Tag: χωροταξία

Famagusta

Πέμπτη 8 Οκτώβρη. Η Αθήνα ξανακαταγγέλει… και στη Λευκωσία βρίζουν… Η επί χρόνια αναγγελμένη πρόθεση του τουρκικού καθεστώτος να «ανοίξει» την απ’ το 1974 «κλειστή» πόλη της Αμμοχώστου, ξεκίνησε μ’ ένα επιμέρους «άνοιγμα». Για το ελληνοκυπριακό φασισταριό, που δεν θελει καμμία «λύση» και προτιμάει την επίσημη μοιρασιά του νησιού (αλλά ντρέπεται να το συμφωνήσει με τους τουρκοκύπριους…) αυτό το «άνοιγμα» θεωρείται «άλλη μια πρόκληση του Erdogan». Τα ίδια λέει και η Αθήνα. Ποιά είναι η πραγματικότητα;

Μια ισχυρή ένδειξη θα μπορούσε κάποιος να βρει στη δεξιά «πατριωτική» νοτιοκυπριακή εφημερίδα «φιλελεύθερος» στις 19 Φλεβάρη του 2020:

… Ο Μετίν Φεϊζίογλου (πρόεδρος της Ένωσης Δικηγορικών Συλλόγων Τουρκίας) στις δηλώσεις του παραδέχθηκε τον μπελά που υφίσταται η Τουρκία λόγω των διεκδικήσεων των ελληνοκυπριακών περιουσιών στην Αμμόχωστο. Σήμερα υπάρχουν 281 υποθέσεις ενώπιον της «επιτροπής ακίνητων περιουσιών» με το κόστος για το τουρκικό δημόσιο να υπολογίζεται στα δύο δισεκατομμύρια ευρώ… 

Όντως. Στο βαθμό που επίσημα η επιστροφή της Αμμοχώστου στους ελληνοκυπρίους είναι συνδεδεμένη με τη “λύση του κυπριακού” (μια λύση που δεν φαίνεται ούτε με το πιο δυνατό τηλεσκόπιο) το τουρκικό καθεστώς είναι εκτεθειμένο σε προσφυγές ελληνοκυπρίων στο ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για αποζημιώσεις των περιουσιών τους στην πόλη.

Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα, η Άγκυρα έχει δηλώσει εδώ και χρόνια ότι εφόσον δεν υπάρχει λύση (οι ελληνοκύπριοι δεν θέλουν καμμία!) σκοπεύει να “ανοίξει” την πόλη, υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση, επιτρέποντας σε όσους ελληνοκύπριους πρώην κατοίκους της θέλουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους κανονικά (μερικές δεκάδες έχουν δηλώσει τέτοια πρόθεση – φυσικά θεωρούνται “προδότες”). Ταυτόχρονα όμως, σκάβοντας στα αρχεία της οθωμανικής εποχής, έχει βρει (ή έχει φτιάξει…) αποδείξεις ότι το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης της πόλης είναι παλιά ιδιοκτησία θρησκευτικών ιδρυμάτων (κάτι θυμίζει αυτό…). Μ’ αυτή την διαχείριση (ανοίγοντας δηλαδή την πόλη και στους ελληνοκύπριους, αλλά υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση “μέχρι τη λύση”…), για την οποία έχει ενημερώσει επίσημα το διεθνές δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Άγκυρα πετυχαίνει μ’ έναν σμπάρο δυο τρυγόνια. Πρώτον, απαλλάσσεται απ’ την υποχρεώση αποζημιώσεων· ή, έστω, μεγάλων ποσών. Και δεύτερον, στερεί τη Λευκωσία από ένα μοχλό “πίεσης” που ήταν / είναι αυτά τα δύο δισεκατομύρια.

Είναι αυτονόητο πως τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα έχουν “σκυλιάσει”: άλλη μια απ’ τις πονηρές τακτικές τους καταρρέει. Τυπικά η Άγκυρα είναι εκτεθειμένη απέναντι στον οηε, εφόσον η Αμμόχωστος (με βάση όλες τις αποφάσεις) θα πρέπει να κατοικηθεί μια κι έξω, μαζί με τη “λύση”. Γι’ αυτό και, προς το παρόν, ανοίγει την παραλία της πόλης (για τους χειμερινούς κολυμβητές…) – όχι, όμως, και την χρήση των κτιρίων. Και, φυσικά, έχει όλες τις αποδείξεις για τον ελληνικό και ελληνοκυπριακό τορπιλισμό των πιο πρόσφατων διαπραγματεύσεων, στο ελβετικό Κραν Μοντανά…

(φωτογραφία κάτω: Είδηση του Μάρτη του 2012…)

 

Το μουσείο των ηρώων του τρόμου

Πέμπτη 25 Ιούνη. Η ασταμάτητη μηχανή βρίσκει περίεργα ενδιαφέρουσα αυτήν την τάση κατεδάφισης αγαλμάτων και αδριάντων – τώρα (αλλά όχι πάντα…) λευκών ρατσιστών στις ηπα και στην αγγλία. Πρόκειται για συμβολικές ενέργειες· τελειώνει όμως η κατεδάφιση στον συμβολισμό της;

