Tag: αναδιάρθρωση

Σπουδή στον καταναγκασμό

Δευτέρα 14 Σεπτέμβρη. Τα παιδιά που από σήμερα θα πρέπει να φοβούνται ότι «μεταφέρουν κάτι επικίνδυνο» που μπορεί να εκτοξευτεί απ’ το στόμα ή/και την μύτη ως χτες έπαιζαν κανονικά. Σας διαβεβαιώνουμε: τα χαζεύαμε σε πολλά μέρη αυτής της κωλοεπικράτειας. Λιάζονταν, σπρώχνονταν, έτρεχαν, έπεφταν, έπαιζαν, τσακώνονταν, τα ξαναέβρισκαν, φιλιόντουσαν, φλέρταραν – ότι κάνουν δηλαδή αυτές οι ανθρώπινες ηλικίες. Όταν έχουν το περιθώριο να είναι οι ηλικίες τους.

Το φορντικό εκπαιδευτικό σύστημα, μπορεί να διακήρυσσε πως είναι διαδικασία απόκτησης γνώσεων, όμως κύρια και πάνω απ’ όλα ήταν μηχανισμός πειθάρχησης. Απ’ το ωράριο, το πρωϊνό ξύπνημα και το κουδούνι (εκπαίδευση για την δουλειά στο εργοστάσιο ή σε οτιδήποτε σαν εργοστάσιο) μέχρι την προσευχή, τον εθνικό ύμνο και την πειθάρχηση των σωμάτων στην καθιστή στάση, το φορντικό μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα παρήγαγε (ή αυτό επεδίωκε) μαζικά πειθαρχημένα σώματα και μυαλά, δηλαδή πάλι σώματα. Δεν πετύχαινε πάντα…Αλλά αυτός ήταν ο στόχος.

Αυτό το σύστημα έχει χάσει την ιδεολογική και πειθαρχική αξία του προ πολλού – για την γνωσιολογική ούτε λόγος! Οι ανάγκες της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης δεν το χρειάζονται. Φαίνεται όμως ότι βρέθηκε μια ακόμα αποστολή να εκληρώσει πριν αρχίσει να χάνεται στα βάθη της ιστορίας: την εκπαίδευση στον υγιεινιστικό τρόμο!

Οι ανήλικοι χαρακτηρίστηκαν «υγιεινομικές βόμβες» νωρίς νωρίς – και είναι μεγάλη τύχη για τους ιερείς της σωτηρίας μας και κάθε είδους καθάρματα ειδικούς το ότι αυτοί οι ανήλικοι δεν συνωμότησαν να τους φτύνουν όπου τους πετυχαίνουν. Αφού δεν υπήρξαν οι πρέπουσες αντιδράσεις, τώρα τα σχολεία γίνονται light σανατόρια. Ο ιός δεν είναι φονικός, οι ανήλικοι δύσκολα τον μεταδίδουν, και οι μάσκες είναι άχρηστες – υπάρχει όμως κάτι που απ’ την αρχή ήταν έξω και πάνω απ’ τις υγιεινομικές τρομοϋστερίες. Κι αυτό εμφανίζεται ξανά όσο πιο ωμά γίνεται: η διαταγή, και η τιμωρία.

Υποθέτουμε ότι σήμερα έξω απ’ τις καγκελόπορτες των σχολείων θα τσακώνονται γονείς με γονείς, γονείς με εκπαιδευτικούς, ακόμα και παιδιά με παιδιά. Υποθέτουμε επίσης (κι αυτό είναι ακόμα πιο βάσιμο) ότι οι ειδικοί της εξουσίας θα παρατηρούν, θα καταγράφουν, θα φτιάχνουν αλγόριθμους και καμπύλες γι’ αυτές τις αντιδράσεις. Θα βυθομετρούν τα πάθη, θα στέλνουν τους δημαγωγούς τους να κάνουν «ρεπορτάζ», θα ελεεινολογούν και θα επαινούν. Ο χορός των κανίβαλων θα ξαναστηθεί γύρω απ’ την «μάσκα στα σχολεία» – και οι μασκαράδες θα χειροκροτούν με τα παχουλά τους χεράκια.

Σε κάποιον απ’ τους ειδικούς ξέφυγε πριν λίγες ημέρες: τις νεαρές ηλικίες είναι πιο εύκολο να τις εκπαιδεύσουμε… είπε.

