Tag: αναδιάρθρωση

Ο λέων έχει σφηνώσει για τα καλά

Κυριακή 10 Μάρτη. Απ’ την ερχόμενη Τρίτη θα ξεκινήσει ένα τριήμερο ψηφοφοριών στο αγγλικό κοινοβούλιο, για τις οποίες η πρόβλεψη είναι ότι θα πέφτουν η μία μετά την άλλη στο ντουβάρι που ο κυρίαρχος αγγλικός λαός έκτισε με τα χεράκια του: ένα brexit αλλά τι brexit;

Την Τρίτη (12 Μάρτη) οι εθνοπατέρες θα κληθούν να ξαναψηφίσουν για την συμφωνία της κυρά May με την ε.ε., που απέρριψαν συντριπτικά τον περασμένο Γενάρη (με 230 ψήφους διαφορά…). Τώρα προβλέπεται η διαφορά να είναι μικρότερη· αλλά η συμφωνία πάει για δεύτερη φορά στον κουβά…

Αν γίνει αυτό, τότε την Τετάρτη οι εθνοπατέρες θα κληθούν να αποφασίσουν αν δέχονται ένα brexit μαλλιοκούβαρα, χωρίς συμφωνία. Οι προβλέψεις συγκλίνουν ότι δεν το αντέχει το στομάχι τους, οπότε κι αυτό το ενδεχόμενο θα απορριφθεί….

Την Πέμπτη θα γίνει η πιο ξεκούδουνη ψηφοφορία. Αφού οι άγγλοι εθνοπατέρες θα έχουν σιγουρευτεί ότι το ένα τους ξυνίζει και τ’ άλλο τους βρωμάει, θα κληθούν να αποφασίσουν αν θα ζητήσουν (απ’ την ε.ε.) μια μικρή παράταση στις «διαπραγματεύσεις». Αντί το θέμα «η συμμετοχή του Λονδίνου στην ε.ε.» να κλείσει στις 29 Μάρτη, να πάει λίγο παρακάτω. Αρχές Ιούνη (αμέσως μετά τις ευρωεκλογές, στις οποίες το Λονδίνο δεν θα συμμετάσχει…)

Η ψηφοφορία είναι ξεκούδουνη, γιατί η ε.ε. σταθερά και επίμονα έχει δηλώσει (και το τηρεί) ότι δεν πρόκειται να δεχτεί αλλαγές στην συμφωνία (που θα έχει απορριφθεί για δεύτερη φορά στις 12 Μάρτη). Τώρα, περιπαιχτικά έως σαδιστικά, διάφοροι ευρωπαίοι απαντούν στο ενδεχόμενο τους αιτήματος μιας μικρής παράτασης «ναι, γιατί όχι, για κανά δυο μήνες… αρκεί να υπάρχει σοβαρός λόγος». Σαν «σοβαρό λόγο» στην ε.ε. εννοούν είτε την προκήρυξη εκλογών, είτε την προκήρυξη νέου δημοψηφίσματος.

Κι εδώ το αγγλικό δράμα γίνεται φάρσα α λα Monty Python: στην ψηφοφορία της Πέμπτης οι άγγλοι εθνοπατέρες θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα ζητήσουν παράταση (ή όχι) χωρίς να αποφασίσουν για ποιον «σοβαρό λόγο» θα την ζητήσουν. Δεν θα αποφασίσουν, δηλαδή, ούτε για εκλογές ούτε για δημοψήφισμα…

Τι θα κάνει, λοιπόν, η δόλια κυρά May αν το κοινοβούλιο πει (α λα ελληνικά!) «να το τρενάρουμε»; Θα πάει στις Βρυξέλλες λέγοντας «θέλω ο διαιτητής να σφυρίξει την λήξη με δυο μήνες καθυστέρηση αλλά δεν ξέρω γιατί» – ε; Ή μετά τις 14 Μάρτη το αγγλικό ψυχόδραμα «Τhe Glorious Brexit» θα αλλάξει script και θα γίνει: να πάμε σε εκλογές ή να πάμε σε δημοψήφισμα, ιδού η απορία – χμμ;

Με βαθιά απόγνωση η ασταμάτητη μηχανή κλείνει τα μάτια σ’ αυτό το φρικτό θέαμα: ενώ ο κόσμος καίγεται ο αγγλικός λέων έχει σφηνώσει σε μια πόρτα και δεν μπορεί να πάει ούτε μπροστά ούτε πίσω. Δείχνει μάλιστα έντονα συμπτώματα vertigo…

Και δεν ξέρουμε πως νοιώθει η αυτού μεγαλειότης για όλα αυτά…

(φωτογραφία: Αφίσα πρόσκλησης για κατάταξη στον αγγλικό στρατό, του 1915, στη διάρκεια του Α παγκόσμιου.. Τότε που ο βρυχηθμός του λέοντος ακουγόταν overseas….)

American millennials

Πέμπτη 7 Μάρτη. Θα το περιμένατε για το ελλαδιστάν… Αλλά για το ψοφιοκουναβιστάν; Και όμως:

… Προσπαθήστε για μια στιγμή να μη σας κατακλύσει το αίσθημα της πίκρας, και σκεφτείτε πόσο ανελέητα είναι τα οικονομικά σας όταν αγωνίζεσθε να τα φέρετε βόλτα σε αυτή τη χώρα σήμερα. Οι μισθοί είναι στάσιμοι, ενώ το κόστος των ακινήτων, της περίθαλψης και της φροντίδας για τα παιδιά έχει εξακοντιστεί. Όπως αναφέρεται στα πορίσματα πρόσφατης οικονομικής ανάλυσης, “για τους Αμερικάνους που είναι κάτω των 40 ετών ο 21ος αιώνας μοιάζει με μια μακράς διαρκείας ύψεση”.

