Tag: ιστορία

Περιπέτειες του γεωπολιτικού προσοδισμού 2

Παρασκευή 22 Γενάρη. Συνεχίζουμε με τα αποσπάσματα απ’ τα «μυστικά του βούρκου»:

… Μέχρι το 1946 ο κύριος σύμμαχος της Aθήνας ήταν η βρετανία, με τις ηπα να περιορίζονται στην παροχή οικονομικής βοήθειας και πολιτικής στήριξης στο Λονδίνο κάθε φορά που οξύνονταν οι διπλωματικές αντιπαραθέσεις με τους ρώσους. Εξάλλου, οι ηπα μέχρι τον β’ παγκόσμιο πόλεμο δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη πολιτική που να αφορά στα βαλκάνια και την ανατολική μεσόγειο. Όμως το γεγονός ότι η λήξη του πολέμου βρήκε την βρετανία τυπικά νικήτρια, αλλά την βρετανική αυτοκρατορία διαλυμένη και την ισχύ του βρετανικού κράτους σε επικίνδυνο βαθμό καταρρακωμένη, δημιουργούσε για τις ηπα τις συνθήκες ν’ αναλάβουν αυτές την ηγεμονία στη συμμαχία του δυτικού κόσμου. Η αμερικάνικη σχέση με τις ελληνικές εξελίξεις άλλαξε κι έγινε περισσότερο δραστική και παρεμβατική μετά την κρίση των Στενών του 1946.

Τον Αύγουστο του 1946 η εσσδ επιχείρησε ν’ ανατρέψει τη συνθήκη του Μωντρέ και απαίτησε από την τουρκική κυβέρνηση, που ήταν ουδέτερη στον πόλεμο, να παραχωρήσει το δικαίωμα ελεύθερου διάπλου από τα Στενά στα σοβιετικά πολεμικά πλοία, ώστε να μπορούν να περνούν χωρίς περιορισμούς από τη Μαύρη Θάλασσα στη Μεσόγειο. Ζήτησε επιπλέον τη διεξαγωγή διεθνούς διάσκεψης με αντικείμενο τον έλεγχο των Στενών. Για να ενισχύσει την πίεση της, ο σοβιετικός στόλος άρχισε ναυτικές ασκήσεις και ενισχύθηκαν τα σοβιετικά στρατεύματα στα Βαλκάνια. Η τουρκία ζήτησε την δυτική βοήθεια και τον Οκτώβρη ο αμερικάνος πρόεδρος διέταξε την ανάπτυξη ισχυρής ναυτικής δύναμης στην περιοχή, ενώ η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο εγγυήθηκαν την υπεράσπιση της τουρκίας. Μετά από αυτό, η εσσδ υποχώρησε, αλλά η κρίση έδωσε το έναυσμα της ανοιχτής αντιπαράθεσης ανάμεσα στους δύο πρώην συμμάχους. Στον σχεδιασμό της αμερικάνικης στρατηγικής, ο ρόλος του ελληνικού και τουρκικού κράτους κρίθηκε εξαιρετικά κρίσιμος: «Έχουμε υπόψη δύο χώρες, τις οποίες είναι για εμάς θέμα υψίστης σημασίας να βοηθήσουμε: την τουρκία και την ελλάδα… Οι δύο αυτές χώρες μπορούν να αποβούν φυλάκια μεγάλης σημασίας και… πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τις βοηθήσουμε» εξηγούσε ο αμερικανός υπουργός εξωτερικών στον βρετανό υπουργό άμυνας, τον Οκτώβρη του 1946. Χωρίς να αλλάξει κατ’ αρχήν ο καταμερισμός αρμοδιοτήτων μεταξύ βρετανίας και ηπα, οι αμερικάνοι αύξησαν κατά πολύ την οικονομική βοήθεια και την αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού. Αργότερα, όταν η βρετανία δεν μπορούσε πλέον να σηκώσει το οικονομικό και στρατιωτικό βάρος της συμμαχίας και της στήριξης του ελληνικού κράτους, η αντικατάσταση της από τις ηπα ήρθε εντελώς φυσιολογικά. Στις 21 Φλεβάρη 1947, η βρετανία ανακοίνωσε επίσημα ότι από 1ης Απρίλη θα διακόψει τη βοήθεια της προς την ελλάδα και την τουρκία, στις 3 Μάρτη η ελληνική κυβέρνηση υπέβαλλε επίσημη αίτηση βοήθειας προς τις ηπα και στις 12 Μάρτη 1947 με προεδρικό διάγγελμα το αμερικάνικο κράτος διακήρυξε το σχέδιο, που έμεινε γνωστό ως «δόγμα Τρούμαν», στήριξης της ελλάδας και της τουρκίας…

… Ουσιαστικά, όλο το ελληνικό κατεστημένο δέχτηκε και καλοδέχτηκε την αμερικανική παρέμβαση, όχι μόνο επειδή έφερνε μαζί της άφθονη υλική βοήθεια, που παρείχε τα απαραίτητα για τη διάλυση της αριστεράς εμπλουτίζοντας χειροπιαστά τους στόχους της νομής του κράτους, αλλά (μακροπρόθεσμα πιο σημαντικό) και επειδή ήταν συμπαγής απόδειξη ότι η ελλάδα παρέμενε σημαντικός παράγοντας για τον «δυτικό κόσμο»… Ακόμη και μετά τον εμφύλιο οι έλληνες πολιτικοί, πλην της αριστεράς, επιδίωκαν να μένει πάντα πρώτης γραμμής η συμμαχία του ελληνικού κράτους με το αμερικανικό, επειδή έφτιαχνε και συντηρούσε το υλικό πεδίο εξυπηρέτησης τόσο των φραξιονιστικών τους συμφερόντων (ως προς τη νομή του κράτους) όσο και των ιμπεριαλιστικών τους φιλοδοξιών (σε σχέση με τα βαλκανικά κράτη του «ανατολικού μπλοκ» σε περίπτωση ενός καινούργιου παγκόσμιου πολέμου)…

Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, με τον 3ο παγκόσμιο πόλεμο τερματισμένο (με νίκη της «δύσης»), και το ελληνικό κράτος να οργανώνει τα δικά του αυτοτελή ιμπεριαλιστικά σχέδια επέκτασης προς βορρά (εναντίον του καινούργιου κράτους της μακεδονίας και του αλβανικού νότου) η Αθήνα διαπίστωσε, με οδυνηρή και ανομολόγητη έκπληξη, ότι ο βασικός της σύμμαχος (η Ουάσιγκτον) δεν ευνοούσε τα συγκεκριμένα σχέδιά της. Στην υπόλοιπη δεκαετία ο ελληνικός ιμπεριαλισμός στράφηκε προς τα ανατολικά, συγχρονιζόμενος με τα ευρύτερα σχέδια τόσο της Ουάσιγκτον όσο και των ευρωπαϊκών ιμπεριαλισμών αλλά και της στριμωγμένης (στα ’90s) Μόσχας (: αποσχιστικά αντάρτικα στον Καύκασο, με σημαντικότερο εκείνων των τσετσένων), για την διάλυση της τουρκικής επικράτειας. Όμως κι αυτοί οι φονικοί σχεδιασμοί άλλαξαν ραγδαία στα τέλη των ‘90s – οπότε το ελληνικό κράτος / παρακράτος, τα εσωτερικά αφεντικά τους και η εσωτερική κοινωνική συμμαχία τους, μη έχοντας πια ιδιαίτερη γεωπολιτική χρησιμότητα να πουλήσουν, αφιερώθηκαν στη νομή των ευρωπαϊκών προσόδων και στην χρηματοπιστωτική ευδαιμονία…

Ακόμα και ως την πρόσφατη διαχείριση της ελληνικής «κρίσης», τα ντόπια αφεντικά και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι παρέμειναν πιστά στην συμμαχία με την Ουάσιγκτον, ελπίζοντας ότι θα ανάγκαζε τους «ευρωπαίους εταίρους» να δανείζουν την Αθήνα χωρίς πολλές πολλές απαιτήσεις (ή, οι πιο φανατικοί, ότι η ε.ε. θα διαλυθεί…) Το αποκορύφωμα αυτής της συμμαχίας (και μαζί το αποκορύφωμα της «ελληνικής εθνικής ιμπεριαλιστικής» ανάγνωσης των παγκόσμιων συσχετισμών σε συνθήκες οξυνόμενου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού) ξεκίνησε απ’ το 2015 και μετά, την εποχή της φαιορόζ «πρώτης φοράς αριστεράς»…

(φωτογραφία: Ο έλληνας υπ.εξ. Παπούλιας και ο υπ.εξ. του μακεδονικού κράτους Crvenkovski στη Ν. Υόρκη, στις 13 Σεπτέμβρη του 1995, μετά την υπογραφή της “ενδιάμεσης συμφωνίας” που επέβαλε η διοίκηση Κλίντον. Το “πατριωτικό” πασοκ, έχοντας χρησιμοποιήσει την φονική “ελληνοσερβική φιλία” και την απειλή στρατιωτικής εισβολής στο μακεδονικό κράτος και σαν “αντιγερμανικό” όπλο, δεν μπορούσε να παρακούσει τον μεγάλο ατλαντικό σύμμαχό του…

Η εθνική βεβαιότητα ότι “οι γερμανοί και όχι οι αμερικάνοι φταίνε” θεμελιώθηκε από τότε…)

3 – Ο παλιός είναι αλλιώς!

