Tag: ιδεολογία

Μήπως μια καλή δόση (κρατικού) σχεδιασμού;

Δευτέρα 11 Μάρτη. Υποθέτουμε ότι η υπόκλιση ενός έγκυρου νεοφιλελεύθερου οικονομολόγου στην αριστέρα του κράτους και του κεφάλαιου αφορά το γεγονός η “αγορά” σαν τέτοια δεν μπορεί πάντα και παντού να σέρνει το κάρο της καπιταλιστικής ανάπτυξης με τέτοιον τρόπο ώστε όπου υπάρχει η “πιο ελεύθερη αγορά” να εξασφαλίζεται η μονιμότητα της (καπιταλιστικής) ηγεμονίας. Ακόμα πιο σαφές: δεν είναι η αγορά που “αυτοκαθαρίζεται” απ’ τα γρέζια της ελεύθερης καπιταλιστικής τριβής: να μια αναγνώριση κοινότοπη ήδη απ’ το 2008, όταν ήταν ο αμερικανικός κρατικός προϋπολογισμός που ανέλαβε να “σώσει” τόσο τις συστημικές τράπεζες, όσο και τα μεγάλα ονόματα της αμερικανικής βιομηχανίας…

Αυτό που το 2008, το 2009 και το 2010 ήταν “σκάνδαλο” απ’ την καθαρή νεοφιλελεύθερη οπτική (που υποστηρίζε ως τότε ότι “δεν πειράζει αν χρεωκοπήσουν ακόμα και οι μεγάλες τράπεζες· θα είναι ένα υγιεινό ξεσκαρτάρισμα που θα ανοίξει τον δρόμο σε καινούργιες…) αλλά έγινε αποδεκτό σαν λύση ανάγκης, δέκα χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman Bros μπορεί να εμφανιστεί σαν κάτι πολύ σημαντικότερο από προσωρινό σωσίβιο. Η ασταμάτητη μηχανή υποστηρίζει ότι η αιτία βρίσκεται στην ανατολή: σ’ αυτήν ακριβώς την δεκαετία ο κινεζικός καπιταλισμός έσπασε όλα τα φράγματα· έτσι ώστε τώρα το ερώτημα της αντιμετώπισής του μόνο «αγοραίες» απαντήσεις δεν σηκώνει.

Κάποιος πιο ανθρωπιστής νεοφιλελεύθερος του είδους του Delong θα έδειχνε τις κοινωνικές ανισότητες που παρήγαγε ή/και μεγένθυνε η νεοφιλελεύθερη συνταγή. Πράγματι, αυτό είναι ένα ζήτημα που φαίνεται να απασχολεί διάφορα «καλόψυχα» αφεντικά σε πρωτοκλασσάτα διεθνή φόρα τα τελευταία χρόνια. Γιατί νάχουν τέτοιες έγνοιες; Μήπως απ’ τον φόβο πληβειακών επαναστάσεων; Θα μας κολάκευε, αλλά υπάρχει κάτι πιο απτό: απ’ την στιγμή που η κατανάλωση μέσω δανεικών εξέπνευσε (κάτι που οι πάντες ήξεραν ότι θα συμβεί), οι «μεγάλες κοινωνικές ανισότητες» σημαίνουν και πτώση της «καταναλωτικής δύναμης» των πληβειακών «μαζών». Κι αυτό, με τη σειρά του, περιορίζει την καπιταλιστική αξιοποίηση.

Δεν υπάρχει, βέβαια, μια ιδανική συνταγή για ένα εγγυημένο (κρατικό) σχεδιασμό σε ότι αφορά την καπιταλιστική διαχείριση. Αυτό είναι γνωστό ήδη απ’ την κεϋνσιανική (στις ηπα) προπολεμική περίοδο του Ρούσβελτ. Υπάρχει όμως αυτό το ζητούμενο: μια ανταγωνιστικά ικανότερη δυνατότητα (μέσω σχεδιασμού) απ’ ότι χωρίς αυτόν. Η βελτίωση, δηλαδή, των δυνατοτήτων να αντιμετωπίσεις τους (καπιταλιστές) ανταγωνιστές σου…

Ο νεοκρατισμός υπό κατασκευήν

Δευτέρα 11 Μάρτη. Αντίθετα απ’ ότι θα νόμιζαν οι ηλίθιοι (υπάρχει απεριόριστη ποσότητα από τέτοιους!) ο νεοκρατισμός σαν κεντρικός σχεδιασμός της κατανομής των διαθέσιμων πόρων και των κατευθύνσεων ερευνών και εφαρμογών (επίσης: του ελέγχου επί του “κοινωνικού εργοστάσιου”…) δεν θα είναι … “δημόσιες επιχειρήσεις” κλπ· το κοσμοείδωλο του καπιταλιστικού πρώτου κόσμου μετά τον Β παγκόσμιο. Ο νεοφιλελευθερισμός είχε σπουδαίες επιτυχίες σ’ ένα φάσμα κρίσιμων ζητημάτων τις οποίες κανείς δεν θα ήθελε ούτε να υποτιμήσει ούτε να ακυρώσει. Ας πούμε στην κατασκευή του “υπερατομισμού”.

Γύρω απ’ αυτόν, μέσα απ’ την διαχείρισή του, για την καλύτερη αξιοποίησή του (με την έννοια του “ανθρώπινου κεφάλαιου”) πράγματι το κινεζικό σύμπλεγμα κράτους / κεφάλαιου έχει αποδειχθεί πρωτοποριακό. Φυσικά η κινεζική κοινωνία (όπως το σύνολο των ασιατικών και όχι μόνο) δεν πέρασε ποτέ μέσα απ’ τις δυτικές ιδέες περί “ελευθερίας” και “ατομικότητας”.

