Tag: αναδιάρθρωση

Το διπλό αφεντικό 3

Πέμπτη 7 Μάη. Οκτώβρης 2012, Sarajevo νο 66, τίτλος άρθρου τηλεφωνικοί πλασιέ και γραμμές συναρμολόγησης (α μέρος). Απόσπασμα:

… Το γραφείο ευρέσεως εργασίας βρήκε τη δουλειά ως τηλεφωνικό πωλητή όχι μόνο στη συνάδελφό μου από την CallOn, την κομμώτρια, αλλά και σε έναν από τους συναδέλφους μου στη ZIU-International. Μπορεί το γραφείο ευρέσεως εργασίας να μην ήξερε τι έκανε. Όταν όμως ο συνάδελφός μου στην ZIU-International παρατάει τη δουλειά, επειδή δεν συμβιβάζεται με τη συνείδησή του και καταγγέλει την όλη ιστορία στο γραφείο ευρέσεως εργασίας, δεν τον επαινούν στο ελάχιστο· το γραφείο ευρέσεως εργασίας δεν ενημερώνει ούτε την επιθεώρηση εργασίας ούτε την εισαγγελία. Τιμωρεί άμεσα όμως τον συνάδλεφό μου μια μια περίοδο αποκλεισμού ως επίπληξη. Πολύ γερμανικό: ούτε βοήθημα ανέργου, ούτε Hartz IV, ούτε φράγκο. Η ευθύνη για τον τερματισμό της εργασιακής του σχέσης ανήκει σ’ εκείνον και μάλιστα μ’ αυτή την αιτιολογία!

Αυτό δυστυχώς δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Σε πολλές περιπτώσεις τα τοπικά γραφεία ευρέσεως εργασίας δίνουν στους ανέργους δουλειές σε εταιρείες διαχείρισης τηλεφωνικών κλήσεων και οι δήμοι πληρώνουν από πάνω κονδύλια οικονομικής υποστήριξης. Ο κλάδος ακμάζει· πού αλλού να βρεθούν θέσεις εργασίας, πόσο μάλλον για ανειδίκευτους;

Το γραφείο εργασίας στο Χάλε κάλεσε νεαρούς ανέργους σε μια “ημερίδα ενημέρωσης”. Είχε τον εξής τίτλο: “Επιχειρήσεις ενημερώνουν τη νεολαία για ευκαιρίες εργασίας σε εταιρείες διαχείρισης κλήσεων”. Επειδή η δουλειά εκεί έχει αποκτήσει κακή φήμη, θέλουν να ανατρέψουν αυτήν την εντύπωση· επειδή “τώρα δίνονται ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους να ανελιχθούν και να κάνουν καριέρα σε αυτόν τον δυναμικό, καινοτόμο κλάδο, καθώς οι νέοι συχνά συγκεντρώνουν μέσω της εκπαίδευσής τους όλα εκείνα τα στοιχεία που ζητάει ο κλάδος”.

Και τα δύο κομμάτια (το τελευταίο απ’ το βιβλίο του Γκίνερ Βάλραφ, Από τον Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο – η αθέατη πλευρά του γερμανικού θαύματος, γερμανική έκδοση 2009, ελληνική 2011 απ’ τις εκδ. Τόπος) υποδεικνύει κάτι που γενικά είναι άγνωστο (ή λίγο γνωστό) στο ελλαδιστάν: αυτό που είναι η “ενεργητική υποστηρίξη της εργασίας” – απ’ την μεριά των καπιταλιστικών κρατών.

Η «εφεύρεση» αυτού του μοντέλου ενεργητικής εμπλοκής του κράτους στην «αγορά εργασίας» είναι πιθανά γερμανική. Ωστόσο, με διάφορες παραλλαγές, αυτό το μοντέλο δουλεύει ήδη πέρα απ’ την γερμανία, στην αγγλία, στην γαλλία, στην ισπανία και στην ιταλία. Σε τι συνίσταται;

Η μορφή-κράτος, είτε κεντρικά είτε αποκεντρωμένα (π.χ. σαν «περιφέρεια», ή «δήμος») «καλύπτει» ένα μέρος του εργατικού μισθού με την μορφή «επιδότησης»· και άλλο μέρος το πληρώνει ο κάθε φορά συγκεκριμένος εργοδότης. Ωστόσο, σαν «συν-χρηματοδότης» του εργατικού μισθού η μορφή-κράτος αναλαμβάνει εντελώς διαφορετικές αρμοδιότητες απ’ αυτές του ιδιωτικού αφεντικού. Το ποιές είναι αυτές και τι σημασία είχαν εξαρχής βαζοντάς τες στην ημερήσια διάταξη της τωρινής «διάσωσης της οικονομίας», κλπ κλπ, θα το δούμε σε επόμενες συνέχειες.

Όχι βέβαια… Καταστρέφει δημιουργικά….

Δευτέρα 4 Μάη. Να το απόσπασμα:

… Μπροστά στα μάτια μας … οι αστικές συνθήκες της παραγωγής και της ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η νεώτερη αστική κοινωνία που παρουσίασε με τα μάγια της τόσο τεράστια μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με τον μάγο που δεν μπορεί να υποτάξει τις καταχθόνιες δυνάμεις που κάλεσε ο ίδιος να τον βοηθήσουν.

Εδώ και κάμποσες δεκαετίες η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά η ιστορία της ανταρσίας των νεώτερων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που είναι οι ζωτικοί όροι της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Φτάνει ν’ αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις, που καθώς παρουσιάζονται κάθε τόσο καταντούν πάντα προβληματικότερη την ύπαρξη ολόκληρης της αστικής τάξης. Το καιρό που ξεσπούν οι εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται κανονικά ένα σημαντικό μέρος όχι μόνο από τα έτοιμα προϊόντα μα κι απ’ τις δημιουργημένες κιόλας παραγωγικές δυνάμεις. Μια κοινωνική επιδημία ξεσπά, που σε όλες τις περασμένες εποχές θα φαινόταν παραλογισμός: η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία έξαφνα βρίσκεται πισωδρομημένη σε μια κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας.

Νομίζει κανείς πως της κόπηκαν όλα τα μέσα της διατροφής από καμιά πείνα ή από κανένα εξολοθρευτικό πόλεμο. Η βιομηχανία και το εμπόριο φαίνονται νεκρωμένα. Και γιατί; Επειδή η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πολλά μέσα διατροφής, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που έχει στη διάθεσή της δεν ευνοούν πια την ανάπτυξη των σχέσεων της αστικής ιδιοκτησίας… οι αστικές σχέσεις έχουνε στενέψει πολύ για να χωρέσουν τον πλούτο που δημιούργησαν.

Με ποιόν τρόπο ξεπερνά η μπουρζουαζία τις κρίσεις; Απ’ τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις και απ’ την άλλη με το να κατακτά νέες αγορές και να εκμεταλλεύεται πιο εντατικά, πιο πλατιά όλες τις παλιές αγορές.

Η θέση αυτή αποδείχθηκε σωστή ξανά και ξανά. Διάφοροι ειδικοί των αφεντικών μιλούν άλλωστε ξετσίπωτα για «δημιουργική καταστροφή», εννοώντας τις «ευκαιρίες» καπιταλιστικής ανάπτυξης που δημιουργούνται μετά από κάθε σκόπιμη καταστροφή (κεφαλαίου και εργασίας).

