Tag: αναδιάρθρωση

Είκοσι χρόνια μετά…

Παρασκευή 22 Νοέμβρη. Ήταν ο τέλειος αποπροσανατολισμός! Τόσο τέλειος που κανένας δεν πρόκειται να αναλάβει ποτέ την ευθύνη γι’ αυτόν! Τόσο τέλειος που κανείς δεν θα ζητήσει ποτέ την ευθύνη από κανέναν! (Και τι περίμενες ρε μαλάκα; – θα έλεγε μια φωνή… Post modern και σαπίλα!)

Αντί να είναι στο στόχαστρο οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής (και κλοπής…) του πλούτου (δηλαδή αυτό που λέγεται «σχέσεις εργασίας» και όλα τα σχετικά που δεν είναι λίγα…) σημαδεύτηκαν οι σχέσεις διανομής (των εμπορευμάτων). Και μάλιστα στην πιο «κορυφαία» (δηλαδή: διακρατική…) θέσμισή τους: ο παγκόσμιος οργανισμός εμπορίου (world trade organization – wto)… Το διεθνές εμπόριο μπήκε στο στόχαστρο…

Η μάχη του Seattle (κυρίως: η καταστολή της), στις 30 Νοέμβρη του 1999, είχε στόχο μια σύνοδο του wto. Εγκαινιάζοντας το «φαινόμενο της αντιπαγκοσμιοποίησης» (αρνηθήκαμε τότε τον χαρακτηρισμό «κίνημα», και τον αρνούμαστε πάντα! – είχαμε δίκιο, αλλά μάταια…) ο wto δεν έλειψε σαν βασικός στόχος σε καμμία απ’ τις διαδηλώσεις των επόμενων χρόνων (με αφορμή συνόδους ή παρόμοιες συναντήσεις πολιτικών βιτρινών) σε κανένα μέρος του κόσμου…

Ποιός θα το περίμενε, λοιπόν, ότι τα «καλύτερα» όνειρα όλων αυτών των εκατομυρίων διαδηλωτών γίνονται πραγματικότητα!!! Ποιός θα το περίμενε ότι αυτήν την τεράστια επιτυχία του τέλους του wto δεν θα την πανηγυρίσει κανένας απ’ αυτά τα εκατομύρια! Κι όμως, είναι αλήθεια: ο wto μετράει όχι μήνες αλλά εβδομάδες….

Σε λιγότερο από 3 βδομάδες, στις 10 Δεκέμβρη, ένα απ’ τα βασικότερα όργανα του wto θα πάψει να λειτουργεί. Στα αγγλικά λέγεται «appellate body» – στα ελληνικά, με κάπως ελεύθερη μετάφραση, θα το πούμε συμβούλιο προσφυγών. Το συμβούλιο προσφυγών είναι ένα επταμελές σώμα δικαστών εμπορικού δικαίου, που διορίζονται συναινετικά για 4ετή θητεία απ’ το σύνολο των μελών του wto (164 κράτη). Αυτό το επταμελές συμβούλιο προσφυγών είναι που εξετάζει τις υποθέσεις των κρατών που έχουν εμπορικές κόντρες και προσφεύγουν για μια «λύση» στον wto. Οι αποφάσεις του είναι εφαρμόσιμες μόνο αν τις δεχτούν όλοι οι αντίδικοι. Αν όχι, γίνεται επαναξέταση της υπόθεσης από τρεις εκ των εφτά μελών.

Από τον Σεπτέμβρη του 2017 δεν έχει γίνει καμμία αντικατάσταση μέλους απ’ τα εφτά του συμβουλίου προσφυγών, παρότι έληξε η θητεία τριών και ένας τέταρτος παραιτήθηκε. Η αδυναμία οφείλεται στην έλλειψη συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών του wto… Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, το συμβoύλιο προσφυγών έχει μόνο 3 μέλη, ο ελάχιστος αριθμός για να θεωρείται αξιόπιστη η λειτουργία του. Όμως στις 10 Δεκέμβρη λήγει η θητεία άλλων δύο, που επίσης δεν προβλέπεται να αντικατασταθούν. Έτσι, «αθόρυβα» τελειώνει το συμβούλιο προσφυγών, και μαζί του η διαδικασία επίλυσης εμπορικών διαφορών του wto. Δεν μένει και τίποτα σπουδαίο απ’ αυτόν τον οργανισμό που μισήθηκε τόσο πολύ…

Τώρα…

Παρασκευή 22 Νοέμβρη. Ένας βασικός λόγος για την διάλυση του συμβουλίου προσφυγών και, κατά συνέπεια, του μηχανισμού επίλυσης εμπορικών διαφορών του wto, και (πάλι κατά συνέπεια) του wto συνολικά, είναι η απόφαση του ψοφιοκουναβιστάν να τελειώνει με τους πολυμερείς οργανισμούς. Το ψόφιο κουνάβι (και κάποιοι συμμαχοί του στον wto) βάζει απ’ το ’17 βέτο στη στελέχωση του συμβουλίου προσφυγών, απαιτώντας «μεταρρυθμίσεις» στον οργανισμό. Τον οποίο κατηγορεί ότι δεν προστατεύει σωστά τα αμερικανικά συμφέροντα. Η ε.ε., η κίνα και η ρωσία διαφωνούν φυσικά (ο καθένας απ’ την δική του αφετηρία), οπότε οι καρέκλες μένουν άδειες. Και τα λοιπά και τα λοιπά.

Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι οι «μεταρρυθμίσεις». Η Ουάσιγκτον έχει αποφασίσει – και το έδειξε ήδη απ’ το 2003 όταν ήθελε να εισβάλει στο ιράκ – ότι οι «πολυμερείς οργανισμοί», κάτι οηε, κάτι ποε, κάτι συμφωνία για το κλίμα, κάτι πολυμερείς περιφερειακές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, δεν βολεύουν τον αμερικανικό καπιταλισμό. Το πολύ πολύ αυτό που επιδιώκει η Ουάσιγκτον είναι «συμμαχίες προθύμων», ανά περίπτωση. Η θρυλική «παγκοσμιοποίηση» που είχε τόσους εχθρούς (ανάθεμα κι αν κατάλαβαν ποτέ ότι ήταν απλά ένα στάδιο της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης…) βόλευε την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο για όσο είχαν το πάνω χέρι , στις τεχνολογικές εφαρμογές, στον χρηματοπιστωτισμό και στο εμπόριο. Απ’ την στιγμή που τα έχασαν (κυρίως λόγω της κίνας, της ε.ε., και της εξελισσόμενης αποδολαριοποίησης) «παγκοσμιοποίηση γιοκ!»