Δεν είναι μόνο τα αγάλματα και οι αδριάντες αυτοί καθ’ αυτοί· είναι επίσης σημαντικό το που βρίσκονται. Το άγαλμα ενός έφιππου ρατσιστή στήθηκε σε μια εποχή που τον επαινούσε· συνεπώς σε μέρος (της Χ ή της Ψ πόλης) κεντρικό, περίοπτο. Τέτοιο που να τραβάει την προσοχή, να προκαλεί εντύπωση, αν είναι δυνατόν και θαυμασμό. Αν, όμως, το έβαζε κανείς αλλού, μέσα σ’ ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον και πλέγμα συμφραζόμενων;

Ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη είναι αγώνας ενάντια στην εξουσία έγραψε κάποτε ο Κούντερα. Και είχε / έχει δίκιο. Η μνήμη του πως διαμορφώθηκαν τα καθεστώτα που λανσάρονται σαν «δημοκρατικά», «ανθρωπιστικά» και «εξισωτικά» είναι στρατηγικής σημασίας για τον συνεχιζόμενο αγώνα της απελευθέρωσης απ’ τους κερδοφόρους καταναγκασμούς και όλες τις μορφές βίας. Κι αν θριαμβευτικά, σε άλλες εποχές, αυτά τα καθεστώτα έστησαν τα μνημεία της βίας τους με τέτοιον τρόπο ώστε να την δοξολογούν, αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι η εξαφάνιση αυτών των «μνημείων». Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η διατήρησή τους μέσα σ’ ένα εντελώς διαφορετικό νοηματικό περιβάλλον! Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η αφαίρεση, η κατάργηση της δόξας τους!

Δεν πρέπει να ξεχάσουμε εξαφανίζοντας όλα τα ένδοξα ίχνη που οι προηγούμενοι νικητές άφησαν πίσω τους. Χρειάζεται το αντίθετο: να θυμόμαστε, με ανταγωνιστικό τρόπο. Δεν πρέπει να εξαφανίσουμε τις πυραμίδες επειδή ήταν προϊόν της δουλειάς δούλων (προς εξύμνηση του αυτοκρατορικού μεγαλείου). Χρειάζεται να βλέπουμε τις πυραμίδες σαν αυτό που πράγματι ήταν / είναι: έκφραση της εκμετάλλευσης και της βίας. Δεν χρειάζεται να γκρεμίσουμε τις ρωμαϊκές θριαμβευτικές αψίδες. Χρειάζεται αντίθετα να θυμόμαστε οπωσδήποτε την κουβέντα του Benjamin:

…Oι εκάστοτε κυρίαρχοι είναι οι κληρονόμοι όλων όσων νίκησαν κατά το παρελθόν. Έτσι η ταύτιση με τον νικητή αποβαίνει κάθε φορά προς όφελος των εκάστοτε κυρίαρχων. Ο ιστορικός υλιστής ξέρει τι σημαίνει αυτό. Όποιοι μέχρι σήμερα αναδείχτηκαν νικητές βαδίζουν στη θριαμβευτική πομπή μαζί με τους σημερινούς κυρίαρχους πάνω από τους υποταγμένους. Τα λάφυρα συνοδεύουν, όπως συνέβαινε πάντοτε, τη θριαμβευτική πομπή. Ονομάζονται όλα αυτά πολιτιστική κληρονομιά και στο πρόσωπο του ιστορικού υλιστή θα συναντήσουν έναν αποστασιοποιημένο παρατηρητή. Γιατί, χωρίς εξαίρεση, οτιδήποτε εξετάζει από αυτά έχει μια καταγωγή που δεν μπορεί να τη σκεφτεί δίχως φρίκη. Χρωστάνε την ύπαρξή τους όχι μόνο στον κόπο των μεγαλοφυών που τα δημιούργησαν, αλλά και στην ανώνυμη βαριά δουλική εργασία των συγχρόνων τους. Δεν έχει υπάρξει ποτέ τεκμήριο πολιτισμού που να μην είναι ταυτόχρονα τεκμήριο βαρβαρότητας. Κι όπως ένα τέτοιο τεκμήριο δεν στερείται βαρβαρότητας, το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία μεταβίβασης, με την οποία πέφτει από το ένα χέρι στο άλλο…

Μπορεί να είναι αιρετικό, αλλά τα αγάλματα των ρατσιστών στον πάτο της θάλασσας είναι μια πολύ συγκινησιακή και ταυτόχρονα αντι-ιστορική επιλογή. Τα αγάλματα των ρατσιστών θα έπρεπε να συγκεντρωθούν σ’ έναν «κήπο των ηρώων του τρόμου». Με κατάλληλες πινακίδες που να εξηγούν ποιός, πότε, γιατί, πότε ηρωποιήθηκε, από ποιούς και γιατί – και πότε κατέληξε στην αποκαθήλωση της δόξας του.

Συνέβαινε ήδη στον 20ο αιώνα η παραγραφή και η εκ νέου εγγραφή της ιστορίας – όπλο στα χέρια των κάθε φορά κυρίαρχων. Αλλά στον 21ο αιώνα, με τις ψηφιακές / ηλεκτρονικές εγγραφές, αυτό θα είναι «παιχνιδάκι». Η μνήμη περνάει ήδη στις μηχανές· κι από εκεί είναι ήδη εύκολα χειραγωγίσιμη.