Παρασκευή 8 Γενάρη. Ο Μαρξ δεν θα μπορούσε σε καμμία περίπτωση να φανταστεί πόσο κοινότοπο θα γινόταν το επίθετο «έξυπνος» σαν χαρακτηρισμός μηχανών: έξυπνα τηλέφωνα, έξυπνες (ψηφιακές) «οικιακές βοηθοί», έξυπνα αυτοκίνητα, ακόμα ακόμα και έξυπνα «εμβόλια» – ένας κόσμος μαγικός! Ένας κόσμος στον οποίο «επιτέλους!» (από καπιταλιστική άποψη) μεγάλα τμήματα της (ανθρώπινης) διανοητικής εργασίας μηχανοποιούνται με εντυπωσιακό τρόπο· έτσι ώστε να μπορεί να αλλάξει δυναμικά και ριζικά, για άλλη μια φορά, ο τεχνικός καταμερισμός (εκμετάλλευσης) της εργασίας… Όχι, απλά, η πόλωση / διαστρωμάτωση ανάμεσα σε «χειρωνακτική» και σε «διανοητική» εργασία, αλλά η πόλωση / διαστρωμάτωση στο εσωτερικό αυτής της τελευταίας, σε διάφορα επίπεδα «διανοητικής» μεν αλλά «ανειδίκευτης» (άρα φτηνής) εργασίας ρουτινιάρικων χειρισμών … των «έξυπνων» μηχανών….

Όχι, ο Μαρξ δεν είχε τόση φαντασία. Είχε όμως ικανοποιητική κριτική διαύγεια. Κι έτσι το 1848 έγραψε και υπέγραψε (μαζί με τον Έγκελς) κι αυτήν την φράση: … Με ποιόν τρόπο ξεπερνά η μπουρζουαζία τις κρίσεις; Απ’ τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις και απ’ την άλλη με το να κατακτά νέες αγορές και να εκμεταλλεύεται πιο εντατικά, πιο πλατιά όλες τις παλιές αγορές…

Ο Κάρολος δεν είχε δει ούτε μισό αισθητήρα στη ζωή του· και αγνοούσε ότι το γενετικό υλικό των κυττάρων μπορεί να «τροποποιηθεί» κατά βούληση… Δεν προέβλεψε καν ότι η μπουρζουαζία θα εξαφανιστεί / αντικατασταθεί από ένα καινούργιο είδος αφεντικών. Εκατονεβδομήντα χρόνια μετά, εκείνοι που ζουν μέσα σε αισθητήρες (αισθητήρες παντού προσεχώς!) είδαν την σχετικά αναίμακτη (κατ’ αρχήν) καταστροφή ενός σωρού παραγωγικών δυνάμεων δίπλα τους και αναφώνησαν «αααα! το κράτος είναι αντικαπιταλιστικό!»… (πράγμα που δεν είχαν σκεφτεί όταν έπεφταν πρωτοκοσμικές βόμβες στο αφγανιστάν και στο ιράκ…). Έζησαν (και ζουν) την καταστροφή της δικής τους παραγωγικής δυνάμης αναφωνόντας «ζήτω η κατ’ οίκον φυλάκιση!»…. Ζουν την μετατροπή των κυττάρων τους σε κρίκους της high tech (φαρμακευτικής προς το παρόν…) βιομηχανίας και αναφωνούν «όλοι γερά να εμβολιαστούμε – μην λείψει κανείς – είναι επαναστατικό καθήκον»! Δεν τους περνάει ούτε σαν ελάχιστη υποψία απ’ το μυαλό πως τα κύτταρα τους είναι μια νέα αγορά που κατακτιέται…

God bless them!!!

(συνεχίζεται)

1 – Πίστευε και μη ερεύνα;

Πέμπτη 7 Γενάρη. Ήταν στη μόδα την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα· μετά όμως πέρασε σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, πίσω απ’ τις ερμηνείες (πιο σωστά: τις δημοφιλείς παρερμηνείες) της πιο πρόσφατης φάσης της κρίσης / αναδιάρθρωσης. Cognitive capitalism· «γνωσιακός καπιταλισμός». Για τους κυνηγούς του «επαναστατικού hype» (πόσοι, άραγε, αντιστάθηκαν στον πειρασμό;) αυτές οι καινούργιες λεξούλες (μαζί με άλλη μια: «πρεκαριάτο») ήταν ανακουφιστική απελευθέρωση. Νέες λέξεις άρα νέες καταστάσεις – έτσι δεν είναι; Νέες καταστάσεις άρα μπορεί ο καθένας να λέει ό,τι θέλει – το «παλιό» είναι πολύ παλιό, οπότε άχρηστο….

Μπορεί αυτές οι μικροαστικές αυταρέσκειες να κατέληξαν εκεί ήταν αναπόφευκτο να καταλήξουν, στην προσπάθεια νομής δηλαδή κάποιου μεριδίου απ’ τον «γνωσιακό καπιταλισμό» μέσω μεταπτυχιακών, διδακτορικών, σεμιναρίων κλπ (αλλά και υποτίμηση-σε-σύγκριση-με-τις-υποσχέσεις-και-τις-ελπίδες…) αλλά εν τω μεταξύ το ζήτημα συσκοτίστηκε τόσο όσο να παραπεταχτεί.

– «Γνωσιακός καπιταλισμός»; Τι είναι αυτό;

– Είναι «ο καπιταλισμός που στηρίζεται στη γνώση!»

– Αααα… Γιατί; Υπήρξε ποτέ καπιταλισμός που δεν στηριζόταν στη γνώση; Πριν ήταν «unawareness capitalism»; Καπιταλισμός της άγνοιας;

Μούγκα…

Αν ο καπιταλισμός και η οργάνωσή του στηριζόταν πάντα στη γνώση (στην υπεξαιρεσή της…) τότε το hype του cognitive capitalism θα αποδεικνυόταν απλά μια φούσκα… Και τότε το «παλιό» ίσως να μην ήταν (είναι) καθόλου παλιό και καθόλου άχρηστο· αν και όχι αξιοποιήσιμο αυτούσιο.

Θα έπρεπε, καλύτερα, η προσοχή να στραφεί κατ’ αρχήν στον τεχνικό καταμερισμό της εργασίας (άρα στον τεχνικό καταμερισμό της απόσπασης της υπεραξίας). Για να ανακαλύψει, όχι δίχως κάποια έκπληξη, ότι ήδη απ’ την 1η βιομηχανική επανάσταση, κι ακόμα πιο καθαρά και κατηγορηματικά απ’ την 2η, (στις αρχές του 20ου αιώνα…) ο καπιταλισμός ήταν ικανοποιητικά cognitive! Στο κάτω κάτω εκείνος ο Taylor έμεινε στην ιστορία δίκαια επειδή πέτυχε αυτό: την μετατόπιση του «γνωσιακού κέντρου βάρους» της δουλειάς στα μηχανουργεία απ’ τους ειδικευμένους εργάτες / τεχνίτες στους μηχανολόγους μάνατζερ. Με κρίσιμο και αποφασιστικό μέσο την καινοτόμα μηχανοποίηση των επιμέρους ειδικοτήτων, που έγιναν “tasks” χειρισμού (των νέων – τότε – μηχανών). Του καινούργιου σύνθετου τόρνου, των καινούργιων μηχανών κοπής μετάλλου…

Πιθανότατα κάπου εκεί, ανάμεσα στην 1η και στην 2η βιομηχανική επανάσταση (δηλαδή: «πολύ παλιά»!) απέκτησε λειτουργική υπόσταση για την οργάνωση της καπιταλιστικής παραγωγής η διάκριση ανάμεσα σε χειρωνακτική και διανοητική εργασία. Δεν έχει υπάρξει φυσικά κανένα είδος δουλειάς που να μπορεί να γίνει χωρίς σκέψη και γνώση· κανένα είδος δουλειάς που να μπορεί (ή να μπορούσε ποτέ) να πραγματοποιηθεί από ένα ακέφαλο σώμα! Η διάκριση όμως, και η διαστρωμάτωση (η χειρωνακτικη δουλειά είναι κατώτερη, άρα πρέπει να πληρώνεται λιγότερο· η διανοητική είναι ανώτερη, οπότε αξίζει μεγαλύτερο μισθό ή άλλης μορφής αμοιβή) ήταν χρήσιμη σα νόρμα: αν πρέπει να υποτιμηθεί ένα ή πολλά είδη εργασίας ο προτιμότερος τρόπος είναι ο υπαινιγμός ότι θα μπορούσε να την κάνει και ένα ζώο – ένα ον, εν πάσει περιπτώσει, που είναι αρκετά «χαζό» ώστε να μην μπορεί να σκεφτεί και να κάνει πιο σύνθετα πράγματα. Ή θα μπορούσε να την κάνει μια μηχανή – η οποία, ενδεχομένως, είναι ικανότερη (και γι’ αυτό πολυτιμότερη) από ένα σχεδόν ζώο, ένα ανθρωπόμορφο ζώο, ακόμα κι αν αυτό είναι ο χειριστής της…