Σε τι; Στη νεκροφιλία… Δεν το είπε, αλλά έχει σημασία; Το παλιό έχει πεθάνει, το καινούργιο γεννιέται με βία, και επωφελείται απ’ τη νοσηρότητα της μετάβασης. Σε τέτοιες εποχές οι νεκρόφιλοι προσπαθούν να γίνουν μόδα…

(φωτογραφία: Είναι από σχολεία της ταϋλάνδης… Διάφοροι θα ήθελαν να τα αντιγράψουν ακριβώς – αλλά καταλαβαίνουν ότι χρειάζεται κάποια αυτοσυγκράτηση. Στο τέλος μπορεί να κάνουν και λίγο πίσω – αλλά οι επιδιώξεις τους είναι ξεκάθαρες…)

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 4

Σάββατο 12 Σεπτέμβρη. Τι ήταν εκείνο που θύμωσε τόσο πολύ τα αγγλικά αφεντικά κάπου στον 19ο αιώνα απέναντι στις υφάντρες που δούλευαν στο σπίτι έτσι ώστε να αποφασίσουν να στήσουν δικούς τους αργαλειούς, σε δικούς τους χώρους, τραβώντας την ειδικευμένη εργασία έξω απ’ το σπίτι, για να την μαντρώσουν στις πρώτες μανιφακτούρες; Πριν τους έδιναν τα υλικά, έκλειναν συμβόλαια παράδοσης συγκεκριμένης ποσότητας υφασμάτων σε συγκεκριμένο χρόνο, και πλήρωναν σταδιακά μέχρι την στιγμή της τελικής παραλαβής και την εξόφληση. Τι ήταν όμως εκείνο που δεν πήγαινε καλά;

Η εργατική αρνητικότητα. Δουλεύοντας στα σπίτια τους και άρα έξω απ’ τον άμεσο έλεγχο του εμπόρου / παραγγελιοδόχου, οι υφάντρες εύρισκαν διάφορες δικαιολογίες και προφάσεις για να καθυστερούν, ζητώντας επιπλέον λεφτά. Συνήθως «χαλούσε ο αργαλειός»… Μ’ άλλα λόγια ο παραγγελιοδόχος δεν μπορούσε να ελέγξει την εργατική αποδοτικότητα. Μπροστά σ’ αυτό το εμπόδιο το πρωτόλειο κεφάλαιο, πέρα απ’ την μορφή «χρήμα» και την μορφή «εμπόρευμα» έπρεπε να ολοκληρωθεί με την μορφή «πάγιο κεφάλαιο»: κτίρια και μηχανές ιδιοκτησίας του αφεντικού, σ’ έναν συγκεκριμένο τόπο εργασίας, με ωράρια και – κυρίως – έναν κάποιο έλεγχο.

Αυτή η πρώιμη μορφή δουλειάς στο σπίτι που οδήγησε στα θρυλικά υφαντουργεία του Μάτζεστερ και του Όλνταμ, κατέγραψε και το μόνιμο «εκ γενετής» πρόβλημα του καπιταλισμού: τον εργοδοτικό έλεγχο πάνω στους χρόνους και τους ρυθμούς εργασίας. Όλες οι τεχνολογικές καινοτομίες, όλοι οι μηχανολογικοί νεωτερισμοί που εφαρμόστηκαν στην οργάνωση της παραγωγής απ’ τον Ταίηλορ και μετά, και εφαρμόζονται μέχρι σήμερα και αύριο, έχουν το ίδιο ζητούμενο: τον αποτελεσματικότερο έλεγχο στον χρόνο, στον ρυθμό, στην «απόδοση» της εργασίας.

Στο ίδιο διάστημα (απ’ τα πρώτα εργοστάσια στον 19ο αιώνα μέχρι και το τέλος της 3ης βιομηχανικής επανάστασης) η δουλειά στο σπίτι δεν εξαφανίστηκε. Ανάλογα με την περίοδο, την διάρθρωση της παραγωγής, τα τεχνικά μέσα και το συνολικό πραγματικό σύνταγμα των ταξικών σχέσεων, συνέχισε να υπάρχει λίγο πολύ στην περίμετρο της βασικής και συμβασιοποιημένης μισθωτής σχέσης. Υποκείμενη ωστόσο σε όλο και πιο αυστηρούς έως ασφυκτικούς ελέγχους, είτε σαν «σύμβαση έργου» είτε σαν «δουλειά με το κομμάτι»: αυστηρά χρονικά όρια, αυστηρά συμβόλαια, ρήτρες μη έγκαιρης παράδοσης, κλπ. Με δυο λόγια, ένα μέρος απ’ τις γνώσεις γύρω απ’ τον έλεγχο της εργασίας που τα αφεντικά αποκτούσαν και εφάρμοζαν στους όχι οικιακούς χώρους / χρόνους εργασίας (στα εργοστάσια δηλαδή) μεταφερόταν στον έλεγχο και της δουλειάς στο σπίτι. Συναρμολόγηση παιχνιδιών ή ρολογιών τοίχου; Αρχιτεκτονικά σχέδια ή μακέτες; Μεταφράσεις ή επιμέλειες κειμένων; Ράψιμο ή ζαχαροπλαστική; Αυτά και άλλα περιεχόμενα δουλειάς στο σπίτι απόκτησαν (ή αυτό ήταν πάντα ο στόχος) την ένταση και την επίβλεψη της τυπικής «γραμμής παραγωγής», παρότι βρίσκονταν μακριά απ’ τους τοίχους του τυπικού εργοστάσιου.