Σύμφωνα με έκθεση του 2018 … περισσότεροι απ’ τους μισούς Αμερικανούς (53%) ηλικίας 21 – 37 ετών έχουν δεχτεί κάποιο είδος οικονομικής αρωγής από γονείς, κηδεμόνες ή συγγενείς από τότε που έγιναν 21 ετών. Αυτό μπορεί να σημαίνει την πληρωμή του κινητού τηλεφώνου (41%), τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και τους λογαριασμούς φυσικού αερίου (32%), το ενοίκιο (40%) ή την ασφάλεια ζωής (32%).

… Πέραν της οικονομικής στήριξης, πρέπει να αναφερθεί και η παροχή δωρεάν υπηρεσιών. Η κ. Πάλμερ, 39 ετών, λέει πως το ότι οι γονείς της προσέχουν τα παιδιά της 20 – 25 ώρες δωρεάν τον μήνα, συνέβαλε στο να αποφασίσουν με τον σύντροφό της να κάνουν και τρίτο παιδί. Εάν έπρεπε να πληρώνει μπέιμπι σίτερ, θα σήμαινε δαπάνες 6.000 δολαρίων τον χρόνο….

Αυτά γράφτηκαν στους καθεστωτικούς new york times πριν λίγες μέρες. Δεν αφορούν την καθαρή εργατική τάξη των ηπα, εκείνες και εκείνους που οργανώθηκαν στον «πόλεμο για 15 δολάρια ωρομίσθιο» νικώντας. Δεν αφορούν ούτε τα γκέτο, το προλεταριάτο της οικονομίας του εγκλήματος. Αφορούν τους «σπουδαγμένους», αυτούς με τουλάχιστον ένα τριτοβάθμιο δίπλωμα· ένα σοβαρό κομμάτι της «μεσαίας τάξης» (ή της I gonna be…). Είναι επιβαρυμένοι συχνά με ένα φοιτητικό δάνειο κάποιον δεκάδων χιλιάδων δολαρίων, το οποίο κανονικά ήλπιζαν ότι θα ξεχρεώσουν εύκολα χάρη στους καλούς μισθούς στελεχών που θα έπαιρναν μετά τις σπουδές… Και τώρα είναι εγκλωβισμένοι σ’ αυτήν την «παγίδα χρέους», απ’ την οποία αρκετοί (λένε οι ειδικοί των τραπεζών) μπορεί να μην βγουν ποτέ. Είναι, για να το πούμε με λίγες λέξεις, η υποθηκευμένη πρωτοκοσμική μεσαία τάξη του ψοφιοκουναβιστάν.

Η έρευνα δεν αναφέρεται στην πολιτική και ιδεολογική σύνθεση αυτού του «τρύπιου» (απ’ την άποψη των προοπτικών ανόδου) κοινωνικού στρώματος. Είναι εύλογο να μην είναι ενιαία, όπως άλλωστε συμβαίνει σ’ όλον τον κόσμο. Έχουν κοινά (π.χ. «απεχθάνονται την βία»…), όμως άλλοι μπορεί να είναι συντηρητικοί, και άλλοι liberals (με κάποια «αριστερή» απόχρωση).

Όταν, όμως (από ανάγκη; από ανάγκη…) η σωτηρία έρχεται απ’ τον οικογενειακό πατερναλισμό (χωρίς αυτό να θεωρείται τιμητικό) γιατί αυτά τα εκατομμύρια των αδικημένων, των λίγο πολύ ναυαγισμένων στην «αγορά εργασίας» την οποία οι γονείς τους (baby boomers…) στήριξαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να μην αναζητήσουν κάποιου είδους κρατικό πατερναλισμό; Με ανταλλάγματα βέβαια: κάποιες ελευθερίες προς χάρην εγγυήσεων ασφάλειας στην εργασιακή / μισθολογική διαδρομή… Γιατί όχι;

Είναι μια στρατιά πικραμένων, απογοητευμένων, εσωτερικά θυμωμένων υπετροφικών, υπερεπενδεδυμένων Εγώ… Μια εθνικά κατανεμημένη αλλά ουσιαστικά πρωτοκοσμική διεθνής των έκπτωτων αγγέλων…

Είναι «πολιτικό κεφάλαιο»…

(φωτογραφία: Η πολιτειακή κυβέρνηση της Φλόριντα, υπό την πίεση των εταιρειών δανεισμού, ακύρωσε προχτές τις άδειες άσκησης επαγγέλματος σε 1000 γιατρούς και νοσοκόμους / ες επειδή είχαν σταματήσει να πληρώνουν τις δόσεις των φοιτητικών τους δανείων…)

Καϋμένη βρετανία…

Δευτέρα 25 Φλεβάρη. Αν ένας μήνας στη λατινική αμερική μπορεί να περάσει και άπραγος (αλλά οι μέρες σου είναι μετρημένες…) ένας μήνας στην πολιτική ζωή της επικράτειας της αυτού μεγαλειότητας μπορεί να είναι το ίδιο άσφαιρος;

Το Λονδίνο βρίσκεται μόλις 4 μέρες και ένα μήνα απόσταση απ’ την ημερομηνία της εξόδου του απ’ την ε.ε.. 29 Μάρτη – αυτό ισχύει ως τώρα, και θα συνεχίσει να ισχύει εκτός αν η κυρά May ζητήσει μια παρατασούλα (έχουν γίνει όλοι έλληνες εκεί;). Αν υπάρχει κάποια τακτική απ’ την μεριά της (κι αυτό θα κριθεί απ’ το αποτέλεσμα) αυτή είναι να φέρει μια ακόμα ψηφοφορία για την αποδοχή ή την απόρριψη της συμφωνίας που έχει κάνει ήδη με την ε.ε. τόσο κοντά στο σφύριγμα της λήξης, ώστε οι αντιρρησίες και οι hardcore απ’ το κόμμα της να κάνουν πίσω.