Ένα βασικό σημείο μόνο δεν περιλαμβάνεται σ’ αυτό το απόσπασμα (περιλαμβάνεται ωστόσο σε ποιο αναλυτικές δουλειές του κυρ Κάρολου, κι οπωσδήποτε στις πολιτικές αναλύσεις του Λένιν και της Λούξεμπουργκ πριν και κατά την διάρκεια του Α παγκόσμιου). Δεν είναι μόνο η ανταρσία των παραγωγικών δυνάμεων κατά των παραγωγικών σχέσεων που προκαλεί κρίσεις και, τελικά, οδηγεί τ’ αφεντικά σε μεγάλης κλίμακας καταστροφή αν, εν τω μεταξύ, δεν έχουν κρεμαστεί. Είναι και ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός! Που περνάει υποχρεωτικά μέσα απ’ την όλο και πιο έντονη και «εφευρετική» επιστράτευση των «καταχθόνιων δυνάμεων» (της επιστήμης και της τεχνικής), άρα μέσα απ’ την όλο και πιο μεγάλη εντατικοποίηση του δίπολου κρίση / αναδιάρθρωση.

Μόνο που η τεχνολογική υπεροχή του ενός καπιταλιστικού μπλοκ έναντι ενός άλλου και η «οικονομική νίκη / κυριαρχία» του πρώτου σε βάρος του δεύτερου, 1) δεν είναι μια «ειρηνική» διαδικασία, και 2) καθόλου δεν κλείνει το δρόμο προς την αναγκαία μεγάλης έκτασης καταστροφή (τον «κανονικό πόλεμο» δηλαδή), που είναι πάντα η υγεία της μηχανής. Δηλαδή εκείνο που δίνει ώθηση σε ακόμα εντονότερη και πλατύτερη μηχανοποίηση.

Ραντεβού στην κόλαση 1

Δευτέρα 4 Μάη. Μια περίοδο διαδοχικών «οικονομικών κρίσεων», απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ’90, την έχουμε περάσει ήδη. Όσοι απωθούν τις αιτίες τους κυνηγώντας ένα πρωθυπουργό εδώ ή ψάχνοντας «εθνικοαπελευθερωτικές συνταγές» στις παγκόσμιες καπιταλιστικές κρίσεις είναι βέβαια … (ας μην πούμε τι είναι…) Ποιός όμως είναι τόσο στραβός για να μην καταλαβαίνει στοιχειωδώς ότι αυτή η τελευταία 20ετία ως σήμερα ήταν «μια περίοδος κρίσεων» που διαδέχονταν η μία την άλλη, αλλά επίσης (τι σύμπτωση!!!) μια «περίοδος εντατικοποίησης» του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού; Η οποία έχει μάλιστα και επίσημη γενέθλια ημερομηνία, την 11η Σεπτέμβρη του 2001, όταν το αμερικανικό βαθύ κράτος (σε συνεργασία με διεθνείς συμμάχους του) σκότωσε πάνω από 3.000 δικούς του υπηκόους για να εξασφαλίσει αφενός την συναίνεση όλων των υπόλοιπων σ’ έναν «μακρύ προληπτικό πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» (what????) και αφετέρου την εφαρμογή στο εσωτερικό των ηπα νόμων έκτακτης ανάγκης;

Γιατί αυτά; Για να προλάβουν οι ηνωμένες πολιτείες να ξανα-απλωθούν στρατιωτικά σε διάφορα συγκεκριμένα σημεία του πλανήτη, ώστε να εμποδίσουν την ανάδυση σοβαρών ανταγωνιστών… Το βέβαιο είναι ότι επί μια 20ετία έχει γίνει και γίνεται μεγάλη καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων (μόνο οι δολοφονίες αρκούν)· αλλά γίνεται σε δευτερεύοντα πεδία. Απ’ το αφγανιστάν στη μέση Ανατολή, κι ως την βόρεια αφρική… Δεν είναι «αναπτυγμένες» καπιταλιστικά παραγωγικές δυνάμεις αυτές… Αλλά δεν είναι και ο κυρίως πόλεμος, η κύρια συνταγή για την υγεία της μηχανής… Και – δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία – ακόμα κι αν η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της είχαν καταφέρει να πετύχουν τους στόχους τους σ’ αυτόν τον προληπτικό «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» (που έμμεσα αλλά σαφώς ήταν πόλεμος κατά της Μόσχας και του Πεκίνου), ακόμα κι έτσι, δεν θα είχαν νικήσει. Η μεγάλης έκτασης καταστροφή «αναπτυγμένων» παραγωγικών δυνάμεων θα παρέμενε στο ορίζοντα. Όπως συμβαίνει τώρα…
Αλλά απέτυχε η Ουάσιγκτον και οι σύμμαχοί της. Hττήθηκε. Εν τω μεταξύ όχι μόνο ο ρωσικός καπιταλισμός βγήκε απ’ τον γκρεμό που είχε πέσει στα ’90s με τεχνολογική στρατιωτική υπεροχή έναντι του αμερικανικού σε διάφορες κατηγορίες όπλων… Αλλά και ο κινεζικός καπιταλισμός, μέσα σε ελάχιστο ιστορικό χρόνο, αναπτύχθηκε σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμα και οι πιο σκληροπυρηνικοί ειδικοί των δυτικών αφεντικών να παραδέχονται, μέσα απ’ τα δόντια, ότι ο 21ος αιώνας δεν θα είναι τελικά ούτε αμερικάνικος ούτε ευρωπαϊκός. Θα είναι ασιατικός· και βασικά κινέζικος.

Ραντεβού στην κόλαση 2

Δευτέρα 4 Μάη. Θα αναρωτηθείτε τώρα τι δουλειά και σχέση μπορεί να έχει ένας ιός και μια πανδημία με όλα τα πιο πάνω. Έχει και παραέχει! Διότι πριν εμφανιστεί ο cοvid-19 τα δυτικά αφεντικά (για τα οποία προφανώς αδιαφορείτε, αφού η καθημερινότητα … κλπ… κλπ…) έλεγαν, κάποτε σχεδόν ανοικτά, πως χρειάζονται επειγόντως την αναδιάρθρωση των κοινωνιών / καπιταλισμών τους με τέτοιο τρόπο ώστε να ελπίζουν πως δεν θα τρώνε την σκόνη της κινέζικης κοινωνίας / καπιταλισμού!

Οι έντιμοι (όσοι υπάρχουν, γιατί βέβαια υπάρχει και άφθονη ατιμία / αχαριστία) που διαβάζουν αυτές τις γραμμές από παλιότερα, έχουν μια γενική αίσθηση για το πόσο καιρό τώρα αναφερόμαστε στον νεο-κρατισμό που αναδύεται στους δυτικούς καπιταλισμούς σαν αναγκαστική «πολιτική αναδιάρθρωση», αναδιάρθρωση ταυτόχρονα στις κοινωνικές σχέσεις και στις σχέσεις και τις μορφές της κεντρικής εξουσίας, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί, όσο είναι δυνατόν, η εξελισσόμενη επέκταση / κυριαρχία του «κινεζικού παραδείγματος». (Έχει και ψαχτήρι το site, οπότε μπορείτε να βρείτε όλες τις σχετικές αναφορές στον νεοκρατισμό. Με τις ημερομηνίες τους…) Αυτό το παράδειγμα έχει κάτι που τρομάζει ως το μεδούλι τα δυτικά αφεντικά. Μια παραγωγική / καταναλωτική πληθυσμιακή / κοινωνική βάση 1.300.000.000 ανθρώπινων κεφαλαίων όλων των ηλικιών που είναι πειθαρχημένα κάτω απ’ την εξουσία ενός κόμματος – κράτους, διαθέτοντας ωστόσο απεριόριστα περιθώρια δημιουργικότητας!!!

