Δευτέρα 22 Γενάρη. Πάνω, η υπενθύμιση για το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης. Έτσι, για να μη νομίζουν τίποτα παλιοευρωπαίοι ότι θα μας πάρουν τα πλούτη μας, τα πετρέλαιά μας, τον ήλιο και την θάλασσά μας, και τα λοιπά.
Κάτω, αυτοί που εισπράτουν το νοίκι (για λογαριασμό του ιδιοκτήτη). Μπορεί να μην σας φαίνεται θεοκρατικό (το ελληνικό καπιταλιστικό καθεστώς) αλλά φταίει που το έχετε συνηθίσει…
Λάθος σας και λάθος μας η συνήθεια…
Δευτέρα 22 Γενάρη. Το εργοστάσιο που συσκευάζει τους “μακεδονομάχους” έχει παραπάνω γραμμές συναρμολόγησης και συσκευασίας. Τι έχει μέσα το πακέτο “το όνομά μας είναι η ψυχή μας”; Το μαζικό σύμπλεγμα κατωτερο-ανωτερότητας που υποδεικνύει “είμαστε γαμάτοι, και γι’ αυτο κάτι θέλουν να μας πάρουν – επειδή είμαστε μικροί κι αδύναμοι”. Δεν έχει ούτε λογική ούτε ειρμό. Δεν πειράζει. Είναι πανουκλιασμένα συγκινησιακό, σκέτο μελόδραμα – και δουλεύει.
Αυτή είναι η πρώτη ύλη. Η ελληνική μικροαστική κουτοπονηριά, και τα σύνδρομα μεγαλείου παρέα με τα συμπλέγματα κατωτερότητας. Έτσι φτιάχτηκε όχι απλά το ελληνικό κράτος αλλά η μόνιμη εθνική ιδεολογική ηγεμονία μιας χούφτας αφεντικών / κοτζαμπάσηδων (με το καιρό πήραν άλλα ονόματα) πάνω σ’ ένα μόνιμα αλαφιασμένο και αλλοπαρμένο πλήθος υπηκόων, που την Κυριακή την ψωνίζει ότι έκανε “εξαγωγή πολιτισμού” στο σύμπαν (οπότε το σύμπαν του χρωστάει) και την Δευτέρα κλαψουρίζει “ελεήστε τον αόμματο”… Γι’ αυτό το εργοστάσιο που επεξεργάζεται αυτήν την “πρώτη ύλη” έχει βγάλει κι άλλες σπουδαίες εμπορικές επιτυχίες. Και πάντα είχε τους ανάλογους πωλητές.
Μία, για παράδειγμα, ήταν ότι “οι ξένοι θέλουν να μας κατακτήσουν”, γι’ αυτό “και μας έφεραν τα μνημόνια” – εκεί που είμασταν μια χαρά… Να θυμίσουμε ποιοι ήταν οι πωλητές και πόσα κονόμησαν;
Μην σας τρομάζει: Η πραγματική ελληνική εθνική κουλτούρα δεν παίρνει αλλαγή. Η μόνη αλλαγή της είναι η καταστροφή της.