Και, εννοείται, θεωρούνταν εργολαβίες…

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 5

Σάββατο 12 Σεπτέμβρη. Η εξελιγμένη (νομικά, τεχνικά, ιδεολογικά) δυνατότητα των σύγχρονων αφεντικών να ελέγχουν εκείνο που δεν μπορούσαν οι μακρινοί τους πρόγονοι, την δουλειά στο σπίτι (εννοημένη σαν εργολαβία), είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο πρέπει να εννοηθούν οι καινούργιες μορφές της: η δικτυωμένη κατ’ οίκον εργασία, για τον 21ο αιώνα.

Πριν απ’ όλα ένα μάθημα απ’ το παρελθόν, που παραμένει διδακτικό. Με την δουλειά στο σπίτι δεν επεκτείνεται η οικειότητα της κατοικίας πάνω στην εργασία, ακόμα κι αν αρχικά έτσι φαίνεται. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα συμβαίνει το αντίθετο: η αποξένωση της εργασίας επεκτείνεται στους οικείους χώρους / χρόνους. Δεν γίνεται η δουλειά χουζουρλίδικη – γίνεται το σπίτι εργοτάξιο.

Ένα πρώτο ερώτημα τώρα είναι κατά πόσον (και ως πιο βαθμό) η δουλειά μέσω υπολογιστών και δικτύων είναι ελέγξιμη (απ’ τους εργοδότες, τους προϊστάμενους, κλπ). Η απάντηση είναι γνωστή, πριν καν τεθεί ζήτημα «τον υπολογιστή σου και στο σπίτι»! Προφανώς και είναι! Οι επικοινωνίες 5ης γενιάς, με τις ταχύτητες και τους όγκους δεδομένων που υπόσχονται, θα κάνουν αυτόν τον έλεγχο ρουτίνα. Μηχανική ρουτίνα: κάποιος έξυπνος αλγόριθμος, προσαρμοσμένος στο αντικείμενο της Α ή της Β δουλειάς, θα κάνει παιχνιδάκι τον έλεγχο του χρόνου, του ρυθμού και της αξιοπιστίας στην εργασιακή χρήση οποιουδήποτε pc, είτε αυτός βρίσκεται στο γραφείο, είτε στο σπίτι, είτε στην ταράτσα, είτε στην τουαλέτα.

Ένα δεύτερο ερώτημα αφορά αυτό: κατά πόσον η «φυσική απουσία» είτε του εργοδότη είτε του προϊστάμενου στις δουλειές που γενικά θεωρούνται διανοητικές (τριτογενής τομέας), εφόσον αυτές θα γίνονται από το σπίτι, θα επιτρέψει ακόμα κι εκεί που δεν υπήρχε ως τώρα την κεντρική εμφάνιση της φιγούρας του «πελάτη» σαν παράγοντα εντατικοποίησης και ελέγχου. Ο «πελάτης» δεν θα εμφανιστεί φυσικά αυτοπροσώπως! Θα είναι παρών ψηφιακά. Και θα αξιολογεί άμεσα.

Ένα τρίτο ερώτημα, σχεδόν απαντημένο, αφορά εκείνο που λέγεται «σχόλασμα». Δουλεύοντας στο σπίτι κανείς δεν μπορεί να πει «φεύγω, πάω σπίτι μου» – είναι στο σπίτι του! Συνεπώς δεν υπάρχει «τέλος ωραρίου» με την παλιά έννοια. Θα μπορούσε φυσικά να υπάρχει συγκεκριμένο ωράριο – οι υπολογιστές έχουν ρολόι! Αν όμως πολλοί θεωρούν πλεονέκτημα της δουλειάς στο σπίτι μέσω υπολογιστή και δικτύωσης την κατά βούληση διακοπή της δουλειάς για άλλες ασχολίες, αυτό επίσης μπορεί κάλιστα να στραφεί εναντίον τους. Πρακτικά «δεν σχολάς» παρά μόνο όταν έχεις τελειώσει το καθήκον που σου ανατέθηκε! (Ο Ταίηλορ, ο εφευρέτης της οργάνωσης της εργασίας μέσω tasks, θα πανηγυρίζει απ’ τον τάφο του!)

