Tag: covid19

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 5: το ψαχνό

Δευτέρα 20 Απρίλη. Μια 45σελιδη έκθεση του «παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ» (έκδ. το 2019) με τίτλο Υγεία και Φροντίδα Υγείας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση δίνει μια γενική αλλά καθόλου φανταστική ή fiction ιδέα για το πως μετασχηματίζεται ήδη και θα μετασχηματιστεί ακόμα πιο συστηματικά και έντονα στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον σχεδόν όλη η «παραδοσιακή» φορντική αλυσίδα «φροντίδας υγείας». Να μερικά αποσπάσματα απ’ τον πρόλογο αυτής της έκθεσης (οι τονισμοί στο πρωτότυπο):

… Πρώτα και κύρια υπάρχει το πιεστικό ζήτημα της αναζήτησης βιωσιμότητας: απ’ την γήρανση των πληθυσμών (το 2050 το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι πάνω από 60 χρονών και τα 2/3 των παιδιών που γεννιούνται τώρα θα μπορούν να ζήσουν ως τα 100) ως το αυξανόμενο βάρος των όχι μεταδοτικών χρόνιων ασθενειών (NCDs), που ήδη αντιστοιχούν στο 75% των εξόδων φροντίδας υγείας, ενόσω το αυξανόμενο κόστος της φροντίδας υγείας θα συμβάλει σε μια συνολική άμεση και έμμεση απώλεια 47 τρισεκατομυρίων δολαρίων του παγκόσμιου αεπ το 2030.

Δεύτερον, η επιτάχυνση της επιστήμης και των ανακαλύψεων, με το κόστος της αποκρυπτογράφησης του dna να πέφτει κάτω από τα 1.000 δολάρια και πάνω από 100.000 νέα φάρμακα να είναι υπό έρευνα, κάποια απ’ τα οποία έχουν ήδη μια προφανή επίδραση σε αναπτυσσόμενες θεραπείες, ειδικά του καρκίνου, αλλά επίσης συνδέονται όλο και περισσότερο με υπερβολικά μεγάλα κόστη. Για παράδειγμα, μια κυτταρική θεραπεία που υιοθετήθηκε πρόσφατα κοστίζει πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια για μια θεραπεία ενός μόνο ασθενούς.

Τρίτον, η πρόοδος στην τεχνολογία που πιάνει ένα φάσμα απ’ την ψηφιοποίηση της υγείας και της φροντίδας υγείας ως τα social media, το internet of things, τα φορετά (wearables), τους αισθητήρες, τα big data, την τεχνητή νοημοσύνη, την επαυξημένη πραγματικότητα, τη νανοτεχνολογία, την ρομποτική και την τρισδιάστατη εκτύπωση, θα μετασχηματίσουν ριζικά την κοινωνία, θα αυξήσουν την συνδεσιμότητα και θα κομματιάσουν τις δομές των συστημάτων φροντίδας υγείας [στο πρωτότυπο: break the structures of healthcare systems].

… Συγκεκριμένες πρόοδοι θα προχωρήσουν πέρα απ’ τον μετασχηματισμό της αντιμετώπισης των ασθενειών και την πρόληψη· θα προσφέρουν αποτελεσματική θεραπεία σε διάφορες ασθένειες. Για παράδειγμα, η γενετική κοπτοραπτική [gene-editing] έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει γενετικές ασθένειες όπως η δρεπανοκυττάρωση και η κυστική ίνωση. Η γενετική τροποποίηση μικροοργανισμών έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει ασθένειες με απόλυτες διαγενεϊκές (γενετικές) αλλαγές, ενώ η τροποποίηση του σωματικού γονιδιώματος μπορεί να αντιμετωπίσει, να ελέγξει και να πιθανά να θεραπεύσει επίκτητες ασθένειες.

Οι πρόοδοι στην ιατρική ακριβείας [precision medicine] μπορούν να οδηγήσουν τις αποφάσεις φροντίδας υγείας προς μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε συγκεκριμένου ασθενούς ή υποσύνολου ασθενών. Επιπλέον, η ιατρική ακριβείας υπόσχεται πολλά για την πρόληψη και την δημόσια υγιεία, ιδιαίτερα ταυτοποιώντας προδιαθέσεις ή ασθενείς υψηλού κινδύνου σε συγκεκριμένες συνθήκες και ασθένειες που μπορούν έγκαιρα να αντιμετωπιστούν με προκαταβολικό εντοπισμό, κατάλληλο screening ή μέσω αλλαγών συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή.

Αν και η φροντίδα υγείας έχει μείνει κάπως πίσω σε σχέση με τα big data αν συγκριθεί με άλλους τομείς ή βιομηχανίες, πλησιάζει σταθερά. Τα data υγείας, αποκτημένα σε πραγματικό χρόνο, μπορούν να αναπτύξουν νέα γνώση και στοιχεία για να υπάρξει καλύτερη κατανόηση της υγείας και της ασθένειας. Η πρόσβαση σε στοιχεία του πραγματικού κόσμου θα παίξει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη ενός συστήματος στο οποίο «η επιστήμη, η πληροφορική, τα κίνητρα και η κουλτούρα συμμαχούν για την διαρκή βελτίωση και καινοτομία, με τις καλύτερες πρακτικές να ενσωματώνονται διαρκώς στις διαδικασίες φροντίδας και την καινούργια γνώση να αποκτιέται σαν εσωτερικό παράγωγο της εμπειρίας της φροντίδας».

Η ενσωμάτωση των big data, των αναλύσεων, της νέας τεχνολογίας και της συνδεσιμότητας μέσα και έξω απ’ τα κλινικά ραντεβού, ενισχυμένη … με φαρμακευτικά και ιατρικά προϊόντα και δεδομένα έρευνας και εφαρμογών, και την συμπεριφορά των ασθενών, θα μας βοηθήσει να προβλέψουμε καλύτερα την εξέλιξη των ασθενειών όπως επίσης και την κινητήρια δύναμη της υγείας, συμπεριλαμβανόμενων των κοινωνικών καθοριστικών παραγόντων που συχνά υποεκτιμώνται.

Στο μέλλον δύο θεμελιώδεις αλλαγές θα μετασχηματίσουν την βιομηχανία της φροντίδας υγείας. Πρώτον, η φροντίδα υγείας θα είναι ένα αδιάκοπο συνεχές μέριμνας, μακριά απ’ το μοντέλο της κεντρικότητας της κλινικής και με μεγαλύτερη εστίαση στην πρόληψη και στην έγκαιρη παρέμβαση. Δεύτερον, η υγεία και η φροντίδα υγείας θα εστιάζουν σε κάθε χωριστό άτομο μέσα στο δικό του οικοσύστημα, με μεγαλύτερη επίδραση απ’ τους ανθρώπους ή τους ασθενείς τους ίδιους, κάτι που συχνά ονομάζεται η καταναλωτικοποίηση της φροντίδας υγείας [consumerization of healthcare].