Αλλά αυτός είναι ένας παραπάνω λόγος για να προτείνει κάποιος original νεοφιλελεύθερος ότι πρέπει η σκυτάλη (μιλώντας για τις ηπα…) να δοθεί στην «αριστερά»: είναι αρκετά φιλελεύθερη πια ώστε να μην υπάρχει κανένας κίνδυνος ενός σχεδιασμού (απ’ την μεριά της) που θα συνεπάγεται ομοιομορφίες· και αρκετά «πονόψυχη» ώστε να μετριάσει ή και εξαλείψει την παράλυση μιας κοινωνικής πόλωσης που υπονομεύει μεσοπρόθεσμα την όποια «εθνική στράτευση»…

Τα στοιχεία που θα συνθέτουν το «νεο μίγμα» κρατισμού και ιδιωτικού επιχειρείν (αυτό που ονομάζουμε νεο-κρατισμό) διαφαίνονται ήδη στον ορίζοντα· αυτή είναι η γνώμη μας.

Έχουμε όμως υπομονή για να ερευνήσουμε το πράγμα καθώς βρίσκεται σε σιωπηλή εξέλιξη…

Η “πολιτική ευθύνη” σαν μπουρμπουλήθρες

Παρασκευή 8 Μάρτη. Είναι πολύ μπανάλ να γίνεται λόγος περί “διαχρονικής πολιτικής ευθύνης” σε καταστάσεις σαν την περσινή καταστροφή στο Μάτι… Και είναι πολύ μπανάλ επειδή γίνεται σαν “συνώνυμο” της μοιραλατρείας: Τι τα θες; Αν δεν είχαν σκοτώσει τον Καποδίστρια το 1831… ίσως κατάφερναν να συνεννοηθούν η πυροσβεστική, η αστυνομία, το λιμενικό και η πολιτική προστασία το 2018…

Όπως, υποθέτουμε, είναι γνωστό το ελληνικό κράτος (πιο περιγραφικά: η ελληνική δημόσια διοίκηση) για τρία πράγματα είναι ικανό: για την οργάνωση της καταστολής, την οργάνωση του παρακράτους (: κρατικοποίηση του εγκλήματος) και την οργάνωση του πολιτικού προσοδισμού. Αυτός είναι ο “σκληρός πυρήνας” (όχι ελληνική αποκλειστικότητα πάντως) που διαθέτει ένα “μοντέλο αποτελεσματικότητας”, και μάλιστα υψηλής. Από κει και πέρα…

Το γιατί συμβαίνει έτσι “απο συστάσεως ελληνικού κράτους” έχει αναλυθεί τόσο εξονυχιστικά, σε διάφορες δόσεις εδώ και δεκαετίες, ώστε δεν χρειάζεται εδώ να υπενθυμίσουμε οτιδήποτε. Εκτός απ’ το ότι ενώ αυτό είναι βαρετή κοινοτυπία για τον ντόπιο πληθυσμό (που στην συντριπτική πλειοψηφία του ακριβώς μια τέτοια δημόσια διοίκηση θέλει να έχει – και την έχει…) εκπλήσσει τους “ξένους” κάθε φορά που αυτό το κράτος χρεωκοπεί, αναγκάζεται σε πολιτικό δανεισμό / σωτηρία, οπότε αυτοί οι “ξένοι” πλησιάζουν πιο κοντά τους ντόπιους μηχανισμούς και τα κυκλώματα εξουσίας.

Το ίδιο έγινε και με τους πιο πρόσφατους τρισκατάρατους. Είτε το υποψιάζονταν είτε όχι, το διαπίστωσαν με απτό τρόπο ότι αυτό που ονομάζεται “δημόσια διοίκηση” στην ελλάδα είναι τοξικά απόβλητα. Πριν απολυθεί οριστικά (και φυσικά θα απολυόταν με τέτοιες πρωτοβουλίες!) ο καψοπρωθυπουργός Παπαντρέου ο Γ, το 2011, ζήτησε την βοήθεια των «ευρωπαίων εταίρων» για την παροχή συγκεκριμένου know how με σκοπό την ριζική αναδιάρθρωση της ντόπιας δημόσιας διοίκησης – κάτι που το υπόσχονταν όλες οι πολιτικές βιτρίνες επί δεκαετίες, αλλά φυσικά δεν συνέφερε κανέναν να κάνουν.

Οι καταραμένοι εταίροι ανταποκρίθηκαν, συγκροτήθηκαν ανά διοικητικό τομέα ομάδες τεχνοκρατών από πολλές ευρωπαϊκές δημόσιες διοικήσεις, ένα είδος «μικτής ευρώπης για την δημιουργία διοίκησης στην ελλάδα», τον Ιούλιο του 2011 συγκροτήθηκε η Task Force for Greece (TFGR) σαν project ανεξάρτητο απ’ τον πολιτικό δανεισμό και την «τρόικα», και στις 12 Οκτώβρη του 2011 έγινε η πρώτη επίσημη συνάντηση μεταξύ «καταραμένων ξένων» μεταρρυθμιστών και ντόπιων εκπροσώπων της δημόσιας διοίκησης. Για να αρχίσει η δουλειά, κατ’ αρχήν την καταγραφής της υπάρχουσας κατάστασης.

Χρειάζεται να το θυμήσουμε; Αυτή η «task force» ανακηρύχτηκε αμέσως σαν ο νο 2 (με νο 1 την «τρόικα») εχθρός του ελληνικού έθνους!