Δευτέρα 22 Γενάρη. Έπρεπε να περάσουν 8 χρόνια για να επιβεβαιώσει ένας τεχνοκράτης κυβερνητικός υπάλληλος (ο υφ.υπ.οικ Χουλιαράκης) ένα ελάχιστο απ’ όσα είχαμε υποστηρίξει δημόσια, σαν αυτόνομοι εργάτες, έγκαιρα, πριν 9 χρόνια, τον Μάρτη και τον Μάη του 2009, χωρίς να διεκδικούμε ίχνος σοφίας – περιγράφοντας κριτικά τόσο τα χαρακτηριστικά όσο και τις αιτίες της παγκόσμιας καπιταλιτικής κρίσης…
Δεν ήταν τα “μνημόνια” που προκάλεσαν την κρίση είπε προχτές (σε εκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης) αλλά η κρίση που έφερε τα “μνημόνια”… Όσο για το τι προκάλεσε την ελληνική παραλλαγή της κρίσης; Ασφαλώς ο υφυπουργός ξέρει. Και για να μην πολυλογεί το συμπύκνωσε σε μια μυστηριώδη φράση: να μην γυρίσουμε στις παλιές κακές μας συνήθειες… Να μην τρώμε τα νύχια μας δηλαδή; Να μην βάζουμε το δάκτυλο στη μύτη μπροστά σε κόσμο; Να μην φτύνουμε κάτω; Τι;
Φυσικά, το ότι ο ακαδημαϊκός οικονομολόγος είναι (και πληρώνεται σαν) υφυπουργός οικονομικών το οφείλει στο ακριβώς αντίθετο: στη θηριώδη αντοχή των “παλιών, κακών συνηθειών”, που τόνωσε και θέρισε το ελληνικό σύμπλεγμα κράτους / κεφάλαιου, με διάφορες μορφές και παραλλαγές, από εκείνη την μαύρη 5η Μάη του 2010 και μετά… Μεταξύ των οποίων (μορφών) ήταν το κόμμα / όχημα της Κουμουνδούρου και η φαιορόζ κυβέρνηση, της οποίας είναι μέλος. Αν την τωρινή του σοφία ο κυρ Γιώργος την διαφήμιζε το 2014 και το 2015 δεν θα έβρισκε ούτε την δική του ψήφο στο κουτί…
Η απάντηση στην προτροπή του (ηθικολογική έτσι κι αλλιώς) ήρθε χτες απ’ τον βούρκο της Σαλονίκης. Δεν έχει τόση σημασία το μέγεθος της συγκεκριμένης έκφρασης της μαύρης αντίδρασης. Δεν ήταν μεγάλο, ήταν όμως ικανό και επαναλήψιμο: σημασία έχει ότι μπορεί να μοστράρει το μέγεθός της· και πως “μιλάει” (και επικοινωνεί) μονοπωλιακά, από θέση “φάρου”, με όλα τα εθνικά συμπλέγματα. Μπορεί να μην έχει άμεσα πρακτικά αποτελέσματα. Όμως η “φαντασιακή θέσμιση της εξουσίας” που έλεγε και ο Καστοριάδης είναι πολύ πρακτική… Διαχρονικά!
Έχοντας καλοθητεύσει στην παρέλαση των πολιτικών βιτρινών ο κυρ Χουλιαράκης το ξέρει: όσο θάρρος έχει τώρα για να βγει να πει, χωρίς περιστροφές, αφήστε τις μαλακίες, δημοκρατία της μακεδονίας λέγεται και έτσι θα την λέμε, άλλο τόσο είχε (όταν ο αρχηγός του ορυόταν «go back Merkel») να βγει και να πει δυνατά αφήστε τις μαλακίες, έτσι και σταματήσουν να μας δανείζουν αυτοί θα γυρίσουμε πριν την ανακάλυψη του τροχού…
Η δειλία δεν ήταν ποτέ προϋπόθεση ή προσόν της εντιμότητας… Ούτε η υστεροβουλία.
Δευτέρα 22 Γενάρη. Δεν υπάρχει θέμα “επιστροφής”: δεν έγινε ποτέ κάποιου είδους “αναχώρηση”! Όταν ο συνάδελφός του στις υπουργικές καρέκλες με το όνομα Αποστόλου έλεγε δημόσια, στο κοινοβούλιο, «…θα το ψηφίσουμε αλλά δεν θα το εφαρμόσουμε…» κλείνοντας πονηρά το μάτι στους συναδέλφους του, συνομιλούσε με την εδώ και 180 ιστορία της θεσμικής συγκρότησης του νέου ελληνικού κράτους. Κι αυτή η θεσμική συγκρότηση, συμπεριλαμβανομένων όλων όσων απλώνονται γύρω της, πίσω της, μπροστά της, είναι «πολύ παλιά συνήθεια» για να αλλάξει το φθινόπωρο του 2018 – επειδή (και καλά) ανησυχεί ετεροχρονισμένα ο κυρ Χουλιαράκης.
