Tag: εμπόριο

Παρασκευή 23 Μάρτη. Η διαφορά της “κρίσης της παγκοσμιοποίησης” των πρώτων δεκαετιών του 20 αιώνα και της προστατευτικής αναδίπλωσης σαν “απάντηση” τότε, με την σημερινή κρίση / αναδιάρθρωση, δεν είναι τυπική. Τυπικά πρόκειται για το ίδιο ακριβώς φαινόμενο. Η διαφορά, μια δυναμική διαφορά, έγκειται στην παραγωγικότητα της εργασίας. Είναι τώρα τόσο υψηλή ώστε η ρομποτική μεσολάβηση (της ανθρώπινης εργασίας) στις ηπα ΔΕΝ είναι δυνατόν να απαντήσει στις ανάγκες συσσώρευσης του αμερικανικού κεφάλαιου με όρους “εσωτερικής αγοράς εργασίας και εμπορευμάτων”, ούτε καν για τα 4 ή 5 χρόνια που αυτό έγινε στην εποχή του new deal. Λέμε: δεν μπορεί να “οχυρωθεί για λίγο” το αμερικανικό κεφάλαιο, υπομένοντας τις αντίστοιχες οχυρώσεις των ανταγωνιστών του, ώστε να συσσωρεύσει τεχνολογία, χρήμα και πειθαρχημένη εργασία και να επιτεθεί μετά διεκδικώντας την παγκόσμια ηγεμονία. Αυτά τα δύο, η οικονομική αναδίπλωση και η στρατιωτική επέκταση συμβαίνουν (ή πρέπει απ’ την σύγχρονη καπιταλιστική άποψη) σχεδόν ταυτόχρονα. Εν μέρει σε “αργή κίνηση”… Σε κάθε περίπτωση αυτό είναι μια εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση.

Αυτός είναι ο λόγος (κατά την γνώμη μας) μιας ορισμένης ασυμμετρίας στον εξελισσόμενο και οξυνόμενο παγκόσμιο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό – μιας ασυμμετρίας που δημιουργεί οφθαλμαπάτες ως προς τους συσχετισμούς δύναμης στην προοπτική τους. Ανάμεσα σε κράτη / κεφάλαια που έχουν ακόμα καλά περιθώρια “εσωτερικής ανάπτυξης” και μπορούν να την χρησιμοποιήσουν σαν εφαλτήριο “οικονομικής επέκτασης”· και σε κράτη / κεφάλαια που έχουν μικρά ή ελάχιστα τέτοια “εσωτερικά” περιθώρια (σε συνθήκες ειρήνης, δηλαδή χωρίς μια γενική καταστροφή / ανοικοδόμηση στην επικράτειά τους…), άρα μικρές και κοντοπρόθεσμες “ρεζέρβες” συσσώρευσης· οπότε επείγονται να λύσουν τώρα τους “διεθνείς λογαριασμούς” τους.

Στην πρώτη κατηγορία, των “εσωτερικών περιθωρίων / εξωτερικής επέκτασης” ανήκει η κίνα (απέναντι στις ηπα αλλά και την ευρώπη), το ιράν (απέναντι στο ισραήλ), ακόμα ακόμα και η “καθυστερημένη” ρωσία (απέναντι σε μεγάλο μέρος της  ε.ε.), υπό τον όρο κάποιων ακόμα εσωτερικών αναδιαρθώσεων. Απ’ την ανάποδη μεριά, εκεί που ο προστατευτισμός δεν εξασφαλίζει σοβαρούς όρους “εσωτερικής συσσώρευσης”, άρα είναι μια fake και προσωρινή τακτική, περισσότερο υποδαύλιση των διεθνών εντάσεων παρά ανάπαυλα «εσωστρέφειας» (αν θα ήταν ποτέ δυνατόν!), βρίσκονται οπωσδήποτε οι ηπα.