Το επιχείρημα “θα μπορώ να ασχολούμαι και με το παιδί” οδηγεί στις νόρμες της εργολαβίας...

(συνεχίζεται)

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 1

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Αν και έγινε μπροστά στα μάτια των πάντων, δεν αναλύθηκε όσο θα έπρεπε (δηλαδή: καθόλου!): οι γενικευμένες πραξικοπηματικές απαγορεύσεις εκκένωσαν δια της βίας όλους τους δημόσιους χώρους / χρόνους (όλους!) πριν φτάσουν να κάνουν εφόδους και στους ιδιωτικούς. Ο ιστορικός , διαλεκτικός υλιστής δεν θα έκανε κανένα λάθος, δεν θα έδειχνε κανέναν δισταγμό: εδώ έχουμε μια εκστρατεία ολοκλήρωσης της αναδιάρθρωσης κάθε τι δημόσιου, μιας διαδικασίας που έχει ξεκινήσει μεν προ πολλού, αλλά πλέον υποδεικνύει την πλήρη υπαγωγή του εδάφους (κάθε χιλιοστού του!) και του χρόνου (κάθε δευτερολέπτου!) στο κεφάλαιο και στις νόρμες του!

Είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε ξανά και ξανά αυτήν την γενικευμένη αναδιάρθρωση, καθώς και τις αιτίες που δεν προχώρησε μεν όπως είχε αναγγελθεί, ωστόσο έκανε σημαντικά βήματα. Μία απ’ τις περιοχές των δημόσιων χώρων / χρόνων που αναδιαρθρώνονται είναι αυτή της μισθωτής εργασίας. Όλο και περισσότεροι μιλούν περί «τηλε-εργασίας».

Πριν προχωρήσουμε οπωσδήποτε δυο διευκρινίσεις. Πρώτον είναι λάθος (λάθος αναλυτικό, λάθος της εργατικής κριτικής, εν τέλει πολιτικό λάθος) να αντιμετωπίζεται η μισθωτή εργασία διαχωρισμένα, διακριτά απ’ την υπόλοιπη ζωή / καθημερινότητα. Απ’ την μεριά τους τα αφεντικά ξεπέρασαν αυτόν τον κάθετο διαχωρισμό (που θα μπορούσε, ίσως, να αφορά την φάση του βιομηχανικού καπιταλισμού, της Β βιομηχανικής επανάστασης δηλαδή) ήδη απ’ την δεκαετία του ’80, και ακόμα πιο συστηματικά απ’ την δεκαετία του ’90. Με τα «ευέλικτα» ωράρια, και αυτό που οι δικοί τους ειδικοί ονόμασαν «συγχώνευση του εργάσιμου και του μη εργάσιμου χρόνου».

Δεύτερον, θα είναι λάθος η στενή εστίαση στο «τηλε-». Πράγματι, από τεχνική άποψη, η πιο γενικευμένη αξιοποίηση των δικτυώσεων για σκοπούς εργασιακούς είναι σημαντική. Είναι επίσης σημαντική και από πολιτική άποψη. Όπως, όμως, συμβαίνει σχεδόν πάντα, μαζί με τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς ο καπιταλισμός επιστρατεύει και «παλιά» σχήματα εκμετάλλευσης και πειθάρχησης (οι γενικευμένες καραντίνες / καθολικές απαγορεύσεις ανήκουν… στον μεσαίωνα!). Η λειτουργική αναβίωση τέτοιων «παλιών» σχημάτων εκμετάλλευσης κρύβεται, και υπάρχουν σοβαροί λόγοι απ’ την μεριά των αφεντικών. Πρώτον, επειδή αυτά τα σχήματα αποτελούν μέρος της ιστορίας / εμπειρίας της εργατικής τάξης, κι έτσι εύκολα μπορεί να διακρίνει (αν θέλει…) τον αντιεργατικό χαρακτήρα τους και σήμερα. Και δεύτερον, επειδή η λάμψη των τεχνολογικών νεωτερισμών (εν προκειμένω το «τηλε-») έχει σκοπό να θολώσει τα νερά του τι συμβαίνει πραγματικά. «Αυτά είναι καινούργια, μια νέα κανονικότητα» λένε οι δημαγωγοί, οι κάθε είδους λακέδες. «Οπότε θα τα δούμε σε μηδενική βάση…»

Αλλά όχι, δεν είναι τόσο καινούργια…

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 2

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Για λόγους αναλυτικής τακτικής αλλά και ουσίας η ασταμάτητη μηχανή προτιμάει να υποδείξει ότι, κατ’ αρχήν, η «τηλε-εργασία» είναι δουλειά στο σπίτι.

