Tag: αναδιάρθρωση

Δυσοίωνες προφητείες 2

Τετάρτη 10 Οκτώβρη. Το ότι με μεγαλύτερο πάταγο θα έσκαγαν τα ρετιρέ του χρηματοπιστωτισμού (τράπεζες αλλά και διάφορα “funds”…) ήταν βέβαιο· όπως βέβαιο ήταν πως η δική τους κατάρρευση θα συμπαρέσυρε στο σύνολο της καπιταλιστικής παραγωγής / κατανάλωσης. Το γεγονός ότι οι (κρατικές) προσπάθειες απ’ τα τέλη του 2008 / αρχές του 2009 εστίασαν στη σωτηρία των («συστημικής» σημασίας) τραπεζών δεν ήταν ούτε αυθαίρετο ούτε μια «διαχωρισμένη επιλογή» που θα μπορούσε να αποφευχθεί. Αυτό ήταν το μόνο που μπορούσαν να κάνουν τα κράτη, σαν κόμματα του κεφάλαιου!

Προφανώς δεν υπήρχε περίπτωση να αντιμετωπίσουν τις δομικές αντινομίες του καπιταλισμού! (Αυτό ήταν το καθήκον της τάξης μας, η οποία όμως, δυστυχώς, μπήκε στην όξυνση της κρίσης με παντόφλες και βγήκε με πιτζάμες, πάντα βαθιά νυχτωμένη…). Την δουλειά που έπρεπε να κάνουν τα κράτη την έκαναν με σχεδόν άψογο καπιταλιστικό τρόπο: «ποσοτική χαλάρωση». Δηλαδή; Φτηνό κρατικό χρήμα («εκτύπωση χρήματος» με μια έννοια, με την μορφή δανείων ή άλλων κόλπων) προς τις τράπεζες και τις στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις… Η αμερικανική fed, η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, η ιαπωνική, και αρκετές ακόμα κεντρικές / κρατικές τράπεζες, μπήκαν συγχρονισμένα στο κόλπο της “ποσοτικής χαλάρωσης”…

Η συνταγή δούλεψε μεν, αλλά όχι σαν θεραπεία των αιτίων. Σαν διαχείριση των συμπτωμάτων. Είναι, πάντως, η ίδια διαχείριση με εκείνη των ‘90s. Και δεν θα μπορούσε παρά να οδηγήσει σε παρόμοια αποτελέσματα.

Φτηνό χρήμα σημαίνει εύκολα δάνεια. Αυτή τη φορά δεν ήταν οι μικροαστοί οι ιδανικοί πελάτες / αυτόχειρες, με τα εύκολα στεγαστικά και τις ακόμα ευκολότερες πιστωτικές κάρτες. Μετά το «σοκ της Lehman» ο χρηματοπιστωτισμός περιόρισε τους κύκλους του χωρίς να αλλάξει ούτε τις τακτικές του ούτε την «αυτοπεποίθησή» του. Το αποτέλεσμα; Θεαματική αύξηση των δανείων / χρεών αλλά και του τζόγου πάνω στα «παράγωγα προϊόντα» αυτών των δανείων / χρεών. Μόνο στις ηπα τους 12 τελευταίους μήνες το χρέος καταναλωτών, επιχειρήσεων και τοπικών αρχών αυξήθηκε κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πολλά απ’ αυτά τα δάνεια (ειδικά απέναντι σε επιχειρήσεις) είναι κατηγορίας junk. Σκουπίδια…

Καθώς η fed αυξάνει ξανά τα επιτόκια δανεισμού κάνει το χρήμα ακριβότερο. Αυτό σημαίνει ότι τα εύκολα δάνεια σε επιχειρήσεις στη φάση της διαχείρισης της κρίσης δεν θα αποπληρωθούν. Εν μέρει επειδή το ρολάρισμά τους γίνεται ακριβότερο· εν μέρει επειδή οι επιχειρήσεις που δανειοδοτήθηκαν αποδείχθηκαν, εν τω μεταξύ, για τα μπάζα.

(Στο ελλαδιστάν δεν ισχύουν αυτά – όμως όχι «για καλό λόγο» από καπιταλιστική άποψη. Απλά το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται ακόμα στην προηγούμενη φάση της κρίσης / αναδιάρθρωσης, καθώς δεν έχει πετύχει την πειστική διαχείριση των παλιών και μη εξυπηρετούμενων δανείων. Έτσι οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν προλάβει να μπουν στη πρόσφατη φάση της ευρωπαϊκής «ποσοτικής χαλάρωσης» και των ανάλογων δανείων.