Σε κάθε περίπτωση: το γεγονός ότι το Πεκίνο θα απαντήσει στους εναντίον του εμπορικούς δασμούς / εμπορικό πόλεμο εκ μέρους της Ουάσιγκτον, αλλά θα το κάνει προσεκτικά και, κυρίως, χωρίς να πανηγυρίζει ότι «έτσι θα γίνουμε πιο δυνατοί και πιο πλούσιοι», δεν είναι θέμα, απλά, διπλωματικής τακτικής ή «εθνικής κουλτούρας». Ο κινεζικός καπιταλισμός, σε αντίθεση με τον αμερικανικό, επεκτείνεται γρήγορα και αποτελεσματικά σ’ όλον τον πλανήτη· έχοντας ταυτόχρονα μεγαλύτερα περιθώρια «εσωτερικής ανάπτυξης». Αλλά δεν έχει κανένα λόγο να “οχυρωθεί” σ’ αυτά που είναι, έτσι κι αλλιώς, δικά του – να πέσει, σα να λέμε, σε μια “ανάπαυλα τύπου new deal των αμερικανικών ’30s”, ρίχνοντας σε δεύτερη μοίρα, “για μετά”, την προς τα έξω επέκτασή του. Συνεπώς όχι μόνο είναι φανατικός υποστηρικτής του παγκόσμιου ελεύθερου εμπορίου αλλά οφείλει να αντιδράσει στα αμερικανικά μέτρα με τέτοιο τρόπο ώστε να στερήσει στο αμερικανικό κεφάλαιο όχι μόνο την «κινεζική αγορά» (αυτήν προστατεύουν οι όποιοι «απαντητικοί» δασμοί του Πεκίνου) αλλά, κυρίως, όσο το δυνατόν μεγαλύτερα τμήματα της παγκόσμιας: στην αφρική, στη λατινική αμερική, στην ασία…

(Και δεν είπαμε τίποτα ακόμα – κάποια άλλη στιγμή θα το κάνουμε – για τον «εμπορικό πόλεμο πρώτων υλών»: μπορεί ο αμερικανικός καπιταλισμός να σχεδίασε και να κατάφερε να γίνει αυτάρκης σε υδρογονάνθρακες, αλλά όσο επαναπατρισμό επιχειρήσεων κι αν πετύχει, θα εξαρτιέται απ’ τις αφρικανικές και ασιατικές «νέες γαίες»…

Που θα βρίσκει άραγε κοβάλτιο η αμερικανική Tesla, για όσο καιρό το υλικό είναι στα νο 1 της τεχνολογίας των μπαταριών, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο Musk θα έφερνε όλη την παραγωγή της μπίζνας του πίσω «στην πατρίδα»· ή θα την εκσφενδόνιζε στον “αμερικανικό” Άρη;)

Παρασκευή 9 Μάρτη. Οι δασμοί που επέβαλε χτες το ψόφιο κουνάβι στις εισαγωγές ατσαλιού και αλουμινίου στις ηπα είναι μόνο ένα επεισόδιο σ’ έναν μακρόχρονο πόλεμο. Που πίσω απ’ την βιτρίνα της “απελευθέρωσης του παγκόσμιου εμπορίου” είχε πάμπολλα επεισόδια “έξυπνων” (ή λιγότερο έξυπνων) μέτρων για την κρατική προστασία των X των Ψ ή των Ζ “εθνικών πρωταθλητών” – των βασικών και δυναμικών, δηλαδή, καπιταλιστικών κλάδων κάθε κράτους. Οι ανταγωνιστικές υποτιμήσεις νομισμάτων (για παράδειγμα) είναι μόνιμη κατάσταση εδώ και 3 δεκαετίες· αλλά με εντελώς διαφορετικό τρόπο και έκφραση απ’ ότι την δεκαετία του 1930, αφού – σε αντίθεση με την εποχή που ο Keynes ειρωνευόταν – δεν ισχύει ο «κανόνας του χρυσού», οπότε δεν υπάρχει κάποιο «σταθερό μέτρο» των νομισματικών ισοτιμιών.

Η διαφορά τώρα είναι πολιτική και όχι «οικονομική»: ο αμερικανικός καπιταλισμός φωνάζει και ξαναφωνάζει (χάρη στα τιτιβίσματα του προέδρου του) ότι έχει σοβαρό πρόβλημα, και ότι σκοπεύει να το λύσει (αν το λύσει…) αναποδογυρίζοντας την παλιά του σημαία, που ήταν υπέρ του παγκόσμιου εμπορικού φιλελευθερισμού. Επειδή φωνάζει τόσο δυνατά, οι αντίπαλοί του είναι αναγκασμένοι να πάρουν κάποια ηχηρά μέτρα (αν και το Πεκίνο έχει το περιθώριο να κινηθεί πιο ευέλικτα, αποτελεσματικά, και χωρίς θόρυβο).