Δεν θέλουμε να ξεχάσουμε τίποτα! Ούτε το παρελθόν, ούτε το παρόν, ούτε το μέλλον· ούτε τα ίχνη που οι κυρίαρχοι προσπάθησαν να επιβάλλουν σαν την δική τους αιωνιότητα. Δεν θέλουμε τον θαυμασμό ή τον έπαινο των αγαλμάτων ή των μεγάρων και των παλατιών – θέλουμε όμως οπωσδήποτε τον ψόγο, τον θυμό για την βαρβαρότητα που επέτρεψε τα μεγαλεία τους. Όχι εναντίον των άψυχων υλικών· αλλά εναντίον των ζωντανών διαδικασιών που τα δημιούργησαν, και των νοσταλγικών αναθυμήσεών τους.

Δεν πολεμιέται ούτε ο ρατσισμός ούτε ο φασισμός «σβήνοντας» τα ίχνη τους. Η ιδέα της συμβολικής (ή και όχι μόνο…) απολύμανσης της ιστορίας είναι επικίνδυνη…

(φωτογραφία: Το άγαλμα του πλούσιου άλλοτε δήμαρχου και ύστερα πρόεδρου των ηπα Theodore Roosevelt (1858 – 1919), που βρίσκεται στην είσοδο του μουσείου φυσικής ιστορίας της Ν. Υόρκης από το 1940, είναι ένα καλό παράδειγμα. Παρά τις προσπάθειες όσων υποστηρίζουν και το άγαλμα και την κεντρική θέση του, είναι αρκετή η σύνθεση ανάμεσα στον έφιππο λευκό και τους δύο πεζούς – έναν αφρικάνο και έναν γηγενή της ηπείρου – για να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς εκφράζεται σ’ αυτό το σύμπλεγμα. Κι όχι τυχαία. Ο T. Roosevelt ήταν υπερασπιστής της ιεραρχίας των φυλών (με την λευκή στην κορυφή), του ευγονισμού, και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.

Αλλά όλα αυτά – και πολύ περισσότερα σχετικά – είναι ένας δείκτης της ιστορίας των λευκών στην αμερική. Δηλαδή μάθημα. Η θέση του αγάλματος είναι σε μια γωνιά ενός μουσείου που θα έπρεπε να λέγεται ακριβώς έτσι: των ηρώων του τρόμου…)

Gentrification 1

Τετάρτη 17 Ιούνη. Η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου ήταν (ΉΤΑΝ!) ένα «μεγαλοπρεπές» όνειρο. Με προεκτάσεις και πιασάρικο όνομα: Re-Think Athens… Είναι ενδιαφέρον ότι το 2010 κάποιοι κρατικοί αξιωματούχοι του Γεωργίου Παπανδρέου Γ του Μικρού συνέλαβαν με ταρατατζούμ την ιδέα ότι αυτή η μεσανατολική πόλη χρειαζόταν μια ακόμα ramblas – πέρα απ’ αυτήν που είχε ήδη, στην Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Όμως αυτό είναι το δομικό πρόβλημα της Αθήνας, από τότε που την διάλεξαν για πρωτεύουσα επειδή ήταν ένα ασήμαντο χωριό, οπότε μπορούσε κάθε πλούσιος ενδιαφέρομενος να αγοράσει φτηνό οικόπεδο για να κτίσει το μέγαρό του: πάσχει από υπερπροσφορά “οραματιστών” πολεοδομίας…

Εν πάσει περιπτώσει το “ίδρυμα Ωνάση” δέχτηκε να χρηματοδοτήσει την μελέτη τότε, στις αρχές της δεκαετίας του ‘10. Πέρα απ’ την πεζοδρόμηση, θα αντιστρεφόταν η ροή της κυκλοφορίας στην Ακαδημίας, και θα προεκτεινόταν μέσω Πανεπιστημίου η γραμμή του τραμ: θα έφτανε στη διασταύρωση με την Πατησίων, θα έστριβε δεξιά, και θα συνέχιζε ως την διασταύρωση με την Αλεξάνδρας (πλατεία Αιγύπτου). Η “πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου” ήταν ένα συμπαγές σχέδιο gentrification του κέντρου, που θα ανέβαζε κατακόρυφα τις τιμές των ακινήτων, και θα άλλαζε ριζικά της χρήσεις (υπέρ των γνωστών: καφέ, κυριλέ φαγάδικα, διασκέδαση, κυριλέ εμπόριο, κλπ) όχι μόνο πάνω στον «άξονα» αλλά σε μεγάλο βάθος / πλάτος, ειδικά προς την μεριά των Εξαρχείων και του Κολωνακίου, φτιάχνοντας μια μεγάλη, ενιαία διασκεδασούπολη υψηλού επιπέδου απ’ την Αλεξάνδρας ως το Γκαζοχώρι και το Μεταξουργείο. (Είναι προφανές ότι θα γίνονταν τα πάντα για να παραδοθεί και ο χώρος του πολυτεχνείου στην gentrification…)