Αυτό λέγεται «κέντα»: όταν και αν ξεσπάσει η αναμενόμενη επόμενη φάση της κρίσης ο ελληνικός καπιταλισμός θα μπει στον κυκλώνα από «σπόντα» μεν αλλά με την παλιά, βαριά καμπούρα του…)

Δυσοίωνες προφητείες 3

Τετάρτη 10 Οκτώβρη. Παρά τις οικονομοτεχνικές ομοιότητες (τις οποίες παρατηρούν διάφοροι “ειδικοί” του κεφάλαιου) μεταξύ της “κρίσης ‘08” και της αναμενόμενης, υπάρχουν σοβαρές διαφορές. Στις 20 Σεπτέμβρη, σε μια μικρή σειρά με τίτλο ένας “εμπορικός πόλεμος” πριν και μετά, εξηγήσαμε εδώ συνοπτικά το πως το κινεζικό καπιταλιστικό “άλμα στον ουρανό” επιταχύνθηκε (ή και επιβλήθηκε) εξαιτίας της “κρίσης ‘08”. Αυτό που δεν ήταν ξεκάθαρο στους πολλούς το φθινόπωρο του 2008, αυτό που άρχισε να ξεκαθαρίζει κάπως στις διάφορες συνόδους των g20 τα επόμενα χρόνια, έγινε χειροπιαστό πια: η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση/αναδιάρθρωση δεν έχει μόνο «οικονομικές εκδηλώσεις». Έχει και (ή κυρίως) γεωπολιτικές / ιμπεριαλιστικές εκδηλώσεις. Από μια άποψη είναι ευχάριστο: ο καπιταλισμός (αποδεικνύεται ότι) δεν είναι «οικονομία». Είναι πολιτική οικονομία. Απ’ όλες τις άλλες απόψεις είναι εξαιρετικά δυσάρεστο: η σύγχρονη εργατική τάξη δεν καταλαβαίνει· και δεν φαίνεται καν να ενδιαφέρεται να καταλάβει.

Η ασταμάτητη μηχανή πρέπει να κάνει, πάντως, αυτό που ανέλαβε. Σε διάφορες (όχι σε μία) συνόδους των g20 μετά το 2008/09 ο αμερικάνος πρόεδρος Ομπάμα (και λιγότερο φωναχτά το αγγλικό γκουβέρνο) κατηγόρησε.. ποιούς; το Βερολίνο και το Πεκίνο… γιατί; για τα εμπορικά τους πλεονάσματα… που; καταγγέλθηκαν σαν αιτίες των παγκόσμιων οικονομικών ανισορροπιών που (είπαν) προκάλεσαν την προηγούμενη όξυνση της κρίσης (είπαν)…

Η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο έμειναν τότε στα λόγια. Το Βερολίνο και το Πεκίνο σήκωσαν τους ώμους τους: ανταγωνιστείτε μας αν μπορείτε, και μην μας κατηγορείτε για τις ισχυρές εξαγωγικές μας δυνατότητες! Το ψοφιοκουναβιστάν πέρασε στην πράξη· και οι brexiters ευλόγησαν μια τακτική που την αγνοούν μεν αλλά είναι ένα είδος «αμερικάνικης» αναδίπλωσης με ελπίδα την ενίσχυση της θέσης του αγγλικού κεφάλαιου στον διεθνή ενδο-καπιταλιστικό καταμερισμό δύναμης και κερδών.

Αυτά δεν ήταν το ίδιο καθαρά πριν το 2008· τώρα είναι. Με τάση όξυνσης. Διάφοροι (ειδικοί και μηχανισμοί του κεφάλαιου) λένε ότι τώρα τα κράτη δεν έχουν πια τα «μέσα» που είχαν το 2008. Γι’ αυτό – προβλέπουν – όταν θα ξεσπάσει η επόμενη φάση της κρίσης, τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Η ασταμάτητη μηχανή υποστηρίζει ότι αυτή η «επόμενη φάση της κρίσης» (ή, ακόμα και η απλή προφητεία της) δεν είναι πια – και δεν μπορεί να σερβιριστεί σαν – «οικονομικό φαινόμενο». Είναι ζήτημα ξαναμοιράσματος του κόσμου, των «αγορών» (εμπορευμάτων, εργασίας, πρώτων υλών) – ξαναδιευθέτησης των σχέσεων δύναμης.

Αυτό δεν φαίνεται να έχει σχέση με την «οικονομική» διάσταση που προβάλλεται διαχωρισμένα. Έχει όμως σχέση, άμεση και οργανική, με τις δομικές καπιταλιστικές αντινομίες! Η «δημιουργική καταστροφή» σε μεγάλη κλίμακα είναι η «έξοδος», η απάντηση στο ερώτημα της πραγματικής κερδοφορίας, της πραγματοποίησης της υπεραξίας σ’ όλο της το εύρος – το ξέρουν όλοι οι οικονομολόγοι που δεν είναι έλληνες ή/και καθεστωτικοί.