Αν η προσοχή είχε στραφεί, λοιπόν, στον τεχνικό καταμερισμό της εργασίας, τότε θα είχε γίνει έγκαιρα κατανοητό οτι ο cognitive capitalism ήταν ταυτόχρονα «παλιός» και «καινούργιος». Ήταν παλιός ως προς την βασική ιδέα και τον πυρήνα των χειρισμών (και των υποτιμήσεων) που θα απελευθέρωνε για λογαριασμό των αφεντικών και της εκμετάλλευσης / πειθάρχησης. Ήταν ταυτόχρονα καινούργιος σε σχέση με το είδος των μηχανών που είχαν ηδη αρχίσει να παίρνουν θέση όχι μόνο στην οργάνωση της εργασίας αλλά, απρόοπτα (για τους γερασμένους διανοητικά και θεωρητικά «αντικαπιταλιστές») στο σύνολο της ζωής.

Το «παλιό» επρόκειτο να είναι «καινούργιο», διαρκώς «νέο» – και έτσι ακριβώς συνέβη και συμβαίνει: το σχίσμα, η πόλωση, ανάμεσα σε «γνώστες» (ειδικούς…) και «αγνοούντες» στην 3η δεκαετία του 21ου αιώνα έχει απόλυτη συνέχεια και συγγένεια με εκείνο στην 3η δεκαετία του 20ου αιώνα… Την ίδια συνέχεια και συγγένεια έχει η η οργάνωση της εκμετάλλευσης και της εξουσίας… Κι ωστόσο όλα μοιάζουν από πρώτη ματιά απελπιστικά καινούργια, χωρίς ιστορικό προηγούμενο! Πράγματι, υπάρχει κάτι αληθινά καινούργιο (αν και ιστορικά προσδιορισμένο): η έκταση και η ένταση αυτής της (μηχανικής) πόλωσης ανάμεσα σε «γνώστες» και «αγνοούντες» μέσα σ’ όλο το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων και της καθημερινής ζωής· όχι μόνο σ’ ότι λέγεται «δουλειές»….

Αναμνήσεις απ’ το μέλλον (1)

Τρίτη 5 Γενάρη. Με το σημερινό υλικό η ασταμάτητη μηχανή δεν σκοπεύει να κουνήσει το δάκτυλο σε κανέναν. Αναγνωρίζει (δεν θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά!) το δικαίωμα του καθενός και της καθεμιάς να κάνει (και να αλλάζει) επιλογές, να έχει (και να αλλάζει) γνώμη, στάση, και τα λοιπά.

Αν, ωστόσο, πρόκειται για επιλογές, γνώμες, στάσεις που εγγράφονται σ’ αυτό που ονομάζεται “ανταγωνιστική πολιτική” (ή κίνημα) το ζήτημα είναι πιο σύνθετο. Παρότι κι εκεί ισχύει πως ο καθένας πράτει όπως κρίνει, εκείνο που δεν ισχύει είναι ότι ο καθένας μπορεί να παραγράψει την ιστορία-που-δεν-είναι-δική-του αλλά διαπράχτηκε μαζί με άλλους / άλλες. Όσοι/ες κι αν αλλάξουν επιλογές, γνώμες, στάσεις κλπ, η ιστορία έχει διαπραχτεί. Έτσι ώστε είναι πάντα πιθανό πως άλλοι δεν θα αλλάξουν επιλογές, γνώμες, στάσεις κλπ· και, κατά συνέπεια, θα συνεχίσουν στο τώρα και στο μέλλον πάνω στις ανταγωνιστικές κατευθύνσεις και στους προσανατολισμούς του χτες και του προχτές.

Την προσέγγιση της ασταμάτητης μηχανής (και όχι μόνον αυτής, ευτυχώς!) για την υγιεινιστική τρομοεκστρατεία σαν μέθοδο επιβολής της γενετικής μηχανικής και των μεταλλάξεων ως “θεραπείας” την ξέρετε. Ξέρετε επίσης και τις αναφορές της σε κάποιο τότε (πίσω, στον ιστορικό χρόνο) όπου αυτή η προσέγγιση θα ήταν εύκολα αντιληπτή, ίσως κοινότοπη… Να τώρα μερικές υπενθυμίσεις του τότε. (Ευχαριστούμε τους συντρόφους που μάζεψαν το υλικό).

Ιούνιος 2003: Ανοικτή συνέλευση (: πολιτική εκδήλωση) από τα «μητροπολιτικά συμβούλια» με τίτλο σώματα την εποχή της βιοπληροφορικής.

Αντιγράφουμε απ’ την εισαγωγή της εισήγησης:

Η πληροφορική και οι βιοτεχνολογίες δεν έπεσαν από τον ουρανό… Αναγνωρίζουμε ότι κάθε επεισόδιο της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου δεν είναι παρά μια στιγμή σε μια πολύ πλατύτερη ιστορική διαλεκτική. Είναι μια στιγμή μέσα στον «διάλογο» θεσμών και ιδεών. Μ’ αυτήν την προσέγγιση ξεπερνούμε την ηθικολογία αναφορικά με τις επιστημονικές θεωρίες και εφαρμογές: προφανώς θα υπάρχουν «καλοί» και κακοί» μάγοι στην αυλή των επιστημών στον βαθμό (και μόνο) που οι κοινωνίες στις οποίες ζουν (ζούμε) είναι διανοητικά δομημένες πάνω σε τέτοιου είδους δίπολα. Αν κάποιος εννοεί τον κόσμο γύρω του με οδηγό το δίπολο «καλό – κακό», τότε δεν μπορεί παρά έτσι να εννοεί και την επιστήμη. Στην πραγματικότητα μάλιστα ο σκοπός τέτοιων διπόλων είναι ακριβώς να εξαφανίσουν την ιστορική διαλεκτική που κάνει εφικτό σήμερα κάτι (μια σκέψη, μια εφαρμογή) που χτες ήταν αδύνατο και προχτές αδιανόητο. Κι έτσι η μεταφυσική γίνεται καθεστώς.

Ο Ρανιέρο Παντσιέρι στα 1961 έγραψε πως: «… η συνεχής εισαγωγή καινούργιων μηχανών, η τάση για συνεχώς καινούργιες εφευρέσεις και η εφαρμογή τους, η ορμητική και αδιάκοπη τεχνολογική ανάπτυξη, είναι… η ουσία της διαδικασίας της καπιταλιστικής συσσώρευσης… Σ’ αυτή τη διαδικασία η τάση για ανανέωση είναι στενά δεμένη με την δημιουργία της υπεραξίας…»

Αυτό που επαναλάμβανε ο Παντσιέρι ήταν μια βασική εκτίμηση διατυπωμένη ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα απ’ τον Μαρξ και τον Έγκελς στο “κομμουνιστικό μανιφέστο”: το έπος των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων δεν είναι παρά μια «αντεστραμμένη» και «αντικειμενική» μορφή του ταξικού ανταγωνισμού. Κάθε φορά που ο έλεγχος της εργασίας (και όπως θα δούμε πιο κάτω όχι μόνο της εργασίας) χάνεται για τους κυρίους του καπιταλιστικού κόσμου, η τεχνολογία και η επιστήμη επιστρατεύονται για να δώσουν καινούργιες «λύσεις».

Τελικά η πρόοδος είναι επιστημονική και τεχνολογική όχι επειδή υπάρχει κάτι εγγενώς μυστικιστικά «προοδευτικό» μέσα σε κάθε καινούργια ιδέα ή εφαρμογή τους, αλλά επειδή (και) μέσω των επιστημών ξετυλίγεται (προς το άγνωστο…) ο ανταγωνισμός ανάμεσα στην εξουσία των χ κοινωνικών τάξεων ή υποκειμένων και την αντιεξουσία των ψ…

Αναμνήσεις απ’ το μέλλον (2)

Τρίτη 5 Γενάρη

Ιούνιος 2004:

Αντιγράφουμε τον τίτλο της αφίσας: Άμεση αντίσταση στην επιβολή των μεταλλάξεων. Υπογραφή: Αυτόνομο συντονιστικό δράσης ενάντια στην επιβολή των προϊόντων βιοτεχνολογίας των πολυεθνικών.

