Tag: αναδιάρθρωση

Παλιά – και καινούργια 1

Σάββατο 18 Γενάρη. Μπορεί, άραγε, το ψοφιοκουναβιστάν να γλυτώσει όχι την μείωση της ηγεμονίας του αλλά την κατάρρευσή της «προστατεύοντας» την παγκόσμια κυκλοφορία του δολαρίου; Για όσες / όσες δεν έχουν τις βασικές γνώσεις σχετικά με την καπιταλιστική πολιτική οικονομία, «πλανητική ηγεμονία» σημαίνει όπλα και μόνον όπλα. Αυτό είναι μόνο εν μέρει σωστό: όλα έχουν μια τιμή, και το να είναι ένα κράτος «αστακός» δεν το απαλλάσσει απ’ αυτόν τον κανόνα. Ειδικά αν πρόκειται για το αμερικανικό: το στρατοβιομηχανικό του σύμπλεγμα εδώ και δεκαετίες είναι (σαν χρηματοδότηση απ’ το δημόσιο ταμείο) ένα βαρέλι χωρίς πάτο, όπου η «ποιότητα» των όπλων είναι συνώνυμη του όσο πιο υψηλού κόστους γίνεται. Τί θα συνέβαινε, λοιπόν, ακόμα και στον αμερικανικό μιλιταρισμό, αν το δολάριο έχανε την «διεθνή αξία» του;

Από το 1971 και μετά, όταν το αμερικανικό δολάριο εγκατέλειψε την σταθερή πρόσδεσή του με το χρυσάφι (προκειμένου να «τυπωθούν» πληθωριστικά δολάρια για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος στο βιετνάμ…) έπαψε να είναι η διεθνής «άγκυρα» του μέτρου των ανταλλακτικών αξιών. Το 1971 (ως το 1971) η σταθερή ισοτιμία του δολαρίου προς τον χρυσό (35 δολάρια η ουγγιά) εξασφάλισε την ηγεμονία του αμερικανικού νομίσματος κατ’ αρχήν στον «δυτικό» καπιταλισμό, αφού όλα τα υπόλοιπα δυτικά κράτη «έδεναν» τα εθνικά τους νομίσματα με το δολάριο· πράγμα που σήμαινε πως αντί να έχουν χρυσάφι στα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών τους, σαν back up της «αξίας» των νομισμάτων τους, όφειλαν να έχουν δολάρια. Τι σήμαινε αυτό; Ότι δάνειζαν το αμερικανικό δημόσιο, και εκτός από “ρευστό” είχαν σαν back up τα αμερικανικά χρεώγραφα.

Μέσα σε δύο χρόνια το δολάριο υποτιμήθηκε σχεδόν κατά 50%: το 1973 η ισοτιμία με το χρυσάφι είχε πάει στα 64,9 δολάρια η ουγγιά. Το 1974 η υποτίμηση ήταν ακόμα πιο έντονη: 116,5 δολάρια η ουγγιά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο θα γινόταν συν τω χρόνω «χαρτοπετσέτα», και θα έπαυε να είναι «αποθεματικό νόμισμα» για τις κεντρικές τράπεζες άλλων κρατών. Μ’ άλλα λόγια οι ηπα θα κινδύνευαν ακόμα και με χρεωκοπία.

Η λύση στο αμερικανικό πρόβλημα δόθηκε …καπιταλιστικά και ιμπεριαλιστικά. Το 1974 ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Nixon έστειλε στο Ριάντ τον καινούργιο του υπ.οικ., τον William Simon, σε μια στρατηγική αποστολή. Η Ουάσιγκτον πρότεινε στους πετρελαιοπαραγωγούς σαουδάραβες ένα deal επωφελές και για τις δύο πλευρές. Οι ηπα θα αγόραζαν πετρέλαιο απ’ την σαουδική αραβία πληρώνοντας σε δολάρια και θα παρείχαν στο χουντοβασίλειο όπλα και στρατιωτική βοήθεια, και σε αντάλλαγμα οι σεΐχηδες θα αγόραζαν (με τα δολάρια που θα έβγαζαν απ’ το πετρέλαιο) τα αμερικανικά ομόλογα, δανείζοντας τις ηπα.

Τα «πετροδόλαρα» σαν έννοια και σαν πραγματικότητα γεννήθηκαν εκείνη την χρονιά. Το 1974. Δεν επρόκειτο, όμως, μια περιορισμένης σημασίας διακρατική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Ριάντ. Με δεδομένο ότι το σαουδαραβικό βασίλειο κυριαρχούσε τότε (σαν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου) στον ο.πε.κ. (: οργανισμός πετρελαιοπαραγωγών κρατών), και με δεδομένο ότι ο ο.πε.κ. ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80 παρήγαγε (και πουλούσε) το 50% του πετρελαίου παγκόσμια, η τιμολόγηση και οι αγοραπωλησίες του στρατηγικού εμπορεύματος «πετρέλαιο» σε δολάρια καθιερώθηκαν πολύ γρήγορα παγκόσμια. Τι σήμαινε αυτό; Επειδή όλα τα κράτη αγόραζαν πετρέλαιο, έπρεπε να έχουν μεγάλα αποθέματα σε δολάρια. Αυτό που είχε χάσει σαν «σταθερή αξία» το δολάριο το 1971 όταν εγκατέλειψε τον «κανόνα του χρυσού» (που είχε καθιερωθεί στο Bretton Woods το 1944), δηλαδή την δυνατότητα να είναι «νόμισμα παγκόσμιας χρήσης» (και, ως εκ τούτου, να κάνει τα αμερικανικά ομόλογα «στάνταρ επένδυση») το ξανακέρδισε τρία χρόνια μετά, όταν εξασφάλισε ότι ένα στρατηγικό εμπόρευμα που οι πάντες ήθελαν (το πετρέλαιο) τιμολογούνταν σε δολάρια.