…

Αν όλα τα υπόλοιπα σας φαίνονται ακατανόητα (δεν είναι!) θα πρέπει να καταλάβετε οπωσδήποτε το τελευταίο, επειδή τότε η διπλή ιδεολογική χρήση των μεθ θα βρει την πραγματική ιστορική θέση της. Αυτό που λέει η τελευταία παράγραφος είναι ότι η κλινική σαν το κέντρο της φροντίδας υγείας (σταδιακά απ’ τον 18ο αιώνα) και το μαζικό νοσοκομείο που αποτελεί την εξέλιξή της (στον 20ο), ξεπερνιούνται . Όχι θα μετασχηματιστούν ριζικά· μετασχηματίζονται ήδη (κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής).

Όταν, λοιπόν, το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα, «πολυεθνικό» ή «εθνικοποιημένο» εδώ κι εκεί, θέλει να βάλει χέρι στα υπάρχοντα συστήματα υγείας, δεν επιδιώκει απλά να πουλάει περισσότερα και ακριβότερα φάρμακα ή περισσότερες και ακριβότερες διαγνωστικές εξετάσεις. Θέλει πολύ περισσότερα. Θέλει να τα αποικοποιήσει συνολικά και να τα ενσωματώσει στους εξελισσόμενους μετασχηματισμούς. Θέλει απ’ τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών (ακόμα και του παρελθόντος: data, data, data…) μέχρι την ιστορική κοινωνική εμπιστοσύνη στα δημόσια συστήματα.

Ταυτόχρονα όμως, να το ερώτημα: καθώς «η φορντικού τύπου αλυσίδα συναρμολόγησης της φροντίδας υγείας, διακριτή στο χώρο και στο χρόνο» (το νοσοκομείο…) μετασχηματίζεται σε ισόβιες ατομικές αλυσώσεις εθελοντικο/υποχρεωτικής (: διατεταγμένα υποχόνδριας) υγιεινιστικής αυτο-επιτήρησης, ο τελευταίος κρίκος της παλιάς αλυσίδας, η εντατική, (θα) έχει κάποιο λειτουργικό ρόλο;

Η ασταμάτητη μηχανή τολμάει να απαντήσει «ναι»! Κατά πάσα πιθανότητα θα έχει. Αυτόν που ανέδειξε η τωρινή ιδεολογική / πολιτική χρήση της!! Μπορεί θαυμάσια να κρατήσει την φωταγωγημένη θέση της, παίζοντας τον ρόλο του έσχατου προθανάτιου φόβητρου (the coffins!) ή/και της «περιορισμένης χωρητικότητας» (the curve!), που προτρέπουν στη διαρκή αυτο-επιτήρηση, ακόμα και στον πειθαρχημένο αυτο-περιορισμό· στοιχείο βασικότατο για τις «ισόβιες ατομικές αλυσώσεις υγιεινιστικής αυτοεπιτήρησης»! Θα είναι ο τόπος όπου θα έχει μια τελευταία ευκαιρία όποιος τήρησε όλες τις «οδηγίες υγείας» στη διάρκεια της ως τότε ζωής του… Διαφορετικά οι εντατικές (ακόμα και χωρίς να είναι απλά «ο τελευταίος κρίκος της φορντικής αλυσίδας υγείας», ακόμα κι αν έχουν γίνει ένα διαχωρισμένο σημείο μέσα στη γενική κοινωνική θάλασσα «υγείας / αρρώστιας / καταγραφής / θεραπείας / πειθαρχίας») θα «σηκώνουν τα χέρια»!

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 6: το τέλος της αρχής

Δευτέρα 20 Απρίλη. Κάναμε σε δύο δόσεις (το περασμένο Σάββατο και σήμερα) μια πιεσμένη χρονικά, περιληπτική και διαγώνια επισκόπηση του ρόλου και της θέσης που δόθηκε, με διπλό τρόπο, στις εντατικές κλινικές, στη διάρκεια της εξελισσόμενης τρομοεκστρατείας: είτε σαν «εξαγωγείς φερέτρων» είτε σαν το εικονικό ταβάνι της «ισοπεδωμένης καμπύλης». Πρόκειται για δύο πλευρές του ίδιου χειρισμού: οι μεθ κλήθηκαν να μορφοποιήσουν τα όρια του φορντικού συστήματος υγείας, ενδεχομένως μάλιστα να τα «ανακοινώσουν ηρωϊκά», σε μια ιστορική φάση που εντατικοποιείται (και άρα πρέπει να νομιμοποιηθεί) ο ριζικός βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικος μετασχηματισμός του.

Είναι κάτι παραπάνω από συμβολικό: η μυθολογική προσήλωση στις “δυνατότητες ή μη των εντατικών” εκκένωσε τα νοσοκομεία, κι όχι μόνο τα νοσοκομεία “αναφοράς”!! Απότομα, η προτεραιότητα των κρουσμάτων του δήθεν φονιά covid-19 έγινε αποκλειστικότητα· ελάχιστες ανάγκες φροντίδας υγείας «χωρούσαν» πια στα άλλοτε γενικά νοσοκομεία… Σα να λέμε: ο τελευταίος κρίκος εξαφάνισε την αλυσίδα! Ο ίδιος ο «συνωστισμός» σ’ αυτά (τα νοσοκομεία) από ελπίδα θεραπείας έγινε βασικός παράγοντας νοσηρότητας… Από πολιτική άποψη το ζήτημα είναι σοβαρό, γιατί αυτό που έχει συμβεί είναι αδιανόητο από όποια σκοπιά κι αν αντιμετωπίζει κανείς το θέμα covid-19. Ακόμα και οι ενώσεις φίλων της καραντίνας (πολυμελείς!) θα έπρεπε να έχουν κολώσει μ’ αυτήν την εκκένωση!!! (Έγινε το αντίθετο βέβαια: την αποδέχτηκαν, χωρίς να καταλαβαίνουν τι προηγούμενο νομιμοποίησαν…)

Για παράδειγμα, σύμφωνα με απόλυτα εξακριβωμένες πληροφορίες, το αγγλικό σύστημα υγείας (NHS) έχει τετραπλάσιο αριθμό ΑΔΕΙΩΝ κρεβατιών απ’ ότι οποιαδήποτε συνηθισμένη περιόδο, τέτοια εποχή, στην ιστορία του! Ειδικά οι ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα «εξαφανίστηκαν» (δηλαδή διώχτηκαν) απ’ τα νοσοκομεία…. (Αυτό πιθανολογείται πως έχει αυξήσει τους κατ’ οίκον θανάτους καρδιοπαθών. Μένει όμως να φανεί σε τι βαθμό αυτό συμβαίνει, αν θα αναγνωριστεί, ή αν θα προστεθούν τέτοιες περιπτώσεις στο θανατόμετρο του covid-19).

Σε κάθε περίπτωση: αυτή η νοσοκομειακή «εκκαθάριση», που συμβαίνει παντού στον καπιταλιστικό κόσμο, ακόμα κι αν κρατήσει «μόνο» μερικές εβδομάδες ακόμα, σηματοδοτεί ουσιαστικά την «αυτοακύρωση» του φορντικού συστήματος φροντίδας υγείας!! Ποτέ πριν στην ιστορία της κλινικής και του νοσοκομείου δεν ήταν αυτά τα συστήματα “ρεζερβέ” με ελάχιστη πληρότητα (δηλαδή σχεδόν άδεια)…

Είναι «φυσιολογικό» πια πως η κοινωνική αποξένωση («social distancing»…) δεν αφορά μόνο τις πλατείες ή τα μπακάλικα· αφορά και (κυρίως αυτήν) την αναπαράσταση της σωστής «φροντίδας υγείας» σε σχέση με το προηγούμενο μοντέλο: πρέπει να είναι ατομική, μόνιμα φοβική και precise χάρη στη διαρκή ροή ατομικών data.