Παρά τις διαφορές στις τακτικές, ο στόχος πάντως είναι ο ίδιος όπως το 1932: θα κάνω τον γείτονα ζητιάνο. Ο καπιταλιστικός πλανήτης περιστρέφεται πάντα όχι γύρω απ’ τα συμπτώματα αλλά απ’ την ουσιαστική αιτία της παγκόσμιας κρίσης / αναδιάρθρωσης, που συνεχίζεται: αυτό που λέγεται «υπερπαραγωγή» ή «υπερσυσσώρευση». Το ότι το ψόφιο κουνάβι βρέθηκε στην ιστορική θέση και στην ιστορική στιγμή να φωνάζει «η usa πονάει, αλλά θα δείτε τι θα κάνω» ενόσω αμφισβητείται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η στρατιωτική υπεροχή / κυριαρχία των ηπα, αυτό είναι η κωμική του μοίρα.

Και η τραγική δική μας… Όσο επιμένουμε να χανόμαστε στη διαχείριση της καθημερινότητάς μας περιστάνοντας είτε πως «δεν καταλαβαίνουμε», είτε πως«δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι»…

Πέμπτη 1 Μάρτη. Μαζί με το κόλπο “παγκόσμιος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας”, που επέτρεψε στον αμερικανικό στρατό να στρατοπεδεύει άμεσα ή έμμεσα (μέσω proxies) σε πολλά κράτη μετά το 2001 και μετά, οδεύει προς το τέλος του κι ένα ακόμα u.s.a. κόλπο: η “επιβολή κυρώσεων”.

Αυτό το τελευταίο βασιζόταν στην ηγεμονική παγκόσμια κυκλοφορία (και χρήση στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές) του δολαρίου. Αλλά οι καιροί αλλάζουν… Το ένα μετά το άλλο, κράτη πρώτης γραμμής, “αποχωρίζονται” το δολάριο και ό,τι αυτό συνεπάγεται (την έκθεση στις αμερικανικές “κυρώσεις”, αλλά και την άντληση διεθνούς υπεραξίας μέσω νομίσματος απ’ τις ηπα). Άλλα καπιταλιστικά κράτη προωθούν διεθνείς εμπορικές σχέσεις στα εθνικά τους νομίσματα (ρωσία, κίνα…) Κι άλλα απλά παρακάμπτουν την Ουάσιγκτον, χρησιμοποιώντας το δικό τους διεθνές νόμισμα. Το ευρώ, προκειμένου για ευρωπαϊκά κράτη, που κάνουν μπίζνες με την δακτυλοδεικτούμενη απ’ την Ουάσιγκτον (και το Τελ Αβίβ και το Ριάντ) Τεχεράνη.

Ο ιρανικός καπιταλισμός έχει πολύ μεγάλο δυναμικό “ανάπτυξης” σε διάφορους τομείς. Την προηγούμενη εβδομάδα, ο επικεφαλής της γαλλικής κρατικής “δημόσιας επενδυτικής τράπεζας” Nicolas Dufurcq, ανακοινώνοντας ότι υπάρχει μια ανοικτή γραμμή πιστώσεων 1,5 δισ. ευρώ για συμβόλαια μεταξύ γαλλικών εταιρειών και του ιράν, σχολίασε ειρωνικά, σε σχέση με τις υπάρχουσες και τις μελλοντικές κυρώσεις κατά της Τεχεράνης:

Πρόκειται για μια εντελώς ανεξάρτητη ροή χρήματος. Δεν υπάρχει ούτε ένα δολάριο σ’ αυτήν… ούτε ένας που να έχει αμερικανικό διαβατήριο.