Για χάρη αυτού του project εκτός απ’ την μελέτη έγιναν πράματα και θάματα: ο τότε υπ.δημ.τάξης Δένδιας «καθάρισε» δύο καταλήψεις είτε μέσα είτε στην ευρύτερη ακτίνα της «αναβαθμιζόμενης περιοχής» (Villa Amalias και Σκαραμαγκά), και προσπάθησε να καθαρίσει περισσότερες… Ενώ στις 12 Φλεβάρη του 2012 έγινε ένα τρελό πάρτυ real estate: εμπρησμοί σε πολλά και διάφορα μεγάλα κτίρια στη ζώνη αναβάθμισης! (Το έχετε ξεχάσει, ε;). Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες πολλά από δαύτα άλλαξαν ιδιοκτήτες ή έγινε προσπάθεια, ασφαλιστικές πλήρωσαν τεράστια ποσά για ανακαινίσεις ή έτσι φάνηκε, μετοχές μυστήριων εταιρειών χαρτοφυλακίου real estate ανέβηκαν ή έπεσαν σε διάφορα χρηματιστηρία του πλανήτη που εξειδικεύονται σε τέτοια κόλπα, ξεπλύθηκαν ή ετοιμάστηκαν για ξέπλυμα καλά ποσά, κι άλλα όμορφα και ωραία…

Για να πραγματοποιηθεί αυτό το σπουδαίο έργο χρειαζόταν όμως κάτι ακόμα: η χρηματοδότηση της ε.ε.!! Η «πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου» (μαζί με την ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου) εντάχτηκαν στα προτεινόμενα για ΕΣΠΑ της περιόδου 2014 – 2020. Σε μια εποχή που η καταραμένη ε.ε., για να βοηθήσει το ελλαδιστάν, έβαζε όχι το 60% ή το 70% των χρημάτων για έργα υποδομής, αλλά το 90% ή και το 95%. Το μεγάλο πάρτυ της gentrification της Αθήνας στηριζόταν στο ότι θα κεράσει η ε.ε. – ατόφια λαμπρή ελληνική ιδέα!

Αλλά η κακούργα ε.ε. απάντησε ένα ξερό «όχι»! Χαρακτήρισε μάλιστα τα έργα σαν «βιτρίνας» – εννοώντας ότι ρε δεν κοιτάτε καλύτερα τα χάλια σας; Ήταν η περίοδος που οι παντοδύναμοι και πάνκακοι γερμανοί έπιναν το αίμα των ελλήνων με το μπουρί της σόμπας, μέσω των μνημονίων… Η πεζοδρομημένη Πανεπιστημίου θα γινόταν πηγή χαράς (για συγκεκριμένους ιδιοκτήτες και εμπόρους…) αλλά…

Έτσι μετά τα κακά μαντάτα ξαναπλάκωσε …μαυροφόρα απελπισιά, πικρής σκλαβιάς χειροπιαστό σκοτάδι…

Αλλά οι μεγάλες ιδέες ποτέ δεν πεθαίνουν. Ήρθε πέρυσι πάνω σε άσπρο άλογο ο Χαρχούδας! Το ρημαδο-ανήψι!! Ο μητσοτακοεγγονός!!! Ο δήμαρχος Καρπε-νησίου και λοιπών (διαχωριστικών) νησίδων!!!!

Gentrification 2

Τετάρτη 17 Ιούνη. Ο Χαρχούδας είναι άνθρωπος με οράματα. Το δείχνει η πρόσφατη ιστορία του. Στην αρχή εμφανίστηκε στον ύπνο του ο άγιος Πατήσιος ο Αναμορφωτής και του είπε να ενώσει το αρχαιολογικό μουσείο με το πολυτεχνείο… Βγήκε και το ανήγγειλε περήφανος, primo secondo με την υπ. πολιτισμού, χωρίς να ρωτήσουν κανέναν. Μαλακία – που λένε και στο πράσινο ακρωτήρι… Διότι μπορεί μεν το Μετσόβιο να είναι οικόπεδο φιλέτο, αλλά είναι δωρεά για συγκεκριμένες χρήσεις, αποκλειστικά εκπαιδευτικές / πανεπιστημιακές. Ο Χαρχούδας έβγαλε έναν πνιχτό λιγμό, και χάθηκε για λίγο. (Δεν είχε πολυτεχνείο στο Καρπε-νήσι…)

Ύστερα ήρθε στον ύπνο του η οσία Κατηφόρα η Ορεινή, και του παρήγγειλε να ενώσει τον λόφο του Στρέφη με το αρχαιολογικό μουσείο, με πεζοδρόμηση… Βγήκε και το ανήγγειλε σαν «περίπατο»… Φαίνεται όμως ότι κάποιοι καλύτεροι γνώστες της περιοχής του ψιθύρισαν ότι θα γεμίσει τζάνκια και φέρμες ο «περίπατος»… Ο Χαρχούδας ξανάβγαλε έναν πνιχτό λιγμό, και ξαναχάθηκε για λίγο. (Δεν είχε Στρέφη το Καρπε-νήσι…) Είπε να ρίξει βάρος σε πιο εύκολα αλλά εντυπωσιακά πράγματα. Σε παιχνίδια με το νερό ας πούμε… Οι καταρράκτες απορρίφθηκαν, αστική πλαζ δεν ήταν δυνατόν να γίνει, έμεινε το συντριβάνι…