Μέσα στη «δημιουργική καταστροφή» μεγάλης κλίμακας είναι που αναμετρώνται οι επιμέρους καπιταλισμοί, κάτω από κρατικές σημαίες…

Κρίση / αναδιάρθρωση

Δευτέρα 24 Σεπτέμβρη. Όταν αναγγέλεται το επόμενο ξέσπασμα της κρίσης / αναδιάρθρωσης είναι, άραγε, πιθανό να μην συμβεί; Δεν ισχύει πως οι ειδικοί του καπιταλισμού γενικά δεν προβλέπουν τα “μοιραία γεγονότα”;

Οι δυσοίωνες προγνώσεις μαγαζιών σαν την Morgan Stanley ή την Goldman Sachs θα μπορούσαν, ωστόσο, να αποδειχθούν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Πάντως είναι πλήρως εναρμονισμένες με τις καπιταλιστικές διαδικασίες, κι έτσι θα άξιζε να τις έχει κανείς υπόψη του.

Τι προβλέπουν λοιπόν; Ότι έρχεται η ώρα της κατάρρευσης όχι των ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης και άρα της αγοράς ακινήτων (η εκκίνηση του ξεσπάσματος του 2007 / 2008) αλλά των επιχειρηματικών δανείων. Και, κατά συνέπεια, των ίδιων των εταιρειών μαζί με τα χρέη τους. Γιατί κάνουν τέτοιες ανησυχητικές προβλέψεις οι αμερικάνοι αρχιτραπεζίτες; Επειδή στη διάρκεια της 8χρονης «ποσοτικής χαλάρωσης», (2009 – 2017) με τα μεθοδικά συγκρατημένα χαμηλά επιτόκια, χιλιάδες επιχειρήσεις (αμερικανικές και μη) πήραν φτηνά δάνεια, διπλασιάζοντας τον (συνολικό) επιχειρηματικό δανεισμό – σε σχέση με το 2007. Και τώρα, εκτός απ’ τα υπόλοιπα, ξεδιπλώνεται και “εμπορικός πόλεμος”…

Ταυτόχρονα οι κεντρικές τράπεζες (ξεκινώντας απ’ την fed) προσπαθούν να «επαναπατρίσουν» τον ωκεανό «φτηνού χρήματος» ανεβάζοντας τα επιτόκια. Αυτό σημαίνει πως οι λιγότερο αποδοτικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να «γυρίσουν» τα δάνειά τους: θα δανείζονται ακριβότερα για να καλύψουν παλιότερα φτηνά δάνεια. Είναι αυτό που συμβαίνει ήδη σε διάφορους «περιφερειακούς» καπιταλισμούς, μαζί με την υποτίμηση των εθνικών νομισμάτων τους. Ένα ποσό επιχειρηματικών δανείων πάνω από 1,3 τρισεκατομύρια δολάρια (το 20% του συνόλου) λήγει ως το 2020· και θα «γυρίσει» πιο ακριβά. Πόσα μαγαζιά θα το αντέξουν;

Ένας γνήσιος νεοφιλελεύθερος θα χαιρόταν: επιτέλους να καθαρίσει η «αγορά» απ’ τα όχι αποδοτικά κεφάλαια (: επιχειρήσεις). Και ένας πυρομανής θα χαιρόταν, επίσης, με μια φωτιά στο δάσος: επιτέλους να καθαρίσει το βουνό απ’ τα ξερόκλαδα… Το πρόβλημα είναι, όμως, ευρύτερο: η πιθανή κατάρρευση / χρεωκοπία επιχειρήσεων να συμπαρασύρει και ασφαλιστικές επιχειρήσεις· κι αυτές, με τη σειρά τους, τράπεζες (που έτσι κι αλλιώς είναι εκτεθειμένες σε επιχειρηματικά δάνεια).

Πέρα απ’ τα υπόλοιπα είναι εύλογο ότι οι δανειστές που θα χάνουν απ’ τις επιχειρηματικές χρεωκοπίες θα στραφούν αλλού για να ρεφάρουν. Και ένα βασικό απ’ τα «αλλού» είναι οι κρατικοί δανεισμοί. Οι φλύαροι τενεκεδένιοι και λοιποί ντόπιοι διαχειριστές ας ετοιμάζονται γι’ αυτό που δεν μπορούν να εμποδίσουν: το κακόφημο ελληνικό μαγαζί δεν θα βρει «απάνεμο λιμάνι» στην επερχόμενη χρηματοπιστωτική τρικυμία.