Το κινεζικό καπιταλιστικό παράδειγμα είναι μια τόσο giga-μηχανή, τέτοιου παραγωγικού και καταναλωτικού δυναμισμού και τέτοιας σχεδιασμένης πειθαρχίας, ώστε κατάφερε (το επαναλαμβάνουμε, δεν μπορεί, κάποια στιγμή θα γίνει κατανοητό) σε μια δεκαετία, απ’ το 2008 / 09 ως το 2018 / 19, χρονικό διάστημα ασύλληπτα σύντομο με βάση τις δυτικές ιστορικές εμπειρίες, να γίνει απ’ το «φτηνό εργοστάσιο για βασικά είδη κοινωνικής αναπαραγωγής» των εργατικών τάξεων της δύσης (μακουδάκια, παιχνιδάκια, σαγιονάρες και ηλεκτρικά σίδερα) ο πρωτοπόρος σ’ όλες τις τεχνολογικές αιχμές της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Απ’ την κβαντομηχανική μέχρι την γενετική…

Αυτό το ασύλληπτο στην ένταση και στην ταχύτητά του ιστορικό γεγονός έδειξε τα (παραγωγικά / καταναλωτικά) όρια του νεο-φιλελευθερισμού. Η σημαία αυτού του νεο-φιλελευθερισμού σε σχέση με την «τεχνολογική ανάπτυξη» και την ανάλογη αναδιάρθρωση, ήταν οι νεαροί «κατσαβιδάκηδες», κάτι Jobs και κάτι Gates, που χάρη στην «ελευθερία του πνεύματος» των δυτικών κοινωνιών / καπιταλισμών, ξεκίνησαν απ’ τα γκαράζ των σπιτιών τους για να γίνουν Silicon Valley – και να κατακτήσουν τον κόσμο για λογαριασμό του αμερικανικού καπιταλισμού…

Ε, λοιπόν, οι κινέζοι «κατσαβιδάκηδες» είναι χιλιάδες φορές περισσότεροι, δεν χρειάζονται «τυχοδιωκτικά funds» για να χρηματοδοτήσουν τις εφευρέσεις τους αφού τους χρηματοδοτεί το κινεζικό κράτος, δεν χρειάζονται εικονικά κέρδη απ’ το χρηματιστήριο (δεν κινδυνεύουν δηλαδή από dot.coms…), και κάνουν την ίδια και καλύτερη δουλειά στις κινεζικές τεχνοπόλεις. Το πιο update (απ’ την άποψη της εκπαίδευσης) «ανθρώπινο κεφάλαιο» της ασίας (αλλά ακόμα και της ευρώπης ή/και της αμερικής) συγκλίνει στις Shenzhen της κινεζικής “ανατολικής ακτής”· το χρηματιστήριο της Σαγκάης συναγωνίζεται εκείνα της Ν. Υόρκης και του Λονδίνου· ενόσω πουλάει την 5G πρωτοπορεία της η Huawei (αλλά και η Samsung…) σχεδιάζει την 6G… Και σε λίγο το ψηφιακό yuan θα διατρέχει την ασία (και όχι μόνο) σα νόμισμα διεθνών συναλλαγών. Πώς να ανταγωνιστεί κανείς αυτό το πρωτοφανές θηρίο που κάνει ακόμα τα πρώτα του βήματα αν όχι με την πραγματική (κι όχι απλά την συμβολική) επιστράτευση όλων των «ανθρώπινων κεφαλαίων» που διαθέτει; Πόση «ελευθερία» να επιτρέψει αυτή η επιστράτευση όταν αυτή η «ελευθερία» δημιουργεί πάμπολλες «τριβές» στην πορεία-προς-το-επόμενο-μοίρασμα-του-κόσμου; Πώς να επιβάλεις σε πληθυσμούς μαθημένους αλλιώς ότι «θα κάνετε ό,τι σας λέμε» αν δεν τους φοβίσεις με έναν τρόπο που να τους αρπάζει απ’ το λαιμό, δηλαδή με «απειλή κατά της ζωής» τους;

Δοκιμάστηκε η «ισλαμική τρομοκρατία». Έβγαλε ό,τι έβγαλε, αλλά είχε όρια. Οι ιοί είναι υπερόπλο σε σχέση με τους τζιχαντιστές (στην πραγματικότητα, στα πρώτα βήματα της θεωρίας του «πολέμου 4ης γενιάς», τζιχαντιστές και ιοί ήταν στο ίδιο σενάριο! Αργότερα χώρισαν…). Δεν χρειάζεται καν να κατασκευαστούν σε εργαστήρια βιολογικού πολέμου. Υπάρχουν παντού… Αρκεί να τους γίνει η σωστή promotion. Η σωστή προβολή. Στην ανάγκη δίνεις και μια εντολή όποιος πεθαίνει από ‘δω και στο εξής θα μετριέται σαν θύμα του εχθρού… και ξεμπερδεύεις με το Θέαμα του Θανάτου…
Προβοκατόρικο… Τρομακτικά απλό. Τρομακτικά αποτελεσματικό….

Ραντεβού στην κόλαση 3

Δευτέρα 4 Μάη. Το ζητούμενο μιας εσωτερικής κοινωνικής / θεσμικής αναδιάρθρωσης στη δύση είναι σαφώς παλιότερο … απ’ τον covid-19. Καταλαβαίνουμε βέβαια (χωρίς να δικαιολογούμε στο ελάχιστο) όλους εκείνους που αδιαφορώντας για ό,τι είναι μακρύτερα απ’ την μύτη τους δεν μπορούν να συσχετίσουν την διαχείριση ενός ιού με τις απ’ τα πριν καπιταλιστικές αναγκαιότητες. Ωστόσο αυτήν την άμεση συσχέτιση την τεκμηριώνουμε (Sarajevo.pdf 147a, 148a). Και σε κάθε περίπτωση υποστηρίζουμε πως αυτές οι καπιταλιστικές αναγκαιότητες, που σε πιο περιορισμένη (και «κλαδική») μορφή είχαν εκδηλωθεί διαδοχικά το 2004/2005 και το 2009/2010, έφτασαν στα τέλη της δεκαετίας του ’10 σε μια ωρίμανση τέτοια που έγινε κατορθωτό εκείνο που δεν είχε γίνει στις προηγούμενες (αλλά πρόσφατες) πανδημίες: μια μικρής φονικότητας μολυσματική αρρώστια να αναγορευτεί, με κρατικά μέτρα και δράσεις, σε τέτοια απειλή ώστε να εκβιαστεί η μετάβαση των δυτικών κοινωνιών σ’ αυτό που έχει ονομαστεί ο καπιταλισμός της επιτήρησης. Μια μορφή, δηλαδή, που αξιοποιώντας τις τεχνολογικές δυνατότητες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης αφαιρεί (θα προσπαθήσει να αφαιρέσει) τις “τριβές” του “ο καθένας κάνει ότι θέλει”, υπέρ της αύξησης της καπιταλιστικής συσσώρευσης.