Δεν είναι μόνο το Παρίσι. Το Βερολίνο, οι Βρυξέλες (σαν πρωτεύουσα του βελγίου), η Βιέννη και η Ρώμη κινούνται με τον ίδιο τρόπο. Πρόσφατα Ρώμη και Τεχεράνη υπέγραψαν μια συμφωνία δανειοδότητης ιταλικών επιχειρήσεων που θα κάνουν επενδύσεις στο ιράν με μια πιστωτική καβάτζα ύψους 5 δισ. ευρώ. Η ινδία, ένας υποτίθεται “στρατηγικός σύμμαχος” της Ουάσιγκτον στην προσπάθειά της να κρατήσει τον έλεγχο στον “ινδικό – ειρηνικό”, κάνει το ίδιο: επιτρέπει στις ινδικές επιχειρήσεις να κάνουν δουλειές στο ιράν χρησιμοποιώντας την ρουπία.

Θεωρητικά η Ουάσιγκτον έχει ένα έσχατο “οικονομικό” όπλο: να αρχίσει να επιβάλλει κυρώσεις σε οποιαδήποτε εταιρεία (άσχετα από εθνικότητα) κάνει μπίζνες με την Τεχεράνη (άσχετα από νόμισμα) εμποδίζοντάς την να κάνει δουλειές στις ηπα. Όμως αυτό θα ήταν απλά όξυνση του οικονομικού / εμπορικού πολέμου, και αυτοκτονία· αφού θα ξεκινούσαν ανάλογα αντίμετρα.

Στην Ουάσιγκτον βλέπουν ότι με αυξανόμενη ταχύτητα η “αμερικανική μπογιά” ξεφτίζει παγκόσμια. Και, προφανώς, δεν χαίρονται καθόλου…

Τετάρτη 17 Γενάρη. Ενόσω συμβαίνουν αυτά, το ψόφιο κουνάβι και η κυβέρνησή του ετοιμάζονται για ένα καινούργιο γύρο εμπορικών “κυρώσεων” κατά του κινεζικού καπιταλισμού. Με την μορφή υψηλών δασμών, που αναμένεται να αποφασιστούν ως το τέλος του μήνα. Σε μια σειρά κινέζικων εισαγωγών, απ’ τα φωτοβολταϊκά πάνελ μέχρι προϊόντα σιδήρου και ατσαλιού – μεταξύ άλλων.

Ο εμπορικός πόλεμος έχει κηρυχτεί επίσημα απ’ την Ουάσιγκτον, και η τωρινή συντηρητική κυβέρνηση είναι απλά ο εκτελεστικός του βραχίονας. Τα ραγδαία αυξανόμενα εμπορικά ελλείματα των ηπα, η επίσης σταθερή απώλεια μεριδίων διεθνούς αλλά και εσωτερικής αγοράς όχι μόνο από κινέζικα εμπορεύματα αλλά και από ευρωπαϊκά, και, κατά συνέπεια, η ανάδυση του νεο-προστατευτισμού, σημειώνουν και τυπικά το τέλος της θρυλικής “παγκοσμιοποίησης”. Όπως ήταν αναμενόμενο, απ’ όσους ξέρουν την καπιταλιστική ιστορία.

Το ψόφιο κουνάβι είναι συνεπές στο κτίσιμο αυτών των εμπορικών τειχών. Μόνο που έχει μπλέξει, και έχει μπλέξει πολύ άσχημα, με τρόπο που δεν θα γινόταν ένα αιώνα πριν. Προκειμένου να αποφύγει το Πεκίνο τους δασμούς στις εξαγωγές των κινεζικών επιχειρήσεων μετακινεί ορισμένα στάδια της παραγωγής, συνήθως τα τελικά, σε άλλα κράτη· κατά προτίμηση της ανατολικής ασίας. Έτσι η Ουάσιγκτον αναγκάζεται να “οχυρωθεί” βάζοντας δασμούς όχι μόνο απέναντι στα made in china, αλλά και σε διάφορα επιπλέον made in, άλλων κρατών.

Με τέτοιους ελιγμούς (τους χρησιμοποιούν και ευρωπαϊκές εταιρείες) που τους κάνει εφικτούς η προχωρημένη τεχνολογική αναδιάρθρωση των αρχών του 21^ου αιώνα, τα πολεμικά / οχυρωματικά έργα του αμερικανικού καπιταλισμού καταλήγουν σε κήρυξη εμπορικού πολέμου σε επιπλέον κράτη, κάτι που δεν είναι πάντα πρώτη επιλογή της Ουάσιγκτον.

Σκατοκατάσταση… Κουραδότρυπες παντού – που θάλεγε κι ένας πρόεδρος…