Κι ο θρυλικός κουμπαράς (το λεγόμενο «μαξιλάρι» – για τους υπνοβάτες· «σωσίβιο» λειτουργικά) έχει προβλεφτεί μόνο για διετή διάρκεια…

Ο εξοχότατος και η κρίση

Τετάρτη 12 Σεπτέμβρη. Το να δίνει κανείς διαλέξεις επιπέδου φοιτητικού συνδικαλισμού είναι εύκολο. Και δεν θα έπρεπε να περιμένει κανείς τίποτα παραπάνω απ’ τον εξοχότατο ντενεκεδένιο έλληνα πρωθυπουργό. Κατά τα υπόλοιπα τόσο ο ίδιος, όσο και το κόμμα του, αλλά και τα (υποτιθέμενα) “think tanks” τους, είναι οι τελευταίοι που θα έπρεπε να εμπιστευτεί κανείς, αν στα σοβαρά ενδιαφερόταν να καταλάβει όχι μόνο την πιο πρόσφατη φάση της παγκόσμιας κρίσης / αναδιάρθρωσης, αλλά και το πως θα εξελιχθεί. Ας μην το ξεχνάμε: το φαιορόζ γκουβέρνο ξεπήδησε απ’ το ντόπιο θέαμα της “εθνικά σωστής διαχείρισης της κρίσης” που είχε σαν αιχμή του 3 γενναίους και ευφυέστατους οικονομολόγους: Βαρουφάκη, Λαπαβίτσα, Καζάκη. Και μια σημαία: το “εθνικό νόμισμα”, σαν “απελευθέρωση”. Τόσα καταλάβαιναν τόσα έλεγαν… (Ή αυτά τους συνέφεραν…)

Κατά τον εξόχοτατο, στην ενώπιον των ευρωκαθισμάτων χθεσινή απαγγελία του, «η αποτυχία της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης της κρίσης τροφοδότησε τελικά το τέρας του σοβινισμού και του ακροδεξιού λαϊκισμού». Τρία ψέμματα (ή τρεις τερατώδεις βλακείες) σε 17 λέξεις· όχι άσχημα για ρεκόρ!

Ας αρχίσουμε απ’ το ευκολότερο, το τελευταίο: Τα λέει αυτά ο κυβερνητικός εταίρος του ψεκασμένου; «Καταγγέλει», ακόμα, ο συ.ριζ.α. τους φασίστες, τον «σοβινισμό» και τον «ακροδεξιό λαϊκισμό»; Ναι, ναι: εξάλλου δεν «τροφοδοτεί» αλλά αγκαλιάζει το «τέρας»…

Μόνο η διανοητική διαστροφή επιτρέπει τέτοια «αριστεροσύνη» – αλλά, δυστυχώς, υπάρχει πολλή από δαύτη.

(φωτογραφίες: Ο έλληνας πρωθυπουργός έχει πάψει προ πολλού να είναι ένα enfant terrible της ευρωπαϊκής καθεστωτικής σκηνής, που μάλιστα θα ηγούνταν και της «ευρωπαϊκής αριστεράς» Τα πλάνα απ’ την χθεσινή του ευρω-περφόρμανς είναι σκέτη θλίψη… Ούτε οι όποιοι ομοϊδεάτες της ευρω-σοσιαλδημοκρατίας δεν πήγαν…

Ο ομιλητής είναι κάτω απ’ το κόκκινο σημάδι. Στα δεξιά του κάθεται ο «κόκκινος Κατρού»)…

Η κρίση πίσω, η κρίση μπροστά 1

Τετάρτη 12 Σεπτέμβρη. Η παγκόσμια διαχείριση της κρίσης δεν ήταν «νεοφιλελεύθερη», έτσι απλά…. Κανένα manual του νεοφιλελευθερισμού δεν προβλέπει (ούτε επιτρέπει…) τον ρόλο που έπαιξαν τα κράτη και οι κεντρικές τράπεζες στη «διάσωση» τόσο των «συστημικών τραπεζών» όσο και των επιχειρήσεων / «εθνικών πρωταθλητών»! Τα bail out δεν ανήκουν στη νεοφιλελεύθερη ατζέντα!! Εννοείται πως ούτε η ως το 2010 «ευρωπαϊκή νομοθεσία» επέτρεπε την διάσωση κρατών από άλλα κράτη εντός ε.ε….

Θα μπορούσε να ειπωθεί (πιο κοντά στην αλήθεια) ότι η διαχείριση της κρίσης ήταν μονεταριστική, «νομισματική»… Όμως τέτοια ακριβώς ήταν και η «εθνικά υπερήφανη συνταγή» για την απελευθέρωση απ’ τα δεσμά: το εθνικό νόμισμα… Πέρα απ’ το αν επρόκειτο για κάτι παραπάνω απ’ το όνειρο των (ντόπιων) αφεντικών έντασης εργασίας, όλη η «αριστεροσύνη» του ελλαδιστάν αλλά και του πλανήτη, συμπεριλαμβανόμενων των πιο διάσημων «νεο-κεϋνσιανών» (τύπου Krugman, Stiglitz και παρόμοιοι απατεώνες) δεν κατάφερε να σκεφτεί κάτι καλύτερο απ’ τις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις «εθνικών νομισμάτων»!!! Αυτή η «σοφία» ήταν που ενίσχυσε τις ήδη υπαρκτές, από πριν, μικροαστικές εθνικές φαντασιώσεις…