Εδώ υπεισέρχεται το ζήτημα της τωρινής καταστροφής, που σε διάφορους είναι επιχείρημα … αθώωσής της, τελικά, ελέω της δήθεν φονικότητας του covid-19! Καταστροφής κεφαλαίου και εργασίας. Με δεδομένο ότι αυτός ο συγκεκριμένος “πόλεμος κατά αόρατου εχθρού” είναι εκστρατεία ψηφιακής αποικιοποίησης / πειθάρχησης / αναδιάρθρωσης του κοινωνικού (με την απειλή / τιμωρία της αρρώστιας) δεν έχει ούτε κτήρια καμμένα από βόμβες ούτε αίματα. Έχει όλα τα υπόλοιπα ενός πολέμου, αρχίζοντας απ’ τον προπαγανδιστικό βομβαρδισμό διαρκείας. Έχει, επίσης, και κλείσιμο επιχειρήσεων και αύξηση της ανεργίας. Έχει (και θα έχει…) ενίσχυση της οικονομίας του εγκλήματος, αλλά και της “μαύρης” δουλειάς. Έχει καταστροφή μιας γκάμας του κοινωνικά σχετίζεσθαι! Η οποία έχει υπάρξει το ιστορικό υπόβαθρο και του εργατικού ανταγωνισμού… Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα: όλοι όσοι (και δεν είναι καθόλου λίγοι…) καλούν την μορφή-κράτος να “λύσει” αυτά τα προβλήματα (ονομάζοντας αυτές τις απαιτήσεις “λαϊκό δίκιο”…), απλά βάζουν βούτυρο στο ψωμί των εξελίξεων.

Δυστυχώς δεν είναι η πρώτη φορά στην καπιταλιστική ιστορία που η σοσιαλδημοκρατία στραβώνει (και σκοτώνει): όταν αποδεχθείς τα επιχειρήματα της “κήρυξης του πολέμου” (ακόμα κι αν αυτός είναι ασυνήθιστος, πλην έγκαιρα αναλύσιμος – μιλήσαμε επ’ αυτού ήδη πριν 14 χρόνια…) δεν μπορείς να βγεις απ’ την γραμμή… Βάζεις πλάτη…

Frozen oil 1

Κυριακή 26 – Δευτέρα 27 Απρίλη. Αν υπάρχει ένα ζήτημα που «τρέχει» κάτω απ’ την υγιεινιστική τρομοκρατική εκστρατεία και ό,τι αυτή χωράει, κάτι σαν το νο2 της συγκυρίας, είναι η όχι-και-τόσο-παράξενη «πετρελαϊκή κρίση».

Θα θυμάστε, υποθέτουμε, την γνώμη της ασταμάτητης μηχανής για την αλλαγή ενεργειακού παραδείγματος ως τμήματος της σε εξέλιξη αναδιάρθρωσης. (Είναι, άλλωστε, αρκετά παλιά αυτή η γνώμη). Όμως είναι άλλο η πρόβλεψη και άλλη χάρη έχει η πραγματική εξέλιξη.

Καθώς διάφορα κράτη πρώτης γραμμής έχουν επιλέξει «σκληρή γραμμή» για να επιταχύνουν την αναδιάρθρωση των καπιταλισμών τους (φορτώνοντάς την … στο covid-19) πλήθος δραστηριοτήτων έχει μπει «προσωρινά» (;) στον γύψο. Αυτό έχει χαντακώσει την ζήτηση για πετρέλαιο και τα παραγωγά του· και έχει αποτελειώσει την διεθνή τιμή του, που ήδη, προ covid-19, είχε θέματα λόγο υπερπροσφοράς. Το γκρεμοτσάκισμα των τιμών προκαλεί με τη σειρά του αλυσιδωτά κρίσιμες συνέπειες οπουδήποτε ανθεί η πετρελαϊκή μονοκαλλιέργεια: στις πετροχούντες της αραβικής χερσονήσου, στο ιράν, στη ρωσία, στη βενεζουέλα· αλλά και στην «βρώμικη» (από οικολογική άποψη) αμερικανική εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου. Προκαλεί όμως σοβαρές αναταράξεις και στην κυκλοφορία του δολαρίου, του μόνου νομίσματος διεθνούς χρήσης που ήταν (απ’ το 1974 ως τώρα) «δεμένο» με το διεθνές εμπόριο πετρελαίου.

Σ’ αυτήν την κατηφόρα «απαξίωσης» του άλλοτε κεντρικού ενεργειακού εμπορεύματος δεν είναι όλων των εμπλεκόμενων κρατών τα συμφέροντα ίδια. Παρότι μοιάζει πως μια (σημαντική) άνοδος των τιμών του πετρελαίου θα τους συνέφερε όλους. Αυτή η «μείωση της ζήτησης» που οφείλεται στα πρωτοκοσμικά «lockdown» μοιάζει βέβαια υπερβολική· και θα υπέθετε κανείς ότι θα κρατήσει λίγο. Ωστόσο που οφείλεται; Κατά κύριο λόγο στον σημαντικό περιορισμό των μετακινήσεων, χερσαίων, θαλάσσιων και αεροπορικών. Συνεπώς αποτελεί ένα «πρόπλασμα» σίγουρα πιο έντονο αλλά όχι alien, του τι θα αρχίσει να συμβαίνει σύντομα, όταν η ηλεκτροκίνηση των οχημάτων (ξηράς και, αμέσως μετά, θάλασσας) γενικευτεί. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ακόμα κι αν η τωρινή «μείωση της ζήτησης» πετρελαίου και των παραγώγων του οφείλεται σε ατύχημα και είναι προσωρινή, η μόνιμη τέτοια είναι όλο και πιο κοντά. Σε δύο, σε πέντε ή σε οκτώ χρόνια; Από ιστορική άποψη αυτός ο χρόνος είναι ασήμαντος.

Συνεπώς καθόλου κοινά δεν είναι τα συμφέροντα των, ας τους πούμε έτσι, «μεγάλων παραγωγών πετρελαίου». Η πιο σωστή διαπίστωση θα ήταν «όλοι εναντίον όλων»: αυτό είναι αναπόφευκτο εν όψει μιας αγοράς που θα μικραίνει διαρκώς. Το ότι αυτές οι αντιθέσεις δεν έχουν εκδηλωθεί στην μορφή που τους αναλογεί είναι λογικό: με υπομονή, κάποιοι (αυτοί που είναι οι πιο αδύνατοι γενικά ή εκείνοι που δεν θα βρούν ισχυρούς προστάτες…) θα αρχίσουν να γονατίζουν. Όχι προσωρινά.

Μία απ’ τις πιο σίγουρες υποψηφιότητες κατάρρευσης είναι της αμερικανικής «σχιστολιθικής» πετροβιομηχανίας. Ο σχετικά νεώτερος «παίκτης» στην παγκόσμια αγορά είναι αυτός με τα μεγαλύτερα κόστη εξόρυξης, την μεγαλύτερη “lets go west” αυτοπεποίθηση, και την μεγαλύτερη διασπορά αφεντικών. Όμως η αμερικανική σχιστολιθική παραγωγή δεν αντέχει τιμές κάτω από 50 – 60 δολάρια το βαρέλι· και στην πραγματικότητα οι χρεωκοπίες των σχετικών εταιρειών είχαν αρχίσει πολύ πριν φτάσει ο covid-19 στο αμέρικα.