Από την στιγμή που αναφερόμαστε σε «δουλειά στο σπίτι» στην αφετηρία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, ξετυλίγεται μπροστά μας αυτό που βρίσκεται πίσω και πλάι μας: όλες οι μορφές και οι εκδοχές «δουλειάς στο σπίτι», από εκείνες που προηγήθηκαν της γέννησης του καπιταλισμού (οι υφάντρες στην αγγλία…) μέχρι αυτές που συνυπήρχαν σε όλες τις φάσεις του 19ου, του 20ου και του 21ου αιώνα, μέχρι σήμερα.

Για να γίνει ξεκάθαρη η σημασία αυτής της γενεαλογίας (και, έτσι, να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά της τωρινής «επιστροφής της δουλειάς στο σπίτι», μέσω δικτυώσεων) αρκεί να υποδείξουμε / τονίσουμε τον βασικό ορισμό της μισθωτής / εξαρτημένης εργασίας, όπως αυτός περιλαμβάνεται στην ελληνική εργατική νομοθεσία. Πώς διακρίνεται η μισθωτή εργασία από άλλες μορφές εργασίας; Με τρία κριτήρια:

Α) Τον τόπο εργασίας: αυτός προσδιορίζεται απ’ τον εργοδότη.

Β) Τον χρόνο εργασίας: το ωράριο. Κι αυτό επίσης προσδιορίζεται και ελέγχεται απ’ τον εργοδότη.

Γ) Το αντικείμενο εργασίας: προσδιορίζεται επίσης, ακόμα και σε καθημερινή βάση, απ’ τον εργοδότη.

(Ας σημειώσουμε ότι ο τρόπος πληρωμής ΔΕΝ συνιστά κριτήριο αποφασιστικής σημασίας! Ήταν μάλλον η παράνομη πίεση των αφεντικών και η άγνοια απ’ την μεριά των εργαζόμενων που μετέτρεψαν τους «μπλοκάκηδες» σε de facto «ελεύθερους επαγγελματίες / εργολάβους»).

Αν μια σχέση εργασίας έχει αυτά τα πιο πάνω τρία χαρακτηριστικά τότε είναι μισθωτή / εξαρτημένη, και υπόκειται σε όλες τις νομικές ρυθμίσεις της μισθωτής εργασίας. Αν δεν τα έχει;

Εύκολα καταλαβαίνει ο καθένας ότι η «δουλειά στο σπίτι» χάνει τα 2 απ’ τα 3 βασικά στοιχεία της μισθωτής / εξαρτημένης σχέσης εργασίας (ακόμα κι αν η πληρωμή εξακολουθήσει να έχει την μορφή του μηνιάτικου…). Αν τόπος εργασίας γίνει το σπίτι, κι αν το καθημερινό ωράριο είναι ασαφές, τότε απομένει μόνο το 3ο κριτήριο.

Μόνο του… Αλλά βρισκόμαστε σε μεταβατική φάση…

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 3

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Είναι νομίζουμε σαφές ότι με την «επιστροφή της δουλειάς στο σπίτι» και την διαγραφή των 2 απ’ τα 3 κριτηρίων, αυτή η καινούργια αλλά παλιά μορφή οργάνωσης της εργασίας ισορροπεί επικίνδυνα ανάμεσα στη μισθωτή σχέση (με ότι σημαίνει αυτό για τα εργατικά δικαιώματα) και στην εργολαβία / φασόν! Το 3ο κριτήριο δεν είναι τόσο ισχυρό. Ή μπορεί να αποδειχθεί «ευάλωτο»: ο εργοδότης (που προσδιορίζεται σαν ο αποφασιστικός παράγοντας του προσδιορισμού του αντικειμένου εργασίας) μπορεί να μετατραπεί (εντός ή εκτός εισαγωγικών) σε πελάτη… Ή σε “εκπρόσωπο του πελάτη”. Ή σε “μεσολαβητή”… Τότε ο μετασχηματισμός της μισθωτής / εξαρτημένης σχέσης σε εργολαβική θα έχει επιτευχθεί εντελώς!