Οι κυρώσεις κατά του Πεκίνου (και της ε.ε.) και ο «εμπορικός πόλεμος» που έχει κηρύξει το ψοφιοκουναβιστάν εξελίσσονται εκτός wto – δεν το έχετε καταλάβει; Η γραμμή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι «πυροβολάμε πρώτοι (όσο έχουμε ακόμα σφαίρες) – και δεν μπορεί, κάποιους θα τους φάμε…» Αυτά τα δικαστικά και δήθεν αμερόληπτα συμβούλια προσφυγών είναι περιττό βάρος· όσο περιττοί θα ήταν οι δικαστές στην μονομαχία στο Ελ Πάσο ή στον καλό, τον κακό και τον άσχημο.

Ο wto (έχει το ενδιαφέρον του, οι ιστορικοί του μέλλοντος ασφαλώς θα ασχοληθούν) δεν είναι τέκτο του «ψυχρού πολέμου». Δεν έχει την γενεαλογία του οηε. Ο wto διαδέχτηκε την gatt, ιδρύθηκε το 1995, και είναι καθαρόαιμο τέκνο της αμερικανο-αγγλικής βεβαιότητας ότι «τώρα, σαν νικητές, ελέγχουμε τον κόσμο». Οπότε δεν χρειάζονται εξάσφαιρα· απ’ τα 10 που θα αποφασίζουν οι δικαστές και οι τεχνοκράτες τα 7 θα είναι «αντικειμενικά» υπέρ μας.

Δεν βγήκε… Δεν θα έβγαινε – το λέγαμε από τότε (μάταια…). Το πολυμερές «να το κουβεντιάσουμε ρε παιδί μου» ήταν εκ των πραγμάτων παραμύθι – ο καπιταλισμός ζει, αναπνέει και εξελίσσεται μέσα απ’ τον ανταγωνισμό, τον σκληρό ανταγωνισμό, τον θανατηφόρο ανταγωνισμό. Ή, από ιστορική άποψη, η «παγκοσμιοποίηση» (θα) ήταν ένα σύντομο μεταβατικό στάδιο.

Τώρα που έχει τελειώσει κανείς δεν πανηγυρίζει. Μήπως διατίθεται κανείς για αυτοκριτική;

Φόλες

Παρασκευή 22 Νοέμβρη. Η βασική φόλα, απ’ την αρχήν, ήταν η ηλίθια ιδέα ότι αν το κράτος του κονγκό (π.χ.) ή το αμερικανικό κράτος δεν συμμετέχει σε «πολυμερείς οργανισμούς και συμφωνίες», τότε οι αγρότες (του κονγκό) ή οι βιομηχανικοί εργάτες (των ηπα) θα περνάνε καλύτερα. Η ιδέα του «φαινομένου της αντιπαγκοσμιοποίησης» ήταν τόσο άσχετη με την πραγματικότητα ώστε ήταν εξ’ αρχής αντιδραστική: αν, αντί για διεθνείς συμφωνίες και δεσμεύσεις κάνουν κουμάντο τα εθνικά κράτη στο διεθνές εμπόριο (φενάκη!!!), με δασμούς και υποτιμήσεις των εθνικών νομισμάτων τους, τότε οι εργατικές τάξεις και οι πληβείοι θα έχουν όφελος (φενάκη υψωμένη εις την Ν!!!). Μα τα περιβόητα «εθνικά κράτη» ήταν τα κύτταρα της «παγκοσμιοποίησης», και ιστορικά προηγήθηκαν… Λοιπόν; Οι αγρότες του κονγκό και οι αμερικάνοι εργάτες πως όριζαν την «τύχη» τους (την τιμή της εργατικής τους δύναμης) πριν;
Πέρασε ο καιρός και η φόλα άνθισε και έκανε σπόρους: ψόφιο κουνάβι, Trump. Η φάτσα του είναι συμβολική – όχι όμως το «πρόγραμμα» με τα ρεβόλβερ. Όπως συμβολική ήταν η συμμετοχή του ακροδεξιού («παλαιοσυντηρητικού») Patrick Buchanan (σύμβουλος του Nixon και του Reagan…) και των όχι αμελητέων κοκκινόσβερκων οπαδών του στη «μάχη του Seattle», το 1999 – όχι όμως και η εθνικιστική προοπτική των αντιδράσεων στη σφαίρα της διανομής / κυκλοφορίας των εμπορευμάτων.

Οι ηλίθιοι θα πουν ότι η κριτική μας είναι «εργατίστικη». Λάθος! Είναι, απλά, ρεαλιστική. Αν οι υποτελείς γκρινιάζουν ότι «νοιώθουν φτωχοί» από εμπορεύματα μπορείς σαν συλλογικό αφεντικό να κάνεις τρία πράγματα: πρώτον «εκπτώσεις» στην κατανάλωση (πάρτε «μαύρες Παρασκευές μαλάκες!»…)· δεύτερον κατανάλωση με δανεικά· τρίτον δωρεάν κατανάλωση συμβόλων… Αν, όμως, θεωρούν ότι τους κλέβεις όταν δουλεύουν; Χμμμμ… Εκεί τα πράγματα ζορίζουν.

Το «φαινόμενο της αντιπαγκοσμιοποίησης» καθοδηγήθηκε έτσι ώστε να προετοιμάζει τις εθνικιστικές κρατικές πολιτικές όταν – θέμα χρόνου… – οι πολυμέρειες θα τέλειωναν. Οι πολύχρωμοι διαδηλωτές ήταν (και συγγνώμη…) οι χρήσιμοι ηλίθιοι που τράβηξαν το κάρο της καπιταλιστικής εξέλιξης. Απ’ την αρχή ξέραμε ότι το γαλλικό κράτος χρηματοδοτούσε το «φαινόμενο της αντιπαγκοσμιοποίησης». Και δεν ήταν καθόλου δύσκολο να σκεφτούμε ότι το ίδιο έκαναν διάφορα αφεντικά στις ηπα και όχι μόνο – τί στο διάβολο;

Κάπως έτσι τελειώνει ο wto…. Αλλά η κηδεία του θα γίνει «σε κλειστό κύκλο»… Οι «εξτρεμιστές της αντιπαγκοσμιοποίησης», αν το πάρουν χαμπάρι, ας στείλουν κανά στεφάνι…

(φωτογραφίες: Με το μεταφυσικό σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός» – χωρίς αίμα, χωρίς πόνο, χωρίς δάκρυα, κυριλέ, «φασούλα» ρε παιδί μου! – πολλοί μικρο- και μεσο-αστοί παραμυθιάστηκαν. Και κάποιοι έβγαλαν το κάτι τις τους· όχι το ψωμί αλλά το παντεσπάνι τους.