Τώρα επιταχύνονται. Το ψόφιο κουνάβι και το επιτελείο του τρομάζουν μ’ αυτήν την προοπτική. Όχι μόνο επειδή θα μείνουν χωρίς δουλειά πολλές χιλιάδες εργάτες αυτής της βιομηχανίας – δηλαδή ψηφοφόροι. Αλλά και επειδή θα τερματιστεί ένα σχέδιο δεκαετιών: να γίνουν οι ηπα αφενός αυτάρκεις πετρελαϊκά, και αφετέρου εξαγωγείς – σε βάρος της ρωσίας, της βενεζουέλας, του ιράν, και όποιου άλλου πετρελαιοπαραγωγού κράτους ενοχλεί την Ουάσιγκτον.

Το ψοφιοκουναβιστάν ετοιμάζεται, ουσιαστικά, να «κρατικοποιήσει» αυτές τις πολλές εκατοντάδες «μικρομεσαίες» εταιρείες εξόρυξης. Μια τέτοια ενέργεια θα αλλάξει απλά την μορφή του προβλήματος: θα το μετατρέψει από ιδιωτικό σε κρατικό. Οπωσδήποτε η fed μπορεί ακόμα να «τυπώνει δολάρια» για να δανείζει το αμερικανικό κράτος για να κρατικοποιήσει οτιδήποτε: πάνω στα junk ιδιωτικά πετροχρέη έχουν χτιστεί χρηματιστηριακά «παράγωγα», και ολόκληρος ο πύργος με τα τραπουλόχαρτα τρέμει από διάφορες πλευρές. Κάπως πρέπει να διασωθεί – για όσο…

Όμως αν το back up αυτών των ιδιόμορφων πετροδόλαρων είναι το διαρκώς αυξανόμενο αμερικανικό (δημόσιο) χρέος, και μάλιστα σε συνθήκες οξυμένου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, τότε όταν οι ανταγωνιστές του αμερικανικού καπιταλισμού περιορίσουν κι άλλο την χρήση του δολαρίου σαν διεθνούς «αποθεματικού» νομίσματος, μία θα είναι η κατάληξη, με μαθηματική ακρίβεια: ο δολαριακός υπερπληθωρισμός στο ψοφιοκουναβιστάν.

Frozen oil 2

Κυριακή 26 – Δευτέρα 27 Απρίλη. Εν τω μεταξύ, παρά την έντονη μείωση της ζήτησης, πετρέλαιο εξακολουθεί να εξορύσσεται! Πού πάει; Αποθηκεύεται. (Σε διάφορα σχιστολιθικά πετροπήγαδα στο αμέρικα, καθώς τελειώνουν τα καζάνια αποθήκευσης, το ρίχνουν σε αυτοσχέδιες λίμνες πετρελαίου, στο χώμα…) Η μαζική αποθήκευση είναι μια κίνηση απελπισίας, αφού αν και όταν αρχίσει να πουλιέται αυτό, το «έτοιμο», και πάλι θα επηρεαστεί η παραγωγή και οι τιμές.

Ωστόσο αυτό το «ατυχές» και προσωρινό pause λόγω covid-19 έχει κάνει πανευτυχείς του έλληνες εφοπλιστές· εκείνους που έχουν τάνκερ. Τα ναύλα έχουν εκτοξευτεί αφού δεν είναι μόνο ναύλα: τα τάνκερ έχουν μετατραπεί σε νοικιασμένες πλωτές αποθήκες, άγνωστης διάρκειας! Χάνουν οι παραγωγοί πετρελαίου, κερδίζουν οι μεταφορείς: ο καπιταλισμός είναι, πράγματι, ένα σύστημα που δείχνει όλο και περισσότερο τις διαστροφές του..

Είναι πολλά, πάρα πολλά τα λεφτά…

Τρίτη 21 Απρίλη. Τα ματς κάθε είδους (ξεκινώντας απ’ τα ποδοσφαιρικά) έχουν παγώσει. Οι ανώνυμες ποδοσφαιρικές εταιρείες και οι καλοπληρωμένοι υπάλληλοί τους προσπαθούν να βρουν ένα σημείο ισορροπίας ανάμεσα στα έξοδα που είχαν υπολογιστεί κάτω από άλλες συνθήκες και τα έσοδα που έχουν μηδενιστεί.

Αυτά τα ξέρει και ο τελευταίος ποδοσφαιρόφιλος. Υπάρχει όμως μούδιασμα έως αδιαφορία για την πολύ μεγαλύτερη βιομηχανία που ανθεί εδώ και χρόνια πίσω απ’ τις αθλητικές αναμετρήσεις: την βιομηχανία του τζόγου. Λες και επειδή δεν περιλαμβάνονται το οργανωμένο έγκλημα και ο τζόγος στις ιστορικές μαρξιανές αναλύσεις δεν υπάρχουν!

Είναι τεράστια τα ποσά που διακινούνται σ’ αυτήν την βιομηχανία (είτε είναι εντός είτε εκτός νόμων…), και τα κυκλώματα του οργανωμένου εγκλήματος (ιδιωτικά και κρατικά) απ’ τα πιο δυνατά στον πλανήτη. Εννοείται πως αυτό σετ «μπάλα / στοίχημα» είναι και τεράστιο πλυντήριο. Είναι τόσο μεγάλα τα ποσά και τόσο δυνατά τα κυκλώματα ώστε δεν υπάρχουν εδώ και χρόνια «υπεράνω υποψίας» ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα. Πού και πού «σκάνε κάποια σκάνδαλα» – σταγόνες στον ωκεανό…

Γνωστά ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα έχουν γεννήσει τέτοιες αποκαλύψεις· το πιθανότερο είναι πως έχουν πολύ περισσότερα κρυμμένα καλά. Σημειώστε παρακαλούμε τις χώρες: ιταλία, γαλλία, ισπανία, αγγλία… (όχι στο ελλαδιστάν δεν γίνονται τέτοια πράγματα…. στο ελλαδιστάν δεν στήνονται ματς… όχι – όχι – όχι!!)

Α, ναι. Και το βέλγιο! Το μικροσκοπικό (και για πολλούς «ανύπαρκτο») βέλγιο έζησε το δικό του ποδοσφαιρικό μελόδραμα, για στημένους αγώνες απ’ το 2017 και μετά. Οι δίκες τέλειωσαν πέρυσι (το 2019). Καταδικάστηκαν 23 άτομα (κυρίως μάνατζερ παικτών και διαιτητές), αλλά κανείς τους δεν πήγε φυλακή… Σιγά! Έγινε όμως ένα κάποιο στραπατσάρισμα του βελγικού κυκλώματος…

Never mind. Το μικροσκοπικό βέλγιο, τραβώντας την τακτική που ακολουθούν ΟΛΑ τα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα (ουπς! συγγνώμη! κράτη θέλαμε να γράψουμε!…) έχει καταφέρει σε ελάχιστο χρόνο να βρεθεί στην κορυφή των «νεκρών του covid-19»!!! Μ΄ έναν απλό τρόπο: δηλώνει τους πάντες όσους πεθαίνουν αυτές τις εβδομάδες και είναι ηλικιωμένοι σαν θύματα του τσαχπίνη!!! Μ’ άλλα λόγια: αν οι υπόλοιποι τίμιοι αγωνιστές της υγείας «παίζουν μπαλίτσα» φουσκώνοντας Χ φορές το θανατοκοντέρ, το βελγικό κράτος «κάνει παιχνίδι» με 10Χ! Ντόπα θανάτου… Κι όταν ρωτήθηκε κάποιος αξιωματούχος γι’ αυτήν την απάτη (ουπς! συγγνώμη! «ευαισθησία» θέλαμε να πούμε!) απάντησε ορθά κοφτά: καλύτερα να υπερεκτιμούμε παρά να υποεκτιμούμε…Α, εντάξει τότε!