Το αυτοαποκαλούμενο «αριστερό» του κόμμα, αυτό που του έδωσε την καρέκλα, είναι μόνο μια απ’ τις χαρούμενες και δημοφιλείς απάτες αυτής της εθνικής πολιτικής και ιδεολογικής ιστορίας. Δεν είναι ούτε η πρώτη, ούτε και η τελευταία. Και είναι κάτι παραπάνω από γελοίο να μιλάει κανείς απ’ την έτσι ανώδυνα και εύκολα εξασφαλισμένη θέση του για «παλιές συνήθειες» όταν έχει δίπλα του, στο υπουργικό συμβούλιο, ογκόλιθους, ψεκασμένους και άλλους που κάνουν το ίδιο όπως εδώ και 180 χρόνια, υπηρετώντας το συνηθισμένο εθνικό συμφέρον: ψάχνουν κάποιον να πληρώσει γεωπολιτικό νοίκι – να παίρνει ο ιδιοκτήτης το μερδικό του, (δες πιο πάνω…) να περισσεύει κάτι και για τους υπόλοιπους.
Όσο για τους άλλους, τους αντιπολιτευόμενους; Αυτοί πάντα φασίστες ήταν: τον «φιλελευθερισμό» τον αγάπησαν για την χάρη του να «μειώνει το εργατικό κόστος». Αν δεν είναι για την αντιεργατική αρβύλα του, κατά τα υπόλοιπα, είναι μόνο για one night stand…
Απ’ την άλλη, κι αυτό καπιταλισμός είναι. Όχι για σεμινάρια, αλλά πάντως καπιταλισμός. Δεν το ξέρει ο οικονομολόγος;
Παρασκευή 12 Γενάρη. Κάτι φιλαράκια, με μια ανησυχητική μελαγχολία, έλεγαν τις προάλλες: Νόμιζαμε ότι υπάρχει πάτος, και ότι το πράγμα είχε φτάσει εκεί… Αλλά ύστερα βρέθηκε κι άλλο, πιο κάτω…
Αν η γλώσσα του δεν ήταν πετσωμένη, θα είχε βγάλει καντήλες πολύ καιρό πριν – απ’ το γλύψιμο. Είναι όμως, γλώσσα και μυαλό, σκέτη σόλα. Οπότε, συμπεριφερόμενος σαν γυιός οικογένειας με μεγάλες αγκαλιές με τους εκπροσώπους του θεού, ξεκινάει το γράμμα του στον αρχιτράγο (γραμμένο, φυσικά, από κάποιον / κάποια που έχει το δυσάρεστο καθήκον της γραμματείας) ως εξής:
…Εύχομαι, επί τη ευκαιρία, σε Σας και στο χριστεπώνυμο πλήρωμα της Εκκλησίας μας, ειρηνικό, δημιουργικό, έμπλεο αγάπης και αγαθών έργων, το 2018…
“Χριστεπώνυμο”; “Έμπλεο”; “Πλήρωμα”; “Εκκλησία μας”; Που τα διδάσκουν αυτά; Στη νεολαία του συ.ριζ.α. όπου ξεκίνησε την καριέρα του; Έχει και φράξια κατηχητικού εκεί; Ή την “προς αρχιστράγους επιστολή” την έγραψε ο ίδιος ο γραμματέας της “ιεράς συνόδου” και την ταχυδρόμησε στον εαυτό του μετά την πρωθυπουργική υπογραφή; Ρε μπας και ο ψόφιος κοριός έχει αρχίσει να κουναβίζει;
Για να συνεχίσει ο εξοχότατος (προς το τέλος):