Πετώντας χτες προς το αιγυπτιακό θέρετρο Sharm el-Sheikh (όπου θα γίνει η σύνοδος ε.ε. – αραβικής λίγκας) μετατόπισε την ημερομηνία που είχε υποσχεθεί «για να το ξαναδούμε». Απ’ τα τέλη Φλεβάρη, στις 12 Μάρτη. Η αντιπολίτευση απ’ τη μεριά της προωθεί νόμο που θα δίνει στο κοινοβούλιο το δικαίωμα να επιβάλλει στην May να ζητήσει παράταση εξόδου αν στις 13 Μάρτη δεν υπάρχει συμφωνία στην μία και μοναδική υπαρκτή συμφωνία. Αυτός ο νόμος θα ανατρέπει βέβαια προηγούμενη κοινοβουλευτική απόφαση πως «ότι και να γίνει, στις 30 Μάρτη έχουμε φύγει». Τι να κάνεις όμως; Κάπως θα πρέπει να λέγεται στα αγγλικά το «βλέποντας και κάνοντας» (αλλά μην ρωτήσετε τον π.ε.τ.!)

Το (εγγλέζικο) χιούμορ των απο κάτω συνοψίζεται σε σχόλια του είδους “συνεχίστε να κλωτσάτε το τενεκάκι, και στο τέλος θα χειροκροτήσουμε αυτό!” Πράγματι, μετά από 2,5 χρόνια διαπραγματεύσεων για την ηρωϊκή απελευθέρωση απ’ τις αλυσίδες της ε.ε., τι άλλο έχει μείνει για χειροκρότημα;

Ίσως η αγωνία των φασιστών διαφόρων ειδών και προελεύσεων μήπως στις αναπόφευκτα κοντινές επόμενες εκλογές γίνει πρωθυπουργός ο Corbyn…

Στα πρόθυρα της χρεωκοπίας

Τρίτη 19 Φλεβάρη. Στην Ουάσιγκτον, είτε το δείχνουν είτε όχι, “χαϊδεύουν” το ρεβόλβερ που έχουν στη ζώνη τους: αν και η φράση αποδίδεται στον Μάο, είναι η “ψυχή” του αμερικανικού ιμπεριαλισμού: η “γραμμή” (της επικράτησης) βρίσκεται στην άκρη της κάνης.

Πράγματι. Αλλά για πόσο καιρό η νικηφόρα κάνη θα έχει την αστερόεσσα στη λαβή; Την προηγούμενη εβδομάδα ο Beth Hammack, ένας απ’ τους βασικούς τραπεζίτες της goldman sachs, που είναι επικεφαλής μιας αμερικανικής κυβερνητικής επιτροπής γνωστής σαν «συμβουλευτική επιτροπή για τα κρατικά ομόλογα» έστειλε ένα εμπιστευτικό γράμμα στον Steven Mnuchin, υπουργό οικονομικών. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της συγκεκριμμένης επιτροπής την επόμενη δεκαετία η κυβέρνηση των ηπα θα χρειαστεί να δανειστεί 12 τρισεκατομύρια δολάρια – κι αυτά χωρίς να υπολογιστούν οι έκτακτες ανάγκες κάποιας ύφεσης. Ποιος σ’ αυτόν τον πλανήτη ή και στον γαλαξία θα δώσει αυτά τα δανεικά – όταν ήδη διάφορα κράτη ξεφορτώνονται τα αμερικανικά ομόλογα αντικαθιστώντας τα με χρυσό – για λόγους που έχουμε εξηγήσει;

Συγκρατείστε κι αυτό, που δεν προεξοφλεί μεν το «τελικό αποτέλεσμα της αναμέτρησης» του 4ου παγκόσμιου, δείχνει όμως με ωμή (και γι’ αυτό με ανομολόγητη) καθαρότητα την ιμπεριαλιστική κατάσταση και τους συσχετισμούς αυτή τη στιγμή: χαϊδεύοντας τα ρεβόλβερ στις ζώνες τους οι ύαινες του αμερικανικού ιμπεριαλισμού θα ήθελαν ένα πραξικόπημα στη βενεζουέλα…

Μέχρι που το ψόφιο κουνάβι ανακαλύπτει ένα πραξικόπημα μέσα στο ίδιο του το σπίτι…

Πως σας φαίνονται αυτά τα δύο μαζί; Απόδειξη ισχύος ή το ανάποδο;

Ποια παγκοσμιοποίηση είπατε;

Παρασκευή 8 Φλεβάρη. Το γερμανικό δημόσιο είναι έτοιμο να αγοράσει μερίδιο σε βασικές βιομηχανίες της χώρας, ώστε να τις προστατέψει από ενδεχόμενη εξαγορά από ξένες εταιρείες, δήλωσε χθες ο υπουργός οικονομίας της γερμανίας Πέτερ Αλτμάιερ, παρουσιάζοντας τη νέα βιομηχανική πολιτική της χώρας.

Πρόκειται για σημαντική αλλαγή, την ώρα που ενισχύεται παγκοσμίως ο οικονομικός προστατευτισμός, ενώ η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε φάση στασιμότητας. Η νέα στρατηγική είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της ευημερίας της γερμανίας, είπε ο Αλτμάιερ και άφησε να εννοηθεί ότι θα ακολουθήσει η δημιουργία επενδυτικού ταμείου, ώστε να υποστηριχθούν σημαντικές εταιρείες, όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες, η Siemens, η Thyssen-Krupp και η Deutsche Bank…

Αυτά έγραφε μεταξύ άλλων (μεταφρασμένο απ’ το reuters) ρεπορτάζ της καθεστωτικής «καθημερινής» προχτές, στις 6 Φλεβάρη. «Νέα στρατηγική»; Όχι! Η στρατηγική είναι παλιά: το κράτος (το γερμανικό εν προκειμένω) αναλαμβάνει ακόμα περισσότερα καθήκοντα προστασίας του «εθνικού κεφάλαιου», γινόμενο ανοικτά συνεταίρος του.