Μοιάζει σαν τα στρέμματα των καλλιεργειών της ντόπιας φτωχομεσαίας αγροτιάς, όταν επρόκειτο για τις ευρωπαϊκές αγροτικές επιδοτήσεις. Μέσα σε κάθε χρονιά ολόκληρη η στεριανή ελληνική επικράτεια plus το σύνολο της έκτασης του Αιγαίου ήταν διαδοχικά ελαιώνες, αμπελώνες, βοσκοτόπια, και ό,τι άλλο βόλευε… «Καλύτερα να υπερβάλλουμε παρά να υποτιμάμε» θα μπορούσε να πει κάθε μεγαλοτσιφλικάς φτωχομεσαίος έλληνας αγρότης, κτηνοτρόφος, κλπ. Αλλά παίζουν επιδοτήσεις για τους νεκρούς του covid-19; (Και δεν το πήραν χαμπάρι στην ελλάδα, να δηλωθεί όλη η στεριανή και θαλάσσια επικράτεια ένα απέραντο νεκροταφείο;)

Όχι ρε χαζά!!! Δεν παίζουν επιδοτήσεις! Άλλο πράγμα παίζει: η παγκόσμια βιομηχανία του «αθλητικού» τζόγου, αφού ξέμεινε από ματς, το γύρισε στα φέρετρα!!! Μην πείτε «κοινωνικά ανεύθυνο»! Μην το πείτε γιατί το στήσιμο γίνεται μπροστά στα μάτια όλων – και με την συμμετοχή μας, θέλοντας και μη… Τα λεφτά είναι πάρα πολλά, και τα κυκλώματα πάρα πολύ δυνατά, και το ξέπλυμα ακόμα πιο απαραίτητο (η παγκόσμια βιομηχανία drugs έχει εκτοξεύσει τις πωλήσεις της· η κλεισούρα θέλει καλοπέραση…)

Κι έτσι συμβαίνουν κι αυτά, για χάρη του τρομοκρατικού θεάματος αλλά και του υγιούς φίλαθλου πνεύματος, που έχει ξεμείνει από στρογγυλές θεές: φουσκώνουν κατά βούληση τα νούμερα των θυμάτων του covid-19… Ή, όπως θα έλεγε ο Γκράμσι μιλώντας πολιτικά …. το παλιό έχει πεθάνει, το καινούργιο δεν έχει γεννηθεί ακόμα, ενδιάμεσα παρατηρούνται νοσηρά φαινόμενα….

Χμμμμ…. Γιατρός ήταν αυτός ο Γκράμσι; Τί; Μαιευτήρας;

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 4: το κόκκαλο

Δευτέρα 20 Απρίλη. Είπαμε ήδη (πριν δυο μέρες, Σάββατο 18 Απρίλη) το τι είναι οι μεθ, και το πως, απ’ την λειτουργική θέση τους την ίδια στην «γραμμή παραγωγής υγείας» είναι ο πιο αντιεμπορικός κρίκος· στην ιστορική φάση που τα συστήματα υγείας διεθνώς βρίσκονται υπό αναδιάρθωση (: 4η βιομηχανική επανάσταση). Αναζητούμε, σα συνέπεια, την απάντηση στο ερώτημα γιατί οι μεθ βρέθηκαν (είτε σαν το λίγο-πριν των φερέτρων είτε σαν η «αιτία ισοπέδωσης της καμπύλης») στο κέντρο των ιδεολογικών χειρισμών της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας.

Απο εδώ και πέρα όμως τα πράγματα ζορίζουν. Έχουμε κάνει αρκετά μέτρα κόντρα στο ρεύμα του χειμάρρου φόβου, αλλά τώρα φτάνουμε σ’ έναν απ’ τους καταρράκτες του. Εδώ έχει σκαρφάλωμα, σε δύσβατο τερραίν. Εδώ δεν πιάνουν ούτε οι εξυπνάδες ούτε οι πόζες! Όσοι / όσες δεν έχουν σοβαρούς λόγους να συνεχίσουν ας μην πιάσουν καν τα σκοινιά που κρέμονται στην άκρη… (Να ξεκαθαρίσουμε πως η απόδειξη ότι μεθοδικά και συστηματικά οι εντατικές παρουσιάστηκαν σαν «το λίγο-πριν των φερέτρων», βρίσκεται στο ότι τα κοντέρ του θανάτου μετρούσαν και συνεχίζουν να μετράνε, προβάλλοντάς τους διαρκώς, τους αριθμούς των νεκρών. Θα ήταν εντελώς διαφορετική η μεταχείριση των εντατικών αν, αντί για τους θανάτους, προβαλλόταν συστηματικά, μεθοδικά και επίπονα, ο αριθμός όσων βγαίνουν ζωντανοί απ’ αυτές…)

Αν ως εδώ έχουμε πει δυο πράγματα για τις εντατικές μέσα απ’ το «στενό πρίσμα» της λειτουργικότητας, της αναγκαιότητας αλλά και του (αναπόφευκτου) συμβολισμού τους μέσα στην ιστορική φορντική / ταιηλορική γραμμική (πολυγραμμική) «παραγωγή υγείας», θα πρέπει τώρα να αλλάξουμε οπτική. Και να προσπαθήσουμε να συλλάβουμε την αναδιάρθρωση των υπηρεσιών υγείας στο σύνολό τους· έτσι ώστε, τελικά, να δούμε τι έχει κρύψει και τι έχει αποπροσανατολίσει η ιδεολογική χρησιμοποίηση των εντατικών, που λειτουργεί σαν «παράξενος ελκυστής» στο οργανωμένο «χάος» της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας.

Μια πρώτη ιδέα για το ευρύτερο φάσμα της υγιεινιστικής αναδιάρθρωσης μας προσφέρει ένα γνωστό αλλά ξεχασμένο (;) γεγονός: η ελπίδα (πιο σωστά ο στόχος) του ψόφιου κουναβιού, εννοημένου σαν εκπροσώπου των αμερικανικών συμφερόντων, να «βάλει χέρι» στο αγγλικό δημόσιο σύστημα υγείας (NHS) μέσω της «γενικής εμπορικής συμφωνίας» Ουάσιγκτον – Λονδίνου, όταν ολοκληρωθεί το θρυλικό brexit. Τί είναι που ενδιαφέρει τον αμερικανικό καπιταλισμό υγείας απ’ το NHS; Οι εντατικές του; Όχι βέβαια!! Τα πιο κάτω αποσπάσματα από ρεπορτάζ του cnbc στις 11 του περασμένου Δεκέμβρη, παραμονές των εκλογών στην αγγλία, δείχνει αυτό που κατ’ αρχήν υποψιάζεσθε:

Με την συντηρητική κυβέρνηση να έχει πολλές πιθανότητες να κερδίσει τις προώρες εκλογές και, έτσι, να περάσει μια συμφωνία για το brexit, θα ακολουθήσει ύστερα η στροφή στη διαπραγμάτευση μιας εμπορικής συμφωνίας με τις ηπα.