Αντί για την σταθερή διασύνδεση μ’ ένα «μέσο αποθησαυρισμού» με ελάχιστη βιομηχανική αξία (τον χρυσό), ρευστή αλλά οργανική διασύνδεση με τον παγκόσμιο ενεργειακό / καπιταλιστικό κύκλο (μέσω πετρελαίου): μ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο εξασφάλισε σχεδόν άλλα 30 χρόνια παγκόσμιας ηγεμονίας στις ηπα. Με ποιον τρόπο; Εφόσον το να δανείζει κανείς τις ηπα θεωρούνταν «σημαντική και κερδοφόρα επένδυση» η Ουάσιγκτον μπορούσε να δανείζεται απ’ όλο τον πλανήτη κατά βούληση· χρηματοδοτώντας το στρατο-βιομηχανικό της σύμπλεγμα. Και, άρα, την στρατιωτική της υπερεπέκταση…

Να που τα κανόνια και οι βόμβες έχουν πίσω τους την καπιταλιστική πολιτική οικονομία!

Παλιά – και καινούργια 2

Σάββατο 18 Γενάρη. Πριν λίγες ημέρες, στις 9 του Γενάρη, όταν το ψόφιο κουνάβι καμάρωνε μετά τις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις στο ιράκ ότι «σιγά, δεν έγινε τίποτα…», είπε κάτι που είναι μεν γνωστό, δεν σημειώθηκε όμως ούτε αξιολογήθηκε η «θέση» του μέσα σε ένα λίγο – πολύ πολεμικό ανακοινωθέν. Το ψόφιο κουνάβι θύμισε ότι «τώρα δεν έχουμε ανάγκη το πετρέλαιο της μέσης Ανατολής, αφού έχουμε γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο». Πράγματι: το 2019 οι ηπα «έβγαζαν» 15 μύρια βαρέλια την ημέρα, η σαουδική αραβία (δεύτερη) 12 μύρια, η ρωσία σχεδόν 11 μύρια, και ακολουθούσαν το ιράκ (με 4,5 μύρια) και το ιράν (με σχεδόν 4 μύρια). Ανάλογη ήταν η κατάσταση στην παραγωγή φυσικού αερίου: πρώτες οι ηπα, δεύτερη η ρωσία, τρίτο το ιράν, τέταρτο το κατάρ και πέμπτος ο καναδάς. (Βέβαια η αμερικανική παραγωγή είναι στο μεγαλύτερο μέρος της περιβαλλοντικά καταστροφική: fracking…)

Στην πράξη οι ηπα δεν είναι εντελώς αυτάρκεις σε υδρογονάνθρακες. Είναι αναγκασμένες να εισάγουν ορισμένες ποσότητες πετρελαίου, λόγω ποιοτικής κατωτερότητας κάποιων δικών της κοιτασμάτων (που απαιτούν πολύ ακριβότερα διυλιστήρια). Σε γενικές γραμμές ωστόσο, προς το παρόν, ο κομπασμός του ψόφιου κουναβιού έχει υλική βάση. Τι σημαίνει όμως πρακτικά; Όχι ένα αλλά τουλάχιστον δύο σοβαρά πράγματα.

Πρώτον, όντας σχεδόν αυτάρκεις σε υδρογονάνθρακες οι ηπα μπορούν να αντιμετωπίζουν την μέση Ανατολή και όχι μόνο (είτε συνολικά είτε ανά περιοχή και κράτος) σαν κάτι διαφορετικό απ’ ότι πριν 20 ή 30 χρόνια: σαν προμηθευτές των εχθρών τους (της κίνας ή/και της ε.ε.). Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι μπορούν να καταστρέφουν αυτά τα κράτη, και πάλι κατά βούληση, εφόσον έτσι πρόβλημα (ενεργειακό) θα έχουν οι αντίπαλοί τους και όχι οι ίδιες. Αυτό ισχύει για το ιράκ και το ιράν, θεωρητικά ισχύει και για την σαουδική αραβία, τα εμιράτα και το κατάρ (ως προς το φυσικό αέριο), όπως ισχύει για την λιβύη, την βενεζουέλα, και τα αφρικανικά κοιτάσματα. Η εναλλακτική (ή και το συμπλήρωμα) της καταστροφής υδρογονανθράκων που προορίζονται για τους αντιπάλους είναι ο έλεγχός τους απ’ τον αμερικανικό στρατό… Η πειρατεία δηλαδή.

Δεύτερον, η Ουάσιγκτον μπορεί να ελπίζει ότι θα συντηρήσει το μοντέλο του «πετροδόλαρου» (της διεθνούς τιμολόγησης των υδρογονανθράκων με δολάρια) κυρίως αν επιβάλλει τις πωλήσεις της δικής της παραγωγής· ή της παραγωγής πολύ στενών (και αυστηρά ελεγχόμενων) συμμάχων. Αυτό συμβαίνει ήδη, σαν πόλεμος, με τις τιμωρίες και τις «κυρώσεις» που επιβάλλει η Ουάσιγκτον στα ευρωπαϊκά κράτη για την αγορά ρωσικού φυσικού αερίου (το οποίο θα τιμολογείται σε ευρώ / ρούβλια)· αλλά και με την αμερικανική προτίμηση σε ανατολικομεσογειακά κοιτάσματα, αν αυτά είναι ισραηλινά, ελληνικά ή/και νοτιοκυπριακά (αν και όποτε βρεθούν).