Έχουμε δείγματα τέτοιου είδους αναδιαρθρώσεων εκτός της «τηλε-εργασίας»; Έχουμε! Είναι η λεγόμενη gig economy! Στις περιπτώσεις, για παράδειγμα, των urban μετακινήσεων / μεταφορών, είτε πρόκειται για την uber είτε για τις μεταφορές γευμάτων (τύπου deliveroo, wolt στα καθ’ ημάς…) θεωρήθηκε αρκετό μόνο το ένα κριτήριο που αφορά την ρευστότητα του χρόνου εργασίας (το ότι ο ενδιαφερόμενος δουλεύει «όποτε και όσο θέλει»), σε συνάρτηση φυσικά με την μεσολάβηση μιας εταιρείας / ηλεκτρονικής πλατφόρμας (που είναι η νέα μορφή εργοδότη: ο μεσολαβητής), για να θεωρηθεί «ελεύθερος επαγγελματίας». Το ότι έβαζε / βάζει και το «δικό του μέσο παραγωγής» (το όχημα) ενισχύει αυτήν την άποψη (αν και στο ελληνικό ντελίβερι η συντριπτική πλειοψηφία δουλεύει με δικό της μηχανάκι).

Για να μην μπερδέψουμε τα πράγματα, ας κρατήσουμε τον πυρήνα: η τάση του σύγχρονου καπιταλισμού υπέρ της «απελευθέρωσης» των αφεντικών απ’ τις δεσμεύσεις της μισθωτής εργασίας, με την αναδιάρθρωση όσο το δυνατόν περισσότερων εκδοχών εργασίας και την μετατροπή τους σε εργολαβικές / φασονάδικες, είναι τόσο σαφής ώστε μόνο μέσα σ’ αυτήν την υπαρκτή και δηλωμένη τάση μπορούμε να διακρίνουμε τα πραγματικά χαρακτηριστικά (και) της «τηλε-εργασίας».

Υπάρχει, φυσικά, και ένας εμπειρίστικος αντίλογος, προερχόμενος απ’ τα κάτω. «Με την τηλε-εργασία μπορώ να προσέχω και το παιδί, τα παιδιά». Ή «με την τηλε-εργασία γλυτώνω τον χρόνο του πήγαινε – έλα στη δουλειά». Και τα δύο έχουν μια κάποια βάση. Δεν θα πρέπει όμως να ξεγελαστεί κανένας: οι μετασχηματισμοί στην οργάνωση της εργασίας ΔΕΝ γίνονται επειδή τα αφεντικά «πόνεσαν» για την ανατροφή των παιδιών ή για τους χρόνους μετακίνησης των μισθωτών!

Πράγμα που παίρνει μορφή ερωτήματος: Το τυράκι το βλέπεις…. Την φάκα;

(συνεχίζεται)

Ψοφιοκουναβιστάν uber alles!

Τρίτη 8 Σεπτέμβρη. Δεν είναι λίγοι, το αντίθετο, και όχι μόνο στο ελλαδιστάν, όσοι δείχνουν να ποντάρουν τα συμφέροντά τους σε μια εκλογική νίκη των δημοκρατικών και του νυσταλέου Jo στις αμερικανικές εκλογές του Νοέμβρη. Τι αναγγέλεται λοιπόν σε μια τέτοια περίπτωση; Τι μέλλον θα ψάξει να βρει το παρακμιακό αμερικανικό imperium με τους δημοκρατικούς;

Απ’ αυτήν εδώ την αισχρά περιθωριακή γωνία έχετε διαβάσει την άποψη ότι η «γραμμή» που εξέφρασε το ψόφιο κουνάβι, η «γραμμή» της αντιμετώπισης των εχθρών με οικονομικά μέσα (τιμωρίες, κυρώσεις, κλπ), έχει αποτύχει / ηττηθεί. Είχαμε προβλέψει μάλιστα ότι το ψόφιο κουνάβι θα αντικατασταθεί απ’ τον Pence και μια πιο σκληροπυρηνική στάση της Ουάσιγκτον, χωρίς ωστόσο να είναι σαφής η μορφή της.

Κάναμε λάθος – αλλά τελικά όχι και τόσο. Στο αμερικανικό πολιτικό θέαμα συμβαίνει εδώ και λίγους μήνες κάτι ασυνήθιστο, που ενώ γίνεται όσο πιο δημόσια είναι δυνατόν, είναι σχεδόν σα να μην συμβαίνει – για τους εκτός ηπα.

Στις αρχές Ιούνη σχεδόν 300 πρώην στελέχη των κυβερνήσεων Μπους του νεώτερου (αιμοβόροι οπαδοί του «αμερικανικού 21ου αιώνα» δηλαδή) δήλωσαν την υποστήριξή τους στον νυσταλέο Jo. Πρόκειται για νέο-συντηρητικούς, πρώην στελέχη του κόμματος του ψόφιου κουναβιού, που δήλωσαν «απογοητευμένοι» – και έκαναν αυτό που αλλού θα θεωρούνταν προδοσία. Ζήτησαν απ’ τους συντηρητικούς (οπαδούς τους) να ψηφίσουν τον Biden!

