Tag: νόμισμα

Περί πολέμων – γενικότερα

Τρίτη 28 Αυγούστου. Οι νομισματικοί / εμπορικοί πόλεμοι δεν είναι κάτι καινούργιο!! Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90 για παράδειγμα, όταν ο ιαπωνικός καπιταλισμός ανέβαινε «άγρια» και το γιεν έδειχνε τα δόντια του στο δολάριο, η Ουάσιγκτον, μέσω διαφόρων διεθνών εμπόρων χρήματος και νομισμάτων, κήρυξε ανελέητο πόλεμο στο Τόκιο, προκαλώντας του σοβαρή κρίση. (Ήταν η εποχή που η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία είχε υπερφαλαγγίσει την αμερικανική μέσα στην ίδια την έδρα της, το usa, και όπου όχι το ψόφιο κουνάβι αλλά κοτζάμ πρόεδρος Κλίντον ταξίδεψε στο Τόκιο σαν πλασιέ των αμερικανικών θωρακισμένων αυτοκινήτων…. προσπαθώντας να πείσει την Yakuza, τις γιαπωνέζικες μαφίες δηλαδή, για την αξία τους… Ναι, είναι αλήθεια: έτσι ακριβώς έγινε!)

Ακόμα και η δημιουργία του ευρώ υπήρξε εξ αρχής πράξη πολεμική, παρότι το κίνητρο του Παρισιού που επέβαλε το «ενιαίο νόμισμα» στο Βερολίνο (μετά την ένωση των δύο γερμανιών) δεν ήταν ο ανταγωνισμός με το δολάριο αλλά η εξαφάνιση του μάρκου. Εκείνο που διαφοροποίησε τα ως τότε δεδομένα (επειδή άρχισε να οξύνεται ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός) ήταν η πιο πρόσφατη διεθνής ένταση της κρίσης, απ’ τα τέλη του 2008 και μετά. Κρίση που (θα το θυμήσουμε, κι ας είναι μάταιο) είχε χρηματοπιστωτική έκφραση· αλλά όχι και αιτίες.

Απο εκείνο το χρονικό σημείο και μετά, το ποιες τράπεζες θα άντεχαν, ποια νομίσματα διεθνούς χρήσης θα είχαν τα μικρότερα στραπάτσα και, κατά συνέπεια, ποιοι καπιταλισμοί θα μπορούσαν να ανασυνταχτούν γρηγορότερα επωφελούμενοι απ’ το global εμπόριο, έγινε ακόμα κρισιμότερο.

Απ’ το 2010 και μετά, όταν η «ελληνική κρίση» έδωσε την ευκαιρία στην Ουάσιγκτον να ποντάρει σε μια «κρίση αξιοπιστίας του ευρώ» το ελληνικό κόμμα της δραχμής στοιχήθηκε απόλυτα με τις αμερικανικές επιδιώξεις – κατ’ αρχήν αντικειμενικά και σε αρκετές περιπτώσεις και υποκειμενικά (στο Sarajevo γράψαμε και για τα δύο όταν και όπως έπρεπε). Η κύρια έως μοναδική πηγή «συμβουλών» και «παραινέσεων» προς την Αθήνα να φύγει απ’ το ευρώ (προκαλώντας αυτήν την τόσο χρήσιμη στο δολάριο κρίση διεθνούς αξιοπιστίας του ευρωπαϊκού νομίσματος…) ή/και «προβλέψεων» για «το τέλος του ευρώ» ήταν αμερικανικά και αγγλικά think tanks, αγγλοαμερικανικά μήντια παγκόσμιας εμβέλειας, αγγλοαμερικανικοί οίκοι αξιολόγησης και οι παρατρεχάμενοί τους – έως «ενσωματωμένες» οικονομολογικές περσόνες διαφόρων διαμετρημάτων, φτάνοντας μέχρι τους νομπελίστες Paul Krugman και Joseph Stiglitz. Η επιθυμία διάλυσης της ευρωζώνης εκδηλώθηκε τόσο κατηγορηματικά τότε, ώστε αποτελεί το νήμα που συνδέει τους «δημοκρατικούς» και «φιλολαϊκούς» ινστρούκτουρες εκείνης της περιόδου, απ’ το 2010 και μετά, με τον πιο εντατικό εμπορικό πόλεμο του ψόφιου κουναβιού και των αμερικάνων συντηρητικών σήμερα.