Φαίνεται πως αυτή είναι η αναπαράσταση της “φροντίδας για την υγεία σου” που διαχέεται στο σύνολο της κοινωνικής ζωής. Σ’ αυτή τη φάση με πρωτόγονα διατεταγμένο, πραξικοπηματικό τρόπο, με γενικές, καθολικές απαγορεύσεις· μελλοντικά μέσω της αλγοριθμικής μαζικά ατομικής επιτήρησης / φυλάκισης.

Ο Μ. Foucault, στο «η γέννηση της κλινικής» γράφει κάπου στον πρόλογο:

…Η κλινική, την οποία επικαλούνται ακατάπαυστα για τον εμπειρισμό της, για την απλότητα της προσοχής της και για τη φροντίδα με την οποία αφήνει τα πράγματα να έρθουν σιωπηλά μπροστά στο βλέμμα χωρίς να τα διαταράσσει με κανένα λόγο, οφείλει την πραγματική της σπουδαιότητα στο γεγονός ότι είναι μια σε βάθος αναδιοργάνωση όχι μόνο των ιατρικών γνώσεων αλλά και της ίδιας της δυνατότητας ενός λόγου περί της ασθένειας…

Υποστηρίζουμε ότι ζούμε σε μια κορύφωση (ίσως ακολουθήσουν κι άλλες) μιας ακόμα βαθιάς αναδιάρθρωσης «όχι μόνο των ιατρικών γνώσεων αλλά και των λόγων περί ασθένειας». Ζούμε μια βιοπολιτική αναδιάρθρωση, που πάντως έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια και έχει προχωρήσει χωρίς να συναντήσει την εργατική κριτική προσοχή που θα έπρεπε. Μια βιοπολιτική αναδιάρθρωση που δεν εξαντλείται βέβαια στην υγεία-κεφάλαιο (είτε επιχειρηματικό, είτε κρατικό, είτε ατομικό), αλλά οπωσδήποτε την περιλαμβάνει σε κεντρικές θέσεις.

Υποστηρίζουμε επίσης ότι οι μεθ τοποθετήθηκαν σαν «η σημαδούρα που μαγνητίζει, τρομάζει και αποτρέπει» οποιαδήποτε αντίρρηση σ’ αυτήν την αναδιάρθρωση. Οι μεθ έγιναν ταυτόχρονα το άλλοθι της επιδεικτικής εκκένωσης του παραδοσιακού φορντικού συτήματος υγείας, και η σημαία του «ή οικιακή φυλάκιση ή θάνατος»! Αυτό δίνει το βιο-πολιτικό νόημα αυτής της σχεδόν παγκόσμιας (καπιταλιστικής) συγχρονίας του επιχειρήματος «να μην κορεστούν οι εντατικές μας», άσχετα απ’ τις πραγματικές δυνατότητές τους. Και, κυρίως ενάντια σε οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση θα πετύχαινε το ίδιο χωρίς τρομοκρατία, χωρίς να νομιμοποιήσει την καταστολή με «ιατρικά επιχειρήματα» και χωρίς να ανοίξει τον δρόμο στο βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα…

(Έγινε αυτή η ιδεολογική / πολιτική χρήση των μεθ με πρόθεση ή απλά προέκυψε; Έχει σημασία νομίζετε; Στον καπιταλισμό πάντα κάποιοι κερδίζουν…)

Κι ύστερα η “γενική οικονομία” και η “γεωπολιτική” της αναδιάρθρωσης…

Δευτέρα 20 Απρίλη. Θεωρούμε ότι παρά τις αντικειμενικές και σε ορισμένες περιπτώσεις τις σκληρές δυσκολίες, η κριτική ανάλυση από εργατικές θέσεις (όπως την υπηρετεί η ασταμάτητη μηχανή) όχι μόνο άντεξε στην covid-19 τρομοπλημμύρα και στην παρανοϊκή “there is no alternative” εκστρατεία, αλλά έχει υποδείξει και κάποιες κατευθύνσεις (ακόμα και «μονοπάτια») ξεπεράσματος της κρατικής τρομοκρατίας και της εθελοδουλείας σ’ αυτήν. Οπωσδήποτε σε συγκεκριμένα βασικά ζητήματα.

Όμως αυτό (εκτιμάμε ότι) είναι μόνο ένα μέρος της δουλειάς. Η επιτάχυνση της βιο-πολιτικής βίας «παράγει» διαρκώς γεγονότα – και τα όπλα της κριτικής πρέπει να είναι εύστοχα σ’ έναν ορίζοντα 360 μοιρών. Πράγμα που σημαίνει ότι στο επόμενο διάστημα θα πρέπει να κοιτάμε και προς άλλες μεριές, είτε συνδέονται άμεσα είτε έμμεσα με την υγιεινιστική τρομοεκστρατεία…

Ένα μικρό πανόραμα…

Κυριακή 19 Απρίλη. Η μνήμη έχει γίνει αδύνατη. Πολύ αδύνατη. Προσηλωμένο το μυαλό στην οχύρωσή του απέναντι στον καθημερινό πληροφοριακό βομβαρδισμό (τρομοκρατικό όπως τώρα ή απλά αποπροσανατολιστικό πάντα) αναλώνεται εύκολα στο σήμερα. Και, κατά κάποιον τρόπο, χάνει την αίσθηση του γενικού, του διευρυμένου.

Το team του offGuardian ή κάποιοι συνεργάτες του μάζεψαν πριν λίγες ημέρες τις 50 πιο χαρακτηριστικές ανακοινώσεις, απειλές, «ειδήσεις», δηλώσεις σχετικά με την διαχείριση του covid-19 σε διάφορα πολιτισμένα και δημοκρατικά μέρη του κόσμου. Απ’ αυτές η ασταμάτητη μηχανή διάλεξε τις 32 και σας τις παρουσιάζει σε χρονολογική σειρά.

Δείτε τις. Κι αν βελτιώνουν την υγεία σας, πείτε στους φίλους σας ότι χρειάζεσθε οπωσδήποτε την βοήθειά τους. (Άλλων την υγεία είναι σίγουρο ότι την εκφράζουν όλα αυτά).