Αλλά έτσι είναι, και έτσι ήταν πάντα το παπαδαριό, άσχετα από μορφή και συνθήματα. Έτσι θα συνεχίσει να είναι. Πάντα υπάρχει ένας «άλλος κόσμος» – στον άλλο κόσμο…

Όσοι λιγουρεύονται παραμύθια, παραμύθια θα φάνε. Κι όσοι φοβούνται να ματώσουν και να ξαναματώσουν κυριολεκτικά, με φόλες θα χορταίνουν.

Στον αιώνα των αιώνων αμίν…)

Λίβανος

Σάββατο 26 – Κυριακή 27 Οκτώβρη. Οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση των πάντων. Το σύνθημά τους «όταν λέμε όλοι εννοούμε όλοι» είναι σαφές: οι συνεχιζόμενες διαδηλώσεις στο λίβανο είναι το σημείο έκρηξης μιας κρίσης με πραγματικές αιτίες.

Ο Nasrallah της Χεζμπ’ αλλάχ μπορεί να βλέπει το ζήτημα πιο «γεωπολιτικά», αλλά αποτελεί, κι αυτός και το κόμμα του, μέρος του προσωπικού της εξουσίας στο Βηρυττό. Η προσπάθειά του χτες να φοβίσει τους διαδηλωτές ώστε να αποδεχτούν ένα μάλλον μικρό «πακέτο μέτρων» της λιβανέζικης κυβέρνησης, με τις καταγγελίες ότι «ξένοι πράκτορες» έχουν διεισδύσει στις διαδηλώσεις για να προκαλέσουν εμφύλιο, δεν έπεισε. Και δεν έπεισε επειδή υπάρχουν δομικά προβλήματα στο λιβανέζικο καθεστώς.

Είναι γεγονός ότι οι διαδηλωτές δεν ξέρουν που το πάνε. Μοιάζουν σαν μια ακόμα έκφραση του πασίγνωστου «κάνε κάτι τώρα ακόμα κι αν δεν ξέρεις τι» του πασίγνωστου Zizek. Μεταξύ του να έχεις δίκιο και του να ξέρεις πως να το βρεις χρειάζεται απαραίτητα εκείνο που ονομάζεται οργάνωση. Όμως σύμφωνα με όσα μπορεί να καταλάβει η ασταμάτητη μηχανή μετά από 9 μέρες μαζικών διαδηλώσεων, αυτό το πράγμα, η «οργάνωση», δεν υπάρχει. Δεν είναι λιβανέζικη ιδιαιτερότητα: το είδος «αγανακτισμένοι» μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε, απ’ το Χονγκ Κονγκ ως την χιλή, κάθε φορά με διαφορετικά ταξικά χαρακτηριστικά αλλά παντού σαν «αυθορμητισμός». Δικαιολογημένος – και τυφλός. Τελικά χειραγωγήσιμος.

Σαν υπαρκτή οργάνωση / κόμμα η Χεζμπ’ αλλάχ (το μεγαλύτερο στο λίβανο…) – τα οργανωμένα μέλη της δηλαδή – έχει στραφεί εναντίον αυτών των διαδηλώσεων. Ο Nasrallah έχει ζητήσει αυτοσυγκράτηση. Εκτός απ’ το ενδεχόμενο ενός εμφύλιου (που προς το παρόν δεν φαίνεται ορατό) υπάρχει και ένα άλλο, πιο άμεσο: η αποσάρθρωση ενός συστήματος εξουσίας που δεν μπορεί να διαχειριστεί το μερδικό του στην (παγκόσμια) κρίση / αναδιάρθρωση.

Τι συμβαίνει λοιπόν στο λίβανο; Ένας συνδυασμός παραγόντων, μεταξύ των οποίων και οι αμερικανικές κυρώσεις σε μια τράπεζα, έχουν οδηγήσει σε μια τραπεζική κρίση και στον κατήφορο την λιβανέζικη λίρα· με αποτέλεσμα την απότομη αύξηση των τιμών σε όλα τα εισαγόμενα, μεταξύ των οποίων και βασικά για την καθημερινή ζωή. Αφορμή για την εξέγερση ήταν η αύξηση των φόρων στη βενζίνη, στα τσιγάρα και στην εφαρμογή whatsapp – σαν προσπάθεια του κράτους να αυξήσει τα έσοδά του ώστε να συγκρατήσει στη συνέχεια το νόμισμα. Αιτία είναι τα δομικά χαρακτηριστικά του λιβανέζικου καπιταλισμού. Με μια κάστα βαθύπλουτων εμπόρων, επιχειρηματιών και μαφιόζων που ζουν μεταξύ Βηρυτού και Λονδίνου και ξεπλένουν τα κέρδη τους στη νότια κύπρο και στα νησιά κεϋμάν, ο λιβανέζικος καπιταλισμός έχει όλα τα χαρακτηριστικά του πολιτικού και γεωπολιτικού προσοδισμού. Που στις δύσκολες περιόδους πολώνει υποχρεωτικά την ταξική διαστρωμάτωση.

Με τέτοια δεδομένα ένα ριζικό μεταρρυθμιστικό (ρεφορμιστικό) πρόγραμμα θα ήταν ισοδύναμο με επανάσταση· εξού και η αδιαπραγμάτευτη σημασία της οργάνωσης. Οτιδήποτε λιγότερο είναι δικαιολογημένη μεν, γκρίνια δε. Οι διαδηλωτές και οι διαδηλώτριες βρίσκονται σ’ αυτήν την δεύτερη κατάσταση: “κάτω όλα”…

Αν αυτά συμβαίνουν στη χιλή δεν υπάρχουν γεωπολιτικές επιπλοκές. Αλλά στη μέση Ανατολή υπάρχουν – τόσο το χειρότερο για όλους. Αν το να μπορείς να αντιμετωπίσεις τον ισραηλινό στρατό είναι σημαντικό, άλλο τόσο σημαντικό είναι να μπορείς να αντιμετωπίσεις όχι βέβαια τους διαδηλωτές αλλά την χρεωκοπία ενός συστήματος διεύθυνσης.