Με δυο λόγια: γίνεται ήδη πόλεμος, που δεν είναι ο τυπικός εμπορικός (“πάρε από μένα, είμαι καλύτερος”) αλλά αφορά τους παγκόσμιους συσχετισμούς δύναμης γύρω απ’ την αμερικανική ιμπεριαλιστική παρακμή.

Παλιά – και καινούργια 3

Σάββατο 18 Γενάρη. Το γεγονός ότι το ψόφιο κουνάβι ανακάτεψε την «υδρογονανθρακική ανεξαρτησία» των ηπα με τον πόλεμο στη μέση Ανατολή μοιάζει με θριαμβολογία του αμερικανικού καπιταλισμού / ιμπεριαλισμού. Σα να είπε «σαν έχουμε όλους!». Δεν είναι όμως έτσι.

Το δημόσιο έλλειμμα του ψοφιοκουναβιστάν το 2019 ξεπέρασε το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια· και το αμερικανικό δημόσιο χρέος αυξάνεται διαρκώς (ας μην μιλήσουμε για το ιδιωτικό). Το αμερικανικό κράτος έχει όλο και μεγαλύτερη ανάγκη να δανείζεται από «ξένους»· για να είναι «βιώσιμο» το χρέος του πρέπει τα επιτόκια να είναι χαμηλά· για να είναι χαμηλά πρέπει να είναι πάντα πολλοί οι διατεθειμένοι να δανείσουν την Ουάσιγκτον· για να συμβαίνει αυτό θα πρέπει ένα τουλάχιστον στρατηγικό εμπόρευμα παγκόσμιας ζήτησης να «μονο-τιμολογείται» σε δολάρια. Τέτοιο εμπόρευμα αυτή τη στιγμή είναι το πετρέλαιο / φυσικό αέριο· ωστόσο σταδιακά και σταθερά χάνει κι αυτό την στρατηγική (ενεργειακή) κεντρικότητά του.

Η αντίστροφη κίνηση έχει αρχίσει, κι αυτό εκνευρίζει αφόρητα τα αφεντικά του αμερικανικού imperium. Κάποιοι συνδέουν την αμερικανική εισβολή στο ιράκ (το 2003) με την απόφαση του Hussein τρία χρόνια νωρίτερα (το 2000) να αλλάξει την τιμολόγηση των ιρακινών πετρελαίων από δολάρια σε ευρώ… Συνδέουν επίσης την καταστροφή της λιβύης με την απόφαση (λίγο νωρίτερα) του Καντάφι να δημιουργηθεί ένα κοινό αφρικανικό νόμισμα, με back up τον λιβυκό χρυσό, ώστε να τιμολογείται σ’ αυτό το νόμισμα το αφρικανικό πετρέλαιο…

Είτε αυτές οι συσχετίσεις είναι ακριβείς είτε όχι (μάλλον είναι…) η «αποδολαριοποίηση» και του διεθνούς εμπορίου υδρογονανθράκων έχει ξεκινήσει, με πρωταγωνιστές «μεγάλες δυνάμεις» του παγκόσμιου καπιταλισμού. Την Μόσχα, το Πεκίνο – και την ευρωζώνη. Η Τεχεράνη, το Καράκας, η Ντόχα, και κάποια αφρικανικά και ασιατικά κράτη είναι οι αμέσως επόμενοι «κρίκοι» σ’ αυτήν την αλυσίδα της νομισματικής (και όχι μόνο…) προσβολής της αμερικανικής (οικονομικής) ηγεμονίας. Όσο περισσότερο αυτά τα κράτη συγκροτούνται σε μπλοκ τόσο δυσκολότερο είναι για την Ουάσιγκτον να προκαλέσει εδώ ή εκεί την «δημιουργική καταστροφή» που την βολεύει: πρέπει να αναμετρηθεί «εφ όλης της ύλης» με τους «αναθεωρητές»…

Εάν η παγκόσμια ζήτηση υδρογονανθράκων (ειδικά απ’ τους πρώτης κατηγορίας καπιταλισμούς) μειώνεται ή/και διαφοροποιείται (είτε λόγω αύξησης της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, είτε λόγω «πράσινης ενέργειας», είτε λόγω τεχνολογικών εξελίξεων όπως η πυρηνική «ψυχρή» σύντηξη)· εάν η αποδολαριοποίηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προχωράει μέσα από διακρατικές συμφωνίες πληρωμών σε άλλα νομίσματα· και εάν η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να βρει άλλο «στρατηγικό εμπόρευμα» στου οποίου την τιμολόγηση να επιβάλλει (και πώς άραγε;) την αποκλειστικότητα του δολαρίου, τότε – εν έτει 2020 – ο πρόσφατος θριαμβολογικός τόνος του ψόφιου κουναβιού είναι, απλά, γελοίος.