7 Οκτώβρη 2006

Αντιγράφουμε δύο παραγράφους από κείμενο θέσεων “του κινήματος αντίστασης στην κυριαρχία”, ενάντια στο 3ο συνέδριο βιοτεχνολογίας (στην Αθήνα) με την υπογραφή των ομάδων “ξενοδοχείο των ξένων” και “παιδιά του σωλήνα”:

…Aκολουθούν τα θέματα «βιοασφάλειας και βιοαποκατάστασης». Eίναι φανερό ότι στον τίτλο οι δύο όροι συμπαρατίθενται για να σχηματίσουν μία εντύπωση συνάφειας. Πρόκειται ωστόσο για ασύμβατα μεταξύ τους θέματα. H βιοασφάλεια υποτίθεται πως αφορά στις περιπτώσεις μαζικής δημόσιας περίθαλψης και υγειονομικής άμυνας σε περίπτωση επίθεσης από βιολογικά όπλα ή σε περίπτωση ξεσπάσματος επιδημίας από «φυσικά αίτια». Eπίσης: Aν, για παράδειγμα, η νόσος των πουλερικών είναι ζήτημα «βιοασφάλειας», ελάχιστη σχέση έχει με την ίδια τη βιοτεχνολογία εκτός αν θέλει να προωθήσει διαγονιδιακά ζώα. Aκόμη και αν υποθέσουμε ότι η περιβαλλοντική μόλυνση από όπλα χημικού ή βιολογικού πολέμου ήταν πραγματικό πρόβλημα και πάλι θα ήταν πρόβλημα ετοιμότητας του συστήματος υγείας και περίθαλψης και όχι βιοτεχνολογικής έρευνας και τεχνολογίας.

Kαι η βιοαποκατάσταση; Mα δεν πρόκειται υποτίθεται για την επαναφορά σε μια κατάσταση πρότερης ισορροπίας ενός κατεστραμμένου οικοσυστήματος; Πόσο συμφέρει να συγχέεται ο φόβος της βιοτρομοκρατίας (ο οποίος έχει αποδειχτεί ότι είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν υπερβολικής κινδυνολογίας) με την πραγματικότητα της απουσίας ελέγχων σε ρυπογόνες εκπομπές, βλαβερές γενικά ουσίες στα τρόφιμα, τα καλλυντικά και στα φάρμακα, καταστροφικές δυνητικά σε μαζικό επίπεδο επιπτώσεις στους ανθρώπους και στο περιβάλλον, τις οποίες συνολικά παράγει καθημερινά η βιομηχανία;

…Eλάχιστο είναι ωστόσο το ηθικό και κοινωνικό ενδιαφέρον όλων των πλευρών που συμμετέχουν στην εύκολη νομιμοποίηση των βιομηχανιών βιοτεχνολογίας (που δεν είναι άλλες από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες που παράγουν από συμβατικά χημικά προϊόντα, συμβατικά όπλα, συμβατικά φάρμακα και τρόφιμα και έχουν μετεξελιχθεί ολικά ή μερικά και σε εταιρείες βιοτεχνολογίας). Aυτό το γνωρίζουν οι ίδιοι, όπως γνωρίζουν ότι αυτήν τη στιγμή τα πραγματικά οικονομικά τους οφέλη δεν είναι μεγάλα. Παρότι μιλούμε για τη βιομηχανία με τον μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης στον κόσμο, οι μετοχές των βιοτεχνολογικών εταιρειών έχουν σταθερή πτωτική πορεία από το 2000 και μετά. Aντιμετωπίζουν λοιπόν πρόβλημα τόσο κοινωνικής αποδοχής (ειδικά ως προς τον αγροτογεωργικό τομέα, της ανθρώπινης διατροφής, αλλά και της κτηνοτροφίας), όσο και πραγματικής οικονομικής απόδοσης. Aπό την άλλη, οι εταιρείες έχουν αναγνωρίσει όλους τους τομείς στους οποίους υπάρχει τεράστια δυνατότητα κερδοφορίας και ανάπτυξης.

Tο κυριότερο όμως είναι ότι έχουν αντιληφθεί τον λόγο για τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν: Yπάρχει σήμερα ένα τεράστιο έλλειμμα ελπίδας και πίστης στο μέλλον αυτού του κόσμου. H διαχείριση των πόρων του πλανήτη στηρίζεται στην κοινωνική καθυπόταξη, με στρατιωτικούς και οικονομικούς όρους εξάρτησης (πολεμικές επιθέσεις, χρέη των φτωχότερων χωρών στο ΔNT, πατεντοποιήσεις) και στην εμπορευματοποίηση του χρόνου, του χώρου και της πρόσβασης σε οποιοδήποτε αγαθό. Oι άνθρωποι αισθάνονται απογοητευμένοι – δεν πιστεύουν πια ότι οι πολιτικοί και οι κυβερνήσεις τους είναι διατεθειμένοι ή ικανοί να αναστρέψουν την ολοένα και εντεινόμενη κοινωνική ανισότητα. Όλη η «επένδυση υψηλού ρίσκου» που είναι σήμερα η βιοτεχνολογία στηρίζεται στη μεσσιανική ελπίδα και την πίστη ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει υγιής, πλούσιος και ευφυής, όχι με κοινωνικό τρόπο, με αγώνες για τη δίκαιη διαχείριση των πόρων, την καταπολέμηση της εκμετάλλευσης των ανθρώπων και την καταστροφή της λογικής του κέρδους, αλλά με τρόπο “μαγικό”, αντιπαρερχόμενος τις φυσικές μεθόδους αναπαραγωγής, δηλαδή με την κλωνοποίηση, ή εφαρμόζοντας ευγονικές μεθόδους ελέγχου της αναπαραγωγής και γενετικές τροποποιήσεις – κάνοντας πράξη απ’ άκρη σ’ άκρη του πλανήτη αυτό που παλαιότερα ονειρεύονταν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα.

Ένα δηλητηριώδες μείγμα τεχνοκρατικού κυνισμού και μεσσιανικής σωτηριολογίας αναδύεται από τον υπερβολικό ενθουσιασμό και την απροκάλυπτη έμφαση σε εργαστήρια «διαμόρφωσης κοινής γνώμης» – διατύπωση που σε άλλες εποχές θα ακουγόταν περίεργα και θα γεννούσε την καχυποψία γι’ αυτό ακριβώς που είναι, δηλαδή αποκύημα μιας αντίληψης ολοκληρωτικής για το τι είναι «κοινή γνώμη», τι είναι «κοινωνία» και τι σημαίνει η «διαμόρφωσή» της (ας θυμηθούμε τη ναζιστική Γερμανία, τη σταλινική Σοβιετία ή τις HΠA του μακαρθισμού). Aπό την άλλη, μια αίσθηση ήττας και τρόμου απέναντι σε οποιαδήποτε αντίσταση εκφράζεται ξεκάθαρα στον τρόπο που οργανώνεται η ύλη της προπαγάνδας: Kαταδεικνύεται η επιστημονική ρηχότητα και η απελπισμένη προσπάθεια απόδειξης του αναπόδεικτου, στοιχεία που είναι τόσο παλιά όσο παλιός είναι και ο ολοκληρωτικός τεχνοεπιστημονισμός, τον οποίο κάποιοι αφελείς νεοφιλελεύθεροι νόμιζαν ότι δεν θα χρειαζόταν πια να επιστρατεύσουν.

Αντιγράφουμε από την πρόσκληση με την υπογραφή της ομάδας “Θερσίτης (& σύντροφοι από συνέλευση για την πραγματοποίηση πορείας ενάντια στο 3ο διεθνές συνέδριο βιοτεχνολογίας):

…Στις 5-7 Οκτώβρη στην Αθήνα, διοργανώνεται το τρίτο διεθνές συνέδριο βιοτεχνολογίας στον πολυχώρο «Αθηναΐς». Κρατικοί φορείς, πολυεθνικές, ερευνητικά κέντρα, επιστήμονες και ειδικοί, θα συνευρεθούν, ανταλλάσσοντας χαμόγελα, εκτιμήσεις και υποσχέσεις αναφορικά με το «γενικό κοινωνικό συμφέρον». Επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά το προφανές: ο κόσμος των επιστημόνων θωρακίζει τον κόσμο των αφεντικών. ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΘΑΝΑΣΙΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΡΧΩΝ! Ένας ολόκληρος αστραφτερός καινούριος κόσμος χτίζεται επιθετικότερα απέναντί μας. Η επιταχυνόμενη βαρβαρότητα των κυρίαρχων στήνει τις αποικίες της στις ζωές και τις συνειδήσεις των υπηκόων, όχι μόνο φορώντας την στρατιωτική στολή της αλλά και αυτή του επιστήμονα. Η βιοτεχνολογία, είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια τεχνική που παντρεύει γονίδια. Είναι η πιο μοντέρνα γλώσσα της ιδεολογίας του απόλυτου ελέγχου, της υποτίμησης, του ευγονικού διαχωρισμού, της λεηλασίας κοινωνιών και του πλανήτη.