… Μ’ αυτές τις σκέψεις, και με την επιθυμία να είναι πάντα ανοιχτές οι πόρτες του διαλόγου μεταξύ της συνταγματικά υπεύθυνης για την διαχείριση των εθνικών θεμάτων Πολιτείας, και της πάντοτε σε χριστιανική και εθνική εγρήγορση Εκκλησίας, παρακαλώ και εύχομαι να συμβάλλετε, στο μέτρο των δυνάμεών σας, ώστε η Ελλάδα, με πνεύμα ενότητας και ορθού λόγου, χωρίς τα λάθη του παρελθόντος, να αντιμετωπίσει με επιτυχία το θέμα των σχέσεων με την ΠΓΔΜ, όπως και τα άλλα εθνικά θέματα που την απασχολούν…
Η “χριστιανική και εθνική εγρήγορση” αφορά “το όνομά της”…. Το γλύψιμο και τα σάλια είναι τόσο πολλά που θα προκαλούσαν απέχθεια και αηδία και σε μαθητή πρώτης δημοτικού. Υπάρχει, όμως, και κάτι χειρότερο: αυτή η άτυπη μεν ουσιαστική δε συνδιοίκηση, συγκυβέρνηση με την συμμορία με τα μαύρα, που επιβεβαιώνει ένας ντενεκές μεν πρωθυπουργός δε (και οι παρατρεχάμενοί του), θεωρείται “φυσιολογική”. Γιατί το πόπολο γουστάρει τον εθνεγερτήριο ρόλο του ράσου, αφού (από διανοητική άποψη) βρίσκεται καθηλωμένο κάτι αιώνες πριν.
Και ύστερα, οι ίδιοι ακριβώς λακέδες, “επώνυμοι κι ανώνυμοι”, θα καταγγείλουν τον “θρησκευτικό φονταμενταλισμό” και την “στροφή προς την άκρα δεξιά” – άλλων, φυσικά. Αλλά η πολιτική αλήθεια είναι μία και μοναδική: η για πολλούς (όχι, βέβαια για εμάς! – τα λέγαμε τότε που έπρεπε…) “πρώτη φορά αριστέρα” κατάφερε να κάνει τον φασισμό, την οπισθοδρόμηση, την μικροαστική πανούκλα, τον συντηρηστισμό του 21ο αιώνα normal. Ήταν η τελευταία αλλά κρίσιμη επικύρωση. Άξιοι οι μισθοί των στελεχών της, άξιες και οι τακτοποιήσεις των ανθρώπων της.
Αυτή είναι η μοναδική επιτυχία της. Που σημαίνει ότι: για να βγούμε απ’ τον σωρό των σκατών που συσσωρεύει ήδη και θα συσσωρεύσει ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια αυτή η επιτυχία θα πρέπει, σα σύγχρονη εργατική τάξη, να κάνουμε δουλειά που δεν έχουμε φανταστεί.
Κι ας μην περιμένουμε να φρακάρουμε στον πάτο. Δεν υπάρχει.
Παρασκευή 12 Γενάρη. Η ιστορία αναφέρει το παράδειγμα ενός βασιλιά (του Μιθριδάτη του 6ου) που, φοβούμενος μην τον δηλητηριάσουν (γινόταν αυτό στα παλάτια), κατάπινε μόνος του μικρές δόσεις δηλητηρίων. Για να αντέξει την όποια εναντίον του απόπειρα.
Θα μπορούσε να είναι ο εφευρέτης της σχεδιασμένης ανοσίας! Ωστόσο ο όρος μιθριδατισμός παραπέμπει στη σταδιακή εξοικείωση με την δηλητηρίαση, έτσι ώστε κάποιος να είναι μόνιμια δηλητηριασμένος αλλά να δείχνει ζωντανός.