Έτσι, όταν υπάρχουν ερωτήματα για το κατά πόσο το NHS είναι μέρος του deal – και κατά πόσον αυτό θα οδηγήσει σε πλήρη πρόσβαση των αμερικανικών φαρμακευτικών εταιρειών στην αγγλική αγορά υπηρεσιών υγείας – το ζήτημα τραβάει ιδιαίτερη προσοχή…. Στην πραγματικότητα το NHS είναι το πιο σοβαρό ζήτημα για τους ψηφοφόρους, ακόμα πιο σημαντικό και απ’ το brexit, σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του Ipsos Mori.

… Βετεράνοι πολιτικοί του ηνωμένου βασιλείου υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αποδεχθεί ότι θα βρίσκεται σε πιο αδύναμη θέση στη διαπραγμάτευση με τις ηπα όταν θα βρίσκεται εκτός ε.ε., και είναι πιθανό ότι το η.β. θα πρέπει να αποδεχτεί μεγαλύτερη αμερικανική πρόσβαση στο σύστημα υγείας του, σαν μέρος μιας πιθανής συμφωνίας.

… Αυτό δεν θα σημαίνει ιδιωτικοποίηση με την έννοια της αγοράς όλων των περιουσιακών στοιχείων του NHS, αλλά πράγματα όπως ότι το καθεστώς τιμολόγησης των φαρμάκων θα πρέπει να εξασθενίσει – λένε.

… Το πρώτο άρθρο του καταστατικού του NHS δηλώνει ότι «το NHS ανήκει στον λαό», και πολλοί βρετανοί νοιώθουν προστατευμένοι για υπηρεσίες που θα τις χρειαστούν τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους. Αυτές οι υπηρεσίες βρίσκονται ήδη κάτω από ισχυρή πίεση, τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας έλλειψης χρηματοδότησης, αυξανόμενης ζήτησης για υπηρεσίες υγείας και έλλειψης προσωπικού – που θα ενταθούν εξαιτίας του brexit. Αυτός είναι ο λόγος που η προοπτική να αποκτήσουν οι αμερικανικές φαρμακευτικές εταιρείες μεγαλύτερη εμπορική πρόσβαση στο NHS είναι κάτι που δεν τρώγεται για πολλούς ανάμεσα στους βρετανούς πολίτες και πολιτικούς – ακόμα κι αν ήδη οι αμερικανικές εταιρείες μπορούν να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς για συμβόλαια με το NHS.

… “Μια πιθανή εξέλιξη είναι ότι αυτή η εμπορική συμφωνία θα επιτρέπει σε αμερικανικές εταιρείες να παρέχουν κλινικές υπηρεσίες, πληρωμένες απ’ το NHS, συναγωνιζόμενες έτσι τις υπηρεσίες του ίδιου του NHS” λέει ο Mark Dayan, πολιτικός αναλυτής. «Ο Trump και η κυβέρνησή του έχουν διαμαρτυρηθεί πολλές φορές ότι οι ηπα πληρώνουν πολλά σε φάρμακα εν μέρει επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες πληρώνουν λιγότερα» συμπληρώνει, υπονοώντας ότι οι ηπα πιθανότατα να πιέσουν το ηνωμένο βασίλειο να πληρώνει περισσότερα για τα φάρμακα….

Τιμολόγηση φαρμάκων αλλά και αποκλειστικότητα όπου αυτό είναι εφικτό· πώληση «ιατρικών υπηρεσιών· διαγνωστικά τεστ και μηχανές: αυτά μεταξύ άλλων φαίνεται να είναι οι «περιοχές ιατρικής κερδοφορίας» που έχουν βάλει στο μάτι απ’ το αγγλικό NHS τα αμερικανικά αφεντικά. (Και θα ήθελαν πολύ περισσότερα, σίγουρα και σε άλλα ευρωπαΊκά κράτη). Φυσικά με όρους «4ης βιομηχανικής επανάστασης» και βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος. Γιατί, όμως, να κάνουν την δουλειά αμερικανικές και όχι αγγλικές επιχειρήσεις; (Να ένα ερώτημα ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού!)

Επιπλέον: ποιοί είναι αυτοί οι όροι;

Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης (των “υπηρεσιών υγείας”) 5: το ψαχνό

Δευτέρα 20 Απρίλη. Μια 45σελιδη έκθεση του «παγκόσμιου οικονομικού φόρουμ» (έκδ. το 2019) με τίτλο Υγεία και Φροντίδα Υγείας στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση δίνει μια γενική αλλά καθόλου φανταστική ή fiction ιδέα για το πως μετασχηματίζεται ήδη και θα μετασχηματιστεί ακόμα πιο συστηματικά και έντονα στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο μέλλον σχεδόν όλη η «παραδοσιακή» φορντική αλυσίδα «φροντίδας υγείας». Να μερικά αποσπάσματα απ’ τον πρόλογο αυτής της έκθεσης (οι τονισμοί στο πρωτότυπο):

… Πρώτα και κύρια υπάρχει το πιεστικό ζήτημα της αναζήτησης βιωσιμότητας: απ’ την γήρανση των πληθυσμών (το 2050 το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι πάνω από 60 χρονών και τα 2/3 των παιδιών που γεννιούνται τώρα θα μπορούν να ζήσουν ως τα 100) ως το αυξανόμενο βάρος των όχι μεταδοτικών χρόνιων ασθενειών (NCDs), που ήδη αντιστοιχούν στο 75% των εξόδων φροντίδας υγείας, ενόσω το αυξανόμενο κόστος της φροντίδας υγείας θα συμβάλει σε μια συνολική άμεση και έμμεση απώλεια 47 τρισεκατομυρίων δολαρίων του παγκόσμιου αεπ το 2030.

Δεύτερον, η επιτάχυνση της επιστήμης και των ανακαλύψεων, με το κόστος της αποκρυπτογράφησης του dna να πέφτει κάτω από τα 1.000 δολάρια και πάνω από 100.000 νέα φάρμακα να είναι υπό έρευνα, κάποια απ’ τα οποία έχουν ήδη μια προφανή επίδραση σε αναπτυσσόμενες θεραπείες, ειδικά του καρκίνου, αλλά επίσης συνδέονται όλο και περισσότερο με υπερβολικά μεγάλα κόστη. Για παράδειγμα, μια κυτταρική θεραπεία που υιοθετήθηκε πρόσφατα κοστίζει πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια για μια θεραπεία ενός μόνο ασθενούς.

Τρίτον, η πρόοδος στην τεχνολογία που πιάνει ένα φάσμα απ’ την ψηφιοποίηση της υγείας και της φροντίδας υγείας ως τα social media, το internet of things, τα φορετά (wearables), τους αισθητήρες, τα big data, την τεχνητή νοημοσύνη, την επαυξημένη πραγματικότητα, τη νανοτεχνολογία, την ρομποτική και την τρισδιάστατη εκτύπωση, θα μετασχηματίσουν ριζικά την κοινωνία, θα αυξήσουν την συνδεσιμότητα και θα κομματιάσουν τις δομές των συστημάτων φροντίδας υγείας [στο πρωτότυπο: break the structures of healthcare systems].