Αυτή ήταν η αρχή. Ακολούθησαν 100 πρώην στελέχη της επιρροής του ιδιαίτερα σκληροπυρηνικού John McCain (έχει πεθάνει, αλλά οι προσανατολισμοί του ζουν…), και κάμποσες δεκάδες πρώην στελέχη του γερουσιαστή Mitt Romney, απ’ την προεκλογική του εκστρατεία του 2012. Εννοείται πως όλοι αυτοί συνοδεύονται από δημοσιογράφους, δημαγωγούς, «διαμορφωτές της κοινής γνώμης», κλπ.

Με δυο λόγια με έναν «διαγώνιο» αλλά πολύ σαφή τρόπο οι δημοκρατικοί εξελίσσονται σε νεοσυντηρητικούς.

Τι σημαίνει όμως «διαγώνιος»;

Εσωτερικός και εξωτερικός εχθρός

Τρίτη 8 Σεπτέμβρη. Παρότι αυτή η συστράτευση των οπαδών της «σκληρής» αντιμετώπισης των αμφισβητιών της αμερικανικής ηγεμονίας α λα Μπους ο Β με τον νυσταλέο Jo σερβίρεται σαν μια ευγενής προσπάθεια να ξεφορτωθεί το άσπρο σπίτι έναν νάρκισσο κτηματομεσίτη, οι διακυβεύσεις είναι πολύ πιο σοβαρές.

Κατ’ αρχήν έχει διαμορφωθεί ένα μεγάλο αγκάθι στα πλευρά των καθεστωτικών δημοκρατικών, η αριστερή αντιπολίτευση, που στοιχήθηκε στο πλευρό του Sanders όσο ήταν υποψήφιος. Πρόκειται για υποκείμενα που αμφισβητούν τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, αν και με όχι επεξεργασμένο και ολοκληρωμένο τρόπο. Οι νεοσυντηρητικές «μεταγραφές» λοιπόν έχουν στόχο να ενισχύσουν τον πολεμοκάπηλο «κορμό» των δημοκρατικών, απέναντι σ’ αυτήν την εσωτερική αμφισβήτηση, που είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί με αποχή απ’ τις εκλογές.

Σε ότι αφορά την «εσωτερική πολιτική» είναι αναμενόμενο ότι ένας νυσταλέος Jo ως πρόεδρος θα ακολουθήσει μια «σοσιαλίζουσα» στάση, μακριά απ’ τις ακροδεξιές απόψεις του ψόφιου κουναβιού σε ότι αφορά ζητήματα ισότητας, δικαιωμάτων, ρατσισμού. Αλλά είναι αμφίβολο αν αυτή η «καλοπροαίρετη» στάση θα χρηματοδοτηθεί με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι κάνει ήδη το ψόφιο κουνάβι: μέσω της θηριώδους αύξησης του δημόσιου χρέους. Με ότι αυτό συνεπάγεται…

«Μισό βήμα προς τα αριστερά» στο εσωτερικό, «δύο βήματα προς τα δεξιά» στο εξωτερικό: σε ότι αφορά την «εξωτερική πολιτική» η σύμπραξη mainstream δημοκρατικών με τους νεοσυντηρητικούς βρωμάει μια σαφώς πιο επιθετική αμερικανική στάση απέναντι στους «αναθεωρητές», δηλαδή το ευρασιατικό μπλοκ – σίγουρα έναν τέτοιο προσανατολισμό. Θα λέγαμε πως όντως γίνεται η προσπάθεια για αλλαγή γραμμής που είχαμε προβλέψει, αλλά δεν γίνεται στο εσωτερικό των συντηρητικών… γίνεται με μετακόμιση αρκετών σκληροπυρηνικών στο αντίπαλο στρατόπεδο, που γενικά είναι σαφώς ευνοϊκότερο σε πιο βίαιες ενέργειες σε σχέση με το «δειλό» ψόφιο κουνάβι, που νοιαζόταν για την υστεροφημία του και για το νόμπελ ειρήνης που του οφείλει η ιστορία….