Η πολιτική, κοινωνική και ιδεολογική ιστορία του ελληνικού κράτους / κεφάλαιου είναι, ανάμεσα σε άλλα, μια ιστορία μαζικού (και συχνά, αν και όχι πάντα, εθελοντικού) μαζικού μιθριδατισμού. Έτσι ώστε όταν ένας εκλεγμένος πρωθ. το 2018 ζητάει την άδεια ενός αρχιτράγου για να κάνει “πολιτική” (απ’ τα σχολεία μέχρι…), αυτό να θεωρείται φυσιολογικό. Ή, το χειρότερο, άξιο ειρωνικού σχολιασμού το πολύ για κανά δυο μέρες.
Ο.Κ. Μόνο που στο (καλώς ή κακώς) “παγκόσμιο χωριό”, τα ελληνικά βίτσια γίνονται ευρύτατα γνωστά. Και καταγέλαστα. Έτσι ώστε η διαπίστωση ότι εκεί πέρα αληθινή εξουσία έχουν εκτός απ’ τους εφοπλιστές και οι παπάδες θα ήταν η παγκόσμια (άρρητη) απάντηση στους καϋμούς των φαιορόζ κυβερνητών, αλλά και των συζύγων τους, περί κυβέρνησης και εξουσίας: Κυρία μου (θα έλεγε κάποιος στην πρωθυπουργική “πρώτη πολίτη”) αν ο σύντροφός σας δεν σας χωρίσει για να γίνει αρχιεπίσκοπος, δεν θα νοιώσει ποτέ τι είναι η εξουσία. Άρα: δεν σας φαίνεται προτιμότερο που είναι ένας υψηλόμισθος λακές;
“Αγαπητέ αρχιτράγε. Θέλω να σας ευχαριστήσω που δεν θέλετε να μας χειροτονήσετε αλλά αξιοποιείτε την δήθεν διάκριση των εξουσιών. Χάρη στην καλωσύνη μας μπορούμε ακόμα να το παίζουμε ‘της αριστέρας’…”
Χμμμμ… Κωμωδία ή φάρσα; Ό,τι και νάναι, είναι υποδόρειο…
Σάββατο 30 Δεκέμβρη – Δευτέρα 1 Γενάρη. …Στη Γαλλία δέκα χρόνια νωρίτερα, ένας πρόεδρος της δημοκρατίας, που κατόπιν ξεχάστηκε αλλά τότε ξεχώριζε στην επιφάνεια του θεάματος, εξέφραζε αφελώς τη χαρά που ένοιωθε, “γνωρίζοντας ότι στο εξής θα ζήσουμε σ’ ένα κόσμο δίχως μνήμη όπου, όπως στην επιφάνεια του νερού, η μία εικόνα κυνηγάει ακατάπαυστα την άλλη”…
… Το πεδίο της ιστορίας ήταν το αξιομνημόνευτο, η ολότητα των συμβάντων οι συνέπειες των οποίων εκδηλώνονταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης αξεχώριστα η γνώση έπρεπε να διαρκεί και να βοηθάει στην κατανόηση, τουλάχιστον εν μέρει, όσων συνέβαιναν εκ νέου: “κτήμα ες αεί” λέει ο Θουκυδίδης. Μ’ αυτό τον τρόπο η ιστορία ήταν το μέτρο μιας πραγματικής καινοτομίας. Κι όποιος πουλάει την καινοτομία έχει κάθε συμφερον να εξαλείψει το μέσο αποτίμησής της.