Πριν λίγα μόνο χρόνια η Merkel απέρριπτε απόλυτα το ενδεχόμενο να διασώσει το γερμανικό δημόσιο την ναυαρχίδα του γερμανικού χρηματοπιστωτισμού, την Deutsche Bank, που όντας στριμωγμένη χρειαζόταν επειγόντως «ανακεφαλαιοποίηση». Υπέδειξε, αντί για την κρατική βοήθεια, την χρηματοδότηση απ’ τις μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις. Όπως και έγινε: μια σειρά βαριά ονόματα της γερμανικής βιομηχανίας διέσωσαν την Deutsche Bank συμμετέχοντας σε μια γενναία (και σωτήρια) αύξηση κεφαλαίου.

Τώρα όμως, στην “εθνική βιομηχανική στρατηγική 2030” (“εθνική” – όχι “ευρωπαϊκή”…), το γερμανικό κράτος / κεφάλαιο ανοίγει τον ορίζοντα εγκατάλειψης των ορντοφιλελεύθερων κανόνων, και επιστρέφει στην παλιά συνταγή της “κρατικοποίησης”. Όχι απόλυτα. Ο Αλτμάιερ περιέγραψε το πράγμα ως εξής:

… Η κρατική υποστηρίξη ενδέχεται να φτάσει μέχρι το σημείο να αναλάβει [σ.σ.: το κράτος] προσωρινά μερίδιο στις εταιρείες. Όχι για να τις εθνικοποιήσουμε και να τις διοίκησουμε μακροπρόθεσμα, αλλά για να αποτρέψουμε την πώληση βασικών τεχνολογιών και την φυγή τους από τη χώρα… “Όχι μακροπρόθεσμα” λοιπόν. Κοντοπρόθεσμα; Μεσοπρόθεσμα; Ίσως…

Υποτίθεται πως ο εχθρός είναι ο κινεζικός καπιταλισμός (κρατικός επίσης) και τα τεράστια ποσά που διαθέτει για να εξαγοράζει μερίδια εταιρειών που έχουν ανάγκη από ρευστό. Στην πραγματικότητα όμως ο υπόγειος κίνδυνος είναι να βρεθούν ακόμα και τα βαριά ονόματα του γερμανικού καπιταλισμού στη δίνη της επόμενης έξαρσης της συνεχόμενης κρίσης / αναδιάρθρωσης… Και να γίνουν “εύκολος στόχος” εξαγοράς μετοχικών μεριδίων λόγω πτώσης των τιμών των μετοχών τους.

Ο γερμανός υπ.οικ. υπέδειξε συγκεκριμένα τους τομείς όπου το γερμανικό κράτος θα αναλάβει καθήκοντα “προστασίας” έναντι οποιουδήποτε εχθρού: χάλυβα και αλουμινίου, χημικών, κατασκευής μηχανημάτων και εργοστασίων παραγωγής ενέργειας, οπτικών, αυτοκίνητων, ιατρικού εξοπλισμού, “πράσινων” τεχνολογιών, άμυνας, αεροδιαστημικής και τρισιδιάστατων εκτυπώσεων.

Μ’ αυτήν την κίνησή του (διακομματική υποθέτουμε) το Βερολίνο προχωράει αρκετά πιο μπροστά απ’ το «america first» του ψοφιοκουναβιστάν. Χωρίς φανφάρες. Αλλά στον ίδιο δρόμο…

Πως είναι η παρακμή;

Τετάρτη 30 Γενάρη. Μια αρχική παρατήρηση, γενικής σημασίας, στην οποία θα πρέπει να επανερχόμαστε. Όσοι / όσες έχουν γεννηθεί μετά το 1920 – 1930 (!!!) δεν έχουν ζήσει, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα (με συνειδητό τρόπο) καπιταλιστική παρακμή της μίας ή της άλλης “μεγάλης δύναμης”. Στην πράξη, βέβαια, τέτοια παρακμή υπήρξε. Αλλά ενσωματώθηκε στον Β παγκόσμιο πόλεμο και, έτσι, “εξηγήθηκε” με όρους νίκης ή ήττας σ’ αυτόν· σαν αποτέλεσμα, δηλαδή, του πολέμου. Δηλαδή: λαθεμένα.

Οι μετασχηματισμοί των τελευταίων 3 δεκαετιών δεν έχουν γίνει κατανοητοί με κριτικό τρόπο. Οι ιδέες και οι εκτιμήσεις (σε ότι αφορά την ζωτικότητα, την ηγεμονία, τις προοπτικές) “μεγάλων” ή “μεσαίων” δυνάμεων του καπιταλιστικού πλανήτη είναι καθηλωμένες σε παραστάσεις του παρελθόντος (κάποιες απ’ αυτές σωστές, και άλλες λανθασμένες) – ξεπερασμένες, πάντως, σε μεγάλο βαθμό. Τελευταίο, συνοπτικά: το τι σημαίνει γενικά η “Ασία” και ειδικά η “κίνα” για τους πραγματικούς και σε εξέλιξη καπιταλιστικούς συσχετισμούς δύναμης είναι έξω από οποιαδήποτε σοβαρή κατανόηση. Μέσα στους λόγους της απώθησης είναι κι αυτός: είναι οδυνηρό το συμπέρασμα πως αυτό που ονομάστηκε “δύση” και επί 500 χρόνια αυτο-σερβιριζόταν σαν το “κέντρο του πλανήτη” δεν είναι πια τέτοιο…