Η πρόσκληση για την ίδια διαδήλωση από «συλλογικότητες & σύντροφοι/ισσες απ’ όλη την ελλάδα»:

Βιοασφάλεια – γενετική μηχανική – χαρτογράφηση του DNA – θεραπεία βλαστοκυττάρων – γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί είναι ανάγκες που άλλοι δημιούργησαν για μας

Η ΖΩΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΟΥΠΕΡΜΑΡΚΕΤ ΓΟΝΙΔΙΩΝ – τα “επιτεύγματα” της βιοτεχνολογίας σημαίνουν: – ανάπτυξη των φαρμακευτικών κολοσσών – εθισμό σε φάρμακα και θεραπείες – πατέντες ζωντανών οργανισμών – γενετικό ρατσισμό – βιολογικό έλεγχο

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ 3ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΠΟΡΕΙΑ Σάββατο 7 Οκτώβρη 2006, 11.00 μμ Πλ. Κουμουνδούρου, Αθήνα

Αντιεξουσιαστική Ομάδα Μυτιλήνης, Αυτοδιαχειριζόμενο Στέκι Χανίων, Αυτόνομες Τάσεις, Αυτόνομη Πρωτοβουλία Πάτρας, Ελευθεριακό Στέκι Πικροδάφνη, Κατάληψη Rosa Nera, Μαύρο Πιπέρι, Ξενοδοχείο των Ξένων, Παιδιά του Σωλήνα, Περιοδικό Ευτοπία, Πρωτοβουλία Φοιτητών Γεωπονικού Παν/μιου, Σύντροφοι/ισσες από Γιάννενα, Πάτρα, Αυτόνομο Στέκι Αθήνας, Αυτόνομη Πρωτοβουλία Ηλιούπολης

Αναμνήσεις απ’ το μέλλον (3)

Τρίτη 5 Γενάρη

2 Φεβρουαρίου 2008:

Αναπαράγουμε ένα τμήμα της αφίσας:

Αλαζόνες επιστήμονες, άπληστοι για χρήμα και δόξα, μισθοφόροι των εταιρειών, απελευθερώνουν στο περιβάλλον χιμαιρικούς οργανισμούς, δημιουργούν μεταλλαγμένα προϊόντα, πατεντάρουν την ζωή, οικοδομούν την ανάδυση της νέας ευγονικής.

Αντιγράφουμε απ’ την ανάρτηση (με ημερομηνία 25 Ιανουαρίου 2008):

…. Η βιομηχανία της βιοτεχνολογίας παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη. Εταιρείες μεγαθήρια (monsanto, bayer, bpchemicals κλπ), πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, απαρτίζουν το παγκόσμιο βιοτεχνολογικό λόμπι. Το πόσο σημαντική είναι, φαίνεται και από το συνονθύλευμα εταιρειών οι οποίες, ενώ δρουν άκρως ανταγωνιστικά σε διάφορους άλλους τομείς (όπλα, φάρμακα, κλπ), σ’ αυτή την περίπτωση ενώνουν τις δυνάμεις τους, δημιουργώντας έναν οικονομικό κολοσσό που θα τους αποφέρει τεράστια κέρδη.

Αυτή η συμμαχία αποδεικνύει ότι το νέο οικονομικό θεμέλιο του καπιταλισμού είναι η βιομηχανία της βιοτεχνολογίας, η οποία δε διστάζει να επέμβει στη φύση και στο γενετικό κώδικα καθε οργανισμού.

 

… Η βιοτεχνολογία είναι σήμερα ένα από τα ισχυρότερα όπλα της κυριαρχίας για την παγκοσμιοποίησή της και δεν μπορεί να ειδωθεί έξω από αυτήν. Οι κυβερνήσεις, οι επιστήμονες, τα μέσα επικοινωνίας και οι βιομηχανίες είναι στενοί συνεργάτες στη λεηλασία και την καταστροφή του φυσικού πλούτου του πλανήτη, τη χειραγώγηση και τον αφανισμό ολόκληρων ανθρώπινων κοινωνιών και πολιτισμών, στην προσπάθειά τους να φτιάξουν έναν κόσμο μια για πάντα υποταγμένο, μέσα από τον έλεγχο και τη μετάλλαξη ακόμη και των βιολογικών θεμελίων του. Έναν εφιαλτικό κόσμο όπου με αντίτιμο όλο και περισσότερες περιβαλλοντικές και ανθρωπιστικές καταστροφές, πείνα, αρρώστιες, μόλυνση και θάνατο θα αυξάνονται ολοένα η εξουσία, τα κέρδη και η αλαζονεία τους.

Αναρχικό Δελτίο Γενάρης 2007 – σε εκδήλωση στις 4 Φλεβάρη 2008

 

Ιούνης 2008:

Αντιγράφουμε ένα απ’ τα συνθήματα της αφίσας:

… Να αναπτύξουμε εκείνα ακριβώς τα αντισώματα που θα εξουδετερώσουν τα βακτήρια του καπιταλισμού

Μάης 2009:

Αντιγράφουμε απ’ την αφίσα / πρόσκληση:

Ο ΚΟΙΝΟΣ ΤΟΠΟΣ (Ελευθεριακό Δίκτυο Αντίστασης στην Βιοτεχνολογία και την
Τεχνοεπιστήμη της Κυριαρχίας) καλεί συλλογικότητες στέκια, καταλήψεις, πρωτοβουλίες κατοίκων και όσους άλλους ενδιαφέρονται να κουβεντιάσουμε για μια συγκέντρωση-πορεία ενάντια στην βιοτεχνολογία της κυριαρχίας τις μέρες του συνεδρίου της BIONOVA.

Η BIONOVA είναι η εταιρία που έχει επωμιστεί τον ρόλο του υπεύθυνου εκπροσώπου των εταιρειών βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα. Η ατζέντα της περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, την προώθηση των γ.τ.ο., τις βιοτεχνολογικές καινοτομίες σε ιατρική και βιολογία, το πατεντάρισμα γονιδιακού υλικού και συνεργασίες του επιχειρηματικού με τον ακαδημαϊκό κόσμο.

Αντιγράφουμε απ’ την πρόσκληση για διαδήλωση στις 9 Μάη 2009:

… Η Bionova E.E. εκπροσωπεί το ευρωπαϊκό λόμπι βιοτεχνολογίας EuropaBio, ως EuroBio Hellas, και με πρόφαση την επιστημονική και κοινωνική ανάπτυξη προπαγανδίζει και υποβοηθά την εδραίωση της βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα σε τεχνολογικό και εμπορικό επιπέδο.

… Τα σχέδια της BIONOVA δεν θα μείνουν αναπάντητα. ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΕΜΠΟΡΟΥΣ «ΕΛΠΙΔΑΣ».

Μάης 2019:

Περιεχόμενα μπροσούρας με τίτλο «ενάντια στο κοινωνικό κατασκευάσμα της υγείας και της αρρώστιας», με την υπογραφή συνέλευση αναρχικών ενάντια στην κοινωνική μηχανή:

1) Η εξουσία της ιατρικής επιστήμης – 2) Περί ιατρογένεσης – 3) Η ιατρική αφήγηση του θανάτου – 4) Η βιομηχανία της υγείας – 5) Ενάντια στην κανονικότητα – 6) Κανονικότητα και κολασμός – 7) Το ιδεολόγημα της ψυχιατρικής – 8) Ψυχιατρικός εγκλεισμός – 9) Η βιομηχανία των φαρμάκων – 10) Κοσμετολογία – 11) Η χημική λοβοτομή – 12) Η «θεραπεία» των μη ανθρώπινων όντων.

Αναμνήσεις απ’ το μέλλον (4)

Τρίτη 5 Γενάρη. Υπάρχει παρόμοιο υλικό ήδη απ’ την δεκαετία του ’80, απλά δεν το έχουμε … on demand.

Επί 30 τουλάχιστον χρόνια η κριτική στις βιοτεχνολογίες, στην ιατρικοποίηση, στα εγκλήματα των φαρμακοβιομηχανιών, στη δήθεν «ουδετερότητα» των τεχνο-επιστημών, στις μεταλλάξεις και στη γενετική τροποποίηση είτε του ανθρώπινου σώματος είτε άλλων ειδών, έχει υπάρξει σταθερή αναφορά στους κόλπους του αναρχικού / αντιεξουσιαστικού / αυτόνομου ρεύματος και στο ελλαδιστάν. (Ούτε συζήτηση για την καταστολή, την στρατιωτικοποίηση, τον μιλιταρισμό, τα πραξικοπήματα, τις καθολικές απαγορεύσεις!) Έχει υπάρξει αυτή η σταθερή αναφορά όχι με την συστηματικότητα, την διάρκεια και την μεθοδικότητα που θα έπρεπε· αλλά έχει υπάρξει!!! Σ’ όλο αυτό το διάστημα κανένας καραγκιόζης δεν διανοήθηκε να «ταυτίσει» (δηλαδή: να προβοκάρει) αυτήν την σχέση κριτικής και ανταγωνιστικής δράσης με τους χριστιανούς ή τους φασίστες. Κανείς δεν τόλμησε κάτι τέτοιο. Όλα ήταν crystal clear, και έτσι αναγνωρίζονταν!