Όταν το σημαντικό αναγνωρίζεται κοινωνικά σαν αυτό που είναι στιγμιαίο, και πρόκειται να είναι τέτοιο και την επόμενη στιγμή, όντας άλλο και το αυτό, και θα αντικαθιστά πάντοτε μιαν άλλη στιγμιαία σημασία, μπορούμε κάλιστα να προσθέσουμε ότι το χρησιμοποιούμενο μέσο εξασφαλίζει ένα είδος αιωνιότητας σ’ αυτή την ασημαντότητα που μιλάει τόσο μεγαλοφώνως…
Αυτά μεταξύ άλλων έγραφε μεταξύ άλλων ο Guy Debord στις αρχές του 1988 («σχόλια πάνω στην κοινωνία του θεάματος»). Σε σχέση με την κατάσταση των καπιταλιστικών κοινωνιών το 2018, τριάντα χρόνια μετά, οι απόψεις του αποδεικνύονται μια μάλλον δυσνόητη προειδοποίηση. Τώρα ζούμε στις τότε προβλέψεις· ζούμε μέσα στις συνθήκες όπου «το αληθινό είναι μια στιγμή του ψεύτικου», μέσα στις διαδικασίες της γενικευμένης πλαστοποίησης. Και για να γίνουν τα πράγματα ακόμα πιο ζόρικα, ενώ είναι σαφές ότι υπάρχει μια «κεντρικά ελεγχόμενη» παραγωγή πλαστότητας, είναι τέτοια η αποδοχή, η αναπαραγωγή αλλά και η πρωτογενής πλαστογραφία «απ’ τα κάτω» ώστε εκείνο που άλλοτε φαινόταν διακριτό, οι δομές εξουσίας, εμφανίζεται τώρα όχι απλά «σαν το ψάρι στο νερό» αλλά συχνά σαν το (βρώμικο) νερό το ίδιο.
Το επίθετο «εικονικός» σήμαινε ως πριν λίγα μόνο χρόνια το ψεύτικο. Τώρα θεωρείται σαν μέρος της πραγματικότητας, κι ακόμα περισσότερο σαν η μόνη πραγματικότητα άξια λόγου.
Σάββατο 30 Δεκέμβρη – Δευτέρα 1 Γενάρη. Το πολύτιμο όφελος αυτών των εξελίξεων είναι πως εκείνοι που κατέχουν εξουσίες, “μικρές” ή “μεγάλες” αδιάφορο, μπορούν να είναι ταυτόχρονα ορατοί (κατά τις επιλογές τους) και αόρατοι (κατά τα συμφέροντά τους). Η θεωρητική και πρακτική εργατική κριτική μοιάζει διαρκώς άστοχη, και εύκολα θεωρείται “γραφική” όταν δεν γίνεται δεκτή η ύπαρξη της πραγματικότητας σαν κοινής για όλους, αλλά πολλές παράλληλες και ρευστές “πραγματικότητες”, μία για τον καθένα, στα μέτρα του.
Η Ιστορία (αυτή που θεωρείται μάλλον ανύπαρκτη τέτοιους καιρούς) θα κρατήσει μια θέση για το ψόφιο κουνάβι για διάφορους λόγους. Ωστόσο αυτός ήταν ο πρόεδρος του οποίου οι αυλικοί μίλησαν για εναλλακτικές πραγματικότητες. Ο ισχυρισμός περιγελάστηκε και έτσι ξορκίστηκε. Κακώς. Το επιτελείο της αμερικανικής πολιτικής βιτρίνας μίλησε την “αλήθεια” του πλήθους. Δεν είναι “πολυδύναμο” όπως υπονοούσε ο όρος multitude που έγινε κάποτε της μόδας· είναι κονιορτοποιημένο, πιθανόν ως την κλίμακα των ζωϊκών κυττάρων.
Ο πρωτοκοσμικός συντηρητισμός είναι απλά μια απ’ τις εκφράσεις αυτής της ηθικής, διανοητικής και αισθητικής κοινωνικής και ατομικής παρακμής, των «πολλαπλών πραγματικοτήτων».
Οι υπόδουλοι είναι ευχαριστημένοι με τις αλυσίδες τους.