Από πολλές απόψεις αυτή η διαχείριση της κρίσης δεν απέτυχε. Κόντρα στο ρεύμα απ’ την άνοιξη του 2009 εξηγούσαμε τις δομικές αιτίες και τα χαρακτηριστικά της απ’ την σκοπιά της εργατικής, ανταγωνιστικής κριτικής. Μάταια… Όμως τα αφεντικά και οι κοινωνικοί σύμμαχοι / λακέδες τους δεν θα στρέφονταν, βέβαια, ενάντια στον εαυτό τους και στα συμφέροντά τους!! Συνεπώς το ζητούμενο της «διαχείρισης της κρίσης» δεν ήταν να λύσει ο καπιταλισμός τις δομικές του αντινομίες… αλλά αυτές να μην γίνουν αντιληπτές απ’ την («αντικειμενικά» μεν υπαρκτή αλλά «υποκειμενικά» άστα να πάνε στο διάολο) εργατική τάξη. Κι εκεί, σ’ αυτό το στρατηγικό ζήτημα, η επιτυχία (της διαχείρισης της κρίσης) ήταν μέχρι σήμερα απόλυτη!!! Χάρη και στο εξαιρετικά απαραίτητο και χρήσιμο «χέρι βοηθείας» που έδωσαν κάτι «αριστερές» τύπου συ.ριζ.α., podemos, κλπ…

Ήταν τόσο απόλυτη η επιτυχία στη «διαχείριση της κρίσης» ώστε έχει ξεκινήσει ήδη η επόμενη φάση όξυνσής της …

Η κρίση πίσω, η κρίση μπροστά 2

Τετάρτη 12 Σεπτέμβρη. Τις δομικές αντινομίες του καπιταλισμού δεν μπορεί να τις ξεπεράσει καμία «διαχείριση» καμίας «κρίσης». Και, κατά συνέπεια, αυτές οι αντινομίες θα γεννούν ξανά και ξανά κρίσεις.

Ούτε ο Κέυνς (στο όνομα του οποίου ορκίζονται διάφοροι) έλυσε αυτές τις δομικές αντινομίες. Η συμβολή του ήταν εντελώς διαφορετική (και σημαντική), όχι όμως εκείνη του οριστικού γιατρού. Στις Ρουσβελτιανές ηπα οι κεϋνσιανές οδηγίες δούλεψαν για περίπου 4 χρόνια, απ’ το 1932 ως το 1936. Μετά «άρχισαν τα ίδια»: αύξηση της ανεργίας, πτώση της κερδοφορίας… Ήταν εκείνο που ο Κέυνς απευχόταν (αν και σαν έξυπνος άνθρωπος καταλάβαινε την καπιταλιστική του λειτουργικότητα), ο Β παγκόσμιος πόλεμος, οι στρατιωτικές προετοιμασίες, και οι πρωτοφανείς ως τότε καταστροφές που προκάλεσε (σε ζωντανή εργασία / ανθρώπους και νεκρή εργασία / κεφάλαιο), που «ξεμπούκωσαν» για λίγες δεκαετίες τις καπιταλιστικές δομικές αντινομίες· και πάλι μόνο σ’ ένα μικρό μέρος του πλανήτη…

Η επιτυχία στη διαχείριση της (τώρα πια) «προηγούμενης» (οικονομικής) όξυνσης, αυτής ας πούμε χοντρικά ανάμεσα στο 2007 και στο 2012, είναι πολύ απτή. Έγκειται στην ακόμα εντονότερη λειτουργία των παγκόσμιας εμβέλειας χρηματοπιστωτικών μηχανισμών!!! Τα «μονεταριστικά» γιατρικά (με κορυφαία την «ποσοτική χαλάρωση» των σημαντικότερων κεντρικών τραπεζών) έχουν οδηγήσει στην επόμενη φάση:

Α) Στον «πολεμικό εξοπλισμό» (weaponizing) του νο 1 νομίσματος διεθνούς χρήσης, του δολαρίου·

Β) Στη μεθόδευση των αντι-δολαριακών νομισματικών «συσπειρώσεων», είτε γύρω απ’ το γουάν είτε γύρω απ’ το ευρώ, με τον χρυσό να αχνοφέγγει στο βάθος σαν «εγγυητής» της καπιταλιστικής νομισματικής τάξης·

Γ) Στην εγκατάλειψη απ’ τους «χρηματοπιστωτικούς επενδυτές» διάφορων assets (κρατικών και επιχειρηματικών ομολόγων) της «περιφέρειας» (πιθανόν, αργά ή γρήγορα, και του «κέντρου») καθώς τα γενικά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών θα αρχίσουν να αυξάνονται – η fed οδηγεί την κούρσα.

Τώρα δεν είναι η «φούσκα» των dot.coms στον πάγκο. Ούτε η «φούσκα» των στεγαστικών δανείων. Αυτό μπορεί να αλλάζει την «σκηνοθεσία» αλλά όχι το «σενάριο»: οι καπιταλιστικές δομικές αντινομίες οδηγούν «εκεί που πρέπει»…

Αυτά στα πρώτα βήματα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης….