Στην ασταμάτητη μηχανή, ας το ξεκαθαρίσει, αρέσει να χαζεύει συντριβάνια. (Μάλλον για παιδική ανάμνηση απ’ τα Ψηλαλώνια πρόκειται…). Στην Ομόνοια όμως υπάρχει ένα πρόβλημα: τα συντριβάνια έχουν νερό, και καμμία στεγάνωση δεν είναι απόλυτη και αιώνια! Αυτό ήταν, άλλωστε, το πρόβλημα με το προηγούμενο συντριβάνι, το πολλές φορές τιμημένο από φιλάθλους και οπαδούς: οι διαρροές από κάτω, στον ηλεκτρικό… Η ασταμάτητη μηχανή βέβαια αντιμετωπίζει με συμπάθεια αυτήν την διπλή πραγματικότητα, επειδή έχει τον συμβολισμό της: από πάνω χρωματιστοί πίδακες, από κάτω εξίσου χρωματιστοί κουβάδες, λασπολίμνες στο πάτωμα, σφουγγαρίστρες… Από πάνω κούκλα – από κάτω μούχλα: τι καλύτερο θα μπορούσε να συμβολίζει το νέο ελληνικό κράτος στο πιο λαϊκό πολεοδομικά / χωροτακτικά σημείο της επικράτειάς του;

Αλλά αν έχεις οράματα… δεν σταματούν!!! Άγνωστο ποια εξαπτέρυγα του real estate ξαναπήγαν στον ύπνο του Χαρχούδα· πάντως αποφάσισε να αναβιώσει το όνειρο της «πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου»… Όχι, βέβαια, στην αρχική, original version: αυτή είναι ακριβή. Μια απομίμηση. Αντί για ramblas να περάσει κανά δυο χέρια βερνίκι ramblas μερικές λωρίδες του βουλεβάρτου, για να ξεχωρίζουν απ’ την άσφαλτο. (Σαν τις ωραία ζωγραφισμένες λινάτσες που είχε κρεμάσει η κυρία μαμά του, σαν δήμαρχος κι εκείνη, μπροστά από διάφορα χρέπια σε κεντρικούς δρόμους, για να μην φαίνονται στη διάρκεια των ολυμπιακών του 2004…) Ίσως βάλει και κανά κάγκελο, για να τσακίζονται όσοι δουλεύουν με μηχανάκι. Ονόμασε αυτήν την απομίμηση μεγάλο περίπατο της Αθήνας. Και ιδού!

Αν εκείνοι που είχαν την αρχική ιδέα «έβλεπαν μακριά», ο Χαρχούδας βλέπει τα παπούτσια του. Το 2010 ή το 2011 ή το 2012 η Αθήνα ΔΕΝ ήταν τουριστικός προορισμός – εκτός απ’ την Ακρόπολη και το μουσείο της. Ήταν πέρασμα, τράνσιτ. Μια ακόμα ramblas στην Πανεπιστημίου, με όλα τα σέα και τα μέα της, ήταν τότε υπερβολή για μια πόλη σε οικονομική κρίση άγνωστης διάρκειας, με τα μούτρα των κατοίκων της να σέρνονται ως το χώμα. Απλά ο Παπαντρέου ο Γ ο Μικρός ήταν αθεράπευτα αισιόδοξος…

Τότε όμως άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός της παρακμής! Αυτό το είδος είχε πρωτοεμφανιστεί στη New York στα ‘70s – ‘80s και το έχει μελετήσει εξαιρετικά ο David Harvey. Η διαρκής διεθνής μηντιακή προβολή των άστεγων και των ζητιάνων απ’ τους δρόμους της Αθήνας, μαζί με την εξίσου διαρκή προβολή των συχνών μπάχαλων (εξηγημένων εύκολα και επιφανειακά σαν βίαιη αντίσταση στην κρίση…) μετέτρεψαν την Αθήνα σε μια αξιολύπητη πρωτεύουσα ενός «αθώου» κράτους που στενάζει κάτω απ’ την μπότα του χρηματοπιστωτισμού – δηλαδή άξια περιήγησης από κοντά. Ήταν μια παραλλαγή του πρωτοκοσμικού οριενταλισμού – που σε συνδυασμό με τις (αρχικά) χαμηλές τιμές στέγης και τροφής έκαναν γρήγορα την Αθήνα τόπο τουριστικού προορισμού. (Εξάλλου αναπτυσσόταν ήδη διεθνώς ο «τουρισμός των πόλεων»…) Έπαψαν να πουλάνε τα τσολιαδάκια, άρχισαν να πουλάνε τα γκράφιτι…

Η παλιαρρώστια τα χάλασε αυτά – και τσάκισε το εντόπιο real estate (με αιχμή αλλά όχι μοναδική διάσταση το airbnb…). Επρόκειτο για έφοδο εποικισμού (όχι μόνο στην Αθήνα άλλωστε) σε βάρος των ιθαγενών, που έκανε όμως ευτυχείς τόσο τους «μικρούς» και τους «μεσαίους» ιδιοκτήτες ακινήτων, όσο και τους μεσίτες. Αυτό το γονάτισε ο τσαχπίνης covid-19· και πιθανότατα όχι μόνο για φέτος. Διότι αφού το βιολί της μολυσματικότητας των κοινωνικών επαφών (και των «συνωστισμών») θα συνεχίσει να παίζει, μάλλον οι ερημιές και όχι τα κέντρα των πόλεων θα αρχίσουν να γίνονται ελκυστικοί προορισμοί (θα βοηθήσουν και τα ιπτάμενα ι.χ., αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα…)