… Συγκεκριμένες πρόοδοι θα προχωρήσουν πέρα απ’ τον μετασχηματισμό της αντιμετώπισης των ασθενειών και την πρόληψη· θα προσφέρουν αποτελεσματική θεραπεία σε διάφορες ασθένειες. Για παράδειγμα, η γενετική κοπτοραπτική [gene-editing] έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει γενετικές ασθένειες όπως η δρεπανοκυττάρωση και η κυστική ίνωση. Η γενετική τροποποίηση μικροοργανισμών έχει την δυνατότητα να θεραπεύσει ασθένειες με απόλυτες διαγενεϊκές (γενετικές) αλλαγές, ενώ η τροποποίηση του σωματικού γονιδιώματος μπορεί να αντιμετωπίσει, να ελέγξει και να πιθανά να θεραπεύσει επίκτητες ασθένειες.

Οι πρόοδοι στην ιατρική ακριβείας [precision medicine] μπορούν να οδηγήσουν τις αποφάσεις φροντίδας υγείας προς μια πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση κάθε συγκεκριμένου ασθενούς ή υποσύνολου ασθενών. Επιπλέον, η ιατρική ακριβείας υπόσχεται πολλά για την πρόληψη και την δημόσια υγιεία, ιδιαίτερα ταυτοποιώντας προδιαθέσεις ή ασθενείς υψηλού κινδύνου σε συγκεκριμένες συνθήκες και ασθένειες που μπορούν έγκαιρα να αντιμετωπιστούν με προκαταβολικό εντοπισμό, κατάλληλο screening ή μέσω αλλαγών συμπεριφοράς στην καθημερινή ζωή.

Αν και η φροντίδα υγείας έχει μείνει κάπως πίσω σε σχέση με τα big data αν συγκριθεί με άλλους τομείς ή βιομηχανίες, πλησιάζει σταθερά. Τα data υγείας, αποκτημένα σε πραγματικό χρόνο, μπορούν να αναπτύξουν νέα γνώση και στοιχεία για να υπάρξει καλύτερη κατανόηση της υγείας και της ασθένειας. Η πρόσβαση σε στοιχεία του πραγματικού κόσμου θα παίξει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη ενός συστήματος στο οποίο «η επιστήμη, η πληροφορική, τα κίνητρα και η κουλτούρα συμμαχούν για την διαρκή βελτίωση και καινοτομία, με τις καλύτερες πρακτικές να ενσωματώνονται διαρκώς στις διαδικασίες φροντίδας και την καινούργια γνώση να αποκτιέται σαν εσωτερικό παράγωγο της εμπειρίας της φροντίδας».

Η ενσωμάτωση των big data, των αναλύσεων, της νέας τεχνολογίας και της συνδεσιμότητας μέσα και έξω απ’ τα κλινικά ραντεβού, ενισχυμένη … με φαρμακευτικά και ιατρικά προϊόντα και δεδομένα έρευνας και εφαρμογών, και την συμπεριφορά των ασθενών, θα μας βοηθήσει να προβλέψουμε καλύτερα την εξέλιξη των ασθενειών όπως επίσης και την κινητήρια δύναμη της υγείας, συμπεριλαμβανόμενων των κοινωνικών καθοριστικών παραγόντων που συχνά υποεκτιμώνται.

Στο μέλλον δύο θεμελιώδεις αλλαγές θα μετασχηματίσουν την βιομηχανία της φροντίδας υγείας. Πρώτον, η φροντίδα υγείας θα είναι ένα αδιάκοπο συνεχές μέριμνας, μακριά απ’ το μοντέλο της κεντρικότητας της κλινικής και με μεγαλύτερη εστίαση στην πρόληψη και στην έγκαιρη παρέμβαση. Δεύτερον, η υγεία και η φροντίδα υγείας θα εστιάζουν σε κάθε χωριστό άτομο μέσα στο δικό του οικοσύστημα, με μεγαλύτερη επίδραση απ’ τους ανθρώπους ή τους ασθενείς τους ίδιους, κάτι που συχνά ονομάζεται η καταναλωτικοποίηση της φροντίδας υγείας [consumerization of healthcare].

…

Αν όλα τα υπόλοιπα σας φαίνονται ακατανόητα (δεν είναι!) θα πρέπει να καταλάβετε οπωσδήποτε το τελευταίο, επειδή τότε η διπλή ιδεολογική χρήση των μεθ θα βρει την πραγματική ιστορική θέση της. Αυτό που λέει η τελευταία παράγραφος είναι ότι η κλινική σαν το κέντρο της φροντίδας υγείας (σταδιακά απ’ τον 18ο αιώνα) και το μαζικό νοσοκομείο που αποτελεί την εξέλιξή της (στον 20ο), ξεπερνιούνται . Όχι θα μετασχηματιστούν ριζικά· μετασχηματίζονται ήδη (κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής).

Όταν, λοιπόν, το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο σύμπλεγμα, «πολυεθνικό» ή «εθνικοποιημένο» εδώ κι εκεί, θέλει να βάλει χέρι στα υπάρχοντα συστήματα υγείας, δεν επιδιώκει απλά να πουλάει περισσότερα και ακριβότερα φάρμακα ή περισσότερες και ακριβότερες διαγνωστικές εξετάσεις. Θέλει πολύ περισσότερα. Θέλει να τα αποικοποιήσει συνολικά και να τα ενσωματώσει στους εξελισσόμενους μετασχηματισμούς. Θέλει απ’ τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών (ακόμα και του παρελθόντος: data, data, data…) μέχρι την ιστορική κοινωνική εμπιστοσύνη στα δημόσια συστήματα.

Ταυτόχρονα όμως, να το ερώτημα: καθώς «η φορντικού τύπου αλυσίδα συναρμολόγησης της φροντίδας υγείας, διακριτή στο χώρο και στο χρόνο» (το νοσοκομείο…) μετασχηματίζεται σε ισόβιες ατομικές αλυσώσεις εθελοντικο/υποχρεωτικής (: διατεταγμένα υποχόνδριας) υγιεινιστικής αυτο-επιτήρησης, ο τελευταίος κρίκος της παλιάς αλυσίδας, η εντατική, (θα) έχει κάποιο λειτουργικό ρόλο;

Η ασταμάτητη μηχανή τολμάει να απαντήσει «ναι»! Κατά πάσα πιθανότητα θα έχει. Αυτόν που ανέδειξε η τωρινή ιδεολογική / πολιτική χρήση της!! Μπορεί θαυμάσια να κρατήσει την φωταγωγημένη θέση της, παίζοντας τον ρόλο του έσχατου προθανάτιου φόβητρου (the coffins!) ή/και της «περιορισμένης χωρητικότητας» (the curve!), που προτρέπουν στη διαρκή αυτο-επιτήρηση, ακόμα και στον πειθαρχημένο αυτο-περιορισμό· στοιχείο βασικότατο για τις «ισόβιες ατομικές αλυσώσεις υγιεινιστικής αυτοεπιτήρησης»! Θα είναι ο τόπος όπου θα έχει μια τελευταία ευκαιρία όποιος τήρησε όλες τις «οδηγίες υγείας» στη διάρκεια της ως τότε ζωής του… Διαφορετικά οι εντατικές (ακόμα και χωρίς να είναι απλά «ο τελευταίος κρίκος της φορντικής αλυσίδας υγείας», ακόμα κι αν έχουν γίνει ένα διαχωρισμένο σημείο μέσα στη γενική κοινωνική θάλασσα «υγείας / αρρώστιας / καταγραφής / θεραπείας / πειθαρχίας») θα «σηκώνουν τα χέρια»!