(Χωρίς αντίπαλο – αυτό είναι που μας πονάει περισσότερο απ’ όλα).

Πέσο

Σάββατο 1 Σεπτέμβρη. Το Μπουένος Άιρες δεν είναι στη μέση Ανατολή· η κυβέρνησή του δεν κάνει παρέα με τη Μόσχα, ούτε θα αγοράσει ρωσικούς S-400· επιπλέον δεν τιμωρείται με “κυρώσεις”… Τι έχει, λοιπόν, το έρμο αργεντίνικο εθνικό νόμισμα και ψοφάει στις διεθνείς του ισοτιμίες; Με την εξαίρεση των ελλήνων εθνικοφρόνων που βλέπουν στα νομισματικά προβλήματα του αιώνιου εχθρού (της τουρκίας) κάτι σαν επέλαση της «παναγιάς της ελευθερώτριας», όλος ο υπόλοιπος κόσμος ξέρει την απάντηση: η (σχετική) υποτίμηση μιας σειράς νομισμάτων (στα οποία περιλαμβάνεται και το βραζιλιάνικο real) και οι συνέπειες που έχουν αυτές οι βίαιες υποτιμήσεις έχουν αφορμή (αν και όχι πλήρη αιτία) την πολιτική της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας.

Η fed, προσπαθώντας να αντιστρέψει την επεκτατική νομισματική πολιτική που εγκαινίασε το 2009 («ποσοτική χαλάρωση», δηλαδή εκτύπωση και διάθεση στις εμπορικές αμερικανικές τράπεζες τεράστιων ποσοτήτων χρήματος – για να «σωθούν»…) αυξάνει τώρα τα βασικά επιτόκια, τραβώντας πίσω τα δολάρια που μοίρασε… Αυτή η επιτοκιακή αύξηση βελτιώνει την «απόδοση» των αμερικανικών κρατικών ομολόγων… Οι διεθνείς έμποροι χρήματος (λοιπόν) μεταφέρουν τα λεφτά τους απ’ τα όποια προβληματικά κρατικά ομόλογα καπιταλιστικών κρατών (ή τα επιχειρηματικά δάνεια) στα αμερικανικά, που θεωρούνται «ασφαλής επένδυση»… Οι αποδόσεις αυτών των περιφερειακών ομολόγων πέφτουν (κατά συνέπεια) και, μαζί τους, οι ισοτιμίες των αντίστοιχων εθνικών νομισμάτων…. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα τρέχοντα (κρατικά ή/και επιχειρηματικά) δάνεια αυτών των περιφερειακών καπιταλισμών γίνονται δυσκολότερο να αποπληρωθούν… Και μια ορισμένη «κρίση χρέους» ξαναεμφανίζεται στον ορίζοντα.

Αυτό είναι που συνδέει την «απείθαρχη» Άγκυρα με το νεοφιλεύθερο Μπουένος Άιρες, την ισλαμική Τεχεράνη με την προεκλογική Μπραζίλια (ενδεχομένως, στο κοντινό μέλλον, και με άλλες πρωτεύουσες) – παρεπιπτόντως και με την Αθήνα, σε ότι αφορά την άνοδο των δικών της επιτοκίων δανεισμού (στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, αφού κατά τα υπόλοιπα το ελληνικό κράτος δεν τολμάει να ξεμυτίσει ακόμα στις «αγορές»). Κάθε ένα απ’ τα θιγόμενα κράτη έχει τα μεγαλύτερα ή μικρότερα «προβλήματά» του· αλλά δεν υπάρχει κράτος και καπιταλισμός χωρίς προβλήματα, με πιο διάσημο το αμέρικα. Στην πράξη αυτό που παίζει ρόλο στο διεθνές εμπόριο χρήματος δεν είναι αυτά καθαυτά τα προβλήματα του ενός ή του άλλου δανειζόμενου (κράτους ή επιχείρησης) αλλά η σχέση (και η διατίμηση) αυτών των προβλημάτων σε σύγκριση με άλλα. Η «σχετική αξία», δηλαδή, των προβλημάτων, όπου στο «σχετική» μπορεί να περιλαμβάνονται όχι μόνο οι πεποιθήσεις και οι προβλέψεις των εμπόρων χρήματος (ή των υπολογιστικών συστημάτων τους) αλλά ακόμα και πολεμικές επιλογές.

Έτσι, λοιπόν, η fed δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι ιδιαίτερα διαφορετικό απ’ αυτό που κάνει – ακόμα κι αν, μ’ αυτόν τον τρόπο, απειλεί διάφορες καταρρεύσεις με άγνωστη εξέλιξη. Ακόμα κι αν, κάποια στιγμή, κτυπηθεί ο ίδιος ο αμερικανικός καπιταλισμός απ’ την αλυσίδα των συνεπειών….