(φωτογραφία: Δεν είναι ότι το ελληνικό κράτος έχει γενική αλλεργία με τα “task” και με τις “forces”. Να, για παράδειγμα, μια αγαπημένη task force των φαιορόζ: νατοϊκή, δηλαδή αμερικάνικη… Οι προτιμήσεις του είναι στη “φύση” του – αν μπορούμε να το πούμε έτσι…)

Του έλληνος ο τράχηλος…

Παρασκευή 8 Μάρτη. O γερμανός σοσιαλδημοκράτης / τεχνοκράτης Horst Reichenbach διορίστηκε επικεφαλής αυτής της «μικτής ευρώπης»· και εύλογα έγινε ο νο 3 εθνικός εχθρός των ελλήνων, μετά την Μέρκελ και τον Σόιμπλε. Εννοείται σαν «κατοχικός» κλπ κλπ.

Αι ημέτεραι δυνάμεις μαχόμεναι του πατρώου εδάφους δεν μπορούσαν να «φτάσουν» την Μέρκελ και τον Σόιμπλε. «Έφτασαν» όμως τον Reichenbach: στις 15 Μάη του 2012 άγνωστοι (με την υπογραφή “οι φίλοι του Λουκάνικου”…) έκαψαν το αυτοκίνητο της συζύγου του στο Potsdam, και πέταξαν μπογιές στο σπίτι. Για λόγους προφανείς (τα άθλια υποκείμενα «γερμανοί»!) ο εμπρησμός θεωρήθηκε τρομοκρατική ενέργεια… Ενώ ήταν, απλά, message in a bottle… Μιας και ο Reichenbach ούτε δάνεια έδινε ούτε προγράμματα δομικής προσαρμογής επέβλεπε, η “προειδοποίηση” ήταν σαφής: Κάτω τα χέρια απ’ την ελληνική δημόσια διοίκηση! Μια χαρά είναι!!! Ουστ κωλοευρωπαίοι!!!

Είναι βέβαιο ότι εκτός απ’ τους δραστήριους “φίλους του Λουκάνικου” και η μεγάλη πλειοψηφία των ελλήνων δημόσιων υπαλλήλων, μαζί με όλα τα κόμματα εξουσίας (τα κόμματά τους σε κάθε περίπτωση…) αντιμετώπισαν την “μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης στην ελλάδα” όχι απλά σαν θανάσιμη απειλή αλλά σαν εθνική προσβολή χωρίς προηγούμενο! Τι είναι όλοι αυτοί οι φινλανδοί, οι σουηδοί, οι ολλανδοί, οι γάλλοι και οι γερμανοί που ήρθαν να μας πουν πως οργανώνονται οι δημόσιες υπηρεσίες; Όταν κτίζαμε Παρθενώνες αυτοί ήταν στα δέντρα!

Σε τέτοιους “αντικατοχικούς αγώνες”, όταν δεν είναι εφικτή μια κατά μέτωπο μάχη με προοπτικές νίκης, υπάρχει κι άλλο μονοπάτι: το αντάρτικο. To αντάρτικο (υπέρ του πολιτικού προσοδισμού, του παρακράτους και της καταστολής, υπέρ δηλαδή του μόνου υπαρκτού ελληνικού κράτους) εκτός απ’ τα προφανή πλεονεκτήματά του (π.χ.: μπορεί να σύρει τον εχθρό σε μακρόχρονη και αδιέξοδη «τριβή») είχε κι αυτό: τα τότε (2012, 2013, 2014) κυβερνητικά κόμματα, που συμμερίζονταν απόλυτα τις ανησυχίες του λαού, δεν ήταν υποχρεωμένα να δηλώνουν δημόσια την «αντίστασή» τους. Μπορούσαν ντροπαλά – ντροπαλά να το παίζουν «φιλικά» προς την «μικτή ευρώπης»…

Αποκαΐδια…

Παρασκευή 8 Μάρτη. Αντίθετα, το αντιπολιτευτικό ροζ “τσούρμο” (σύμφωνα με τον Gianis, εκ των υστέρων…) που ετοιμαζόταν ήδη για υπουργικούς μισθούς, μπορούσε να εκδηλωθεί. Τρεις βδομάδες μετά την προειδοποίηση των «φίλων του Λουκάνικου», στις 7 Ιούνη 2012, ο εξοχότατος Τσίπρας δήλωσε ότι «δεν χρειάζεται task force…». Είχε δίκιο αφού είχε το μαγικό ραβδί: αξιοκρατία!

Πες τα χρυσόστομε!!! Αξιοκρατία: τα δικά μας (άξια) παιδιά!

Έπρεπε, όμως, το δημοσιο-υπαλληλικό αντάρτικο να συνεχιστεί ώσπου νάρθει η ελπίδα. Και ήρθε. Νωρίς νωρίς, στις 14 Απρίλη του 2015, στη σκιά της εποποιίας που βρισκόταν σε εξέλιξη υπό τον Γιάνη προκειμένου να γονατίσει η ευρωζώνη ώστε να «μας παρακαλάει για να μας δανείσει» (όπως το είχε προβλέψει έγκαιρα και σωστά ο σοφός τενεκεδένιος και οι σοφότεροι καθοδηγητές του), η task force for greece απαλλάχτηκε απ’ τα καθήκοντά της… «Κούνισε μαντήλι» όπως θριαμβολόγησε τότε η καθεστωτική «εφημερίδα των συντακτών». Και κανείς δεν σκέφτηκε ότι το μαντήλι μπορεί να χρειαστεί…

Όπως το ξεκαθάρισε με αποφασιστικότητα ο τότε «υπουργός εσωτερικών και διοικητικής ανασυγκρότησης» Νίκος Βούτσης ανακοινώνοντας την απόλυση της «μικτής ευρώπης», αυτά τα ζητήματα είναι πολιτικά. Που σήμαινε, στην αργκώ της εξουσίας: “σιγά μην δεν ξέρουμε εμείς τι θα κάνουμε με την δημόσια διοίκηση. Αξιοκρατία ρεεεε!”