Κι αυτό επειδή ήδη ο διεθνής κύκλος κυκλοφορίας του δολαρίου μικραίνει· ήδη λιγοστεύουν οι δανειστές του αμερικανικού κράτους ενόσω οι ανάγκες του σε δανεικά αυξάνονται διαρκώς· ήδη η αμερικανική κεντρική τράπεζα δανείζει κοντοπρόθεσμα το κράτος ελλείψει άλλων πιστωτών· ήδη εξελίσσεται ένας πληθωρισμός «δολαριακών τιμών» μέσα από διάφορες φούσκες, αρχίζοντας απ’ το αμερικανικό χρηματιστήριο.

Παλιά – και καινούργια 4

Σάββατο 18 Γενάρη. Η ίδια ουγγιά χρυσαφιού που το 1971 (και το 1970, και το 1965, και το 1960, και το 1955…) έκανε 35 αμερικανικά δολάρια σήμερα κάνει πάνω από 1.550. Λαμβάνοντας το χρυσάφι σαν συγκριτικό σταθερό «μέτρο», τα σημερινά 1.550 δολάρια «ισοδυναμούν» με 35 του 1971: πρόκειται για τον ορισμό του άγριου νομισματικού πληθωρισμού: σχεδόν 4.500% μέσα σε χοντρικά 50 χρόνια!

Ωστόσο αυτός ο πληθωρισμός δεν φαινόταν ως σχετικά πρόσφατα να δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα στις διεθνείς συναλλαγές, στο βαθμό που το δολάριο (και το αμερικανικό κράτος / κεφάλαιο) έμοιαζαν ακλόνητα «the best».

Όχι πια! Απ’ τον τελευταίο οξύ σπασμό της διαρκούς κρίσης / αναδιάρθρωσης (το 2008) και με αυξανόμενη ταχύτητα έκτοτε είναι σαφές στους πάντες ότι οι ηπα χάνουν την παγκόσμια ηγεμονία τους, και ότι προσπαθούν να συγκρατήσουν την παρακμή τους με όλο και πιο βίαια μέσα. Οι επανεξοπλισμοί σε διάφορα επίπεδα (από όλο και περισσότερα κράτη) και οι τεχνολογικές καινοτομίες στα όπλα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη· κάτω απ’ τις διακηρύξεις περί «ειρήνης», όπως άλλωστε συνέβαινε πάντα…

Όπως θα δείξουμε σε μερικούς μήνες (στο επόμενο τετράδιο για εργατική χρήση) η Χ παγκόσμια ηγεμονία τελειώνει όχι την ιστορική στιγμή που αντικαθίσταται από μια Ψ επόμενη… Έχει τελειώσει αρκετά νωρίτερα: την ιστορική στιγμή που ο «προστάτης» παύει να είναι «γενναιόδωρος» (αφού αυτό εξυπηρετούσε και τα δικά του συμφέροντα) επειδή έχει αρχίσει να «ζορίζεται» οικονομικά στα σοβαρά· και γίνεται κοινός, δύστροπος και επιθετικός νταβατζής, απαιτώντας απ’ τους «πελάτες» του να τον πληρώνουν για την όποια «προστασία» τους παρέχει…

Αυτό χαρακτηρίζει τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό όλο και πιο καθαρά, συστηματικά και απροκάλυπτα…

Δεν το έχετε προσέξει;

Project europe 1

Τρίτη 26 Νοέμβρη. Έχει το ενδιαφέρον της η «αποκάλυψη» των καθεστωτικών new york times (προχτές) μιας πρόσφατης στιχομυθίας μεταξύ Merkel και Macron.

… Καταλαβαίνω την επιθυμία σου για αποδιαρθρωτική πολιτική φέρεται να είπε η γερμανίδα πρωθ. Αλλά έχω κουραστεί να μαζεύω τα κομμάτια. Ξανά και ξανά πρέπει να κολλάω τα φλυτζάνια που σπας έτσι ώστε μετά να μπορούμε να κάτσουμε και να πιούμε μια κούπα τσάι μαζί…

Σαφές ή όχι αυτές οι κουβέντες δεν δείχνουν μια «νοικοκυρά» που πρέπει να κουμαντάρει τις ζημιές απ’ τα νεύρα του «κυρίου». Δείχνουν το ξεπέρασμα εκείνου που μέχρι πριν λίγα χρόνια διαφημιζόταν σαν «το μοτέρ» του project europe: του γαλλογερμανικού άξονα. Δεν είναι δύσκολο να ξέρει κάποιος ότι όχι μόνο ο Macron αλλά διαχρονικά η γαλλική «εθνική γραμμή» ήταν να κάνει ζημιές σε οτιδήποτε «ευρωπαϊκό» που θα υπονοούσε την υπεροχή του Βερολίνου. Τέτοια παραμένει. Και, ύστερα, πότε πότε, πουλάει «ευρωπαϊσμό» αποκλειστικά με γαλλικούς όρους – όπως κάνει τελευταία ο κατά την γνώμη του βασιλεύς της γαλλίας και πάσης ευρώπης Macron…

Το ότι το project europe δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, το ότι έμεινε «νήπιο» από πολιτική άποψη (όπου το «πολιτική» σημαίνει την ενιαία θέση του στον διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό) δεν οφείλεται ούτε στη Μόσχα, ούτε στο Πεκίνο! Οφείλεται στο Παρίσι (που πάντα φοβόταν και φοβάται το Βερολίνο) και στο Λονδίνο (που πάντα ήθελε μόνο μια «ενιαία αγορά» και τίποτα παραπάνω). Αν, τώρα, ο κινεζικός καπιταλιστικός δυναμισμός γίνεται global αυτό οφείλεται τελικά στο ότι η Ιστορία απεχθάνεται τα κενά…