Οι τίτλοι κάτω απ’ τα αποσπάσματα, χωρίς τις ημερομηνίες, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αναζήτηση των πρωτότυπων σε οποιοδήποτε ψαχτήρι…

Η “εντατική θεραπεία” σαν κρίκος της φροντίδας υγείας

Σάββατο 18 Απρίλη. Πριν η ασταμάτητη μηχανή εκθέσει την αποψή της (και εκτεθεί, aς usual!) για τον τρόπο που έχουν χρησιμοποιηθεί οι μονάδες εντατικής θεραπείας στην τρομοεκστρατεία, απαραίτητες κάποιες «εγκυκλοπαιδικές γνώσεις». Τα πιο κάτω απ’ την ελληνική εκδοχή της wikipedia:

Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), Διεθνώς: Intensive Care Unit (ICU) είναι ένα ειδικό τμήμα του Νοσοκομείου όπου παρέχονται υπηρεσίες Επείγουσας και Εντατικής Ιατρικής. Σε κάποια νοσοκομεία υπάρχουν και ειδικές μονάδες για κάποιες ιατρικές ειδικότητες και ανάλογα με τις ανάγκες.

Η πρώτη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ιδρύθηκε στη Κοπεγχάγη το 1953 λόγω της επιδημίας πολιομυελίτιδας (επειδή πολλοί ασθενείς απαιτούσαν σταθερό αερισμό και παρακολούθηση).. Τη δεκαετία του 1960 αναγνωρίστηκε η σημαντικότητα των καρδιακών αρρυθμιών σαν αιτία νοσηρότητας και θνητότητας στο έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αυτό οδήγησε τη χρήση ρουτίνας της συνεχούς παρακολούθησης της καρδιακής λειτουργίας (monitoring) στις MEΘ.

Συνηθισμένες συσκευές που χρησιμοποιούνται στη ΜΕΘ περιλαμβάνουν ηλεκτρονικούς αναπνευστήρες για μηχανική υποστήριξη της αναπνοής μέσω ενδοτραχειακού σωλήνα ή τραχειοστομίας, παλμογράφους (μόνιτορς) για παρακολούθηση των ζωτικών λειτουργιών όπως καρδιακή λειτουργία, αναπνοή, αρτηριακή πίεση, θερμοκρασία κλπ, εξωτερικούς βηματοδότες, απινιδωτές, μηχανήματα τεχνητού νεφρού και αναλυτής αερίων αίματος που είναι το βασικό διαγνωστικό μηχάνημα στη ΜΕΘ. Υλικά που χρησιμοποιούνται είναι τα σετ ενδοφλέβιων γραμμών, σωλήνες διατροφής, παροχετεύσεις και καθετήρες. Τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι τα ινότροπα για ενίσχυση της καρδιακής λειτουργίας και της αρτηριακής πίεσης, αναλγητικά και κατασταλτικά καθώς και αντιβοτικά.

Οι κυριότερες νοσηρές καταστάσεις που αντιμετωπίζονται στη ΜΕΘ είναι το κώμα, η αναπνευστική ανεπάρκεια και το σοκ (κυκλοφοριακή καταπληξία) καθώς και οι λοιμώξεις που αποτελούν και την πρώτη αιτία θανάτου. Νοσήματα που αντιμετωπίζονται συνήθως είναι οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, βαρείς τραυματισμοί, δηλητηριάσεις, εμφράγματα, κακοήθεις αρρυθμίες, μετεγχειρητικές επιπλοκές, επιπλοκές της κύησης, πνευμονίες και σηψαιμία, βαριές νευρολογικές διαταραχές όπως η μυασθένεια και γενικώς κάθε περίπτωση όπου υπάρχει άμεση απειλή της ζωής. Επίσης υποστηρίζονται άτομα με εγκεφαλικό θάνατο που πρόκειται να γίνουν δότες οργάνων.

Το γενικό νοσοκομείο έχει γραμμική (ή πολυγραμμική) δομή – κατάγεται άμεσα, εξάλλου, απ’ τον φορντισμό / ταιηλορισμό (θυμίζουμε: 2η βιομηχανική επανάσταση…). Απ’ αυτήν την άποψη η εντατική είναι ο τελευταίος κρίκος της “αλυσίδας παραγωγής φροντίδας υγείας”: είναι το τελευταίο τμήμα (της νοσοκομειακής σειράς τμημάτων, ειδικοτήτων, κλινικών και εργαστηρίων) όπου καταλήγουν εκείνοι οι ασθενείς που αντιμετωπίζουν σοβαρή απειλή για την υγεία τους, και χρειάζονται διαρκή (ιατρική και νοσηλευτική) παρακολούθηση, διαρκή υποστήριξη διάφορων βασικών σωματικών λειτουργιών τους από κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό – μέχρις ότου αυτές οι βασικές λειτουργίες του σώματος αρχίσουν να γίνονται από μόνες τους. Ή, διαφορετικά,… “το μοιραίο”.

Αν και το κόστος κατασκευής μιας μονάδας εντατικής θεραπείας (ενός κρεβατιού δηλαδή με όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό) δεν είναι μεγάλο (θεωρούμενο, μάλιστα, «πάγιο κεφάλαιο» της ιατρικής φροντίδας) ακριβή είναι η χρήση της. Γιατί συμπεριλαμβάνει τους μισθούς γιατρών, νοσοκόμων και καθαριστριών, τα αναλώσιμα υλικά, την συντήρηση των μηχανημάτων, την διαρκή απολύμανση (και άλλα που δεν γνωρίζουμε). Αυτός είναι ο λόγος (και το ελλαδιστάν είναι μια γνωστή περίπτωση) που μπορεί να υπάρχουν μονάδες εντατικής θεραπείας (δηλαδή ο εξοπλισμός) αλλά να παραμένουν «κλειστές» (δεν υπάρχει η ανάλογη ζωντανή εργασία… – για «λόγους οικονομίας»…)

Σε κάθε περίπτωση, και υπό το πρίσμα της «υγείας – και της φροντίδας υγείας – ως εμπορεύματος», η εντατική είναι ίσως το πιο αντιεμπορικό τμήμα της σύγχρονης καπιταλιστικής ιατρικής· και, ταυτόχρονα, εκείνος ο κρίκος της «αλυσίδας συναρμολόγησης της υγείας» με τους περισσότερους θανάτους. Αυτό θα πρέπει να το συγκρατήσετε για την συνέχεια.

Η “εντατική θεραπεία” σαν κρίκος της πολιτικής υγείας

Σάββατο 18 Απρίλη. Οι δύο παρακάτω πίνακες δείχνουν τον αριθμό (ενεργών) κρεβατιών (μονάδων) εντατικής διαφόρων κρατών ανά 100.000 κατοίκους (δεν ξέρουμε όμως με βεβαιότητα αν αφορά μόνο τα δημόσια νοσοκομεία ή το σύνολο, δηλαδή και τα ιδιωτικά. Το “total” στον πρώτο πίνακα παραπέμπει μάλλον στο σύνολο). Ο πρώτος αφορά τον πλανήτη, ο δεύτερος τα ευρωπαϊκά κράτη (κυρίως τα μέλη της ε.ε.). Τα στοιχεία είναι ΠΡΙΝ την «πανδημία».