Απαραίτητη εισαγωγή αυτή, για να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα κοινά μέτρα για να εννοηθεί και να αξιολογηθεί ιστορικά / κριτικά η παρακμή! Πως εκδηλώνεται αυτή, άραγε, μέρα μέρα, μήνα μήνα, σε “μικρά” ή “μεγάλα” ζητήματα; Τι πολιτικές βιτρίνες παράγει; Τα όποια “εθνικά κεφάλαια” βρίσκονται πίσω απ’ αυτές τις βιτρίνες πως διαχειρίζονται την κρίση / αναδιάρθρωση και την απώλεια της θέσης τους στον παγκόσμιο καταμερισμό; Πως εξελίσσεται ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός μέσα σε κάθε εθνικό σχηματισμό, κάτω απ’ την πίεση του global ανταγωνισμού και της υποχώρησης; Τι φανερά αποτελέσματα παράγουν αυτοί οι «εθνικοί» ανταγωνισμοί;

Πως είναι η παρακμή made in great britain;

Τετάρτη 30 Γενάρη. Η αγγλική παρακμιακή εκδοχή ξεδιπλώνεται εδώ και μήνες: γύρω απ’ το τι, αν, και πως της “εξόδου απ’ την ε.ε.”. Άσχετα με το ποιοι υποτελείς έριξαν ψήφο υπέρ του brexit (και για ποιούς λόγους το έκαναν…) η «έξοδος απ’ την ε.ε.» θα είχε ένα καπιταλιστικό νόημα για εκείνα τα τμήματα του αγγλικού κεφάλαιου που, χάνοντας έδαφος απ’ τους ευρωπαίους ανταγωνιστές τους μέσα στους περιορισμούς της ε.ε., θα «απελευθερώνονταν». Για να «ανέβουν πίστα» στον διεθνή καταμερισμό εξουσίας και κερδοφορίας μέσω «εθνικών θεσμίσεων» και «διακρατικών συμφωνιών» εμπορίου. Εννοείται πως θα υπήρχαν και χαμένοι (μέσα στον αγγλικό καπιταλισμό).

Μετά από 2,5 χρόνια, μέσα απ’ την παρατεταμένη περιδίνηση των «πολιτικών αποφάσεων» για την ολοκλήρωση (ή την ακύρωση…) αυτής της θρυλικής «εξόδου απ’ την ε.ε.», αποδεικνύονται περίτρανα κρίσιμες πλευρές της αγγλικής καπιταλιστικής παρακμής.

Πρώτο και κυριότερο είναι ότι παρά τις φιλότιμες προσπάθειες (και περιοδείες) της κυρά May, και την αναζήτηση διακρατικών εμπορικών συμφωνιών με τρίτα κράτη (έξω απ’ τις προδιαγραφές και τους περιορισμούς της ε.ε.) επί δυόμισυ χρόνια, δεν έχει υπάρξει εκείνο το αποτέλεσμα, και μάλιστα σε βάθος χρόνου, που να κάνει τους (κοινοβουλευτικούς) εκπροσώπους του «σκληρού brexit» μια πειστική δυναμική – προς όφελος, συνολικά, του αγγλικού καπιταλισμού. Ειπωμένο αλλιώς: αν υπήρχε η ελπίδα, η εκτίμηση ή η προσμονή ότι τα οφέλη απ’ την απελευθέρωση (απ’ τα «δεσμά της ε.ε.») θα είναι περισσότερα απ’ τις ζημιές, έχουν βουλιάξει.

Το δεύτερο, και εξίσου σημαντικό, είναι ότι αποδεικνύεται πως κανένα τμήμα του αγγλικού κεφάλαιου δεν είχε σχέδιο για την υλοποίηση του brexit. Ούτε στις 22, ούτε τις 23, ούτε και τις 24 Ιούνη του 2016 – ούτε σήμερα. Αυτό δεν είναι «κρίση αντιπροσώπευσης» των αγγλικών αφεντικών (ή κάποιων φραξιών τους). Δεν είναι αδυναμία του κοινοβουλίου. Είναι απευθείας κρίση σχεδιασμού του αγγλικού καπιταλισμού… Άσχετα με το αν επιμέρους τομείς είναι (ή μπορεί να μείνουν) ανθηροί.

Το τρίτο, σα σύνοψη των δύο προηγούμενων, σκιαγραφείται στη χθεσινή απόφαση αυτού του κοινοβουλίου: να πάει η κυρά May να ξαναδιαπραγματευτεί με την ε.ε. – το ζήτημα των συνόρων ανάμεσα στην ιρλανδία και στη βόρεια ιρλανδία… Το γεγονός ότι απ’ την μεριά της ε.ε. οι πάντες λένε ότι δεν πρόκειται να ξαναδιαπραγματευτούν τίποτα (μια σοβαρή ένδειξη ότι το μπλοκ της ε.ε. βρίσκεται σε θέση ισχύος απέναντι στο Λονδίνο…) δεν φαίνεται να ιδρώνει τ’ αυτιά των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων του αγγλικού καπιταλισμού! Γυρίζουν γύρω γύρω απ’ την φωτιά και η φωτιά τους κατατρώει – αλλά με τι φλέγμα, ε; Τι τακτ!!!