Θέσεις μάχης

Τρίτη 26 Νοέμβρη. Οι παγκόσμιες αλλαγές, ακόμα και οι ανατροπές που βρίσκονται σε εξέλιξη, είναι σεισμικές. Και θα επηρεάσουν, επηρεάζουν ήδη, και το τελευταίο καλύβι σ’ αυτόν τον πλανήτη…

Μέσα στα ζόρια της Ιστορίας υπάρχει, ευτυχώς, και κάτι χρήσιμο: όλοι / όλες που κολυμπούν στους βάλτους της μικροαστικής σαπίλας (εκατομμύρια…) είναι αδύνατο πια να καταλάβουν· κι ακόμα πιο αδύνατο να σηκώσουν μπόι. Αλλά η αυτόνομη εργάτρια αναρωτιέται: ποιός θα ήθελε συμμαχητές σ’ αυτόν τον πόλεμο, τον ζόρικο, πολυεπίπεδο και αβέβαιο εργατικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει, ποιος θα ήθελε λοιπόν συμμαχητές τους ομφαλοσκόπους; Ευτυχώς λοιπόν: τα παραμύθια, τα παχιά λόγια και τα παπατζιλίκια τελειώνουν. Και οι κατεργαραίοι πάνε στους πάγκους τους.

Σημειώστε το κάπου, θα χρειαστεί: αυτό το νόστιμο και νεοφιλελεύθερο ότι «πραγματικότητα είναι ό,τι εγώ και η παρέα μου θεωρεί τέτοια» είναι ένας εξαιρετικός επιτάφιος! Χωρίς θρήνο – με χάχανα…

Με χάχανα – αλλά επιτάφιος!

Είκοσι χρόνια μετά…

Παρασκευή 22 Νοέμβρη. Ήταν ο τέλειος αποπροσανατολισμός! Τόσο τέλειος που κανένας δεν πρόκειται να αναλάβει ποτέ την ευθύνη γι’ αυτόν! Τόσο τέλειος που κανείς δεν θα ζητήσει ποτέ την ευθύνη από κανέναν! (Και τι περίμενες ρε μαλάκα; – θα έλεγε μια φωνή… Post modern και σαπίλα!)

Αντί να είναι στο στόχαστρο οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής (και κλοπής…) του πλούτου (δηλαδή αυτό που λέγεται «σχέσεις εργασίας» και όλα τα σχετικά που δεν είναι λίγα…) σημαδεύτηκαν οι σχέσεις διανομής (των εμπορευμάτων). Και μάλιστα στην πιο «κορυφαία» (δηλαδή: διακρατική…) θέσμισή τους: ο παγκόσμιος οργανισμός εμπορίου (world trade organization – wto)… Το διεθνές εμπόριο μπήκε στο στόχαστρο…

Η μάχη του Seattle (κυρίως: η καταστολή της), στις 30 Νοέμβρη του 1999, είχε στόχο μια σύνοδο του wto. Εγκαινιάζοντας το «φαινόμενο της αντιπαγκοσμιοποίησης» (αρνηθήκαμε τότε τον χαρακτηρισμό «κίνημα», και τον αρνούμαστε πάντα! – είχαμε δίκιο, αλλά μάταια…) ο wto δεν έλειψε σαν βασικός στόχος σε καμμία απ’ τις διαδηλώσεις των επόμενων χρόνων (με αφορμή συνόδους ή παρόμοιες συναντήσεις πολιτικών βιτρινών) σε κανένα μέρος του κόσμου…

Ποιός θα το περίμενε, λοιπόν, ότι τα «καλύτερα» όνειρα όλων αυτών των εκατομυρίων διαδηλωτών γίνονται πραγματικότητα!!! Ποιός θα το περίμενε ότι αυτήν την τεράστια επιτυχία του τέλους του wto δεν θα την πανηγυρίσει κανένας απ’ αυτά τα εκατομύρια! Κι όμως, είναι αλήθεια: ο wto μετράει όχι μήνες αλλά εβδομάδες….

Σε λιγότερο από 3 βδομάδες, στις 10 Δεκέμβρη, ένα απ’ τα βασικότερα όργανα του wto θα πάψει να λειτουργεί. Στα αγγλικά λέγεται «appellate body» – στα ελληνικά, με κάπως ελεύθερη μετάφραση, θα το πούμε συμβούλιο προσφυγών. Το συμβούλιο προσφυγών είναι ένα επταμελές σώμα δικαστών εμπορικού δικαίου, που διορίζονται συναινετικά για 4ετή θητεία απ’ το σύνολο των μελών του wto (164 κράτη). Αυτό το επταμελές συμβούλιο προσφυγών είναι που εξετάζει τις υποθέσεις των κρατών που έχουν εμπορικές κόντρες και προσφεύγουν για μια «λύση» στον wto. Οι αποφάσεις του είναι εφαρμόσιμες μόνο αν τις δεχτούν όλοι οι αντίδικοι. Αν όχι, γίνεται επαναξέταση της υπόθεσης από τρεις εκ των εφτά μελών.