Σάββατο 30 Δεκέμβρη – Δευτέρα 1 Γενάρη. Όχι μόνο οι υποτελείς αλλά και κυρίαρχοι δρουν πια τακτικά και μόνο. Όχι όλοι. Μπορεί κανείς (με κάποια προσπάθεια) να ξεχωρίσει μερικούς από εκείνους που δρουν στρατηγικά· βελτιώνοντας τη θέση τους στον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό. Που οξύνεται με ασύμμετρο τρόπο· αλλά οξύνεται.
Η ασταμάτητη μηχανή κάνει όλες τις ευχές του κόσμου… Αλλά εκείνο που χρειαζόμαστε επειγόντως δεν είναι ευχή. Είναι έργο, δύσκολο: έχε το νου σου!!!
Παρασκευή 29 Δεκέμβρη. Σε μια σταθερή και επίμονη αμφισβήτηση του πουριτανισμού του ισλαμικού drees code για τις γυναίκες (υπάρχει κάτι ανάλογο και για τους άντρες, αλλά γι’ αυτό – φυσικά! – δεν έχετε ακούσει ποτέ τίποτα στον «φεμινιστικό» υποτίθεται πρώτο κόσμο…) ένα 30% με 35% των ιρανών, κυρίως νεαρές και κυρίως στις πόλεις, φοράει το hijab κάθε άλλο παρά με τον τρόπο «του νόμου». Το επιβεβαιώνουμε «ιδίοις όμμασι»: ο συνδυασμός αμφισβήτησης και γυναικείας φροντίδας του εαυτού είναι τόσο φανερός στους δημόσιους χώρους του ιράν ώστε η πρωτοσμική ιδέα για τις αληθινές, ζωντανές γυναίκες σε ένα ισλαμικό καθεστώς (το ιρανικό είναι επίσημα τέτοιο) είναι, το λιγότερο, πολύ φτωχή και λαθεμένη.
Μια μικρή νίκη λοιπόν: η αστυνομία της Τεχεράνης ανακοίνωσε χτες ότι δεν θα είναι πλέον «στην αρμοδιότητα του νόμου και των κυρώσεών του» όσοι / όσες δεν τηρούν τον αυστηρό ισλαμικό ενδυματολογικό κώδικα. Αυτό δεν σημαίνει, αυτόματα, κατάργησή του, εφόσον στην ίδια ανακοίνωση περιλαμβάνεται και η προειδοποίηση ότι οι σοβαρές παραβιάσεις του θα συνεπάγονται ένα είδος “κηρύγματος” σε κάποιο αστυνομικό τμήμα… Ωστόσο η αστυνομία (και οι συντηρητικοί οπαδοί του καθεστώτος) είχαν ήδη συμφιλωθεί πρακτικά με το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των γυναικών φορούν το hijab με τρόπο ελάχιστα μακρινό απ’ το να το ξεφορτωθούν εντελώς…
Οπωσδήποτε υπάρχουν άλλα ζητήματα, πιο σοβαρά, σχετικά με την πειθάρχηση των γυναικών (αλλά και των αντρών) σε ένα καθεστώς που έχει σαν ανώτατη πολιτική αρχή παπάδες, αυτοδιορισμένους. Όμως η ιρανική καπιταλιστική κοινωνία αποκτάει σταθερά την αυτοπεποίθηση που της στερούσαν οι οικονομικές κυρώσεις της Ουάσιγκτον και οι στρατιωτικές απειλές του Τελ Αβίβ· μια κατάσταση του είδους «η πατρίς κινδυνεύει», πραγματική μεν, αλλά που στήριζε και ενίσχυε τα πιο συντηρητικά τμήματα της κοινωνίας, μαζί με τις ιδέες και τις θεσμίσεις τους.
Πράγμα που σημαίνει πως τον κόσμο που βρίσκεται κάτω απ’ τα πρωτοκοσμικά όπλα δεν μπορεί κανείς να τον κρίνει με τα ίδια κριτήρια όπως τον κόσμο που τα κρατάει…