Στο κάτω κάτω της γραφής, επειδή το καθεστώς Άσαντ ήταν ανίκανο (και δεν ήθελε) να μεταρρυθμιστεί σύμφωνα με βασικές κοινωνικές προδιαγραφές και εύλογες απαιτήσεις, ενώ, αντίθετα, ήταν ικανό μόνο στο να σκοτώνει, έφτασε η συρία εκεί που είναι τώρα…

Ζηλεύει κανείς το “συριακό παράδειγμα”;

Την λύση θα δώσει το ρομπότ

Τετάρτη 25 Σεπτέμβρη. Καταλαβαίνουμε το γιατί η δικαστική απόρριψη του κλεισίματος του house of commons στο London απασχολεί σήμερα τόσο πολύ: επειδή έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον οι πιρούεττες του παρακμιακού αγγλικού πολιτικού συστήματος και κανείς δεν προσέχει τον βρετανικό λέοντα που έχει φρακάρει εδώ και 3,5 χρόνια, κάθεται ακίνητος και περιμένει· και στο τέλος θα πεθάνει από πλήξη, είτε έτσι είτε αλλιώς.

Είναι μια συντηρητική στάση. Η λύση θα έρθει (από πού αλλού;) απ’ την τεχνολογία. Αν η boston dynamics φτιάξει έναν ρομποτικό βρετανικό λέοντα τόσο καλό (ή ακόμα καλύτερο) όσο το Atlas, τότε η ασταμάτητη μηχανή πιστεύει πως όλα θα πάρουν τον δρόμο τους.

Αυτά που ξέρετε, κάτι μωριουδιακά για «κωλοτούμπες» κλπ, ξεχάστε τα! Προσέξτε σε ποιο σημείο έχει φτάσει το Atlas μέσα από διαδοχικές βελτιώσεις… Και αναρωτηθείτε που θα βρισκόταν σήμερα ο βρετανικός λέοντας και η πολιτική σκηνή / ουρά του αν, just if, ο αγγλικός καπιταλισμός είχε αναπτυχθεί όπως έπρεπε, κι αν όλα αυτά τα ενοχλητικά ήταν ρομπότ. Ποιά ε.ε. θα μπορούσε να παίξει pressing:

(φωτογραφία: Καταλαβαίνετε; Τόσο καιρό σφηνωμένος ο βρετανικός λέοντας, η κοινωνία και η πολιτική σκηνή του, κλωσσάνε το αυγό της εξόδου. Κυκλοφορούν κι όλας τα αναμνηστικά… Ο άλλοτε βασιλιάς της ζούγκλας έχει γίνει βρετανική όρνιθα· και κανείς δεν δίνει σημασία….)

Οδηγίες αυτοκαταστροφής

Τρίτη 24 Σεπτέμβρη. Ενώ ο βρετανικός λέοντας παραμένει σφηνωμένος στην πόρτα εξόδου απ’ την ε.ε., ο επικεφαλής των «εργατικών» αποδεικνύεται ο καλύτερος σύμμαχος του Bor-Duk.

Είναι γνωστό ότι η πλειοψηφία των βουλευτών του κόμματος (και των ψηφοφόρων του) είναι υπέρ της παραμονής της επικράτειας της αυτού εξοχότητας στην ε.ε. Υπάρχει και μια όχι ασήμαντη μειοψηφία που είναι υπέρ της εξόδου· μόνο που όπως όλοι οι brexiters δεν ξέρει τι «έξοδο» θέλει ακριβώς.

Ο Jeremy Corbyn τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει «όλα, και λίγο απ’ όλα». Αρχικά οπαδός του brexit μ’ εκείνη την αριστερίστικη επένδυση στην «εθνική απελευθέρωση», αργότερα (ειδικά μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος) έγινε λιγότερο σίγουρος για την έξοδο· «ίσως», «μπορεί», ένα άλλο δημοψήφισμα μάλλον, κλπ κλπ. Σύγχιση.

Το περασμένο σαββατοκύριακο οι εργατικοί είχαν συνέδριο στο Brighton. Πέρα απ’ τα υπόλοιπα κοινωνικά μέτρα (για τα οποία συμφώνησε η μεγάλη πλειοψηφία των συνέδρων), έπρεπε να αποσαφηνιστεί η «γραμμή» του κόμματος ως προς την «έξοδο».

Αμ δε! Η πλειοψηφία (remainers) «πίεζε» προς μια απόφαση υπέρ της παραμονής, η μειοψηφία (brexiters) το ανάποδο… Και ο Corbyn; Πρότεινε ένα σατανικό σχέδιο (για την περίπτωση που γίνουν πρόωρες εκλογές και οι εργατικοί γίνουν κυβέρνηση, πράγμα όλο και πιο δύσκολο) που θα έπαιρνε άριστα 10 στις ασκήσεις εδάφους στους ολυμπιακούς του Τόκιο: να διαπραγματευτεί (ο Corbyn) με τις Βρυξέλες νέα συμφωνία εξόδου, «καλύτερη» απ’ αυτήν που υπέγραψε η δόλια κυρά May (τους ευρωπαίους τους ρώτησε;)… Και, μετά (κρατηθείτε…), να γίνει ένα «ειδικό συνέδριο» του κόμματος, για να αποφασίσει αν θα υποστηρίξει την συμφωνία που θα έχει υπογράψει ο ίδιος (;!!!;;), ή αν θα προκηρύξει νέο δημοψήφισμα με επιλογή την παραμονή στην ε.ε. (;;!!!) …

Το αντιλαμβάνεσθε; Το «δεν ξέρω τι μου γίνεται» σαν «σοβαρή πρόταση»! Εν τέλει το συνέδριο αποφάσισε, θεωρώντας το «λιγότερο κακό» (αλλά όχι γελοίο;) να μην αποφασίσει ακόμα για το ποια είναι η «γραμμή» του κόμματος (έχουν περάσει 3,5 χρόνια απ’ το δημοψήφισμα…), και να περιμένει πρώτα να γίνουν εκλογές (στις οποίες θα πάει με τα χέρια κάτω…)… Και μετά «βλέπουμε».