Προφανώς και ήξεραν. Όλο το πόπολο ήξερε και ξέρει: αργά αλλά σταθερά τα «πολιτικά ζητήματα» (για την «διοικητική ανασυγκρότηση» του ελλαδιστάν…) προχώρησαν τον δρόμο τους, απαλλαγμένα απ’ τον τεχνοκρατισμό των τρισκατάρατων ευρωπαίων, που δεν ξέρουν τι τους γίνεται.

Τα πράγματα κύλισαν όπως έπρεπε να κυλίσουν: γνήσια ελληνικά και απελευθερωμένα απ’ τον ευρωπαϊκό ζυγό…. Σ’ όλη την ιστορία του ελληνικού κράτους το «περί τίνος πρόκειται» γι’ αυτό το κράτος κι αυτή την δημόσια διοίκηση δεν φαίνεται καθαρά στις ρουτίνες τους. Σ’ αυτές άλλοι στενάζουν κι άλλοι βελάζουν, αλλά η μπίλια κυλάει. Το πράγμα ξεκαθαρίζει ολόλαμπρα στις περιπτώσεις έκτακτης κοινωνικής ανάγκης. Ακόμα κι όταν είναι μικρής, ελάχιστης κλίμακας – πόσο μάλλον αν η ανάγκη είναι μεγάλη. Και δεν έχουν υπάρξει καθόλου λίγα τέτοια αποκαλυπτήρια. Ευτυχώς ακόμα περισσότερο είναι το χώμα (με την ιδεο-πολιτική έννοια…) που τα σκεπάζει γρήγορα.

Η 23η Ιουλίου του 2018, ο κόσμος που κάηκε ζωντανός σε ξηρά και θάλασσα, δεν ήταν το Βατερλώ της ελληνικής δημόσιας διοίκησης… Ήταν το Αούστερλιτς της!! Δεν ήταν, απλά, το «απαύγασμα των χρόνιων παθογενιών»… Το να πετυχαίνεις μέσα σε λίγες ώρες τους περισσότερους νεκρούς από φωτιά στην ευρώπη εδώ και έναν αιώνα, και το δεύτερο σκορ καμμένων σ’ όλον τον πλανήτη και πάλι εδώ και ένα αιώνα, θέλει μεγάλη προσπάθεια και κόπο. Ήταν, κι αυτό θα έπρεπε να αναγνωριστεί (αλλά με τόση ατιμία αποκλείεται) το μεταπολεμικό («αντι-μνημονιακό»…) κατόρθωμα της πετυχημένης απώθησης της πιο πρόσφατης επίθεσης των εχθρών του έθνους, εκείνων των γελοίων που υπέβλεψαν το υπαρκτό ελληνικό κράτος νομίζοντας ότι μπορούν να το φτιάξουν αλλιώς· αλλά δεν ήξεραν με ποιους έχουν να κάνουν! Γατάκια! Ήταν τα ρέστα του εθνικού έπους, ο θρίαμβος του ελληνικού λαού και των διακομματικά φωτισμένων, γενναίων, πανέξυπνων, πουλιαστοαεραπιάνω εκπροσώπων του!

Για να το πούμε πολιτικοποιητικά: ο «στρατηγός άνεμος» πήρε μια μικρή φωτιά από ένα ι.χ. σ’ ένα δρόμο του Πότσδαμ, και την έφερε μετά από 6 χρόνια σ’ ένα παραθεριστικό κέντρο της Αττικής…. Κάποιος τρίτος θα έλεγε «πολύ πετυχημένος ο στρατηγός». Πώς να τον παρασημοφορήσεις όμως που δεν κάθεται;

Δεν μπορούμε να διανοηθούμε κανέναν να αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη γι’ αυτό το ελληνικό, αυθεντικά κρατικό Αούστερλιτς. Αλλά, απ’ την άλλη μεριά, δεν υπάρχει κάποια άλλη πολιτική ευθύνη να αναληφθεί… Οτιδήποτε άλλο είναι τα μυξοκλαψουρίσματα της εξουσίας. Τα τόσο αγαπημένα…

Ας μείνει, λοιπόν, κι αυτή στην ορφάνια που βολεύει το λαό, ακόμα και πάνω απ’ τους τάφους… Δεν είναι η πρώτη φορά. Ούτε η τελευταία.

American millennials

Πέμπτη 7 Μάρτη. Θα το περιμένατε για το ελλαδιστάν… Αλλά για το ψοφιοκουναβιστάν; Και όμως:

… Προσπαθήστε για μια στιγμή να μη σας κατακλύσει το αίσθημα της πίκρας, και σκεφτείτε πόσο ανελέητα είναι τα οικονομικά σας όταν αγωνίζεσθε να τα φέρετε βόλτα σε αυτή τη χώρα σήμερα. Οι μισθοί είναι στάσιμοι, ενώ το κόστος των ακινήτων, της περίθαλψης και της φροντίδας για τα παιδιά έχει εξακοντιστεί. Όπως αναφέρεται στα πορίσματα πρόσφατης οικονομικής ανάλυσης, “για τους Αμερικάνους που είναι κάτω των 40 ετών ο 21ος αιώνας μοιάζει με μια μακράς διαρκείας ύψεση”.