Υπάρχει ένας παραλογισμός εδώ: δεν παραδέχονται ότι η απόφαση για το brexit ήταν λάθος, ούτε έχουν κάνει οτιδήποτε στα σοβαρά για να πείσουν τον «λαό» επ’ αυτού. Το ότι έτσι δείχνουν περίτρανα πως δεν μπορούν να διαχειριστούν καν μια δική τους απόφαση τους φαίνεται αδιάφορο…

Με ποια πολιτικά εργαλεία να αναλύσει κανείς αυτήν την ολοφάνερα παρακμιακή κατάσταση – για ένα κράτος με τεράστια καπιταλιστική, πολιτική, ιδεολογική και διπλωματική ιστορία; Θα χρειαζόταν μια ειδική θεωρία της παρακμής, τόσο γενικά όσο και μέσα στον καπιταλισμό.

Το ότι δεν την έχουμε δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι πρέπει να πεθάνουμε (από κριτική άποψη) ψάχνοντας «λογικές συσχετίσεις» εκεί που, ενδεχόμενως, δεν υπάρχουν. Η κριτική περιδιάβαση της ιστορίας των δύο τελευταίων αιώνων έχει να δείξει κι άλλα σημαντικά παραδείγματα όπου το στρίμωγμα (εδώ ή εκεί) οδήγησε σε παράλογες συμπεριφορές των αρχόντων – και των υποτελών πληθυσμών…

Δεν είναι για μπανιστήρι!

Κυριακή 27 Γενάρη. Είναι εύκολο να παρακολουθεί ο καθένας κάτι που συμβαίνει μακριά (έστω και δέκα πόντους μακριά απ’ τον κώλο του – συγγνώμη για την έκφραση αλλά προέρχεται από παλιά παροιμία) με το ενδιαφέρον ή την αδιαφορία του εκ του ασφαλούς θεατή.

Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε μια τέτοια mentalité (αν και πολύ θα θέλαμε, αφού την θεωρούμε εχθρική…), ειδικά αν έχει «γανωθεί» παρακολουθώντας τα πιο κοντινά στη μέση Ανατολή και στα πέριξ… Έχουμε, μόνο, μια πρόταση: για όσο καιρό η γεωγραφική απόσταση μοιάζει να προσφέρει μια κάποια ασφάλεια, μην χάνετε τον χρόνο σας χαζεύοντας μέσα απ’ τις κλειδαρότρυπες την “τύχη” (ή την “ατυχία”) των Άλλων – των Άλλων που είναι σαν εσάς κι εμάς, αλλά είναι βολικό να κρυβόμαστε απ’ αυτούς πίσω απ’ το πρωτοκοσμικό διαβατήριό μας διαχωρίζοντας τη θέση μας… Κάντε τον κόπο να μπείτε στο πετσί τους. Κάντε τον κόπο να μπείτε στη θέση τους χωρίς τις πολιτικές και πολιτισμικές σιγουριές (;) που προσφέρει ακόμα (σαγηνευτικά και αποπροσανατολιστικά…) ένας κόσμος που τον έχουμε / έχετε περί πολλού – αλλά σταθερά καταρρέει πάνω μας.

Κάντε το. Προσπαθείστε το. Στην αρχή είναι αρκετά δύσκολο, μετά όμως κάπως γίνεται. Κάντε το – κάποια στιγμή θα μάθετε, έστω κι έτσι, έμμεσα, πράγματα που σας χρειάζονται.

(Κάντε το – θα μας θυμηθείτε κάποτε…)

Η εφεύρεση της “μεσαίας τάξης” (ειδική αναφορά)

Κυριακή 6 Γενάρη. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και ακόμα εντονότερα απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μετά, σημαντικοί ιδεολογικοί (και όχι μόνο) μετασχηματισμοί άρχισαν να γίνονται (μερικές φορές επιβλήθηκαν ακαριαία) στο βόρειο ημισφαίριο του καπιταλιστικού κόσμου. Ειδικά στην (δυτική) ευρώπη, στην (βόρεια) αμερική, και στην ιαπωνία. Η προσεκτική έρευνα μπορεί να δείξει την αλυσίδα των εξελίξεων και μέσα σ’ αυτήν τι ήταν αιτία και τι αποτέλεσμα. Ωστόσο, λόγω μεγέθους, μια τέτοια ανάλυση ξεπερνάει τα περιθώρια χώρου της ασταμάτητης μηχανής.

Επι τροχάδην ένας κατάλογος, χωρίς αιτιακή αξιολόγη: Η ανάπτυξη του τριτογενούς καπιταλιστικού τομέα, δηλαδή πολλών ειδών εξαρτημένης, μισθωτής εργασίας που έμοιαζαν να διαφέρουν (αισθητικά αλλά και, κάποιες φορές, οργανωτικά) απ’ τις δουλειές στον πρωτογενή (αγρο/κτηνοτροφία) και στον δευτερογενή (βιοτεχνία, βιομηχανία, ορυχεία, λιμάνια, μεταφορές, κατασκευές)… Η κατάρρευση του “ανατολικού μπλοκ” και, σύμφωνα με τις κυρίαρχες αναπαραστάσεις, η εξαφάνιση του “κομμουνιστικού κινδύνου” (ο οποίος, ρητά ή άρρητα, ήταν εργατικός)… Η “νίκη του νεο-φιλελευθερισμού” (άρα και όλων των ιδεολογικών του αποσκευών) και, επιπλέον, η ανιστόρητη διάδοση της “είδησης” περί τέλους της ιστορίας… Η εκτόξευση της κατανάλωσης ως δημιουργού “ταυτότητας” (ατομικής κατά κύριο λόγο) ακόμα κι αν επρόκειτο για κατανάλωση με δανεικά… Η μαζική είσοδος στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας μεταναστών / μεταναστριών απ’ το πρώην “σοσιαλιστικό μπλοκ”, εκατομυρίων ανδρών και γυναικών που αντιμετωπίστηκαν όχι σαν εργάτες / εργάτριες αλλά σαν οι φουκαράδες ηττημένοι του 3ου παγκόσμιου (“ψυχρού πολέμου”)… Διάφορες θεωρητικές κατ’ αρχήν δοξασίες για το “τέλος του προλεταριάτου” εξαιτίας των (αναμενόμενων) τεχνολογικών εξελίξεων…

