Οργανώθηκε καλύτερα, πολιτικοποιήθηκε πιο συγκεκριμένα, και συνέχισε τα επόμενα χρόνια.

Ξέρουμε την εύκολη απάντηση: άλλο τότε άλλο τώρα. Πράγματι. Όμως το παρελθόν ρίχνει το δικό του φως στο παρόν· ειδικά όταν τα συνθήματα αφορούν τα ίδια ζητήματα….

(φωτογραφία: Τεθωρακισμένο και πυροσβεστική σε δρόμο του Ντητρόιτ – στο «καυτό καλοκαίρι» του 1967…)

Σωβιν….

Τετάρτη 3 Ιούνη. Παράξενα παιχνίδια. Ο φασιστοδολοφόνος μπάτσος του Geoarge Floyd λέγεται Derek Chauvin. Μπορεί η καταγωγή του να έχει μια μακρινή γαλλική ρίζα: Nicolas Chauvin είναι το όνομα ενός γάλλου στρατιώτη (ενδεχομένως μυθικού) που ήταν (λέει ο θρύλος) τόσο πολύ αφοσιωμένος στον Βοναπάρτη ώστε για χάρη του στρατηγού του τραυματίστηκε σε μάχες σχεδόν 20 φορές.

Απ’ το όνομα αυτό προέκυψε η λέξη σωβινισμός. Στην αρχή σήμαινε ανεξέλεγκτη, τυφλή προσήλωση στον εθνικό ηγέτη. Και, στη συνέχεια, σκέτο εθνικο-μιλιταρισμό….

Κάτι συμπτώσεις!

Κόσμος, χάρτες, κυριαρχία 1…

Τρίτη 12 Μάη. Ένα μικρό διάλειμα ιστορικής γεωγραφίας για σήμερα (δεν έχουμε ξεχάσει τα θέματα της περιόδου!).

Η πιο πάνω φωτογραφία είναι από κινεζικό χάρτη του κόσμου. Ένας δικηγόρος της Σαγκάης, ο Liu Gang, τον βρήκε σ’ ένα παλαιοπωλείο. Πόσο παλιός είναι; Ή, πιο σωστά, αν είναι αντίγραφο, πόσο παλιός μπορεί να ήταν ο πρωτότυπος χάρτης;

Οι γνώμες διίστανται. Κατά μία άποψη αυτός ο χάρτης είναι αντίγραφο του 18ου αιώνα από έναν χάρτη του 1418… Αν είναι έτσι, επιβεβαιώνεται ένας κινέζικος θρύλος, που αφορά έναν επίσης θρυλικό κινέζο ναύαρχο, τον Zheng He: πολύ πριν ευρωπαίοι θαλασσοπόροι (του σκοινιού και του παλουκιού) αρχίσουν να ξεμακραίνουν απ’ τις ευρωπαϊκές ακτές ψάχνοντας έναν σύντομο θαλάσσιο δρόμο προς τις ινδίες (και καταλαμβάνοντας, συν τω χρόνω, δια πυρός και σιδήρου μεγάλο μέρος του κόσμου), η «ουράνια αυτοκρατορία» είχε ταξιδέψει (και χαρτογραφήσει) ολόκληρο τον πλανήτη! Η αντίθετη άποψη υποστηρίζει πως πρόκειται απλά για κινέζικο αντίγραφο κάποιου ευρωπαϊκού χάρτη των αρχών του 17ου αιώνα. Έχει διάφορα επιχειρήματα υπέρ της, δεν μπορεί όμως να εξηγήσει το γιατί στο κέντρο του χάρτη βρίσκεται η κίνα… Το πώς προσδιορίζεται χαρτογραφικά το κέντρο του κόσμου είναι πολιτική επιλογή υψηλής συμβολικής σημασίας… Σε κάθε περίπτωση οι χάρτες δεν ομολογούν την καταγωγή τους, συνεπώς η αβεβαιότητα για τον κινέζικο συνεχίζει.

Οι χάρτες (και οι χαρτογραφήσεις) λένε όμως άλλα ενδιαφέροντα πράγματα. Και ο Zheng He όχι μόνο υπήρξε πραγματικό πρόσωπο, αλλά αφορά ένα σημαντικό μέρος της άλλης (δηλαδή της “μη δυτικής”) ιστορίας του κόσμου. Εκείνης που αγνοεί επιδεικτικά ο μέσος δυτικός υπήκοος· την ξέρουν όμως οι ασιάτες.

Τα παρακάτω σε πλάγια είναι ελεύθερη απόδοση αποσπασμάτων από πρόσφατο άρθρο του γνωστού βραζιλιάνου δημοσιογράφου Pepe Escobar.