Οι βρώμικες “ταυτίσεις” και οι ανάλογες προβοκάτσιες γίνονται τώρα. Το 2020. Άλλοτε ανοικτά και άλλοτε υπόγεια. Γιατί; Επειδή ο διανοητικός και ηθικός ξεπεσμός είναι της μόδας. Και επειδή αυτή η κριτική είτε εξαφανίστηκε εντελώς, είτε αναιρέθηκε, είτε εκδηλώθηκε μεν αλλά λίγο πολύ μουδιασμένα. Αυτό «άφησε περιθώρια». Αφενός σε κάθε τερατολόγο, αφετέρου σε κάθε καραγκιόζη… Ωστόσο αυτή η ηττοπαθής ή και συμβιβασμένη εξέλιξη δεν σχετικοποιεί την αξία της κριτικής που έχει αξιόλογο ιστορικό βάθος, παρά τις όποιες ατέλειες και τις αδυναμίες της. Εκείνο που αναδεικνύει είναι το ποιόν εκείνων που βολεύονται με την λήθη που προάγει η εξουσία, και διαστρέφουν κατά βούληση όλα όσα τους ξεπερνούν.

Μα (σα να ακούμε τα δήθεν επιχειρήματα) άλλο τότε κι άλλο τώρα!! Ναι; Αυτό το “άλλο τότε κι άλλο τώρα” θα έπρεπε να μας έχει παρουσιαστεί, έτσι δεν είναι; Ποιά είναι λοιπόν η διαφορά ανάμεσα στο να καταλαβαίνεις και να αναλύεις το πως δουλεύουν οι βραχίονες του συστήματος και στο να το ζεις; Είναι αυτή: στη δεύτερη περίπτωση το σύστημα σε αρπάζει απ’ το λαιμό! Και είναι τότε που οφείλει ο καθένας να επιβεβαιώσει την «άλλοτε» κριτική του και την συλλογική πολιτική του ιστορία· ή να την καταπιεί. Για όποιον λόγο κι αν το κάνει… Ποιά είναι η διαφορά, για παράδειγμα, ανάμεσα στην ιστορική στιγμή που δείχνεται και καταγγέλεται η επιστημονική αλαζονεία και στην ιστορική στιγμή που αυτή η αλαζονεία γίνεται αποδεκτή σαν «αλήθεια»; Ας δώσουν άλλοι την απάντηση.

Να το ξαναπούμε κλείνοντας αυτό το μικρό, ενδεικτικό αφιέρωμα στη συλλογική κινηματική μνήμη: δεν μας ενδιαφέρει να κουνήσουμε το δάκτυλο σε κανέναν. Οφείλουμε όμως να υπερασπιστούμε την πολιτική, ιστορική και κινηματική αξιοπρέπεια και συνέχεια (όχι μόνο της ασταμάτητης μηχανής αλλά κυρίως) της εύστοχης, τεκμηριωμένης, αντικρατικής και αντικαπιταλιστικής κριτικής. Οπωσδήποτε υπάρχουν (και καλά κάνουν) διαφορές, μπορεί και διαφωνίες ανάμεσα σ’ όσους / όσες έχουν ασκήσει αυτήν την κριτική στα σοβαρά (για χρήση ενηλίκων πολιτικά, χωρίς φτηνές προθέσεις στρατολογήσεων, χωρίς ανόητα κλισέ και ατάκες για πιτσιρίκια), όλους αυτούς τους ζόρικους μήνες. Έχουμε επίγνωση. Όπως έχουμε επίγνωση του πόσο μακριά θα πάει αυτή η ιστορία και όσα την διαδεχτούν.

Σε κάθε περίπτωση το είπαμε, το γράψαμε και το αφισοκολλήσαμε κάποτε, πριν πολλά χρόνια· το εννοούσαμε, το εννοούμε, και θα το εννοούμε: κίνημα χωρίς μνήμη είναι κίνημα χωρίς προοπτική…

Όσα έχουμε πει ισχύουν!

Το πείραμα!

Δευτέρα 28 Δεκέμβρη. Οι …. γιατροί και οι βοηθοί τους εξανάγκασαν τους … να πάρουν μέρος· αυτοί δεν ήξεραν τι θα γίνει και δεν είχαν συναινέσει… Οι … ήταν διάφορων εθνικοτήτων. Τα πειράματα είχαν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τον …. στρατό, να δημιουργηθούν καινούργια όπλα, να βρεθούν τρόποι θεραπείας των στρατιωτών και να ενισχύσουν την …. ιδεολογία.

Μετά τον … πόλεμο οι συγκεκριμένοι γιατροί δικάστηκαν και καταδικάστηκαν… Το δικαστήριο αποφάσισε τους κανόνες των μελλοντικών πειραμάτων. Πρώτος κανόνας είναι η ελεύθερη συναίνεση των πειραματοζώων. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα θα πρέπει να είναι σε θέση να ασκήσουν ελεύθερα την δύναμη της επιλογής, χωρίς την παρέμβαση οποιασδήποτε μορφής βίας, εξαπάτησης, ψέμματος, εξαναγκασμού, υπερβολής, ή άλλης μορφής κρυμμένης μορφής περιορισμού ή καταναγκασμού· και θα πρέπει να έχουν ικανοποιητική γνώση και αντίληψη των στοιχείων που τα αφορούν, έτσι ώστε να είναι σε θέση να πάρουν μια εύλογη και διαυγή απόφαση. Αυτό το τελευταίο σημαίνει ότι πριν την κατάληξη σε μια θετική απάντηση απ’ την μεριά του, το άτομο θα πρέπει ξέρει τα χαρακτηριστικά, την διάρκεια και τον σκοπό του πειράματος· την μέθοδο και τα μέσα με τα οποία αυτό θα γίνει· όλα τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα και τους κινδύνους που θα πρέπει να αναμένονται λογικά· και τις συνέπειες που είναι πιθανό να υπάρξουν στην υγεία του ή σε τρίτους εξαιτίας της συμμετοχής του στο πείραμα.

Το καθήκον και η ευθύνη για την επαλήθευση της ποιότητας της συναίνεσης πέφτει σε κάθε άτομο που ξεκινάει, διευθύνει ή εμπλέκεται στη διενέργεια του πειράματος. Είναι προσωπικό καθήκον και ευθύνη που δεν μπορεί να μετατεθεί σε άλλον χωρίς κάτι τέτοιο να τιμωρηθεί.

Τι είναι τα πιο πάνω; Από που προέρχονται; Θα πούμε στη συνέχεια. Εκείνο που δεν λέγεται είναι το τι σημαίνει αν τα πειραματόζωα δεν ξέρουν ότι συμμετέχουν σε πείραμα· αν νομίζουν ότι απολαμβάνουν ένα «επιστημονικό δώρο» για το καλό της υγείας τους…

Αυτό είναι που ισχύει από χτες στα κράτη μέλη της ε.ε. Χιλιάδες, εκατομύρια υποτελείς καλούνται να συμμετάσχουν «εθελοντικά» σ’ ένα πείραμα αγνοώντας καν και καν ότι αυτό κάνουν. Οι περιβόητες «προσωρινές άδειες έκτακτης ανάγκης» προς τις ακόμα πιο περιβόητες φαρμακο-μαφίες, αυτές που έχουν ήδη δοθεί κι εκείνες που θα δοθούν, δεν είναι παρά ο ευφημισμός της συνέχισης της «φάσης 3» των δοκιμών τους… για τα επόμενα 2 χρόνια… Εξ ού και όλα τα «δεν ξέρουμε», «θα δούμε» και λοιπά και λοιπά.

Το ότι οι φαρμακο-μαφίες συνεχίζουν τα πειράματά τους, αυτή τη φορά πληρωμένες απ’ τα κράτη (που, φυσικά, γνωρίζουν) και σε πλήρη άγνοια των «αντικειμένων» τους, σε συνδυασμό με τη νομική ασυλία που έχουν κατοχυρώσει προκαταβολικά για οτιδήποτε «πάει στραβά» από τώρα και για τα επόμενα χρόνια, θα έπρεπε να είναι αρκετό για να αφήσουμε την χαρά της «απελευθέρωσης μέσω πλατφορμών» για τους πρωθυπουργούς, τις πολιτικές βιτρίνες και περσόνες, τους αρχιπαπάδες, τους στρατηγούς και κάθε δημαγωγό που θέλει να διαφημίσει την πραμάτεια της γενετικής μηχανικής… Κανείς άλλος να μην πατούσε τα ποδάρια του στα εμβολιαστικά κέντρα!

Δυστυχώς ο ψυχολογικός πόλεμος και οι εκβιασμοί θεωρούνται αυτονόητες τακτικές «φροντίδας υγείας», και έχουν πιάσει τόπο – σίγουρα εν μέρει. Γι’ αυτό και θα ενταθούν.