Οι διαφορές είναι εντυπωσιακές, ειδικά αν συγκρίνει κανείς κράτη «πρώτης γραμμής» της 2ης βιομηχανικής επανάστασης (γερμανία, γαλλία, ιταλία, ισπανία, αγγλία) που διαθέτουν δημόσια συστήματα υγείας. Πού οφείλονται αυτές οι διαφορές; Ένας λόγος είναι η πολιτικο-οικονομική διαχείριση της «φροντίδας υγείας» από κράτος σε κράτος. Δεν είναι όμως, μόνον αυτός. Για παράδειγμα το ψοφιοκουναβιστάν (ηπα για τους αρχάριους…) που πρακτικά δεν έχει δημόσιο σύστημα υγείας που να καλύπτει το σύνολο του πληθυσμού (και όπου ένα μεγάλο τμήμα του είναι «underclass» και δεν έχει καν ιδιωτική ασφάλιση) έχει πενταπλάσιες μ.ε.θ. απ’ την αγγλία που διαθέτει δημόσιο σύστημα υγείας· και θεωρείται καλό. Υπεισέρχονται, λοιπόν, και διαφορετικές προσεγγίσεις ιατρικού ή/και επιδημιολογικού (με την ευρεία έννοια) χαρακτήρα, ανάλογα με την γενική κατάσταση υγείας του κάθε φορά διαφορετικού πληθυσμού, αλλά και τις (διαφορετικές) απόψεις για το ποιες περιπτώσεις πρέπει να φτάνουν στην εντατική…

Ας ανακεφαλαιώσουμε:

– απ’ την μεριά των ασθενών (και των φίλων / συγγενών τους), απ’ την μεριά των χρηστών των υπηρεσιών υγείας δηλαδή, οι εντατικές είναι η ανεπιθύμητη, εξαιρετικά δυσάρεστη αλλά υποχρεωτική «τελευταία ευκαιρία / ελπίδα» να ζήσουν σε ζόρικες περιπτώσεις αρρώστιας ή ατυχήματος…

– απ’ την μεριά του οργανογράμματος της μοντέρνας ιατρικής οι εντατικές είναι το τέλος της «γραμμής παραγωγής υγείας», το έσχατο όριο των δυνατοτήτων φροντίδας…

– απ’ την μεριά των διαδικασιών εμπορευματοποίησης της υγείας οι εντατικές είναι το λιγότερο (έως καθόλου) ενδιαφέρον ζήτημα: στον ωμό και άμεσο αιωρισμό μεταξύ ζωής και θανάτου σ’ ένα κρεβάτι νοσοκομείου, με σωληνάκια και μόνιτορ ένα γύρω, δεν μπορεί να πουλήσει κανένας ούτε άμεσα το ένα ούτε άμεσα το άλλο….

– απ’ την μεριά των (κρατικών) πολιτικών υγείας οι εντατικές είναι (συνήθως;) ένας τομέας «φυσαρμόνικα». (Με δεδομένο, ωστόσο, ότι οι εντατικολόγοι είναι μια σπάνια επιλεγόμενη και μάλλον δύσκολη ιατρική ειδικότητα, είναι αβέβαιο αν, σε περίπτωση επείγουσας μεγάλης ανάγκης, θα βρεθεί η ζωντανή εργασία που θα αξιοποιήσει το αποθηκευμένο «πάγιο κεφάλαιο» κάποιων κλινών εντατικής που έχουν παρκαριστεί και είναι “κλειστές”. Τεχνικά μερικές δεκάδες κρεβάτια εντατικής μπορεί να φτιάχνονται πολύ γρηγορότερα απ’ όσο να βρεθεί η ζωντανή εργασία που θα τα καλύψει δουλεύοντας….)

Μετά απ’ αυτά μπορούμε να ρωτήσουμε: πως και γιατί συνέβει, σε συνθήκες υγιεινιστικής τρομοκρατίας και τεχνητής «κρίσης υγείας» λόγω covid-19, σχεδόν το σύνολο των καπιταλιστικών κρατών του πλανήτη, κάποια μάλιστα με εξαιρετικά ισχυρούς τομείς μεθ (όπως οι ηπα ή η γερμανία), να επικαλεστούν όλα το ίδιο «επιχείρημα» νομιμοποίησης των πραξικοπημάτων ελέγχου των κοινωνιών τους, δηλαδή το να προστατέψουμε τις περιορισμένες δυνατότητες των μεθ μας; Και, συμπληρωματικά αλλά όχι χωρίς σημασία: γιατί η ίδια «κραυγή αγωνίας» (;;;) δεν έχει εκτοξευτεί στις επιδημίες γρίπης (που «φορτώνουν» το ίδιο αν όχι περισσότερο τις εντατικές)· και γιατί δεν θα εκτοξευόταν σε περίπτωση κανονικού πολέμου;

Με άλλα λόγια το ερώτημα είναι: γιατί οι μεθ χρησιμοποιήθηκαν ιδεολογικά έτσι όπως χρησιμοποιήθηκαν στην τρέχουσα υγιεινιστική τρομοεκστρατεία;

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 2: the coffins ‘n’ the curve!

Σάββατο 18 Απρίλη. Πέρα απ’ την γενική (κοινωνική) επίγνωση ότι «κακό είναι να μπαίνεις στην εντατική, αλλά είναι η τελευταία ελπίδα», οι μεθ εμφανίστηκαν στην καθεστωτική δημαγωγία με δύο τρόπους. Ο ένας ήταν ο καθαρά τρομοκρατικός: φέρετρα! Τα φέρετρα, σαν εκροή των μεθ, «εντυπώθηκαν» στη μαζική, πανικόβλητη παράνοια (λειτούργησαν μια χαρά δηλαδή…) παρότι σε πολλές περιπτώσεις αποδείχθηκε γρήγορα ότι ήταν (όπως λέγεται στην ψηφιακή αργκώ) “fake” φωτογραφίες και video… Δεν βαριέσαι; Το ψέμα έχει μακριά ποδάρια· και η αποκάλυψή του κοντά χέρια. (Μπορεί να έχει και εσωτερική, συναισθηματική μοϊκάνα…)

Ο άλλος τρόπος ήταν… η «καμπύλη»! Η «καμπύλη» (και η “ισοπέδωσή της”, που έγινε πολύ δημοφιλής και στα μέρη μας, χάρη στους αρχιπαπάδες και το λοιπό τρομοκυβερνοσόι της “προσευχής των 6.00”) πουλήθηκε μαζικά και πολύ φυσιολογικά σε εκατομύρια αλαλιασμένους πρωτοκοσμικούς υπηκόους, που ξέχασαν ακόμα και τα στοιχειώδη που μαθαίνει κανείς στο γυμνάσιο!!! Δεν ήταν απλά Η απόδειξη για την “ορθότητα” και την “αποτελεσματικότητα” των (υγιεινιστικών…) πραξικοπημάτων. Ήταν και μια μύηση (“ψευτο”μύηση στην πραγματικότητα…) στα “εργαλεία” των πληροφορικάριων-της-υγείας (που είναι, πια, οι κατεξοχήν “γιατροί”!): διαγράμματα, καμπύλες (ω, τι κομψότης!), πίνακες, όλη η μεταφυσική αναπαράσταση – των πάντων!