Σύμφωνα με έκθεση του 2018 … περισσότεροι απ’ τους μισούς Αμερικανούς (53%) ηλικίας 21 – 37 ετών έχουν δεχτεί κάποιο είδος οικονομικής αρωγής από γονείς, κηδεμόνες ή συγγενείς από τότε που έγιναν 21 ετών. Αυτό μπορεί να σημαίνει την πληρωμή του κινητού τηλεφώνου (41%), τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και τους λογαριασμούς φυσικού αερίου (32%), το ενοίκιο (40%) ή την ασφάλεια ζωής (32%).

… Πέραν της οικονομικής στήριξης, πρέπει να αναφερθεί και η παροχή δωρεάν υπηρεσιών. Η κ. Πάλμερ, 39 ετών, λέει πως το ότι οι γονείς της προσέχουν τα παιδιά της 20 – 25 ώρες δωρεάν τον μήνα, συνέβαλε στο να αποφασίσουν με τον σύντροφό της να κάνουν και τρίτο παιδί. Εάν έπρεπε να πληρώνει μπέιμπι σίτερ, θα σήμαινε δαπάνες 6.000 δολαρίων τον χρόνο….

Αυτά γράφτηκαν στους καθεστωτικούς new york times πριν λίγες μέρες. Δεν αφορούν την καθαρή εργατική τάξη των ηπα, εκείνες και εκείνους που οργανώθηκαν στον «πόλεμο για 15 δολάρια ωρομίσθιο» νικώντας. Δεν αφορούν ούτε τα γκέτο, το προλεταριάτο της οικονομίας του εγκλήματος. Αφορούν τους «σπουδαγμένους», αυτούς με τουλάχιστον ένα τριτοβάθμιο δίπλωμα· ένα σοβαρό κομμάτι της «μεσαίας τάξης» (ή της I gonna be…). Είναι επιβαρυμένοι συχνά με ένα φοιτητικό δάνειο κάποιον δεκάδων χιλιάδων δολαρίων, το οποίο κανονικά ήλπιζαν ότι θα ξεχρεώσουν εύκολα χάρη στους καλούς μισθούς στελεχών που θα έπαιρναν μετά τις σπουδές… Και τώρα είναι εγκλωβισμένοι σ’ αυτήν την «παγίδα χρέους», απ’ την οποία αρκετοί (λένε οι ειδικοί των τραπεζών) μπορεί να μην βγουν ποτέ. Είναι, για να το πούμε με λίγες λέξεις, η υποθηκευμένη πρωτοκοσμική μεσαία τάξη του ψοφιοκουναβιστάν.

Η έρευνα δεν αναφέρεται στην πολιτική και ιδεολογική σύνθεση αυτού του «τρύπιου» (απ’ την άποψη των προοπτικών ανόδου) κοινωνικού στρώματος. Είναι εύλογο να μην είναι ενιαία, όπως άλλωστε συμβαίνει σ’ όλον τον κόσμο. Έχουν κοινά (π.χ. «απεχθάνονται την βία»…), όμως άλλοι μπορεί να είναι συντηρητικοί, και άλλοι liberals (με κάποια «αριστερή» απόχρωση).

Όταν, όμως (από ανάγκη; από ανάγκη…) η σωτηρία έρχεται απ’ τον οικογενειακό πατερναλισμό (χωρίς αυτό να θεωρείται τιμητικό) γιατί αυτά τα εκατομμύρια των αδικημένων, των λίγο πολύ ναυαγισμένων στην «αγορά εργασίας» την οποία οι γονείς τους (baby boomers…) στήριξαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να μην αναζητήσουν κάποιου είδους κρατικό πατερναλισμό; Με ανταλλάγματα βέβαια: κάποιες ελευθερίες προς χάρην εγγυήσεων ασφάλειας στην εργασιακή / μισθολογική διαδρομή… Γιατί όχι;

Είναι μια στρατιά πικραμένων, απογοητευμένων, εσωτερικά θυμωμένων υπετροφικών, υπερεπενδεδυμένων Εγώ… Μια εθνικά κατανεμημένη αλλά ουσιαστικά πρωτοκοσμική διεθνής των έκπτωτων αγγέλων…

Είναι «πολιτικό κεφάλαιο»…

(φωτογραφία: Η πολιτειακή κυβέρνηση της Φλόριντα, υπό την πίεση των εταιρειών δανεισμού, ακύρωσε προχτές τις άδειες άσκησης επαγγέλματος σε 1000 γιατρούς και νοσοκόμους / ες επειδή είχαν σταματήσει να πληρώνουν τις δόσεις των φοιτητικών τους δανείων…)

Μillennials γενικά

Πέμπτη 7 Μάρτη. Είναι απίθανο κάποια ταχύρρυθμα αντι-μαθήματα περί καπιταλισμού να τους βοηθούσαν πρακτικά. Επειδή τέτοιου είδους αντι-γνώση θα απαιτούσε απ’ αυτές κι αυτούς να προδώσουν την τάξη τους· να φτύσουν τα όνειρα κοινωνικής ανόδου και ευμάρειας πάνω στα οποία έκτισαν τις ζωές τους (με πτώματα άλλων, αγνώστων, στα θεμέλια). Θα έπρεπε να απεκδυθούν όλα τα στολίδια του νεοφιλελεύθερου Εγωϊσμού τους, όχι για να κάνουν παραχωρήσεις στον ανατέλλοντα νεο-κρατισμό, αλλά για να εξοπλιστούν (συλλογικά) εναντίον του· και όχι μόνον.