Από τον Σεπτέμβρη του 2017 δεν έχει γίνει καμμία αντικατάσταση μέλους απ’ τα εφτά του συμβουλίου προσφυγών, παρότι έληξε η θητεία τριών και ένας τέταρτος παραιτήθηκε. Η αδυναμία οφείλεται στην έλλειψη συμφωνίας μεταξύ των κρατών μελών του wto… Αυτή τη στιγμή, λοιπόν, το συμβoύλιο προσφυγών έχει μόνο 3 μέλη, ο ελάχιστος αριθμός για να θεωρείται αξιόπιστη η λειτουργία του. Όμως στις 10 Δεκέμβρη λήγει η θητεία άλλων δύο, που επίσης δεν προβλέπεται να αντικατασταθούν. Έτσι, «αθόρυβα» τελειώνει το συμβούλιο προσφυγών, και μαζί του η διαδικασία επίλυσης εμπορικών διαφορών του wto. Δεν μένει και τίποτα σπουδαίο απ’ αυτόν τον οργανισμό που μισήθηκε τόσο πολύ…

Τώρα…

Παρασκευή 22 Νοέμβρη. Ένας βασικός λόγος για την διάλυση του συμβουλίου προσφυγών και, κατά συνέπεια, του μηχανισμού επίλυσης εμπορικών διαφορών του wto, και (πάλι κατά συνέπεια) του wto συνολικά, είναι η απόφαση του ψοφιοκουναβιστάν να τελειώνει με τους πολυμερείς οργανισμούς. Το ψόφιο κουνάβι (και κάποιοι συμμαχοί του στον wto) βάζει απ’ το ’17 βέτο στη στελέχωση του συμβουλίου προσφυγών, απαιτώντας «μεταρρυθμίσεις» στον οργανισμό. Τον οποίο κατηγορεί ότι δεν προστατεύει σωστά τα αμερικανικά συμφέροντα. Η ε.ε., η κίνα και η ρωσία διαφωνούν φυσικά (ο καθένας απ’ την δική του αφετηρία), οπότε οι καρέκλες μένουν άδειες. Και τα λοιπά και τα λοιπά.

Ωστόσο το ζήτημα δεν είναι οι «μεταρρυθμίσεις». Η Ουάσιγκτον έχει αποφασίσει – και το έδειξε ήδη απ’ το 2003 όταν ήθελε να εισβάλει στο ιράκ – ότι οι «πολυμερείς οργανισμοί», κάτι οηε, κάτι ποε, κάτι συμφωνία για το κλίμα, κάτι πολυμερείς περιφερειακές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, δεν βολεύουν τον αμερικανικό καπιταλισμό. Το πολύ πολύ αυτό που επιδιώκει η Ουάσιγκτον είναι «συμμαχίες προθύμων», ανά περίπτωση. Η θρυλική «παγκοσμιοποίηση» που είχε τόσους εχθρούς (ανάθεμα κι αν κατάλαβαν ποτέ ότι ήταν απλά ένα στάδιο της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης…) βόλευε την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο για όσο είχαν το πάνω χέρι , στις τεχνολογικές εφαρμογές, στον χρηματοπιστωτισμό και στο εμπόριο. Απ’ την στιγμή που τα έχασαν (κυρίως λόγω της κίνας, της ε.ε., και της εξελισσόμενης αποδολαριοποίησης) «παγκοσμιοποίηση γιοκ!»

Οι κυρώσεις κατά του Πεκίνου (και της ε.ε.) και ο «εμπορικός πόλεμος» που έχει κηρύξει το ψοφιοκουναβιστάν εξελίσσονται εκτός wto – δεν το έχετε καταλάβει; Η γραμμή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι «πυροβολάμε πρώτοι (όσο έχουμε ακόμα σφαίρες) – και δεν μπορεί, κάποιους θα τους φάμε…» Αυτά τα δικαστικά και δήθεν αμερόληπτα συμβούλια προσφυγών είναι περιττό βάρος· όσο περιττοί θα ήταν οι δικαστές στην μονομαχία στο Ελ Πάσο ή στον καλό, τον κακό και τον άσχημο.

Ο wto (έχει το ενδιαφέρον του, οι ιστορικοί του μέλλοντος ασφαλώς θα ασχοληθούν) δεν είναι τέκτο του «ψυχρού πολέμου». Δεν έχει την γενεαλογία του οηε. Ο wto διαδέχτηκε την gatt, ιδρύθηκε το 1995, και είναι καθαρόαιμο τέκνο της αμερικανο-αγγλικής βεβαιότητας ότι «τώρα, σαν νικητές, ελέγχουμε τον κόσμο». Οπότε δεν χρειάζονται εξάσφαιρα· απ’ τα 10 που θα αποφασίζουν οι δικαστές και οι τεχνοκράτες τα 7 θα είναι «αντικειμενικά» υπέρ μας.

Δεν βγήκε… Δεν θα έβγαινε – το λέγαμε από τότε (μάταια…). Το πολυμερές «να το κουβεντιάσουμε ρε παιδί μου» ήταν εκ των πραγμάτων παραμύθι – ο καπιταλισμός ζει, αναπνέει και εξελίσσεται μέσα απ’ τον ανταγωνισμό, τον σκληρό ανταγωνισμό, τον θανατηφόρο ανταγωνισμό. Ή, από ιστορική άποψη, η «παγκοσμιοποίηση» (θα) ήταν ένα σύντομο μεταβατικό στάδιο.