Πριν θυμίσουμε αυτά τα στοιχειώδη, μια χρήσιμη ιστορική αναδρομή. Τακτικά, ειδικά στις πρώτες φάσεις της τρομοεκστρατείας και των απαγορεύσεων, χρησιμοποιήθηκε δημαγωγικά το “παράδειγμα” της πανδημίας γρίπης του 1918 (αυτή που ονομάστηκε “ισπανική” ενώ θα έπρεπε να λέγεται “αμερικάνικη”…) και δύο αμερικανικών πολιτειών, της Philadelphia και του St. Louis (ευχαριστούμε τον Η. για την υπόδειξη και τα στοιχεία). Η διοίκηση της πρώτης αδιαφόρησε για την φονικότητα της γρίπης και δεν πήρε μέτρα· αντίθετα οι δημόσιες εκδηλώσεις και συναθροίσεις έγιναν κανονικά. Μια τεράστια παρέλαση έγινε όπως είχε προγραμματιστεί τον Σεπτέμβρη παρότι είχαν υπάρξει οι πρώτοι νεκροί. H διοίκηση του γειτονικού St. Louis ήταν προκομένη, πήρε ό,τι απαγορευτικό μέτρο μπορούσε – και, κατά την ιστορική αφήγηση «δικαιώθηκε»! (Είναι το γνωστό διπολικό μοντέλο: ο πωλών τοις μετρητοίς vs ο πωλών επί πιστώσει, κλπ).

Το παρακάτω «διάγραμμα» εικονογραφεί την σωφροσύνη των μέτρων (St. Louis, διακεκομμένη γραμή) απέναντι στην αδιαφορία (Philadelphia). Συνήθως προβάλλεται κάπως έτσι:

Αν ήταν έτσι είναι ξεκάθαρο ότι στη Philadelphia έγινε μακελιό εκείνο το μακρινό 1918 – ενώ το νοικοκυρεμένο St. Louis την έβγαλε καθαρή. Όμως ολόκληρο το διάγραμμα είναι αυτό:

Εδώ η εννόηση είναι κάπως διαφορετική! Ενώ, πράγματι, έγινε μακελιό στη Philadelphia επί ένα μήνα, τον Οκτώβρη του 1918, στη συνέχεια εκεί η φονικότητα σχεδόν μηδενίστηκε… Αντίθετα, στο νοικοκυρεμένο St. Louis οι θάνατοι συνεχίστηκαν, και μάλιστα είχαν μια δυσοίωνη ανοδική τάση στα μέσα Δεκέμβρη, για να ξαναπέσουν ευτυχώς στη συνέχεια…

Στην προκείμενη περίπτωση οι «κορυφώσεις» και οι «ισοπεδώσεις» έχουν μόνο στατιστική αξία. Το πραγματικό ενδιαφέρον, η πραγματική σημασία, βρίσκεται στο εμβαδόν των επιφανειών ανάμεσα στις γραμμές και τον οριζόντιο άξονα: αυτό σχετίζεται με το σύνολο των νεκρών στις δύο περιπτώσεις.

Και ναι, πράγματι, υπήρξε διαφορά ποσοστού θνησιμότητας ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις. Για την Philadelphia στο διάστημα 8/9/1918 – 28/12/1918 ήταν 719 νεκροί ανά 100.000 κατοίκους, και για το St. Louis το μισό, 347/100.000. Αλλά η Philadelphia, εκτός απ’ το να είναι (τότε) μια «βαριά βιομηχανική πόλη» (με ότι σήμαινε στη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα από άποψη περιβάλλοντος, αέρα, κλπ, το «βαριά βιομηχανική πόλη») με έναν «παστωμένο» πληθυσμό 2 εκατομυρίων ψυχών (το μεγαλύτερο μέρος εργάτες, εργάτριες, και πολυμελείς οικογένειες σε φτωχόσπιτα), είχε ένα πολύ σοβαρό μειονέκτημα: το 75% του ιατρικού προσωπικού της πόλης (γιατροί και νοσοκόμοι) είχε μετατεθεί στην ευρώπη, για τις ανάγκες του 1ου παγκόσμιου πολέμου… Χωρίς γιατρούς και νοσοκόμες δεν θα έπρεπε να περιμένει κανείς σπουδαία αποτελέσματα για την αντιμετώπιση της επιδημίας.. Αντίθετα το St. Louis είχε το 1/3 του πληθυσμού (κάτω από 700.000 ψυχές), και αρκετά μεγάλη γερμανική παροικία. Είναι προφανές ότι το γερμανικής καταγωγής ιατρικό προσωπικό δεν στάλθηκε στο μέτωπο του πολέμου κατά των γερμανών… Είναι επίσης γνωστό πως κάποια «περιοριστικά μέτρα» ίσχυαν ήδη στο St.Louis, σε βάρος των “γερμανών εχθρών” κατοίκων… Τέλος είχε εκεί πολύ λιγότερες βιομηχανίες (κυρίως μπύρας)…

Εν τέλει, συνεκτιμώντας κανείς όλους τους παράγοντες, θα συμπέραινε κάτι όχι μόνο για την “αποτελεσματικότητα των απαγορεύσεων” το 1918, αλλά και για την σημασία ενός γεγονότος-κλειδί. Όπως συνέβη και στο Bergamo με το ματς Αταλάντα – Βαλένθια, έτσι και στην περίπτωση της Philadelphia η παρέλαση-της-ελευθερίας (που συγκέντρωσε, τον έναν πάνω στον άλλο στα πεζοδρόμια, πάνω από 200.000 ανθρώπους) ήταν που έκρινε την εξέλιξη μιας τόσο εύκολα μεταδόσιμης ίωσης.

(φωτογραφίες: Παίρνεις τους πνιγμένους / δολοφονημένους μετανάστες του 2013 και τους παρουσιάζεις σαν «νεκρούς του covid-19» το 2020 – ποιό είναι το πρόβλημα; Παίρνεις ένα στρατιωτικό κονβόι φορτηγών απ’ τη γαλλία και το πουλάς σαν «μεταφορά εκατοντάδων νεκρών από τον στρατό στην ιταλία» – ποιό είναι το πρόβλημα; Όσοι θέλουν θάνατο για να δικαιολογήσουν την εθελοδουλεία τους, θάνατο θα αγοράσουν, ή οποιαδήποτε απομίμησή του – με την κατάλληλη λεζάντα. Διάολε, είναι ο 21ος αιώνας, καπιταλιστικότατος, δεν είναι παίξε γέλασε!)

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 3: the flat curve!

Σάββατο 18 Απρίλη. Ο τρόπος που ο γραφιστικός φετιχισμός των στατιστικών έβαλε τις μεθ με οπτικό / εννοιακό τρόπο στο κέντρο της στρατηγικής των υγιεινιστικών πραξικοπημάτων είναι η από πάνω εικόνα. Η διάστικτη οριζόντια γραμμή είναι η δυναμικότητα των μεθ… Το κόκκινο (εννοείται: αιμοβόρο!) καρούμπαλο είναι ο χάρος που βγήκε παγανιά, «χωρίς προστατευτικά μέσα». Το ήπιο γαλάζιο (η ράχη κάποιας φάλαινας ίσως;) είναι ο εξημερωμένος μαύρος άρχοντας, χάρη στα «προστατευτικά μέσα». Στο διάγραμμα είναι όλα σωστά τοποθετημένα: η ράχη του κήτους της κρατικής / αστυνομικής «προστασίας» σέβεται το όριο της δυναμικότητας του συστήματος υγείας… ενώ το κόκκινο Αραράτ είναι η απόδειξη της «κοινωνικής ανευθυνότητας και αναλγησίας», εννοείται χωρίς κιβωτό…. Συνεπώς; Συνεπώς κουρνιάζουμε στην προστατευτική εγγύηση της γαλάζιας φάλαινας: with protective measures…. For ever! Ό,τι πει τ’ αφεντικό! Ταμάμ!!!