Αμέρικα, αμέρικα (2)

Τρίτη 25 Αυγούστου. Ενώπιον της συνεχιζόμενης υποτίμησης του δολαρίου (που περισσότερο απ’ το να ενισχύει τις καθαρά αμερικανικές εξαγωγές υπονομεύει την αξία του νομίσματος σαν αποθεματικού και διεθνούς χρήσης) και περιμένοντας την όπου νάναι διεθνή εγκαθίδρυση του ψηφιακού γουάν, σε συνθήκες παρατεινόμενης ύφεσης, τα αμερικανικά οικονομικά επιτελεία προσπαθούν να οχυρωθούν – με μάλλον ανορθόδοξο τρόπο, παρότι μοιάζει να ταιριάζει με την εποχή.

Υπάρχει μια συζήτηση για ψηφιακό δολάριο – αλλά για αποκλειστική χρήση εντός ηπα, με μια προτίμηση απ’ τους «φτωχούς»…. Υποτίθεται ότι μ’ αυτόν τον τρόπο η κεντρική αμερικανική τράπεζα (fed) θα μπορεί να επιδοτεί κατευθείαν και γρήγορα τα τμήματα εκείνα του πληθυσμού που υποφέρουν περισσότερο απ’ την παρακμή. Τα ψηφιακά δολάρια θα πηγαίνουν κατευθείαν σ’ ένα ψηφιακό πορτοφόλι που θα έχει ο καθένας στο κινητό του (μέχρι να του το κλέψουν…) μέσω μια εφαρμογής.

Αυτή η συζήτηση δείχνει να είναι στην πολύ αρχή της, αν και είναι λογικό να έχουν ξεκινήσει κάποια βήματα, ειδικά εφόσον το ιδιωτικό ψηφιακό Libra (πρωτοβουλία διάφορων μεγάλων αμερικανικών επιχειρήσεων με επικεφαλής τον κυρ facebook) έκανε μια πανηγυρική εμφάνιση σαν σχέδιο στα μέσα του 2019, έφαγε πόρτα απ’ την fed (και απ’ την ε.ε.) αλλά δεν εξαφανίστηκε: συνεχίζει να δουλεύεται σαν project, χωρίς φανφάρες, υποθέτουμε σε γνώση και υπό την αιγίδα της fed.

Έτσι, ενώ το ψοφιοκουναβιστάν μοιάζει να προσπαθεί να μιμηθεί το Πεκίνο, υπάρχουν ορισμένες διαφορές· ή αυτές φαίνονται προς το παρόν. Πρώτον, το να ταυτιστεί η χρήση ενός τέτοιου ψηφιακού, blockchain νομίσματος με τα «εθνικά επιδόματα επιβίωσης» είναι το χειρότερο είδος «διαφήμισης»! Δεύτερον, το να προορίζεται για εθνική, εσωτερική χρήση, θα έχει συνέπειες στο «φυσικό» / λογιστικό δολάριο κλασσικού τύπου. Και τρίτον, απ’ την αρχή κι όλας της χρήσης του, θα χρειαστεί ένα ισχυρό back up «αξίας». Το Πεκίνο προορίζει το δικό του ψηφιακό νόμισμα να έχει σταθερή πρόσδεση με τον χρυσό· ένας καινούργιος κανόνας του χρυσού. Γι’ αυτό και αγοράζει (και εξορύσσει) χρυσό με μεγάλες ποσότητες. Αλλά το ψοφιοκουναβιστάν δεν κάνει το ίδιο – όχι ως τώρα τουλάχιστον.

Δεν είναι μόνο η Ουάσιγκτον που προσανατολίζεται στο ψηφιακό νόμισμα (και τα ψηφιακά, απόλυτα ελεγχόμενα πορτοφόλια). Η Μόσχα, η ε.ε., η Τεχεράνη, το Καράκας και το Λονδίνο κάνουν τις δικές τους έρευνες. Αν, όμως – όπως αναμένεται – το Πεκίνο ρίξει σε διεθνή χρήση το ψηφιακό γουάν το ερχόμενο φθινόπωρο, δεν θα έχει απλά ένα νομισματικό χρονικό πλεονέκτημα. Θα προσδιορίσει, επίσης, και τους διεθνείς κανόνες κυκλοφορίας και χρήσης των κρατικών «κρυπτονομισμάτων», τις προδιαγραφές τους και τα πρότυπα.

Δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για «αγώνα δρόμου»: ο ένας (το Πεκίνο) πλησιάζει στο τέρμα και οι άλλοι πηγαίνουν να στηθούν στην αφετηρία ή έχουν κάνει τα πρώτα μέτρα. Ωστόσο το κρισιμότερο είναι τι «χώρο» (δηλαδή τι όγκο διεθνών συναλλαγών) θα αποσπάσει κάθε κρυπτονόμισμα. Εδώ ο κινεζικός καπιταλισμός έχει πλεονεκτήματα, και λόγω μεγέθους.