Ford

Σάββατο 1 Σεπτέμβρη. Η ίδια ακριβώς διαδικασία που έχει πυροδοτηθεί απ’ την αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων, δηλαδή η υποτίμηση κρατικών και εταιρικών ομολόγων, κτυπάει αυτή την στιγμή ένα απ’ τα διαμάντια στο στέμμα του αμερικανικού καπιταλισμού: την αυτοκινητοβιομηχανία ford.

Η ford έχει εδώ και χρόνια προβλήματα κερδοφορίας (και σχέσης ανάμεσα στην κερδοφορία της και στα δάνεια για την αναδιάρθρωσή της)· προφανώς ανήκει σ’ έναν απ’ τους αμερικανικούς καπιταλιστικούς κλάδους που έχει αναλάβει να «προστατέψει» η συντηρητική κυβέρνηση με επικεφαλής το ψόφιο κουνάβι. Το θέμα είναι όμως ότι το «γιατρικό» τείνει να σκοτώσει τον «ασθενή». Για παράδειγμα οι δασμοί στις εισαγωγές χάλυβα έχουν επιβαρύνει τα κόστη παραγωγής των αμερικανικών αυτοκινητοβιομηχανιών· και της ford.

Το κυρίως πρόβλημα, ωστόσο, βρίσκεται αλλού. Η ford σκόπευε να μεταφέρει τμήμα της παραγωγής της στο μεξικό (για να εκμεταλλευτεί την αισθητά φτηνότερη εργασία των μεξικάνων εργατών), αλλά η σημαία «america first» της το απαγορεύει. Σχεδίαζε, επίσης, να εγκαταστήσει στην κίνα την γραμμή παραγωγής του νέου επιβατηγού focus active· αλλά οι δασμοί που βάζει το ψοφιοκουναβιστάν στις εισαγωγές αυτοκινήτων απ’ την κίνα αχρηστεύει το όφελος που θα είχε η επιχείρηση αν έφτιαχνε τα αμάξια στην κίνα και τα εισήγαγε στο αμέρικα. Έτσι χτες ανακοίνωσε ότι ματαιώνει το «κινέζικο σχέδιο» αφού, λόγω της αυξημένης (εξαιτίας των δασμών 25%) τιμής, δεν προβλέπει να πουλάει στην πατρίδα περισσότερα από 50.000 κομμάτια τον χρόνο…

Έχοντας ήδη σοβαρά προβλήματα ανταγωνιστικότητας έναντι των ευρωπαϊκών και ασιατικών αυτοκινητοβιομηχανιών, η ford σχεδίαζε το outsourcing ενός καλού τμήματος της παραγωγής της σαν βασικό σκέλος της αναδιάρθρωσής της, υπέρ της οποίας είχε αυξήσει τα τελευταία χρόνια τον δανεισμό της. Η ακύρωση των σχεδίων για το μεξικό και την κίνα, σε συνδυασμό με την «ασφάλεια» των αμερικανικών κρατικών ομολόγων, έχει ρίξει τα δικά της (εταιρικά) ομόλογα μια μόλις βαθμίδα πάνω απ’ την κατηγορία «σκουπίδια»…. Σε συνδυασμό με τους πάντα παρόντες τζογαδόρους του χρηματοπιστωτισμού (που περιμένουν να βγάλουν λεφτά με ουρά στοιχηματίζοντας έγκαιρα σε αναμενόμενες ηχηρές καταρρεύσεις) η θρυλική αυτοκινητοβιομηχανία ford βρίσκεται πια μόνο μισό βήμα πριν την χρεωκοπία… Το χρέος της είναι πάνω από 80 δισεκατομύρια δολάρια, και η προοπτική ανάκαμψης φαίνεται όλο και πιο μακρυνή.

Η Moody’s έχει ήδη μπει στο κόλπο, προειδοποιώντας για επερχόμενη καταιγίδα χρεωκοπιών “ομολόγων σκουπίδα”… Η κωμική λεπτομέρεια αυτής της προαναγγελίας (σε ότι αφορά την αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία και όχι μόνο) είναι ότι αφού οι Βρυξέλες πρότειναν στην Ουάσιγκτον να καταργηθούν εντελώς και αμοιβαία οι δασμοί στις εισαγωγές αυτοκινήτων στις δύο μεριές του Ατλαντικού, το ψόφιο κουνάβι απάντησε: Μπαααα… δεν είναι αρκετό αυτό… Γιατί; Επειδή αυτοί (οι ευρωπαίοι δηλαδή) θα συνεχίζουν να αγοράζουν τα δικά τους αυτοκίνητα και όχι τα δικά μας, γιατί έτσι την βλέπουν…