Η εικονογράφηση είναι χυδαία. Ακόμα πιο χυδαία είναι η απαίτηση να γίνει δεκτή η «ισοπέδωση της καμπύλης» σαν η “επι του όρους ομιλία” της δημόσιας υγείας. Γιατί, ακόμα κι όταν η κεντρική επιτροπή επιδημιών της αγγλίας (cdc) και το καθεστωτικό economist σερβίρουν αυτό το δηλητηριώδες φρούτο, δεν αρνούνται στους εαυτούς τους το δικαίωμα να διασκεδάσουν εικονογραφώντας το πόσο ηλίθιοι θα είναι όσοι το φάνε: ο οριζόντιος άξονας είναι ο άξονας του χρόνου, και είναι απόλυτα σαφές ότι η “γαλάζια καμπύλη” συνεχίζει χρονικά, και συνεχίζει, και συνεχίζει, και συνεχίζει… Όσο για το εμβαδόν (δηλαδή τον πραγματικό αριθμό των νεκρών); Μην βάλετε στοίχημα ότι το κόκκινο είναι μεγαλύτερο απ’ το μπλε – θα το χάσετε…

Ενώ οι μεθ σαν εκροή σειράς φερέτρων είναι αυτό που όλοι θα έπρεπε να περιμένουν, το “οικείο”, ο τρόμος και η θλίψη που ξέρει ή μπορεί να φανταστεί ο καθένας, οι μεθ σαν μια σειρά μπιμπίκια που οριοθετούν τον θάνατο σε αργή κίνηση απ’ τον θάνατο σε γρήγορη είναι κάτι διαφορετικό: είναι η αναπαράσταση της τεχνο-γραφειοκρατίας που είναι ικανή να φτιάχνει τέτοια διαγράμματα ορίζοντας ποιός ρυθμός θανάτου είναι αποδεκτός και ποιός όχι. Φυσικά ο μέσος αποσβωλωμένος υπήκοος ΔΕΝ πρέπει να καταλάβει πως εδώ, μ’ αυτά τα γλυκά σχήματα και χρώματα, απλά του δείχνουν ότι αν πρόκειται να βγει μέσα σε ξύλινο κουτί από κάποια μεθ θα πρέπει να το κάνει “κοινωνικά υπεύθυνα” και χωρίς βιασύνες. Καλύτερα να περιμένει στην ουρά ο θάνατος, όπως οι καταναλωτές στα super market… Όχι! Αυτό που πρέπει να καταλάβει ο κάθε “πειθαρχημένος στρατιώτης” είναι ότι μια “υψομετρική” διακρίνει και χωρίζει την κόλαση απ’ τον παράδεισο…

Κάπως έτσι η “ισοπέδωση της καμπύλης” έγινε η υγιεινιστική κοινοτοπία των πραξικοπημάτων. Κάπως έτσι κάθε ιερέας της εξαπάτησης ανακηρύχτηκε σε λαϊκό ήρωα. Κάπως έτσι η παράταση του θεάματος του θανάτου έγινε σπονδή στη ζωή. Κάπως έτσι έγιναν αφόρητα πολλοί όχι απλά εκείνοι που φοβούνται, αλλά εκείνοι που όταν δεν έχουν φέρετρα στο στόμα τους (και στο μυαλό τους) έχουν “ισοπεδωμένες καμπύλες” – νομίζοντας ότι κάποια μπουλντόζα ίσιωσε το κληρονομημένο οικόπεδο, για να μπορούν να κτίσουν…

Είπαμε ως τώρα δυο τρία πράγματα για τις μεθ και γύρω απ’ αυτές. Όμως ακόμα δεν έχουμε απαντήσει με την πληρότητα που θα έπρεπε στο ερώτημα: γιατί οι μεθ χρησιμοποιήθηκαν ιδεολογικά έτσι όπως χρησιμοποιήθηκαν στην τρέχουσα υγιεινιστική τρομοεκστρατεία;

Μην ανησυχείτε. Και η ερχόμενη Δευτέρα μέρα είναι! Για αύριο Κυριακή; Κάτι ιδιαίτερο…

Εργασιακή αναδιάρθρωση (4)

Παρασκευή 17 Απρίλη. … Το να συνεχίζεις να προσφέρεις υπηρεσίες υποστήριξης και επισκευών, ακόμα και εκτός συνόρων, όταν ακόμα και το να φτάσεις στον τόπο της δουλειάς σου έχει γίνει δύσκολο, μοιάζει σαν αδιανόητη πρόκληση, το λιγότερο. Αλλά οι ιταλοί κατασκευαστές μηχανών συσκευασίας, εκτύπωσης και μεταποίησης (που εξάγουν περίπου το 60% της παραγωγής τους) τα καταφέρνουν σ’ αυτό το εγχείρημα. Η υπερσύγχρονη τεχνολογία, οι ενσωματωμένοι αισθητήρες και, ακόμα πιο σημαντικό, η συνδεσιμότητα με και ανάμεσα στις μηχανές είναι τα ισχυρά εργαλεία των ιταλών βιομηχάνων ενάντια στον covid-19 και τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας.

Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία (που αναβαθμίζονται διαρκώς) τα οποία έχει συγκεντρώσει η Acimga, η ομοσπονδία που αντιπροσωπεύει τις βιομηχανίες κατασκευής μηχανών για την συσκευασία, το χαρτί και την μεταποίηση, περίπου οι δυο στις τρεις εταιρείες δεν αναφέρουν αύξηση στις απουσίες του προσωπικού εξαιτίας ασθένειας, απεργιών ή δυσκολιών να φτάσουν στη δουλειά…

Όπως εξηγεί ο Aldo Peretti, πρόεδρος της Acimga, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στις εξαγωγές, εφόσον οι πωλητές των βιομηχανιών δεν μπορούν να ταξιδέψουν. Κατά τα υπόλοιπα «ευτυχώς, στο πλαίσιο της βιομηχανίας 4.0 πολλές επιχειρήσεις έχουν εξοπλιστεί κατάλληλα για να παρέχουν εξυπηρέτηση από απόσταση. Πολλές ιταλικές μηχανές είναι εξοπλισμένες με αισθητήρες επίβλεψης από απόσταση, και πολλές εταιρείες διαθέτουν προγράμματα προληπτικών επισκευών έτσι ώστε να αποφεύγεται το μπλοκάρισμα της παραγωγής και οι διακοπές… Αυτό δεν είναι πια μόνο μια εμπορική υπηρεσία· είναι μια εντελώς κοινωνική υπηρεσία. Η εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων και φαρμάκων δεν πρέπει να σταματήσει και πρέπει να κάνουμε αυτό μας αναλογεί» συμπληρώνει…