Το να κρατούν τόσα εκατομμύρια πρωτοκοσμικών στην ίδια αγκαλιά σπουδαίες ελπίδες και απογοητεύσεις, λαμπρά όνειρα και ματαιώσεις, δεν είναι σωσίβιο. Πολύ πιθανότερο είναι δηλητήριο. Για παράδειγμα ο κυνισμός, που είναι βασικό εργαλείο και συναισθηματικός εξοπλισμός υπέρ της κοινωνικής ανόδου (όταν υπάρχουν τέτοιες προοπτικές) δεν “μαραίνεται” μόλις σπάσει η σκάλα – προς – τα – επάνω. Φωλιάζει και εκδηλώνεται (δαγκώνοντας) όπου βρει· ακόμα και τους ίδιους τους φορείς του.

Αδιέξοδο; Όχι ακριβώς. Τα αντιμαθήματα περί καπιταλισμού δείχνουν τι ακριβώς χρειάζεται για να ξανα-ανοίξουν οι προοπτικές: ένα γερό “ξεκαθάρισμα” τόσο σε “ανθρώπινο κεφάλαιο” όσο και σ’ όλες τις υπόλοιπες μορφές του κεφάλαιου. Ένα “γκρέμισμα” τέτοιας κατάλληλης κλίμακας ώστε οι “προοπτικές” να ξανα-αποκτήσουν, πάνω απ’ τα ερείπια και τους τάφους, ένα “σημείο φυγής” στο βάθος – του – ορίζοντα.

Δεν είναι παρήγορο. Αλλά οι millennials του κόσμου δεν είναι « της γης οι κολασμένοι»· και δεν θέλουν να απασχολούνται με τέτοια φριχτά ενδεχόμενα. Στον πυρήνα του turbo-ατομισμού βρίσκεται πάντα η ελπίδα «εγώ θα τα καταφέρω», κι ας γίνει κόλαση (για τους άλλους)…

Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία λέει μια σοφία· σοφία δόλια, επειδή κρύβει το γιατί συμβαίνει έτσι: επειδή η ελπίδα σκοτώνει τα πάντα στο πέρασμά της…

Τα υπερτροφικά Εγώ 1

Τρίτη 5 Μάρτη. Αν διαβάσατε τα αποσπάσματα απ’ την κινεζική λαϊκή ημερησία που δημοσιεύσαμε το περασμένο Σάββατο θα καταλάβατε ποιο είναι το δίπολο πολιτικής εξουσίας που παρουσιάζει η καθεστωτική εφημερίδα. Απ’ την μια μεριά ο “σοφός ηγεμόνας” (εν προκειμένω το κράτος / κόμμα) που φροντίζει σχεδιασμένα και αποτελεσματικά για το καλό του λαού· το κινεζικό μοντέλο. Απ’ την άλλη η δημοκρατία των υπετροφικών Εγώ που θεωρούν ότι έχουν άποψη για τα πάντα· ή, οπωσδήποτε, για οτιδήποτε κληθούν να “απαντήσουν” μέσω ψήφου· το δυτικό μοντέλο…

Το ότι ένα καθεστωτικό «μέσο» υπερασπίζεται το καπιταλιστικό καθεστώς που του αναλογεί δεν είναι περίεργο. Το γεγονός, όμως, ότι είναι εύκολο να περιγελάσει την δημοκρατία των ψηφοφόρων, το απαύγασμα δηλαδή της ιστορικής καπιταλιστικής ολιγαρχίας που ονομάστηκε «δημοκρατία», είναι διαφορετικής τάξης ζήτημα. Επειδή μπορεί (ένα κινεζικό «μέσο») να υποδείξει πράγματι την παρακμή. Και μάλιστα στους ναούς αυτής της «δημοκρατίας»: το αγγλικό και το αμερικανικό πολιτικό σύστημα.

Δεν είναι μυστικό ότι οι ηπα και η αγγλία υπήρξαν πρωτοπόροι του νεοφιλελευθερισμού, απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ’70 – αρχές του ’80. Όχι απλά και μόνο σαν «οικονομική διαχείριση» των προβλημάτων που είχαν προκαλέσει οι εργατικές αρνήσεις λίγο νωρίτερα. Αλλά και σαν ιδεολογία γενικής χρήσης. Οι ύμνοι στο άτομο και στην ατομικότητα έγιναν στον ύψιστο πολιτικά βαθμό απ’ το στόμα της Θάτσερ, νωρίς νωρίς στην πρώτη της πρωθυπουργία: δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνον άτομα είπε θριαμβολογώντας…. Οι “γιάπηδες” ήταν το πρώτο ανθρωπολογικό είδος που ο Θατσερισμός έκανε πετυχημένη εξαγωγή στα ’80s και στα ’90s…

Ο «τουρμπο – ατομικισμός» υπήρξε ο κινητήρας και η νομιμοποίηση του νεοφιλελευθερισμού, και απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’90 το μόνο «ιερό» στο οποίο θα άξιζε να προσφέρει ο καθένας θυσίες (των άλλων κατά προτίμηση…) – ένα ιερό με παγκόσμια ακτινοβολία. Η ένταση και η έκταση στις οποίες τα μυθοποιημένα Εγώ και τα «ατομικά συμφέροντα» κάθε είδους έγιναν η κυρίαρχη νόρμα διέφεραν φυσικά ανάλογα με την ιστορία κάθε κοινωνικού σχηματισμού. Ως το 2008 – 2009 πάντως, μέσα από διαδοχικές «κρίσεις» και «ανακάμψεις», καπιταλισμός και νεοφιλελευθερισμός έμοιαζαν οι δύο όψεις του ενός, μοναδικού και παγκόσμιας αξίας νομίσματος.