Σε μια τέτοια συγκυρία ο Χαρχούδας μπορεί και να πανικοβλήθηκε (με την πολιτικο/οικονομική έννοια της λέξης πανικός…) – άνθρωπος της εξουσίας είναι κι αυτός, δεν είναι ο Superman! Κάπως έτσι θα πρέπει να εμφανίστηκαν τα εξαπτέρυγα στον ύπνο του για να του παραγγείλουν: φτιάξε επειγόντως επιπλέον «περίπατο» μπας και ξεζουμίσουμε καλύτερα όσους – λίγους ή παραπάνω – συνεχίσουν να έρχονται… Πάρε κορίνες, πάρε μπογιές, και τρέξε!!! Ν’ αρχίσουμε από φέτο, μπας και του χρόνου σταυρώσουμε πελατάκια…

Πρόκειται για καρικατούρα του άλλοτε μεγαλοπρεπούς Re-Think Athens· καρικατούρα αντάξια ενός δημάρχου Καρπε-νησίου και λοιπών (διαχωριστικών) νησίδων… Ή, ίσως, είναι ένα re-re-think, αφού άλλωστε πολλά πράγματα στο ελλαδιστάν είναι “state of mind”. (Όπου στο «state of mind» περιλαμβάνονται η ματσούρα, η θολούρα, τα οράματα, οι παραισθήσεις, οι ψευδαισθήσεις, κλπ) Είναι εκνευριστική καρικατούρα (αρκεί να δει κανείς τις κυκλοφοριακές ιδέες του Χαρχούδα για παράκαμψη του «μεγάλου περιπάτου»…), είναι όμως και φτηνή. Κι αν δεν πιάσει, έχει εύκολη επιστροφή-στα-παλιά….

Ε, και το urban real estate κάπως θα την κουτσοβγάλει… Αυτό δεν είναι ο στόχος;

Δεν ανοίγουμε την πόρτα σε αγνώστους!

Τρίτη 24 Μάρτη. …Ας γίνει κάθε σπίτι οχυρό ζωής, κι ας κλείσουμε την πόρτα στον κορονοϊό… Αυτό το μελοδραματικό κελάηδησε χτες η κεντρική πολιτική βιτρίνα, ο ρημαδοΚούλης. Τα μικροαστικά διαμερίσματα είναι έτσι κι αλλιώς «οχυρωμένα» (και συχνά κάτεργα) εδώ και δεκαετίες – σκέφτηκε λοιπόν ο ρημαδο- να σερβίρει κάτι απ’ τα έτοιμα.

Αλλά ταυτόχρονα και παράλληλα, χάρη και στην «έκτακτη υγιεινιστική ανάγκη» (ξαναλέμε: άλμα στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση) οι ιδιωτικοί χωρο/χρόνοι γίνονται το αντίθετο: «διαφανείς», στο έλεος των εταιρειών (και των κρατών) επιτήρησης και εκμετάλλευσης. Και βρισκόμαστε ακόμα σχετικά στην αρχή: το internet of things βρίσκεται σχεδόν έξω απ’ τις πόρτες· και θα ανοίξουν όλες για τις χάρες του…

Το ότι η «ιδιωτικότητα» έχει γίνει το αντίθετό της χάρη στις antisocial μηντιακές μεσολαβήσεις είναι γεγονός εδώ και χρόνια. Η τωρινή (γενικευμένη στον πρώτο κόσμο) διαταγή «κλειστείτε σπίτια σας» ανοίγει ακόμα περισσότερο τον «ναό» της άλλοτε ιδιωτικότητας στις ηλεκτρονικές / ψηφιακές χρήσεις, καταγραφές – δηλαδή, τελικά, στην ηλεκτρονική επιτήρηση. Αυτή η μετάβαση γίνεται απ’ την μια μεριά πατώντας στην υπαρκτή εξοικείωση των υπηκόων με τις ψηφιακές επικοινωνίες· και απ’ την άλλη με την απαγόρευση των όποιων φυσικών σχέσεών τους.

Είναι τα έτσι αναδιαρθρωμένα σπίτια / φυλακές («προσωρινά» λένε το δεύτερο…) «οχυρά ζωής»; Περίπου: προορίζονται για πυκνώσεις των καπιταλιστικών και των κρατικών μεσολαβήσεων στην καθημερινή ζωή. Και μ΄ αυτή την έννοια γίνονται πράγματι «οχυρά»: για την ζωή του κεφάλαιου…

Ιπτάμενες σακαράκες

Τετάρτη 30 Οκτώβρη. Τα (εντελώς) ηλεκτρικά ι.χ. έχουν μπει και στο ελλαδιστάν, αν και οι υποδομές για φόρτιση είναι ακόμα περιορισμένες. (Στη βουλγαρία είναι, αναλογικά, αισθητά περισσότερα τα σημεία φόρτισης). Είναι ζήτημα χρόνου – και χρημάτων.