Τώρα: τα πιο πάνω της πρώτης παραγράφου αφορούν τα πειράματα που έκαναν οι ναζί γιατροί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη διάρκεια του Β παγκόσμιου· και η δεύτερη και τρίτη παράγραφος αφορούν τον «κώδικα ηθικής» (για τα ιατρικά πειράματα) που διαμόρφωσε το δικαστήριο της Νυρεμβέργης, αυτό που δίκασε και καταδίκασε τους ναζί γιατρούς / πειραματιστές.

Αρκετοί θα είπαν τότε, το 1947, «ποτέ ξανά»… Όποιος νομίζει πως ισχύει οτιδήποτε από εκείνον τον «κώδικα ηθικής» σήμερα, με τα τωρινά «αόρατα» πειράματα, ας μείνει ήσυχος… Όλα πάνε καλά…

Κι όποιος νομίζει ότι τα τωρινά «αόρατα» πειράματα δεν γίνονται (και) για να βοηθήσουν τον …. στρατό, να δημιουργηθούν καινούργια όπλα, να βρεθούν τρόποι θεραπείας των στρατιωτών και να ενισχύσουν την …. ιδεολογία, ας ξαπλώσει…

(φωτογραφία: Ποιό ήταν αυτό; Το “πρώτο”; Το “δεύτερο”; Το “τρίτο”; Και ποιοί είπαμε ότι το έχουν καβαλήσει τώρα;)

Δύση εναντίον κίνας και το ανάποδο: η περίπτωση ενός τσαχπίνη (παρένθεση 1)

Κυριακή 27 Δεκέμβρη. Θίξαμε χτες το θέμα γνώση σε σχέση με τον τσαχπίνη, το ποιόν του, την διαχείρισή του… Ένα θέμα που σίγουρα έχει πάμπολλες προεκτάσεις, που εύκολα θα χαρακτηρίζονταν “φιλολογικές” ή “φιλοσοφικές”.

Χωρίς να είναι αδιάφορη για καμμία προσέγγιση του θέματος, η επιλογή της ασταμάτητης μηχανής είναι εδώ εργατική και πολιτική. Τι σημαίνουν αυτά τα επίθετα; Σημαίνουν ότι σε διαφορετικούς πολιτισμούς, σε διαφορετικές εποχές, ή και σε διαφορετικά κοινωνικά υποκείμενα στον ίδιο πολιτισμό και στην ίδια εποχή, υπάρχουν, δημιουργούνται, διαφορετικά γνωσιακά corpus – διαφορετικά είδη γνώσης, για να το πούμε απλά. Αυτά τα είδη γνώσεων μπορεί να διαφοροποιούνται ανάλογα με τον καταμερισμό εργασίας, ή/και τα φύλα, ή/και τις ηλικίες· διαφοροποιούνται οπωσδήποτε σε σχέση με την διαστρωμάτωση της εξουσίας. Και στις καπιταλιστικές κοινωνίες είναι (ή ήταν…) ταξικά προσδιορισμένα.

Αυτό ισχύει γενικά. Ισχύει οπωσδήποτε και σε ότι αφορά αυτές τις γνώσεις που θα ονομάζαμε γνώσεις υγείας, γνώσεις θεραπείας, γνώσεις των σωμάτων – ακόμα και γνώσεις επί των κοινωνικών σχέσεων σε σχέση με την υγεία. Ένα απλό παράδειγμα, που στους μεγαλύτερους / ες αναγνώστες της ασταμάτητης μηχανής κάτι θα θυμίζει (και στους νεώτερους / ες θα θεωρηθεί «ufo»!): σε άλλες εποχές (;), όταν τα παιδικά εμβόλια ήταν ελάχιστα και βασικά, οι (λαϊκές…) μανάδες έσπρωχναν τα παιδιά τους να κάνουν παρέα με άλλα που είχαν κάποια παιδική μεταδοτική αρρώστια για να «κολλήσουν» – και να την περάσουν ενόσω ήταν μικρά σε ηλικία… Αυτές οι λαϊκές γυναίκες δεν ήξεραν τι πάει να πει «αγέλη» στις ανθρώπινες σχέσεις, ούτε τι είναι η «ακίδα ιού». Εκείνο που ήξεραν όμως (και το ήξεραν εμπειρικά, από γενιά σε γενιά) ήταν πως αποκτιέται η ανοσία. Ήξεραν, επίσης, ότι είναι λάθος να αποφεύγεται η «μόλυνση» σε μια κατηγορία (παιδικών) ασθενειών· και πως είναι καλύτερα τέτοιες αρρώστιες να τις περάσει κανείς μικρός αντί να τις κολλήσει μεγάλος, οπότε οι συνέπειες θα ήταν πολύ χειρότερες. Η λαϊκή γνώση στο θέμα δεν ήταν «αντισηπτική», το αντίθετο…

Ας μην μυθοποιηθεί η λαϊκή γνώση με νεο-ρομαντικό τρόπο! Δεν ήταν μια γνώση υγείας πλήρης, ούτε αποτελεσματική στα πάντα: χωρίς την επιστημονική ιατρική η βρεφική θνησιμότητα και η θνησιμότητα στα παιδιά (από διάφορες αρρώστιες) ήταν εξαιρετικά υψηλή! Συνεπώς δεν θα ήταν σκόπιμο να φέρει κανείς σε αντιπαράθεση αυτά ή οποιαδήποτε άλλα είδη γνώσης για το «πιο είναι το καλύτερο εφ’ όλης της ύλης», ειδικά αν κάποιο ή κάποια διεκδικεί / ουν την υποτιθέμενη «αρτιότητα» της επιστήμης. Θα ήταν αρκετό και χρήσιμο να αναγνωριστεί πως διαφορετικά είδη γνώσεων υγείας, διαφορετικά γνωσιακά θεραπευτικά corpus, έχουν (ή μπορεί να έχουν) την αξία τους (δηλαδή: την αποτελεσματικότητά τους) σε διαφορετικές περιπτώσεις. Αντί για το δάκτυλο στη σκανδάλη, μια προσέγγιση προσεκτική, φιλική, εξοικείωσης, είναι η καλύτερη στάση όταν αυτά τα διαφορετικά γνωσιακά corpus, που ανήκουν σε διαφορετικά υποκείμενα, εποχές, πολιτισμούς ή τάξεις συμπίπτουν… (Αν ονομάσετε αυτήν την προσέγγιση “γνωσιακό εκλεκτικισμό” μπορεί να βρείτε και την βιβλιογραφία του· όχι μ’ αυτό το όνομα πάντως!)

Η συστηματική δυτική ιατρική δεν προέκυψε ούτε, κυρίως, εξελίχθηκε με τέτοιο συγκαταβατικό τρόπο! Ο λόγος είναι γνωστός σ’ όσους ασχολούνται με την Ιστορία: ήταν η αντίληψη της (πρώτα επαναστατικής και στη συνέχεια κυριαρχικής) αστικής τάξης, με προτεσταντική καταγωγή· η αντίληψη της για το σώμα, την υγεία, την θεραπεία, τους νοσογόνους παράγοντες, το είδος των θεμιτών φαρμάκων, που κρατώντας σαν σημαία της την «επαναστατικότητα» και τον τεχνικό «ορθολογισμό», πολέμησε χωρίς ενδοιασμούς, κυνήγησε, ποινικοποίησε, απαγόρευσε κάθε άλλη διαφορετική γνώση για θέματα υγείας και θεραπείας· χωρίς να τους δώσει κανένα περιθώριο να αποδείξουν (ή να μην αποδείξουν) την αξία χρήσης τους… Ο Foucault στο διεξοδικό η γέννηση της κλινικής είναι πολύ κατατοπιστικός γι’ αυτήν την μετάβαση.

Το αληθινό ενδιαφέρον της επαναστατικής αστικής τάξης για την υγεία των πληθυσμών δεν πρέπει να αγνοηθεί: πράγματι τα κίνητρα αυτού του γνωσιακού πολέμου απ’ την μεριά της ήταν αυθεντικά. Για παράδειγμα δεν μπορούσε (και δεν θα έπρεπε!) να ανεχτεί πρακτικές «εξαγνισμού» σαν θεραπεία! Ούτε, απ’ την άλλη, το μοιρολατρικό «ήταν θέλημα θεού» για την αρρώστια και τον θάνατο! Είναι ωστόσο διαφορετικό ζήτημα το αν «μαζί με τα απόνερα έπρεπε να πεταχτεί και το μωρό»! Στο βαθμό που η μέριμνα της αστικής εξουσίας, στις αρχές του 19ου αιώνα, ήταν όντως η καλή υγεία και των πληβείων, το να ασχοληθούν οι διανοούμενοι και οι ειδικοί της με το να διακρίνουν το ποιές απ’ τις γνώσεις αυτών των «κατώτερων» ήταν πράγματι αποτελεσματικές και ποιές, αντίθετα, μεγάλωναν απλά την πελατεία του μεγαλοαδύναμου, θα έπρεπε να θεωρηθεί τότε και έκτοτε εύλογα αναγκαίο και σκόπιμο.