Είναι τρομακτικό αν το σκεφτεί κανείς σαν διανοητική κατάσταση… Η ανομολόγητη επιθυμία αυτών των τύπων είναι το ζήτημα της εξόδου ή μη του βρετανικού λέοντα να “περάσει σε δεύτερη μοίρα” στις όποιες εκλογές, και να μπει στο κέντρο το κοινωνικό πρόγραμμα του κόμματος. Φαίνεται βολικό αλλά είναι παράλογο! Δεν έγινε (ούτε θα μπορούσε να γίνει) δημοψήφισμα για την βελτίωση του βρετανικού συστήματος υγείας (ένα απ’ τα μέτρα του προγράμματος). Έγινε για την έξοδο. Η έξοδος, με την σημαντική συμβολή και των εργατικών, αναγορεύτηκε σε “κεντρικό πολιτικό ζήτημα”, και τέτοιο εξακολουθεί να είναι εδώ και 4,5 χρόνια. Κι ωστόσο μπροστά στο δικό τους πολιτικό αδιέξοδο (ανικανότητα θα ήταν πιο σωστή λέξη) θα ήθελαν να παραστήσουν ότι δεν είναι δα και τόσο “κεντρικό”· κι ότι, σε κάθε περίπτωση, μπορούν να συνεχίσουν να επιπλέουν χωρίς να έχουν μια καθαρή και τεκμηριωμένη θέση επ’ αυτού, είτε “ναι” είτε “όχι”, που να τους διαφοροποιεί είτε απ’ τους remainers των “φιλελευθέρων” είτε απ’ τους brexiters του Farage…

Η ιδανική συνταγή αυτοχειρίας: οι δειγματοληψίες δείχνουν ότι οι εργατικοί χάνουν λάδια (δηλαδή ψήφους) και απ’ τις δύο μεριές. Πολλοί αποφασισμένοι remainers, εκλογικοί πελάτες των εργατικών, θα ψηφίσουν τους «φιλελευθέρους», που είναι αποφασιστικά και καθαρά υπέρ της παραμονής. Και πολλοί αποφασισμένοι brexiters, επίσης απ’ την εκλογική πελατεία του κόμματος, θα ψηφίσουν τους συντηρητικούς του Bor-Duk, που υπόσχεται έξοδο ακόμα και μαλλιοκούβαρα.

Δεν είναι περίεργο που οι άγγλοι «συντηρητικοί» αυξάνουν διαρκώς την εκλογική τους επιρροή: ο Corbyn κάνει ό,τι μπορεί για να γίνει ο Bor-Duk πρωθυπουργός. Κι αν αυτό αποδειχθεί «κατόρθωμα», ακόμα μεγαλύτερο θα είναι αν καταφέρει οι «φιλελεύθεροι» να υπερφαλαγγίσουν τους «εργατικούς», γινόμενοι αξιωματική αντιπολίτευση…

Η εποποιία

Τετάρτη 11 Σεπτέμβρη. Το 2017 ο συντηρητικός βουλευτής Jacob Rees-Mogg δήλωσε, φουσκωμένος από πατριωτισμό, ότι η έξοδος απ’ την ε.ε. είναι ισοδύναμη με τις μάχες του Agincourt, του Waterllo και του Trafaglar, και είναι αληθινή απόδειξη της δύναμης της βρετανίας… Τις κερδίζουμε όλες αυτές τις μάχες συμπλήρωσε με epic βεβαιότητα. (Όπως, περίπου, το ψόφιο κουνάβι κερδίζει τους εμπορικούς πολέμους…)

Τώρα αυτός ο τύπος είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Bor-Duk· και είναι τόσο άνετος που βαριέται την αντιπολίτευση (φωτογραφία), οπότε κόντρα στα βρετανικά κοινοβουλευτικά ήθη, ρίχνει και καμιά τουφίτσα. Ο Μαρξ, μιλώντας για κάτι διαφορετικό, είχε γράψει κάπου ότι το παρελθόν βαραίνει πολύ πάνω στους ώμους των ανθρώπων, έτσι ώστε μπορεί να μην διακρίνουν καθαρά το παρόν και τον μέλλον των ίδιων των πράξεών τους. Για τον αγγλικό εθνικο-ιμπεριαλισμό το παρελθόν (κατάλληλα παραμορφωμένο για να βολεύει) δεν είναι βάρος. Είναι φτερά: μ’ αυτό θα πετάξουν οι brexiters ψηλά, πολύ ψηλά. (Όλοι οι φασίστες το ίδιο παθαίνουν: πετούν νοερά τόσο ψηλά στο «ηρωϊκό παρελθόν» ώστε χάνουν κάθε επαφή με την πραγματικότητα· εκτός απ’ την ωμή βία)

Για τον Bor-Duk λένε (οι αντίπαλοί του) ότι έχει χάσει όλες τις κοινοβουλευτικές μάχες, πράγμα σωστό· αλλά δευτερεύον. Γιατί χάρη σ’ αυτές τις ήττες έχει κερδίσει ήδη ιδεολογικά τον πόλεμο που τον ενδιαφέρει: εγώ, ο στιβαρός πολιτικός άνδρας, ενάντια σε ένα κοινοβούλιο με παρακμιακή σύνθεση, που εδώ και 3 χρόνια δεν μπορεί να αποφασίσει τι θέλει! Και κυρίως δεν μπορεί να εκφράσει αποτελεσματικά την “θέληση του λαού” (το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος). Δεν είναι ο πόλεμος κατά της ε.ε. που ο Rees-Mogg φανταζόταν σα νικηφόρο· εκεί δεν υπάρχει ελπίδα νίκης… Είναι μάλλον ένας πόλεμος υπέρ του μπετοναρίσματος της διάχυτης μικροαστικής λεπενικής αθλιότητας, α λα βρετανικά. Και έχει επιχειρήματα πια ο Bor-Duk: γιατί, για παράδειγμα, το κοινοβούλιο που τον εμποδίζει και του βάζει τρικλοποδιές, δεν προκηρύσσει (πρόωρες) εκλογές ώστε να εκλεγεί ένας άλλος για την καρέκλα, να κάνει αυτά που ζητάει (το κοινοβούλιο) πριν τα τέλη του Οκτώβρη;