Ωστόσο μην βιαστείτε να αγοράσετε ηλεκτρικό ι.χ. Για κάμποσα χρόνια ακόμα δεν θα βγουν στην παρανομία οι κινητήρες εσωτερικής καύσης. Και εν τω μεταξύ το μέλλον θα έχει ιπτάμενα ι.χ. – ξέρετε δα το ενδιαφέρον της ασταμάτητης μηχανής γι’ αυτό το επαναστατικό (από καπιταλιστική άποψη…) είδος…

Έχουμε και λέμε λοιπόν. Το Guangzhou είναι η avant garde τεχνόπολη του κινεζικού καπιταλισμού, η ασιατική silicon valley στο πολλαπλάσιο της αμερικανικής – και χωρίς τις δασικές πυρκαγιές γύρω γύρω…. Η EHang είναι μια κινεζική avant garde εταιρεία ιπτάμενων οχημάτων, πολύ μπροστά απ’ τις όποιες ανταγωνίστριές της παγκόσμια, με την έννοια ότι έχει κάνει εξαντλητικές δοκιμές εδώ και χρόνια στα οχήματά της, ώστε να διαμορφώσει το απόλυτο «λογισμικό ασφαλείας».

Η EHang είναι έτοιμη για την παγκόσμια αγορά του είδους· χρειάζεται, όμως, και κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό: το hardware και το software της urban ρύθμισης εναέριας κυκλοφορίας για τέτοιου είδους οχήματα· που στην προοπτική τους θα είναι πολλά εκατομύρια. Πρόκειται για κτηνώδες τεχνολογικό προαπαιτούμενο, δεδομένου ότι στην 3D urban κυκλοφορία τα προβλήματα της 2D που ξέρουμε (στους δρόμους) δεν είναι απλά υψωμένα στον κύβο…

Λοιπόν: η EHang ετοιμάζεται να εγκαταστήσει την σχετική τεχνολογία στο Guangzhou, σε συνεργασία με την τοπική εξουσία, με προοπτική οι πτήσεις ιδιωτικών ιπτάμενων ι.χ., ταξί και drones μεταφοράς αντικειμένων να είναι ορθολογικά διαχειρίσιμες (στη βάση ενός προγράμματος ελέγχου ενάεριας κυκλοφορίας σε χαμηλά ύψη) ως το 2021. Σε σκάρτα δυο χρόνια από σήμερα… Και επειδή κάποιοι μπορεί να είναι μελό και να θεωρούν το Guangzhou μακρινό κι αδιάφορο, ένα παρόμοιο ακριβώς πρόγραμμα ξεκίνησε ήδη, σε συνεργασία με την Vodafone, στο γερμανικό Düsseldorf – που οπωσδήποτε είναι πιο κοντά.

Τι σημαίνουν αυτά, είτε εξελίσσονται στη μακρινή κίνα είτε στη κοντινή γερμανία; Ο τεχνολογικός πυρήνας αυτού του internet of things, όπου τα ιπτάμενα οχήματα θα επικοινωνούν με πολλαπλά αυτόματα και ημιαυτόματα «αστικά κέντρα ελέγχου πτήσεων» αλλά και μεταξύ τους, είναι η δημιουργία εφαρμογών 5G για τις συγκεκριμένες ανάγκες. Δεν χρειάζεται να θυμίσουμε ποια καπιταλιστική εταιρεία είναι πρωτοπόρα στις 5G τεχνολογίες· μπορεί κάποιοι (φιλοαμερικάνοι – ζουν ανάμεσά μας!) να ανατριχιάζουν, και δεν το θέλουμε.

Το συμπέρασμα, πάντως, είναι αδιαμφισβήτητο: πολύ πριν τα παιδιά που τώρα είναι νήπια τελειώσουν το δημοτικό, τα ηλεκτρικά χερσαία οχήματα ιδιωτικής χρήσης θα έχουν αρχίσει να παίρνουν την απόχρωση αραμπά. Πολύ νωρίτερα, σίγουρα στο Guangzhou (δεν ξέρουμε για το Düsseldorf…) θα έχουν φτιαχτεί urban πεδία προσγείωσης / απογείωσης, parking, και ότι άλλο χρειάζεται για τις ιπτάμενες σακαράκες. Για την ακρίβεια αυτά θα είναι έτοιμα μέσα στον επόμενο 1,5 χρόνο.

Απ’ αυτήν την άποψη όσοι / όσες μένουν στην Κυψέλη (π.χ.) δεν θα μπουν σ’ αυτή την καπιταλιστική φάση· οπότε δεν έχουν και τις σχετικές έγνοιες. Απ’ την σκοπιά του urban ύψους ο επίσης urban underworld (το έδαφος και οι υποκουλτούρες του) είναι αναπόφευκτος. Εδώ κι εκεί μπορεί να γίνει απαραίτητη κάποια ισοπέδωση, κάποιος λιμός, κάποιος χαλασμός – κάτι τέλος πάντων: οι gentrifications του όχι και τόσο μακρινού μέλλοντος θα υπηρετούν όχι τις δυο αλλά τις τρεις διαστάσεις των αστικών μετακινήσεων.