Χωματερές

Σάββατο 1 Σεπτέμβρη. Η αμερικανική «αγορά» των επιχειρηματικών ομολόγων σκουπιδιών υπολογίζεται σε πάνω από 1 τρισεκατομύρια δολάρια: αφού δεν υπήρχαν μετά το 2008/09 subprime στεγαστικά δάνεια σαν ορίζοντας “αρπαχτών” απ’ τους δανειστές χρήματος, το κενό έχει καλυφθεί από subprime bonds, κρατικά ή/και εταιρικά… Αν, τελικά, χρεωκοπήσει ένα μαγαζί σαν την ford (ή κάποιο ανάλογου μεγέθους) όλοι καταλαβαίνουν ότι θα πυροδοτηθεί η «μεγάλη φυγή», αφού σαν «ασφαλές καταφύγιο» θεωρούνται (και) τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. «Μεγάλη φυγή»; Ένας εύσχημος τρόπος για να διασκεδαστεί η αλυσίδα των νέων χρεωκοπιών.

Ένας χρηματιστής, ceo της αμερικανικής πολυεθνικής «επενδυτικής» τράπεζας Moelis, το περιέγραψε πρόσφατα ως εξής: Νομίζω ότι νοιώθουμε σα να επιστρέφουμε στο 2007· υπήρχε και τότε μια μυρωδιά στον αέρα· γίνονταν τρελά deal… Το καταλάβαινες ότι είναι ζήτημα χρόνου…

Ακριβώς… Ζήτημα χρόνου!

Οι λωτοφάγοι

Παρασκευή 24 Αυγούστου. Το ηρωϊκό πρώτο εξάμηνο του 2015 έχει απομείνει (πολιτικά και αισθητικά) ορφανό. Οι μεν φαιορόζ παριστάνουν ότι δεν ξέρουν τίποτα, σπρώχνοντάς το στον σούπερ Γιάνη… Οι δε της αντιπολίτευσης παριστάνουν επίσης ότι ήταν ανέκαθεν εναντίον, ξεχνώντας πως ακόμα κι ένας κοτζάμ Μπρατάκος είχε δηλώσει, όλο καμάρι, «στέκομαι σε στάση προσοχής μπροστά στην τακτική του συ.ριζ.α.». Επιπλέον: το συλλογικό, μαζικό, δεξιό κι αριστερό μικροαστικό «μεθύσι» με το θέαμα ενός «αντικομφορμιστή» έλληνα υπουργού που, δήθεν, στρίμωχνε τους πάντες εκτός συνόρων, αυτό το μεθύσι έχει απωθηθεί. Σα να μην έγινε ποτέ…

Έγινε, κι έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη: το «κόμμα της δραχμής» δεν ήταν μια περιθωριακή καρικατούρα! Στην τελευταία του πράξη «εκφράστηκε» σαν εξαιρετικά πλειοψηφικό «όχι» σ’ εκείνο το δημοψήφισμα· απέναντι σ’ ένα «ναι» που ήταν, απλά, η εκδήλωση της ελληνικής κουτοπονηριάς ότι «εγώ, έτσι κι αλλιώς, είμαι καβατζωμένος απέναντι σε οποιαδήποτε ‘προσαρμογή’»… Το γεγονός πως εκείνον τον Ιούλη, σχεδόν στο «και 5», ο εξοχότατος Τσίπρας (ως τότε ο ηγέτης του «κόμματος της δραχμής») έκανε πίσω, οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σ’ αυτό: μην έχοντας κανένα σχέδιο για την πτώση στο εθνικό νόμισμα, έπαθε ίλιγγο όταν ο Σόιμπλε του έδειξε την περίληψη του σχεδίου (ούτε καν τις ανατριχιαστικές του λεπτομέρειες!) που οι τεχνοκράτες του Βερολίνου και των Βρυξελών είχαν (αναγκαστικά) ετοιμάσει, in case of… Η φαιορόζ ηγεσία του “κόμματος της δραχμής” έκανε τελικά πίσω μόνο όταν πήρε μυρωδιά ότι εκείνο που θεωρούσε “αυτονόητο”, της ήταν απλά αδιανόητο και ανυπόφορο…

Κι αφού ήταν τεχνικά αδύνατο να σωθεί ο ντόπιος πολιτικός προσοδισμός και ο “εθνικός καπιταλισμός” με ένα άλμα στο εθνικό νόμισμα, αφού ο καπετάν Παναγιώτης απέτυχε να ρουφήξει ρούβλια μέσω του σωλήνα και ο καπετάν Γιάνης απέτυχε να “ρίξει” την Λαγκάρντ, προεκτάθηκε χρονικά, για άλλα 3 χρόνια, η παρελκυστική τακτική που είχε ακολουθηθεί ως τα τέλη του 2014: μίζερη και αργή μεν, αλλά τουλάχιστον βατή…

(φωτογραφία: Στιγμιότυπα από θαμένες βαθιά στο χώμα ηρωϊκές εποχές: “η πλατεία ήταν γεμάτη με το νόημα που ‘χε κάτι απ’ τη δραχμή”….)