Στην πράξη βέβαια η μορφή κράτος όχι μόνο δεν εξαφανίστηκε απ’ τις δυτικού τύπου «δημοκρατίες», αλλά ακόμα και στον «αναρχοφιλελευθερισμό» των ηπα κράτησε τα στρατηγικά του καθήκοντα. Δημόσιας τάξης σε μεγάλο βαθμό (το δόγμα της «μηδενικής ανοχής» έχει αμερικανική καταγωγή…), αλλά και διεξαγωγής «προληπτικών» πολέμων…

Οι εξελίξεις στην κορυφή της πολιτικής εξουσίας (και η διακριτική ανανέωση της σύμφυσης ανάμεσα σε κράτη, αφεντικά «εθνικούς πρωταθλητές» και μήντια) φαινόταν ικανή να προχωράει παράλληλα με το μαζικό νεοφιλελεύθερο ντοπάρισμα των Εγώ. Η πραγματική κρίση άρχισε να εκτυλίσσεται υπόγεια, σαν «αύξηση της δυσπιστίας» ή «κρίση εμπιστοσύνης» (της κοινωνικής βάσης απέναντι στις εξουσιαστικές κορυφές) όταν, στην πρώτη δεκαετία του ’00, η ιδέα πως κάθε επόμενη γενιά υπετροφικών Εγώ θα ανεβαίνει ψηλότερα (κοινωνικά, οικονομικά, συμβολικά) απ’ την προηγούμενη (τους γονείς) άρχισε να σκοτεινιάζει διεθνώς: δεν υπήρχε, πια, χώρος για όλους…

Θυμάστε την «γενιά των 700 ευρώ»; Δεν ήταν ελληνική αποκλειστικότητα…

Τα υπερτροφικά Εγώ 2

Τρίτη 5 Μάρτη. Οι επικλήσεις προς την μορφή κράτος να “λύσει το πρόβλημα της ανεργίας των νέων” (νέων πτυχιούχων και πολυπτυχιούχων, άρα με εξαιρετικές ατομικές φιλοδοξίες) άρχισε να ξαναγίνεται κοινοτοπία, σε μια θεαματική μεν αλλά απαρατήρητη στροφή 180 μοιρών: ήταν αυτό ακριβώς το κράτος που λίγο νωρίτερα, στα ‘90s, είχε δοξαστεί επειδή δεν θα ανακατευόταν στρατηγικά στην «αγορά εργασίας»· και περιοριζόταν μόνο στο να μην ξαναγίνουν οι εργατικές οργανώσεις (τα συνδικάτα δηλαδή) «καρτέλ» κρατώντας ψηλά μισθούς και μεροκάματα, εμποδίζοντας έτσι (όπως έλεγε το manual…) τα αφεντικά να κάνουν τις «νέες επενδύσεις» τους … που θα περιόριζαν την ανεργία…

Υπερτροφικά και φιλόδοξα Εγώ, έτοιμα να αλληλοκατασπαραχτούν στην «αγορά εργασίας» και, κυρίως, να «φάνε» τους πιο αδύναμους· αλλά και αναζήτηση εκ νέου ενός κάποιου (ασαφούς) κρατικού πατερναλισμού… Αυτός ο συνδυασμός εκδηλώθηκε «πολιτικά / ιδεολογικά»: μια σταδιακή και σταθερή στροφή προς τα «δεξιά», όχι στην «ορθόδοξη» νεοφιλελεύθερη εκδοχή της αλλά σε μια επιμειξία της με κάποιον α λα καρτ (;) κρατισμό. Αυτό το κράμα, με τη νοσταλγία του κρατισμού, αποτέλειωσε το θόλωμα του βούρκου της πάλαι ποτέ κρατικίστικης αριστέρας· με αποτέλεσμα οπαδοί και ψηφοφόροι να πηδούν εύκολα και χαριτωμένα απ’ τη μια μεριά στην άλλη…

Κι ενώ ο δυτικός καπιταλισμός υποχρεώνεται να περιορίσει τα «μερίσματα» που μπορεί να μοιράζει στους υποτελείς επειδή υποχωρεί η παγκόσμια ηγεμονία του / λεηλασία του πλανήτη, ο δυναμικά και, κυρίως, θεαματικά, αστραπιαία και ηγεμονικά ανερχόμενος κινεζικός καπιταλισμός εμφανίζεται σαν αντι-παράδειγμα. Όχι ιδεολογικά (όπως ο καταναλωτικός ασκητικός του σοβιετικού, γραφειοκρατικού καπιταλισμού) αλλά πραγματιστικά: ανερχόμενα επίπεδα κατανάλωσης plus κόμμα – κράτος.

Είναι ένα αντι-παράδειγμα που δεν απέχει τόσο πολύ όσο φαίνεται απ’ την τρέχουσα κατάσταση των «αγωνιών» της δύσης· έχει, όμως, ακόμα διαφορές ιστορικού χαρακτήρα με κάποιο βάρος. Το κινεζικό μίγμα επιδεικνύει φανερά και με αυτοπεποίθηση τον συγκεντρωτισμό της πολιτικής (και οικονομικής) εξουσίας που στην δύση κρύβεται πίσω … απ’ τα «likes» των ψηφοφοριών – και της δημαγωγίας. Απ’ την άλλη όχι απλά αναγνωρίζει αλλά αξιοποιεί δυναμικά την «δημοκρατία της κατανάλωσης» – το πεδίο δηλαδή που τα υπετροφικά Εγώ των υποτελών μπορούν να αναζητούν την ικανοποίησή τους.