Δεν έγινε έτσι. Και, απ’ την στιγμή που η δυτική επιστημονική ιατρική εξαφάνισε κάθε άλλο αποτελεσματικό και χρήσιμο σώμα γνώσης υγείας / θεραπείας, άρχισε να κάνει τα δικά της εγκλήματα. Επιστημονικά αυτά. Ο Cesare Lombroso (1835 – 1909) και η δημοφιλής θεωρία του για τον «εγκληματικό χαρακτήρα» ήταν γνήσιο τέκνο αυτής της (ιατρικής…) επιστημοσύνης που ποτέ δεν έπαψε να υπηρετεί το ξεκαθάρισμα λογαριασμών της αστικής εξουσίας (κα της γνώσης / εξουσίας της) απέναντι στους πληβείους (και των δικών τους γνώσεων / αντιεξουσίας). Ο ευγονισμός ήταν επίσης γνήσιο προϊόν αυτής της αστικής επιστημοσύνης. Η ψυχιατρική των λωβοτομών και των ηλεκτροσόκ το ίδιο. Αυτά είναι μόνο λίγα παλιότερα παραδείγματα: παρότι η (και ιατρική) αστική, δυτική επιστήμη έδιωξε διάφορες αυθαίρετες (και επικίνδυνες) προ-αστικές θεραπευτικές δοξασίες, έφτιαξε την δική της λίστα καταστροφών, που συνεχίζεται ακόμα. Έτσι ώστε αν θέλει κάποιος να σταθεί με έντιμο τρόπο απέναντι στη δυτική επιστήμη (γενικά) και στη δυτική ιατρική επιστήμη (ειδικά), σε όλους τους κλάδους της, δεν θα πρέπει να κάτσει σε στάση προσοχής· ούτε, όμως, να πετάξει το μωρό μαζί με τα νερά… (Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ξέρει ότι αυτά τα νερά είναι πολλά…)

(φωτογραφία: Το Μάθημα ανατομίας του δρ. Τουλπ είναι μια απ’ τις θρυλικές ελαιογραφίες του Ρέμπραντ, του 1632. Στην εμπορική / πρωτοαστική (αν μας επιτρέπεται ο όρος) ολλανδία της εποχής, το βλέμμα του χειρούργου και η επισκόπηση των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπινου σώματος ήταν ένα είδος ιδεο-πολιτικής “τομής”. Αλλά το νόημά της (και όχι την αναδυόμενη ιατρική αλήθεια του χειρουργικού βλέμματος· μάλλον την αξίωσή του να κατέχει την αλήθεια) μπορεί να την καταλάβει κανείς μόνο αν κάνει συγκρίσεις με άλλου είδους ιατρικές γνωσιοθεωρείες· όχι λιγότερο αποτελεσματικές, την ίδια εποχή…)

Η επέτειος;

Τρίτη 22 Δεκέμβρη. Δεν γιορτάζονται όλες οι επέτειοι, κι ούτε είναι όλες ευκαιρία για αναστοχασμούς, ακόμα και αυτοκριτική. Το γεγονός, πάντως, παραμένει: τέτοιες μέρες το 2019, λίγο πριν και λίγο μετά, σε μια κινεζική πόλη, κέντρο μιας κινεζικής επαρχίας (με άγνωστα κι αδιάφορα ονόματα ως τότε), εμφανιζόταν ο Αναμενόμενος: ένας ιός…

Πέρασε ένας χρόνος που προορίζεται να χωρίσει την καπιταλιστική ιστορία σε ένα «πριν» και ένα «μετά» – μια μεταφυσική ταξινόμηση του ιστορικού χρόνου, που βολεύει αλλά και παγιδεύει. Η Wuhan έγινε γνωστή παγκόσμια, αν και μόνο σαν όνομα. Ο Sars-CoV-2 (λαϊκά «covid» ή «κορονοϊός» ή «κορώνας» ή «φονιάς» ή «σφάκτης» ή …) έγινε θρύλος, δαίμονας θανάτου. Και η «καραντίνα» αναγορεύτηκε σε υγιεινομική πρακτική υψηλού κύρους (την προτείνουν οι «επιστήμονες»!), κάμποσους αιώνες μετά τον μεσαίωνα… Στο τέλος, φυσικά, ήρθε λαχανιασμένος ο 21ος αιώνας, με πολλές μορφές, κι ανάμεσά τους εκείνη της «λαϊκής αποδοχής» (;;) της γενετικής μηχανικής και των μεταλλάξεων στα ανθρώπινα κύτταρα και οργανισμούς…

Σ’ αυτήν την χρονιά η σκιά του κινέζικου κράτους / κεφάλαιου έπεσε βαριά πάνω στον δυτικό καπιταλισμό, είτε αυτό αναγνωρίζεται (σπάνια) είτε όχι. Κατ’ αρχήν ο «φονιάς» ήταν ένα show για τους δυτικούς: η αναγγελία της κατάρρευσης του αντίπαλου (του Πεκίνου). Στη συνέχεια η Wuhan (και το κινέζικο καθεστώς) έγινε η πηγή του Κακού. Τώρα, ένα χρόνο μετά, η Wuhan είναι σκάνδαλο: εκεί παρτάρουν… (Και το ακόμα πιο σκάνδαλο: παρτάρουν ΧΩΡΙΣ να εμβολιαστούν, ακόμα και με τα παραδοσιακής τεχνολογίας εμβόλια των κινεζικών φαρμακοβιομηχανιών!!! Καταλαβαίνετε; Στην καπιταλιστική δύση σχεδόν απαγορεύεται η ζωή χωρίς mRNA εμβόλια ή οποιοδήποτε άλλο κατασκεύασμα της γενετικής μηχανικής… Στην καπιταλιστική ανατολή δεν τα χρειάζονται! Είναι, λέτε, “ζήτημα υγείας”;)

Τι συνέβει; Οι δυτικοί caradinieri λένε ότι ξέρουν την απάντηση: το «απόλυτο lockdown»… Δύσκολα, πολύ δύσκολα θα ανέχονταν τα «παράπλευρα», όπως π.χ. τις face recognition κάμερες παντού, το social credit system, ή τον αυστηρό έλεγχο των αναρτήσεών τους στα antisocial media… Για λόγους άσχετους τόσο με τον ιό όσο και με το κινεζικό καθεστώς, τα δυτικά καθεστώτα (και οι έντρομοι υποτελείς τους) αντέγραψαν απ’ την κινέζικη περίπτωση μόνο αυτά που βόλευαν τόσο τους μεν όσο και τους δε… Αν και, η μαύρη αλήθεια είναι ότι εκείνα που βολεύουν τους μεν (τους «πάνω») είναι και θα είναι σε βάρος των δε (των «κάτω»)… Αλλά (όπως θα έλεγε και ο Λένιν…) η συνείδηση έρχεται αργά… Κι ίσως (λέει η περιθωριακή ασταμάτητη μηχανή) δεν έρχεται ποτέ…

Ήταν, πράγματι, το «απόλυτο lockdown» η ουσιαστική θεραπευτική συνεισφορά του κινέζικου κράτους / κεφάλαιου στην ανθρωπότητα, το «μέτρο της προστασίας της υγείας» απέναντι στο οποίο κάθε αμφισβήτηση είναι «ψέκα» είτε στο Πεκίνο, είτε στο Βερολίνο, είτε στο Παρίσι, είτε στην Αθήνα; Ή μήπως ήταν ένας πολιτικός, ιστορικός αντικατοπτρισμός στα μάτια των δυτικών παρακμιακών κοινωνιών, που αφού έχασαν την κριτική τους ικανότητα (ίσως το μόνο άξιο λόγου προτέρημα του δυτικού φιλελευθερισμού) αιωρούνται εδώ και καιρό (και σίγουρα π.c….) μέσα σε νέες μορφές ολοκληρωτισμού; Ήταν το «απόλυτο lockdown» σε μια περιοχή μερικών δεκάδων εκατομμυρίων μέσα στα εθνοκρατικά σύνορα 1,4 δισεκατομυρίων ανθρώπων (σαν να λέμε, αναλογικά, το «απόλυτο lockdown» στη Σαλονίκη μέσα στο ελλαδιστάν…) που εξαφάνισε ουσιαστικά τον τσαχπίνη απ’ την κινέζικη επικράτεια; Αν ναι, τότε γιατί το «απόλυτο lockdown» στην ισπανία την περασμένη άνοιξη δεν εξαφάνισε τον τσαχπίνη απ’ όλο τον δυτικό κόσμο (ευρώπη + βόρεια αμερική);

Οι ερωτήσεις μας είναι αιρετικές ακόμα κι αν δεν τις απαντήσουμε… Και δεν θα τις απαντήσουμε εδώ και τώρα, επειδή έχουμε κι άλλες… (Ως ένα βαθμό, έτσι ή αλλιώς, έχουμε δώσει επιμέρους απαντήσεις!)