Κάποιοι θα έλεγαν πως ο «αντικοινοβουλευτισμός» που θα αξιοποιήσει τώρα ο Bor-Duk (με κλειστό το house of commons) είναι απλά το μέσο για την επίτευξη του «αντι-ευρωπαϊσμού». Όμως ο Bor-duk ήταν υπέρ της παραμονής στην ε.ε. (!) μέχρι λίγους μήνες πριν το δημοψήφισμα, όταν και θεώρησε ότι το πολιτικό του μέλλον σαν δεξιού βρίσκεται δίπλα στις «μάζες» των brexiters. Θα μπορούσε λοιπόν να ισχύει το αντίθετο: ο «αντιευρωπαϊσμός» να είναι το μέσο για την ευόδωση του «αντικοινοβουλευτισμού», όχι με την έννοια της πλήρους κατάργησης του κοινοβουλίου, αλλά υπέρ της ανάδειξης ενός «ηγέτη» με πυγμή, που μπορεί να κινείται ακόμα και κόντρα σ’ αυτό. (Ο Bor-Duk είναι θαυμαστής του Τσώρτσιλ…)

Όλες οι δειγματοληψίες δίνουν στον Bor-Duk αυξημένα ποσοστά αποδοχής απ’ τον «λαό». Πέρα όμως απ’ αυτές, οι μεταμοντέρνες πρωτοκοσμικές κοινωνίες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συγκλίνουν (καθώς αντιλαμβάνονται την παγκόσμια κρίση / αναδιάρθρωση με μικροαστικούς τρόπους) σε κάτι προβλέψιμο (από εμάς). Συγκλίνουν σ’ ένα είδος αποπληθωρισμού των σημείων (των «συμβόλων» αν θέλετε) της δύναμης, της εξουσίας.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τα «καθυστερημένα» κοινωνικά υποκείμενα (συμπεριλαμβανόμενου του «καθυστερημένου» κεφάλαιου και των ιδιοκτητών του) νοιώθοντας «αδύναμα» μέσα στη δίνη της κρίσης / αναδιάρθρωσης συγκλίνουν στην αναζήτηση της δύναμης μέσα απ’ την πιο σφικτή ταύτισή τους με την μορφή κράτος· και, κυρίως, μέσα απ’ τον συγκινησιακό προσανατολισμό τους προς «ηγέτες με πυγμή».

Ο φετιχισμός της κατανάλωσης πουλάει τέτοια σύμβολα, μέσω των εμπορευμάτων. Αλλά αυτό προϋποθέτει υψηλή δυνατότητα κατανάλωσης. Όταν αυτή για διάφορα τμήματα των υπηκόων περιορίζεται, τότε το συμβολικό ρεπερτόριο της δύναμης και της εξουσίας είναι εύκολο να (ξανα)κρατικοποιηθεί…

Αυτό που πουλάει ο Bor-Duk έχει αγορά. Έχει ζήτηση. Κι όχι μόνο στην επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας. Φυσικά, τα διανοητικά και συγκινησιακά κοινωνικά, μαζικά δεδομένα των αρχών του 21ου αιώνα δεν είναι τα ίδια μ’ εκείνα πριν 100 χρόνια. Οι σημερινοί οπαδοί της δύναμης του ηγέτη είναι υποχρεωτικά πολύ πιο ρευστοί, πολύ πιο ανυπόμονοι σε σχέση με τις αρχές του 20ου. Η κοινωνική αντίληψη για τον χρόνο και την διάρκεια έχει αλλάξει, ανεξάρτητα από κομματικά γούστα και ηρωϊκές αναπολήσεις.

Οι brexiters που κοπαδιάζει πίσω του ο Bor-Duk, είτε δεν πιάνουν στο στόμα τους τα σύνορα μεταξύ βόρειας ιρλανδίας / ιρλανδίας· είτε, αν τα πιάνουν, είναι τόσο φασίστες ώστε νομίζουν ότι μπορούν να τσακίσουν τους καθολικούς… Κάτι που δεν κατάφεραν ούτε «τότε»…

Όταν ο Jacob Rees-Mogg έκανε την λίστα των βρετανικών νικών, δεν έβαλε μέσα ούτε την μαλλιοκούβαρα υποχώρηση απ’ την Δουκέρνη στην αρχή του Β παγκόσμιου, ούτε την συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Η ιδεολογία του “εθνικού μεγαλείου”, είτε του βρετανικού, είτε του γαλλικού, είτε του αμερικάνικου, είτε του ελληνικού, είναι μια κουρελού γεμάτη τρύπες. Γεμάτη ήττες ή συμβιβασμούς όχι και τόσο ηρωϊκούς.

Κι εκεί βρίσκεται το πρόβλημα. Κανένας ηγέτης, “στιβαρός” ή όχι, δεν θέλει να πέσει σε τρύπα, ακόμα κι αν εκεί τον σπρώχνει ο λαός “του”…

Η άλλη εκδοχή του Indian – Pacific…

Τρίτη 10 Σεπτέμβρη. Το ψόφιο κουνάβι, το έχουμε ξαναπεί, ψάχνει κάποιον που θα πάει γονατιστός (κάτω απ’ το βάρος των “κυρώσεων”, των “δασμών”, των τιμωριών, του στρατού, κάτω απ’ το αμερικανικό βάρος τέλος πάντων!) και θα τονώσει (φωτογραφικά κατά προτίμηση…) το πεσμένο του ηθικό. Βορειοκορεάτης; Ιρανός; Ταλιμπάν έστω; Όμως παρά τις βεβαιότητές του για την αποτελεσματικότητα του “αμερικανού βάρους”, όλοι του γυρνάνε την πλάτη. Το ψοφιοκουναβιστάν όλο και λιγότερο αντιμετωπίζεται, καν και καν, σαν απειλή με την οποία θα πρέπει οι στοχοποιημένοι να συνδυαλλαγούν ψάχνοντας συμβιβασμούς.

Η επίσκεψη του ιρανού υπ.εξ. Zarif στο Πεκίνο στα τέλη Αυγούστου (αμέσως μετά το σύντομο πέρασμά του απ’ το γαλλικό Biarritz…) πέρασε στα ψιλά. Κακώς. Για την ακρίβεια η σημασία που δόθηκε στις κουβέντες του με τον Macron ήταν δυσανάλογα μεγάλη για ένα μάλλον αμελητέο γεγονός δημόσιων σχέσεων, σε σχέση με το τι έκανε στην κινεζική πρωτεύουσα.