Αυτό που αχνοφαίνεται στο πιο πάνω απόσπασμα από ένα ρεπορτάζ στις 20 Μάρτη του 2020 (ευχαριστούμε την Ε.) είναι η ρομποτοποιημένη γραμμή παραγωγής. Είτε στο τέλος βγαίνουν, σαν εκροή, εργαλειομηχανές είτε άλλα («τυπικά») εμπορεύματα, η λογική της διαρκούς ροής και του ελέγχου της «γραμμής παραγωγής» από απόσταση (ακόμα και πολύ μακριά απ’ την θέση της παραγωγής) επιστρατεύει εδώ και πάνω από 3 δεκαετίες ρομποτικές μηχανές (όλο και πιο αναβαθμισμένες) και ψηφιακή καθοδήγηση. (Ήταν μόλις πριν 7 μήνες, στο φεστιβάλ του game over, που μια απ’ τις υπο-ομάδες της συνέλευσης παρουσίασε το πως η 4η βιομηχανική επανάσταση θα μετασχηματίσει ριζικά μέσω της γενικευμένης χρήσης ψηφιακών πλατφορμών όχι μόνο τον τριτογενή τομέα, τις υπηρεσίες, αλλά και τον δευτερογενή. Κι αυτή είναι μόνο μια πλευρά της αναδιάρθρωσης που ήδη έχει ξεκινήσει προ πολλού· και τώρα κλιμακώνεται…)

Φτάνουμε, λοιπόν, στον «αυτόματο καπιταλισμό» όπου, όπως λένε κατά καιρούς και κατά εποχές διάφοροι «προφήτες», τα αφεντικά θα απαλλαγούν οριστικά απ’ την εργασία; Όχι βέβαια!!! Το ακριβώς αντίθετο!

Εργασιακή αναδιάρθρωση (5)

Παρασκευή 17 Απρίλη. Αν ήταν ποτέ εφικτή (σαν άσκηση σκέψης το λέμε!…) η πλήρης «αυτοματοποίηση» όλων των τομέων και των σταδίων της καπιταλιστικής παραγωγής, απ’ τις πρώτες ύλες μέχρι την κατασκευή μηχανών από μηχανές (και αλγορίθμων από αλγόριθμους…) τότε, πράγματι, ο καπιταλισμός δεν θα νικούσε… Απλά θα εξαφανιζόταν!!! Γιατί οι μηχανές δεν παράγουν αξία! Θα έφτανε (ο καπιταλισμός) στο ίδιο σημείο που θα έφταναν οι αλχημιστές του μεσαίωνα, αν κατάφερναν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα, να βρουν δηλαδη τον τρόπο να μετατρέπουν σε χρυσάφι κάθε άλλο υλικό: τότε το χρυσάφι θα έχανε κάθε αξία!

Με την ίδια έννοια, αν τα πάντα (αλλά τα πάντα!) έβγαιναν από μηχανές που φτάχνουν και επισκευάζουν μηχανές που φτιάχνουν και επισκευάζουν μηχανές κ.ο.κ., τότε ακόμα και για τις «αξίες χρήσης» δεν θα υπήρχε κανένα μέτρο αξίας! Αξία, με την κυριολεκτική έννοια, και άρα «μέτρο της αξίας» δημιουργεί μόνο ο ανθρώπινος κόπος. Και είναι μόνον αυτός που δημιουργεί αξία (και το μέτρο της) επειδή η ανθρώπινη εργασία έχει πάντα την δυνατότητα της αρνισηκυρίας· εκείνου του διαλυτικού «όχι, δεν θα το κάνω αυτό!!!»…

Η ρομποτοποιημένη βιομηχανική παραγωγή είναι «υψηλής οργανικής σύνθεσης». Που σημαίνει ότι έχει το μεγαλύτερο μέρος της με την μορφή «παγίου κεφαλαίου» και το μικρότερο με την μορφή «μεταβλητού» – την ζωντανή ανθρώπινη εργασία. Ο ιδιοκτήτης ενός ρομποτοποιημένου εργοστασίου αποσπά βέβαια υπεραξία απ’ όσους ζωντανούς έχει στη δούλεψή του· αλλά μαζί, μέσω του μηχανισμού των τιμών, αποσπά ένα επιπλέον κέρδος σε βάρος όσων «συναδέλφων» του δεν έχουν εγκαταστήσει την ίδια τεχνολογία. Τους παίρνει μερίδια αγοράς (: πελατών, πετυχαίνοντας μαζικότερη παραγωγή) αλλά σε σχετικά υψηλότερες τιμές που διαμορφώνει η απόσπαση υπεραξίας απ’ τους υπόλοιπους βιομήχανους, με βάση τα δικά τους κόστη…

Στην πραγματικότητα, στο συνολικό καπιταλιστικό σύμπλεγμα, συμβαίνει αυτό (και πάντα έτσι συνέβαινε!): όσο στις πιο εξελιγμένες τεχνολογικά πλευρές της παραγωγής αυξάνεται η «οργανική σύνθεση του κεφαλαίου» τόσο, στην άλλη άκρη, αυξάνουν και εντατικοποιούνται οι μορφές «χαμηλής οργανικής σύνθεσης». Άρα ο καπιταλισμός έντασης εργασίας (και όχι έντασης κεφαλαίου). Επειδή η υπεραξία αποσπάται απ’ την εργασία και μόνο απ’ αυτήν (και αυτό είναι ο καπιταλισμός: απόσπαση της υπεραξίας), για την ευστάθια του ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ, κάθε κύμα «τεχνολογικής επανάστασης» συνοδεύεται, ταυτόχρονα, από ένα κύμα εκτεταμένης άγριας πρωταρχικής συσσώρευσης – σε βάρος της εργασίας (και των φυσικών υποθεμάτων). Στη διάρκεια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης το πεδίο αυτής της άγριας πρωταρχικής συσσώρευσης ήταν ο λεγόμενος «τρίτος κόσμος», οι πληθυσμοί και οι φυσικοί του πόροι. Στη διάρκεια της σύντομης 3ης προστέθηκαν, σ’ αυτό το πεδίο, και ζώνες του πρώτου κόσμου: η επανεμφάνιση της καθαρής δουλείας στον πρώτο κόσμο είναι (υποθέτουμε…) γνωστή. Όπως είναι γνωστή η ραγδαία επέκταση της «οικονομίας του εγκλήματος»…

Έτσι, ενώ πράγματι η ακόμα πιο σύνθετη μηχανοποίηση ορισμένων τομέων της καπιταλιστικής παραγωγής είναι στο μενού της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, υπάρχουν επιπλέον (και πολύ σημαντικά) «κεφάλαια»: αφενός η μηχανοποίηση των πάντων στην καθημερινή ζωή (και η απόσπαση υπεραξίας με μορφή πραγματοποίησής της τόσο το χρήμα όσο και τον έλεγχο και την «τυποποίηση» των συμπεριφορών – “αναπαραγωγή των όρων εκμετάλλευσης” λέγεται αυτό!)· αφετέρου η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της εργασίας (με «νόμιμους», «παράνομους» ή λιγοτόνα-λιγοτάλλο τρόπους) είτε σε τομείς υπαρκούς είτε σε καινούργιους.