Όλα αυτά μαζί (ας το επαναλάβουμε: τα αναφέρουμε επιγραμματικά!) απετέλεσαν βασικά συστατικά της κατασκευής (ή της ανακατασκευής) δύο εννοιών – ζήτημα που ήταν, και αποδεικνύεται ως σήμερα, στρατηγικής σημασίας για την καπιταλιστική ευρρυθμία. Ο ένας ήταν η επέκταση της έννοιας “μεσαία τάξη”. Ιστορικά η “μεσαία τάξη” ήταν το μεγαλύτερο μέρος της αστικής τάξης και συναπαρτιζόταν από σπουδαγμένους σε πανεπιστήμια ελεύθερους επαγγελματίες διαφόρων ειδών, υψηλόβαθμα στελέχη του κρατικού ή του ιδιωτικού τομέα, και διαφόρων ειδών “μεσαίου” μεγέθους εργοδότες. Και πάλι ιστορικά διακριτοί απ’ την “μεσαία τάξη” (ή “μεσαίο στρώμα της αστικής τάξης”) ήταν οι μικροαστοί· και, φυσικά, η εργατική τάξη.

Με την ανακατασκευή της η (νέα) “μεσαία τάξη” ορίστηκε έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει σχεδόν τους πάντες. Όχι, υποχρεωτικά, με οικονομικά κριτήρια (επειδή κάτι τέτοιο θα ήταν χοντροκομμένο). Σίγουρα με ιδεολογικά. Για παράδειγμα ο μικροαστός του τέλους του 20ου αιώνα (ας πούμε: ιδιοκτήτης ενός επαρχιακού συνεργείου επισκευής αυτοκινήτων· ή ενός φορτηγού μεταφορών· ή, ακόμα πιο απλά: ο μισθωτός ιδιοκτήτης ενός ι.χ. και ενός σπιτιού προς ιδιοκατοίκηση) “βαφτίστηκαν” μεσαία τάξη επειδή, κυρίως, ιδεολογικά και πολιτιστικά ήταν (ή έπρεπε, ή ήθελαν να είναι) καταναλωτές των status symbols, των ηθών και των συμπεριφορών της “μεσαίας τάξης”.

Έτσι ορισμένη η post modern «μεσαία τάξη» δεν έπαψε να διογκώνεται στα ‘90s, ακόμα και (συχνά κυρίως με) δάνεια διαφόρων ειδών: εφόσον μπορούσε κανείς να φτάσει ή να αγγίξει ένα «ικανοποιητικό» επίπεδο κατανάλωσης, ήταν (αυτονόητα!) «μεσαία τάξη» – ακόμα κι αν για να φτάσει σ’ αυτήν την επιτυχία είχε υποθηκεύσει το σύνολο της ζωής του και των όποιων ισχνών ιδιοκτησιών του… Ταυτόχρονα ανακηρύχτηκε πανηγυρικά και με κάθε επισημότητα (οι σχετικές δηλώσεις «ειδικών» και «πολιτικών» ήταν η μόνιμη χρυσή βροχή…) σαν «η σπονδυλική στήλη της δημοκρατίας»: αυτή η μυθική «μεσαία τάξη» ήταν που ευνοούσε την πολιτική σύγκλιση των καθεστωτικών κομμάτων γύρω από ένα εξίσου μυθικό «κέντρο». Το «κέντρο» έγινε για τα ‘90s και τα ‘00s ο πολικός αστέρας της “δημοκρατικής πολιτικής ζωής”. Και τα κόμματα του “δημοκρατικού τόξου” αυτής της “πολιτικής ζωής” έπρεπε, με τις μικροδιαφορές / μικροπαραλλαγές μεταξύ τους, να ορκίζονται σ’ αυτό το “κέντρο”. Έτσι, στη θέση των πολιτικών όρων “δεξιά” και “αριστέρα” (που ήταν, υποτίθεται, αντίπαλες μεταξύ τους) κατασκευάστηκαν οι όροι “κεντροδεξιά” και “κεντροαριστέρα”. Με προσανατολισμό και σταθερό σημείο αγκύρωσης το “κέντρο”… Σαν κυβερνητικές αποφύσεις του.

(φωτογραφία: Χθες, καμαρωτοί. Με τους μπερέδες τους, τα μπάτσικα στο κεφάλι… Τώρα το που τα πήραν τα παράσημα μη ρωτήσετε…)

Η εξαφάνιση της εργατικής τάξης (ειδική αναφορά)

Κυριακή 6 Γενάρη. Συμπληρωματική και στρατηγικής σημασίας ήταν η εξαφάνιση του όρου “εργατική τάξη”. Στην ιστορική φάση που άρχιζαν ή/και εντείνονταν οι μετασχηματισμοί της 3ης βιομηχανικής επανάστασης, ό,τι συνέχισε να εννοείται (όλο και λιγότερο…) σαν “εργατική τάξη” στον καπιταλιστικό βορρά ήταν οι βιομηχανικοί εργάτες που συρρικνώνονταν σταθερά, τόσο σαν αριθμός όσο και σαν “βάρος” μέσα στη νέα σύνθεση της (υπαρκτής και πραγματικής μεν αλλά και ανομολόγητης) εργατικής τάξης, εξαιτίας της μετακόμισης πολλών βιομηχανιών στην μακρινή ασία· αλλά και της γενικής τριτογενοποίησης, του “τογιοτισμού” (όπως και όσο εφαρμόστηκε).