Λοιπόν: υπέγραψε μια 25ετή συμφωνία «οικονομικών σχέσεων» μεταξύ Τεχεράνης και Πεκίνου που, πρακτικά, συνιστά μεγάλης κλίμακας απόβαση του κινεζικού καπιταλισμού στην ιρανική επικράτεια. Τα μεγέθη είναι εντυπωσιακά το λιγότερο: κινέζικες επενδύσεις 280 δις δολαρίων στον πετροχημικό τομέα του κινεζικού καπιταλισμού, κι άλλα 120 δις δολάρια σε υποδομές μεταφορών και βιομηχανίας. Σε αντάλλαγμα το Πεκίνο θα αγοράζει ιρανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο με έκπτωση 30% σε σχέση με την μέση διεθνή τιμή εξαμήνου καθε φορά· ενώ θα είναι η πρώτη προτίμηση του ιρανικού καθεστώτος για την εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, την παραγωγή προϊόντων διύλισης, την σχετική τεχνολογία· ακόμα και το εξειδικευμένο προσωπικό που θα χρειάζεται κάθε φορά. Οι υποδομές που θα φτιαχτούν (δρόμοι, γραμμές τραίνων, τραίνα, γέφυρες, αγωγοί, εγκαταστάσεις υγροποίησης) και τα εργοστάσια θα είναι ενταγμένα στον κινεζικό σχεδιασμό για τους «δρόμους του μεταξιού». Αυτό σημαίνει κάποιες προεκτάσεις τους προς την τουρκία. Σ’ αυτόν τον τομέα (ειδικά τους αγωγούς) θα πάρει μέρος και μία τουλάχιστον ρωσική εταιρεία.

Επειδή η 25ετία είναι πολύς καιρός, η συμφωνία προβλέπει ότι η υλοποίησή της θα είναι «εμπροσθοβαρής»: θα ξεκινήσει εντατικά την 5ετία που αρχίζει τώρα, απ’ το 2020, κι αν στην εξέλιξη χρειαστεί επιπλέον χρήμα, θα δοθεί.

Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι αυτό: στην 25ετή συμφωνία προβλέπεται ότι 5.000 κινέζοι «security personnel» θα εγκατασταθούν στην επικράτεια του ιράν για την προστασία των κινεζικών project, και θα είναι διαθέσιμο επιπλέον προσωπικό και υλικά μέσα για την προστασία της διαρκούς μεταφοράς πετρελαίου, αερίου και πετροχημικών παραγώγων απ’ το ιράν στην κίνα, όποτε χρειαστεί, συμπεριλαμβανομένου του περσικού κόλπου….

Τι είδους θα είναι αυτό το «security personnel» είναι εύκολο να το φανταστεί ο καθένας. Το σύνταγμα του ιράν απαγορεύει βέβαια την δημιουργία ξένων βάσεων στο έδαφός του, από οποιονδήποτε. Θα χρειαστεί μια κάπως ελαστική ερμηνεία του· αυτά είναι απλά όταν μιλάμε για τέτοιες δουλειές.

Αν και η οικονομική σχέση Τεχεράνης Πεκίνου δεν ήταν κρυφή, αυτή η 25ετής συμφωνία σημαίνει ότι ο κινέζικος καπιταλισμός αποφάσισε να «υιοθετήσει» ουσιαστικά τον ιρανικό, φροντίζοντας και για την ασφάλεια των επενδύσεών του. Ακόμα και μόνο του αυτό θα ήταν αρκετό σαν καταστροφή των σχεδιασμών του ψοφιοκουναβιστάν να γονατίσει την Τεχεράνη με οικονομικά μέσα. Αλλά δεν είναι μόνο του. Προσθέστε και την ένταξη του ιράν στην (ρωσοκεντρική) «ευρασιατική οικονομική ένωση» και θα έχετε μια πληρέστερη εικόνα.

Όλα αυτά έχουν φυσικά και «γεωπολιτικές» συνέπειες: όσο περνάει ο καιρός τόσο γρηγορότερα η ευρύτερη μέση Ανατολή «γλυστράει» όπως η άμμος απ’ τα χέρια του αμερικανικού, του αγγλικού, του γαλλικού και του ισραηλινού ιμπεριαλισμού…. Κι όλο περισσότερο ακούγεται στη δύση όχι μόνο η κουβέντα του Macron (“η ηγεμονία της δύσης φτάνει στο τέλος της”) αλλά ότι ο 21ος αιώνας θα είναι αιώνας της ασίας…

Μόνο που δεν πρόκειται για σκυταλοδρομία! Πρόκειται για ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό…

(φωτογραφία: Πλάνο απ’ το κέντρο της Τεχεράνης)

Οι “άγγελοι” στα σκουπίδια

Τρίτη 10 Σεπτέμβρη. Ήταν η 1η Οκτώβρη του 1908, πριν έναν αιώνα και βάλε, όταν το πρώτο αυτοκίνητο T Model της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας Ford βγήκε απ’ το εργοστάσιο για να πουληθεί. Ήταν ένα μοντέλο σχετικά φτηνό, προσιτό στις τσέπες της τότε αμερικανικής «μεσαίας τάξης» – κέρδισε την καρδιά της και τους τότε δρόμους. Το T Model, ο «επαναστατικός» τρόπος παραγωγής του (η αλυσίδα συναρμολόγησης σαν λογική ολοκλήρωση του ταιηλορισμού…), και ο αυτοκινητοβιομήχανος Henry Ford (με την αναδιάρθρωση στην οργάνωση της βιομηχανικής εργασίας) έμειναν σαν οι σημαίες της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, και όχι μόνο στις ηπα: της μαζικής παραγωγής, του μεγάλου εργοστάσιου, της μαζικής βιομηχανικής εργατικής τάξης…

Χτες ο γνωστός «οίκος αξιολόγησης» moody’s υποβάθμισε τα ομόλογα της αυτοκινητοβιομηχανίας Ford (τα χρέη της δηλαδή) στην κατηγορία Ba1· κοινώς σκουπίδια. Είχαμε γράψει γι’ αυτό (που φαινόταν στον ορίζοντα) πριν μήνες: η άλλοτε ναυαρχίδα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας (και, για μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα, του αμερικανικού καπιταλισμού) φλέρταρε εδώ και καιρό με τον “πάτο”. Τώρα τον έπιασε, αν και εκκρεμούν οι ανάλογες αξιολογήσεις άλλων “οίκων”. Που, πάντως, δεν αναμένεται να έχουν διαφορετική προσέγγιση.