Θα καταστραφούν οι πόλεις της μοντέρνας πολεοδομίας / χωροταξίας; Ή απλά θα παρακμάσουν, όπως συμβαίνει ήδη, αλλά πολύ πιο εντατικά; Η αλήθεια είναι ότι στις καπιταλιστικές εξελίξεις οι χαμένοι είναι πολλοί· άσχετα απ’ την μορφή της χασούρας…

(φωτογραφία πάνω: Η EHang κάνει επίδειξη των οχημάτων της σε γήπεδο στη Βιέννη, τον περασμένο Απρίλη – σε ευρωπαίους δημοσιογράφους και ειδικούς πτήσεων. Εντυπωσιάστηκαν λέει…

Κάτω: βόλτα στο δάσος. Εκ τους ασφαλούς…)

Η μυθολογία ένοπλη

Τρίτη 27 Αυγούστου. Στα μικροαστικά φαντασιακά αυτό που θεωρείται πραγματικότητα δεν έχει σχεδόν ποτέ σχέση με την πραγματικότητα. Ο καλύτερος μάρτυρας αυτής της αλήθειας είναι οι μικροαστικές κοινωνικές σχέσεις…

Εννοείται ότι τα «Εξάρχεια» αυτών των φαντασιακών δεν είναι τα Εξάρχεια. Για άλλους τόπος διασκέδασης και του εμπορίου της, για άλλους μαύρη τρύπα εγκληματικότητας και ακολασίας, για άλλους η γη της ελευθερίας… τα αληθινά Εξάρχεια είναι μάλλον ο τόπος έδρασης των μύθων (συμπεριλαμβανόμενης και της χωματερής τους, ίσως κυρίως αυτής…) παρά οτιδήποτε άλλο. Κι έτσι, το πιο φασιστικό κομμάτι των μικροαστών, φαντάζεται την «εκκαθάριση των Εξαρχείων» όπως κάποιοι άλλοι, άλλοτε, καταλάβαιναν την καταστροφή της Καρχηδόνας: σαν λύτρωση απ’ το μίασμα. (Μετά από 40 χρόνια κατοίκησης ‘n’ much more στο «άβατο», η ασταμάτητη μηχανή βαριέται αφόρητα να ελπίζει πως οποιοδήποτε κομμάτι αυτής της μικροαστικής μεσανατολικής πόλης / κοινωνίας μπορεί να απελευθερωθεί απ’ τις μυθολογίες του…)

Απ’ αυτήν την άποψη η χτεσινή «εκκαθάριση» 4 κατειλημμένων κτιρίων ήταν μια PR αποτυχία. Φυσικά το μικροαστικό φασισταριό μισεί τους μετανάστες / πρόσφυγες. Αλλά στην φαντασία του η «ανακατάληψη των Εξαρχείων απ’ το νόμο και την τάξη» δεν ήταν συνώνυμη της «ανακατάληψης» της Μόρια… Το σενάριο της «νίκης» στο μυαλό τους δεν είχε ξεσπίτωμα σκουρόχρωμων μανάδων με μωρά στην αγκαλιά. Είχε (ήθελε να έχει) πολύ πιο epic «ευρήματα»… Έγινε ένα μικρό βραχυκύλωμα εκεί…

Αλλά ο επαγγελματισμός του υπουργείου τάξης και ασφάλειας δεν είναι υποχρεωμένος να χορταίνει αυτά τα φαντασιακά· είναι αρκετό να τα αξιοποιεί. Σαν κομμάτι του κέντρου της πόλης, με μια underground μυθολογία διεθνώς γνωστή, το ερώτημα που έχουν να απαντήσουν οι επαγγελματίες της πολεοδομικής τάξης για τα Εξάρχεια δεν είναι αν θα ανασύρουν από κάποιο υπόγειο τον εγγονό του μπιν Λάντεν… Αλλά η όσο πιο ομαλή ανάπτυξη του airbnb και των λοιπών τουριστικών δραστηριοτήτων. Συνεπώς το «απόθεμα κτισμένου χώρου» της περιοχής (τα κτίρια δηλαδή) είναι προς «ανάκτηση» για τέτοιους πεζούς και προσοδοφόρους λόγους· κι όχι για να έχουν να λένε όσοι δεν ξέρουν καν που πέφτει η Μπενάκη ή η Αραχώβης ότι «επιτέλους μπορούμε να κυκλοφορήσουμε άφοβα».

Δεν θα πρέπει να κάνει εντύπωση το γεγονός ότι εν έτει 2019 ένα υπουργείο αστυνομίας και ένας Χαρχούδας δήμαρχος είναι περισσότερο ατζέντηδες του real estate παρά οτιδήποτε άλλο. (Έχει ξανασυμβεί αυτό, στο παρελθόν…) Αν κάτι απομένει είναι η μάταιη ελπίδα συγκράτησης της ιδιοκτησίας των οποιοδήποτε συμβόλων, είτε του «νόμου» είτε της «ανομίας»: έτσι κι αλλιώς τα Εξάρχεια πουλιούνται κι αγοράζονται με το κιλό και με το τετραγωνικό (κι όχι μόνον αυτά άλλωστε).

Περισσεύει ένα «υπόλοιπο» στις εξισώσεις των φαντασιακών και των συμβόλων: οι άστεγοι πρόσφυγες και μετανάστες. Όμως κι εκεί υπάρχει μια ήττα παλιά: δεν βρέθηκε εκείνο το εντόπιο συλλογικό υποκείμενο που θα τους εξασφάλιζε αδιαπραγμάτευτα ότι δεν χρειάζεται να «εγκληματικοποιούνται» ούτε στο ελάχιστο για να καταφέρουν να συνεχίσουν την πορεία τους.

Δυστυχώς, ως γνωστόν, όλες οι ήττες μας είναι ορφανές…