Τώρα που έχει τελειώσει κανείς δεν πανηγυρίζει. Μήπως διατίθεται κανείς για αυτοκριτική;

Φόλες

Παρασκευή 22 Νοέμβρη. Η βασική φόλα, απ’ την αρχήν, ήταν η ηλίθια ιδέα ότι αν το κράτος του κονγκό (π.χ.) ή το αμερικανικό κράτος δεν συμμετέχει σε «πολυμερείς οργανισμούς και συμφωνίες», τότε οι αγρότες (του κονγκό) ή οι βιομηχανικοί εργάτες (των ηπα) θα περνάνε καλύτερα. Η ιδέα του «φαινομένου της αντιπαγκοσμιοποίησης» ήταν τόσο άσχετη με την πραγματικότητα ώστε ήταν εξ’ αρχής αντιδραστική: αν, αντί για διεθνείς συμφωνίες και δεσμεύσεις κάνουν κουμάντο τα εθνικά κράτη στο διεθνές εμπόριο (φενάκη!!!), με δασμούς και υποτιμήσεις των εθνικών νομισμάτων τους, τότε οι εργατικές τάξεις και οι πληβείοι θα έχουν όφελος (φενάκη υψωμένη εις την Ν!!!). Μα τα περιβόητα «εθνικά κράτη» ήταν τα κύτταρα της «παγκοσμιοποίησης», και ιστορικά προηγήθηκαν… Λοιπόν; Οι αγρότες του κονγκό και οι αμερικάνοι εργάτες πως όριζαν την «τύχη» τους (την τιμή της εργατικής τους δύναμης) πριν;
Πέρασε ο καιρός και η φόλα άνθισε και έκανε σπόρους: ψόφιο κουνάβι, Trump. Η φάτσα του είναι συμβολική – όχι όμως το «πρόγραμμα» με τα ρεβόλβερ. Όπως συμβολική ήταν η συμμετοχή του ακροδεξιού («παλαιοσυντηρητικού») Patrick Buchanan (σύμβουλος του Nixon και του Reagan…) και των όχι αμελητέων κοκκινόσβερκων οπαδών του στη «μάχη του Seattle», το 1999 – όχι όμως και η εθνικιστική προοπτική των αντιδράσεων στη σφαίρα της διανομής / κυκλοφορίας των εμπορευμάτων.

Οι ηλίθιοι θα πουν ότι η κριτική μας είναι «εργατίστικη». Λάθος! Είναι, απλά, ρεαλιστική. Αν οι υποτελείς γκρινιάζουν ότι «νοιώθουν φτωχοί» από εμπορεύματα μπορείς σαν συλλογικό αφεντικό να κάνεις τρία πράγματα: πρώτον «εκπτώσεις» στην κατανάλωση (πάρτε «μαύρες Παρασκευές μαλάκες!»…)· δεύτερον κατανάλωση με δανεικά· τρίτον δωρεάν κατανάλωση συμβόλων… Αν, όμως, θεωρούν ότι τους κλέβεις όταν δουλεύουν; Χμμμμ… Εκεί τα πράγματα ζορίζουν.

Το «φαινόμενο της αντιπαγκοσμιοποίησης» καθοδηγήθηκε έτσι ώστε να προετοιμάζει τις εθνικιστικές κρατικές πολιτικές όταν – θέμα χρόνου… – οι πολυμέρειες θα τέλειωναν. Οι πολύχρωμοι διαδηλωτές ήταν (και συγγνώμη…) οι χρήσιμοι ηλίθιοι που τράβηξαν το κάρο της καπιταλιστικής εξέλιξης. Απ’ την αρχή ξέραμε ότι το γαλλικό κράτος χρηματοδοτούσε το «φαινόμενο της αντιπαγκοσμιοποίησης». Και δεν ήταν καθόλου δύσκολο να σκεφτούμε ότι το ίδιο έκαναν διάφορα αφεντικά στις ηπα και όχι μόνο – τί στο διάβολο;

Κάπως έτσι τελειώνει ο wto…. Αλλά η κηδεία του θα γίνει «σε κλειστό κύκλο»… Οι «εξτρεμιστές της αντιπαγκοσμιοποίησης», αν το πάρουν χαμπάρι, ας στείλουν κανά στεφάνι…

(φωτογραφίες: Με το μεταφυσικό σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός» – χωρίς αίμα, χωρίς πόνο, χωρίς δάκρυα, κυριλέ, «φασούλα» ρε παιδί μου! – πολλοί μικρο- και μεσο-αστοί παραμυθιάστηκαν. Και κάποιοι έβγαλαν το κάτι τις τους· όχι το ψωμί αλλά το παντεσπάνι τους.

Αλλά έτσι είναι, και έτσι ήταν πάντα το παπαδαριό, άσχετα από μορφή και συνθήματα. Έτσι θα συνεχίσει να είναι. Πάντα υπάρχει ένας «άλλος κόσμος» – στον άλλο κόσμο…

Όσοι λιγουρεύονται παραμύθια, παραμύθια θα φάνε. Κι όσοι φοβούνται να ματώσουν και να ξαναματώσουν κυριολεκτικά, με φόλες θα χορταίνουν.

Στον αιώνα των αιώνων αμίν…)

Λίβανος

Σάββατο 26 – Κυριακή 27 Οκτώβρη. Οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση των πάντων. Το σύνθημά τους «όταν λέμε όλοι εννοούμε όλοι» είναι σαφές: οι συνεχιζόμενες διαδηλώσεις στο λίβανο είναι το σημείο έκρηξης μιας κρίσης με πραγματικές αιτίες.