Η Ford γλύτωσε την χρεωκοπία λίγο πριν το πιο πρόσφατο ξέσπασμα της κρίσης / αναδιάρθρωσης (2008…) με δανεισμό 23 δις δολαρίων. Τώρα χρωστάει 84 δις δολάρια, και δυσκολεύεται να ξεχρεώνει, σίγουρα για τα επόμενα 2 με 3 χρόνια. Έχει μπει εδώ και χρόνια σ’ ένα «πρόγραμμα αναδιάρθρωσης», το οποίο όμως θα αργήσει να αποδόσει· αν αποδόσει. Έχει ρευστό στη διάθεσή της (οπότε δεν χρεωκοπεί). Αλλά μια Ford στο Ba1 είναι «ένας καπιταλιστικός άγγελος στα σκουπίδια».

Πως απέτυχε αυτή η αμερικανική «πολυεθνική»; Πολλά μπορούν να ειπωθούν (και έχουν γραφτεί κατά καιρούς), αλλά το βασικό είναι ότι έχει ηττηθεί στον παγκόσμιο ενδο-καπιταλιστικό ανταγωνισμό. Και (παρότι όχι απίθανο) θα είναι δύσκολο να «σωθεί» τελικά, αφού η Αλλαγή Παραδείγματος στην κίνηση των οχημάτων δεν αφήνει πολλά κενά στην παγκόσμια αγορά. Πάντως κανένα ψόφιο κουνάβι δεν πρόκειται (και δεν μπορεί) να κάνει αύριο ή σε έξι μήνες την “Ford first”…

Ωστόσο η δανειοληπτική «πτώση» του άλλοτε διαμαντιού στο στέμμα του αμερικανικού καπιταλισμού, μεγέθους 84 δις, μπορεί να αποδειχθεί «σταγόνα στον ωκεανό». Οι «ειδικοί» φοβούνται πως αυτή θα είναι η αρχή για μια γενικευμένη «πτώση» των δανείων πολλών αμερικανικών επιχειρήσεων που δεν τα καταφέρνουν· ένα συνολικό ποσό γύρω στο 1 τρις δολάρια. Ένας «σεισμός» στην αγορά των εταιρικών junk bonds είναι εύκολο να επεκταθεί σαν πανικός αλλού.

Αν η «πτώση» της Ford συμπαρασύρει κι άλλους, το φινάλε θα είναι πράγματι grand. Ταιριαστό, απ’ την ανάποδη, με την αφετηρία…

Τα σκουπίδια στην μπρίζα

Τρίτη 10 Σεπτέμβρη. Θα υπέθετε ίσως κάποιος ότι η δανειοληπτική πτώση της Ford συμπίπτει με την άνοδο μιας άλλης αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, της Tesla· και πως κατά συνέπεια το παλιό πεθαίνει ενόσω έχει γεννηθεί το καινούργιο (διαμάντι).

Όμως τα νέα για την persona Elon Musk (ή, πιο σωστά, για την «περιπέτειά» του στην αυτοκινητοβιομηχανία) δεν είναι ευχάριστα. Η Tesla παραμένει σταθερά ζημιογόνος (την βγάζει με δάνεια και με αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου) και, κυρίως, δεν φαίνεται ικανή να πετύχει ένα επίπεδο παραγωγής που να αντιστοιχεί στη σχετική ζήτηση. Αυτό οφείλεται στο ότι ο Musk πρώτα επέδειξε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο (σε διάφορες εκδοχές) σαν πρότυπο και μετά άρχισε να μαζεύει λεφτά για να φτιάξει τα εργοστάσια για την κατασκευή του. Η τελευταία του ελπίδα είναι ένα υπό κατασκευή εργοστάσιο στην κίνα.

Όμως… Ενώ ξεκίνησε χωρίς ανταγωνιστές στο είδος, τώρα αυτοί φυτρώνουν σαν μανιτάρια, όχι μόνο στην κίνα (πάνω από 100 κατασκευαστικές ηλεκτρικών αυτοκινήτων) ή στην ιαπωνία και τη νότια κορέα, αλλά και στην ευρώπη. Με υπαρκτά εργοστάσια και έτοιμες γραμμές παραγωγής…

Διάφοροι υποστηρίζουν ότι η Tesla είναι τελειωμένη ιστορία… Θα φανεί οριστικά τους επόμενους μήνες. Πάντως οι προβλέψεις δείχνουν ότι ακόμα κι αν επιβιώσει σαν φίρμα, το «Tesla first» δεν έχει πια καμμία προοπτική.

Στο mass shooting πάντως το ψοφιοκουναβιστάν είναι αδιαφιλονίκητος παγκόσμιος πρωταθλητής!

(φωτογραφία: Ο Musk συμμετείχε πριν λίγες ημέρες σ’ ένα «debate» στη Σαγκάη, μαζί με τον Jack Ma, της Alibaba, με θέμα το μέλλον της ανθρωπότητας στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Musk, ένας αποτυχημένος αμερικάνος επιχειρηματίας αλλά τυχερός ως τώρα «πλασιέ» και συλλέκτης χρηματοδοτήσεων, ήταν εξαιρετικά απαισιόδοξος. Αντίθετα ο Ma, ένας πετυχημένος επιχειρηματίας, ή έστω πετυχημένη βιτρίνα του Πεκίνου, προσπαθούσε να τον συμμαζέψει. Οι άνθρωποι θα είναι πάντα εξυπνότεροι απ’ τις μηχανές υποστήριξε.

Εξαρτάται απ’ το τι πουλάνε – θα λέγαμε. Οι άνθρωποι ή/και οι μηχανές… Να θυμίσουμε ότι ο Musk κυρίως πουλάει τρέλα. Για παράδειγμα η πρότασή του να βομβαρδιστεί ο Άρης με πυρηνικά για να γίνει κατοικήσιμος απ’ το είδος μας…

Με τέτοια μυαλά έχει δίκιο να ανησυχεί για τη νοημοσύνη των μηχανών. Ακόμα κι ένας θερμοσίφωνας φαίνεται ώρες ώρες εξυπνότερος μπροστά του…)