Αντίθετα, επανεμφανίστηκε δυναμικά ένας παλιός, γνωστός όρος, και διακριτικά ένας κάπως καινούργιος. Ο πρώτος ήταν η φτώχεια. Οι μόνιμες και επίμονες αναφορές στα “όρια φτώχειας” και στα ποσοστά “πάνω ή κάτω απ’ αυτά” ήταν κρίσιμο ιδεολογικό συμπλήρωμα της κατασκευής της διευρυμένης έννοιας της “μεσαίας τάξης”. Οι “φτωχοί” όχι μόνο δεν είναι “κοινωνική τάξη” αλλά ούτε θα έπρεπε να εννοούν τους εαυτούς τους έτσι! Θα ήταν σα να θέλουν να καθηλωθούν στη φτώχεια!!! Όχι. Οι “φτωχοί” και τα “όρια φτώχειας” έγιναν βασικά ιδεολογικά εργαλεία εκκαθάρισης του υποκειμενισμού της εργατικής τάξης, έγιναν “αντικειμενικές μετρήσεις” για να την μετατρέψουν σ’ ένα είδος “κοινωνικού θερμόμετρου”, μέσα στο οποίο ο καθένας και η καθεμιά μια έγνοια μόνο θα έπρεπε να έχει: το πως θα “ανέβει” ξεφεύγοντας (ατομικά / οικογενειακά) απ’ τις “παγίδες φτώχειας” (έτσι μας έλεγαν ξανά και ξανά) ώστε να πηδήσει στη “μεσαία τάξη”… Οι όροι “φτώχεια” κλπ ήταν το απαραίτητο συμπλήρωμα του πυρετού του (νεο)φιλελευθερισμού… Η “υποθερμία” του…

Ο καινούργιος όρος (γαλλικής προέλευσης αν δεν κάνουμε λάθος) ήταν “υποτάξη”. Αν και ποτέ δεν ορίστηκε με ακρίβεια, η “υποτάξη” είχε έμφαση στο “υπό-“. Και πρακτικά αφορούσε τους μετανάστες / τις μετανάστριες εργάτες / εργάτριες, ειδικά αν δεν “ενσωματώνονταν” (ούτε “συνδικαλιστικά”, ούτε “κομματικά”) ώστε να προσβλέπουν στο μεγάλο πλατώ της “μεσαίας τάξης” (ακόμα κι αν δυσκολεύονταν να το φτάσουν). Το “υπό-“ παρέπεμπε στο “υπόγειο”, δηλαδή σε θολές, μισοσκοτεινές κοινωνικές φιγούρες στις οποίες επ’ ουδενί δεν θα έπρεπε να αναγνωριστεί “νόμιμη” ταξική θέση! Ακριβώς επειδή την είχαν (: εργατική) αλλά, μέχρι να “βαπτιστούν” στα νάματα της όποιας (εθνικής ή παγκόσμιας) “μεσαίας τάξης”, θα έπρεπε να παραμένουν λίγο ή πολύ allien…

Για όσες / όσους αυτά τα έχουν ζήσει και τα ξέρουν στο πετσί τους το γενικό κοινωνικό σχήμα είναι εύκολα αντιληπτό: μια μαζική, εκτεταμένη “μεσαία τάξη” στο κέντρο του κοινωνικού χάρτη, που περιελάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της παλιάς και της νέας εργατικής τάξης (μικροαστικοποιημένης μέσα απ’ την κατανάλωση όμως!!!), όλη την παραδοσιακή μεσαία τάξη (που, εν τω μεταξύ πύκνωνε από νεόπλουτους μικροαστούς)· στην μια μεριά η “ανώτερη τάξη” που αποτελούνταν όχι μόνο από τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, αλλά και μετόχους τους, υψηλόμισθα στελέχη, τους πετυχημένους καλλιτέχνες / περσόνες, κλπ· και στην άλλη ένα ασαφές μόρφωμα, γεμάτο “ξένους”, “αποτυχημένους” (της κοινωνικής ανόδου), “παραβατικούς”, “ασύμβατους”, “ξεπερασμένους” και, εδώ ή εκεί, σταθερά μειούμενους βιομηχανικούς εργάτες και εργάτες κατασκευών, συνήθως “ανειδίκευτους” (σε σημαντικό βαθμό μικροαστικοποιημένους μέσα απ’ την πίστη τους στα εμπορευματικά είδωλα).

Το σχήμα αυτό, που διαδόθηκε μαζικά και επίμονα και έγινε ευχάριστα δεκτό απ’ τις μάζες των πρωτοκοσμικών, αν και ήταν βλακώδες για οποιαδήποτε σοβαρή ανάλυση, ήταν απλό, ελκυστικό, “περιεκτικό”. Και, κυρίως, ξεμπέρδευε με την “κομμουνιστική απειλή” όχι ελέω εξαφάνισης της ε.σ.σ.δ. και των δορυφορικών καθεστώτων της αλλά ελέω εξαφάνισης της αυτοτελούς υποκειμενικότητας της εργατικής τάξης. Εργάτες και εργάτριες συνέχισαν φυσικά να υπάρχουν, κατά εκατομμύρια, και μάλιστα να αυξάνονται (συμπεριλαμβάνουμε και τους λεγόμενους “υπάλληλους”) – μαζί με τις “νέες σχέσεις εργασίας”. Αν, όμως, ατομικά και συλλογικά ένοιωθαν “κάτι άλλο”, τότε η εργατική τάξη δι’ εαυτήν είχε εξαφανιστεί!

Ε, δεν χρειάζεται κάτι παραπάνω για την καπιταλιστική ευστάθεια!