Το πλεονέκτημα του κινεζικού κρατικού / καπιταλιστικού μοντέλου είναι ότι εφαρμόζεται και λειτουργεί σε (εκτεταμένες) περιοχές του κόσμου που δεν έχουν ιστορική παράδοση «φιλελευθερισμού» με την δυτική έννοια: είναι γνωστό ότι ο δυτικός ιμπεριαλισμός έκανε ότι μπορούσε επί αιώνες για να κρατήσει την όποια «δημοκρατία» σαν αποκλειστικά δικό του προνόμιο. Και τα κατάφερε.

Απ’ την μεριά τους όμως τώρα αρκετά απ’ τα δυτικά αφεντικά και ένα ικανό μέρος των δυτικών υπηκόων έχουν αρχίσει να «ζηλεύουν» (ομολογημένα ή ανομολόγητα μικρή σημασία έχει) αυτήν την δυναμική, αποτελεσματική καπιταλιστική απολυταρχία που έρχεται απ’ την Ανατολή… Και δεν μπορούν να διανοηθούν ότι η δική τους “δημοκρατία” (ολιγαρχία στην πράξη) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν φράγμα…

Οι βιτρίνες είναι ωραίες

Κυριακή 3 Μάρτη. Μια φορά κι έναν καιρό, πριν όχι πολλές δεκαετίες, ας πούμε στα ‘70s και στα ‘80s, αυτοί κι αυτές του ροζ σκέλους του γκουβέρνου (έλεγαν πως) είχαν σαν είδωλα και καθοδηγητές τους (στην πολιτική και στην θεωρία) τον Πουλατζά και τον Αλτουσέρ. Ακόμα κι αν αυτός ο τελευταίος αποδείχθηκε αργότερα «απατεώνας» ως προς τις γνώσεις του για τον Μαρξ, οι αναλύσεις και των δύο είτε για την δομή και τα χαρακτηριστικά του κράτους στη σχέση του με το κεφάλαιο είτε για τους ιδεολογικούς μηχανισμούς (στην υπηρεσία και των δύο) είχαν την αξία τους.

Αν υπήρχε κάποια πρωτοτυπία στη μέθοδο ανάλυσης δεν υπήρχε πάντως κάποια έκπληξη στο γενικό συμπέρασμα. Η μορφή κράτος είναι το κόμμα των αφεντικών· με τις φράξιές του(ς), τις εσωτερικές αντιθέσεις του(ς)… αλλά αυτό. Το κόμμα των αφεντικών: στο οποίο περιλαμβάνονται και οι πολιτικές βιτρίνες, σίγουρα των «κομμάτων εξουσίας». Όποια κι αν είναι αυτά.

Είναι γι’ αυτό, για παράδειγμα, κοινοτοπία να πούμε ότι οι πολιτικές βιτρίνες του ελληνικού καπιταλισμού (αδιάφορο απ’ τα «ιδεολογικά» χαρακτηριστικά τους) πρέπει οπωσδήποτε να υπηρετούν τα συμφέροντα των εφοπλιστών· του νο 1 «εθνικού κεφάλαιου», με παγκόσμιο κύκλο εργασιών. Είναι κοινοτοπία: οι πιο πρόσφατοι, οι φαιορόζ, αποδεικνύουν ότι οι εφοπλιστές είναι αφεντικά τους απ’ το καλοκαίρι του 2015… Ή, ότι πέρα απ’ αυτό, πρέπει να υπηρετούν και τα συμφέροντα άλλων αφεντικών, κυκλωμάτων ή/και μηχανισμών του κράτους / παρακράτους. Ας πούμε της εκκλησίας, που είναι ταυτόχρονα κεφάλαιο και ιδεολογικός μηχανισμός.

Μα τι «θεωρία συνωμοσίας» είναι αυτή που ανασύραμε; Δεν είναι ο λαός, η μάζα των απλών ψηφοφόρων, που επιλέγει τους πολιτικούς εκπροσώπους και τις κυβερνήσεις του; Δεν είναι, για παράδειγμα, ο παγκόσμιας εμβέλειας τενεκεδένιος ένας λαοπρόβλητος ηγέτης – και μάλιστα αριστερός;

Γελοιοδέστερο του γελοίου! Οι post modern μικροαστικές μάζες που άγονται και φέρονται από κάθε διαφημιστή, κάθε τσαρλατάνο και κάθε φαντασίωσή τους, αποκτούν ξαφνικά πλήρη συνείδηση μπροστά στις κάλπες και αποφασίζουν ποιον θα εξουσιοδοτούν να τις κυβερνήσει τα επόμενα χρόνια!!! Συγκινητικό! Ανατριχιαστικό!!!

Όχι βέβαια. Οι ψηφοφόροι, σαν αντικείμενα χειραγώγησης απ’ τους κατάλληλους μηχανισμούς, απλά επικυρώνουν τις επιλογές των πραγματικών αφεντικών. Και το ξέρουν – ελπίζοντας να ανταμοιφθούν. Κι αν, καμμιά φορά, το πράγμα πάει να ξεφύγει, επεμβαίνει … η τεχνολογία, για τις απαραίτητες «διορθώσεις»… (όπως, ας πούμε, στις εκλογές του 2000). Ίσως, μάλιστα, για να μην προκύπτουν πανικοί (όπως εκείνο το βράδυ της 9ης Απρίλη του 2000, στη διάρκεια της καταμέτρησης) θα ήταν ασφαλέστερο να υπάρχουν αλγόριθμοι «αυτόματης προσαρμογής» της «έκφρασης της θέλησης του λαού» – με «διακριτικές» διορθώσεις…

Τι στο διάολο χρειάζεται η τεχνολογία αν όχι για να υπηρετεί κι αυτή, με τους τρόπους της, τα αφεντικά;