Ο Nasrallah της Χεζμπ’ αλλάχ μπορεί να βλέπει το ζήτημα πιο «γεωπολιτικά», αλλά αποτελεί, κι αυτός και το κόμμα του, μέρος του προσωπικού της εξουσίας στο Βηρυττό. Η προσπάθειά του χτες να φοβίσει τους διαδηλωτές ώστε να αποδεχτούν ένα μάλλον μικρό «πακέτο μέτρων» της λιβανέζικης κυβέρνησης, με τις καταγγελίες ότι «ξένοι πράκτορες» έχουν διεισδύσει στις διαδηλώσεις για να προκαλέσουν εμφύλιο, δεν έπεισε. Και δεν έπεισε επειδή υπάρχουν δομικά προβλήματα στο λιβανέζικο καθεστώς.

Είναι γεγονός ότι οι διαδηλωτές δεν ξέρουν που το πάνε. Μοιάζουν σαν μια ακόμα έκφραση του πασίγνωστου «κάνε κάτι τώρα ακόμα κι αν δεν ξέρεις τι» του πασίγνωστου Zizek. Μεταξύ του να έχεις δίκιο και του να ξέρεις πως να το βρεις χρειάζεται απαραίτητα εκείνο που ονομάζεται οργάνωση. Όμως σύμφωνα με όσα μπορεί να καταλάβει η ασταμάτητη μηχανή μετά από 9 μέρες μαζικών διαδηλώσεων, αυτό το πράγμα, η «οργάνωση», δεν υπάρχει. Δεν είναι λιβανέζικη ιδιαιτερότητα: το είδος «αγανακτισμένοι» μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε, απ’ το Χονγκ Κονγκ ως την χιλή, κάθε φορά με διαφορετικά ταξικά χαρακτηριστικά αλλά παντού σαν «αυθορμητισμός». Δικαιολογημένος – και τυφλός. Τελικά χειραγωγήσιμος.

Σαν υπαρκτή οργάνωση / κόμμα η Χεζμπ’ αλλάχ (το μεγαλύτερο στο λίβανο…) – τα οργανωμένα μέλη της δηλαδή – έχει στραφεί εναντίον αυτών των διαδηλώσεων. Ο Nasrallah έχει ζητήσει αυτοσυγκράτηση. Εκτός απ’ το ενδεχόμενο ενός εμφύλιου (που προς το παρόν δεν φαίνεται ορατό) υπάρχει και ένα άλλο, πιο άμεσο: η αποσάρθρωση ενός συστήματος εξουσίας που δεν μπορεί να διαχειριστεί το μερδικό του στην (παγκόσμια) κρίση / αναδιάρθρωση.

Τι συμβαίνει λοιπόν στο λίβανο; Ένας συνδυασμός παραγόντων, μεταξύ των οποίων και οι αμερικανικές κυρώσεις σε μια τράπεζα, έχουν οδηγήσει σε μια τραπεζική κρίση και στον κατήφορο την λιβανέζικη λίρα· με αποτέλεσμα την απότομη αύξηση των τιμών σε όλα τα εισαγόμενα, μεταξύ των οποίων και βασικά για την καθημερινή ζωή. Αφορμή για την εξέγερση ήταν η αύξηση των φόρων στη βενζίνη, στα τσιγάρα και στην εφαρμογή whatsapp – σαν προσπάθεια του κράτους να αυξήσει τα έσοδά του ώστε να συγκρατήσει στη συνέχεια το νόμισμα. Αιτία είναι τα δομικά χαρακτηριστικά του λιβανέζικου καπιταλισμού. Με μια κάστα βαθύπλουτων εμπόρων, επιχειρηματιών και μαφιόζων που ζουν μεταξύ Βηρυτού και Λονδίνου και ξεπλένουν τα κέρδη τους στη νότια κύπρο και στα νησιά κεϋμάν, ο λιβανέζικος καπιταλισμός έχει όλα τα χαρακτηριστικά του πολιτικού και γεωπολιτικού προσοδισμού. Που στις δύσκολες περιόδους πολώνει υποχρεωτικά την ταξική διαστρωμάτωση.

Με τέτοια δεδομένα ένα ριζικό μεταρρυθμιστικό (ρεφορμιστικό) πρόγραμμα θα ήταν ισοδύναμο με επανάσταση· εξού και η αδιαπραγμάτευτη σημασία της οργάνωσης. Οτιδήποτε λιγότερο είναι δικαιολογημένη μεν, γκρίνια δε. Οι διαδηλωτές και οι διαδηλώτριες βρίσκονται σ’ αυτήν την δεύτερη κατάσταση: “κάτω όλα”…

Αν αυτά συμβαίνουν στη χιλή δεν υπάρχουν γεωπολιτικές επιπλοκές. Αλλά στη μέση Ανατολή υπάρχουν – τόσο το χειρότερο για όλους. Αν το να μπορείς να αντιμετωπίσεις τον ισραηλινό στρατό είναι σημαντικό, άλλο τόσο σημαντικό είναι να μπορείς να αντιμετωπίσεις όχι βέβαια τους διαδηλωτές αλλά την χρεωκοπία ενός συστήματος διεύθυνσης.

Στο κάτω κάτω της γραφής, επειδή το καθεστώς Άσαντ ήταν ανίκανο (και δεν ήθελε) να μεταρρυθμιστεί σύμφωνα με βασικές κοινωνικές προδιαγραφές και εύλογες απαιτήσεις, ενώ, αντίθετα, ήταν ικανό μόνο στο να σκοτώνει, έφτασε η συρία εκεί που είναι τώρα…

Ζηλεύει κανείς το “συριακό παράδειγμα”;