Αυτό είναι, τώρα, το δεδομένο: ένας πόλεμος που γινόταν ήδη κλιμακώνεται. Και, εξαιτίας της κλιμάκωσης, δείχνει (σε όποιον θέλει να τα δει) τα όριά του.

Οι λωτοφάγοι

Παρασκευή 24 Αυγούστου. Το ηρωϊκό πρώτο εξάμηνο του 2015 έχει απομείνει (πολιτικά και αισθητικά) ορφανό. Οι μεν φαιορόζ παριστάνουν ότι δεν ξέρουν τίποτα, σπρώχνοντάς το στον σούπερ Γιάνη… Οι δε της αντιπολίτευσης παριστάνουν επίσης ότι ήταν ανέκαθεν εναντίον, ξεχνώντας πως ακόμα κι ένας κοτζάμ Μπρατάκος είχε δηλώσει, όλο καμάρι, «στέκομαι σε στάση προσοχής μπροστά στην τακτική του συ.ριζ.α.». Επιπλέον: το συλλογικό, μαζικό, δεξιό κι αριστερό μικροαστικό «μεθύσι» με το θέαμα ενός «αντικομφορμιστή» έλληνα υπουργού που, δήθεν, στρίμωχνε τους πάντες εκτός συνόρων, αυτό το μεθύσι έχει απωθηθεί. Σα να μην έγινε ποτέ…

Έγινε, κι έχει αφήσει ανεξίτηλα ίχνη: το «κόμμα της δραχμής» δεν ήταν μια περιθωριακή καρικατούρα! Στην τελευταία του πράξη «εκφράστηκε» σαν εξαιρετικά πλειοψηφικό «όχι» σ’ εκείνο το δημοψήφισμα· απέναντι σ’ ένα «ναι» που ήταν, απλά, η εκδήλωση της ελληνικής κουτοπονηριάς ότι «εγώ, έτσι κι αλλιώς, είμαι καβατζωμένος απέναντι σε οποιαδήποτε ‘προσαρμογή’»… Το γεγονός πως εκείνον τον Ιούλη, σχεδόν στο «και 5», ο εξοχότατος Τσίπρας (ως τότε ο ηγέτης του «κόμματος της δραχμής») έκανε πίσω, οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σ’ αυτό: μην έχοντας κανένα σχέδιο για την πτώση στο εθνικό νόμισμα, έπαθε ίλιγγο όταν ο Σόιμπλε του έδειξε την περίληψη του σχεδίου (ούτε καν τις ανατριχιαστικές του λεπτομέρειες!) που οι τεχνοκράτες του Βερολίνου και των Βρυξελών είχαν (αναγκαστικά) ετοιμάσει, in case of… Η φαιορόζ ηγεσία του “κόμματος της δραχμής” έκανε τελικά πίσω μόνο όταν πήρε μυρωδιά ότι εκείνο που θεωρούσε “αυτονόητο”, της ήταν απλά αδιανόητο και ανυπόφορο…

Κι αφού ήταν τεχνικά αδύνατο να σωθεί ο ντόπιος πολιτικός προσοδισμός και ο “εθνικός καπιταλισμός” με ένα άλμα στο εθνικό νόμισμα, αφού ο καπετάν Παναγιώτης απέτυχε να ρουφήξει ρούβλια μέσω του σωλήνα και ο καπετάν Γιάνης απέτυχε να “ρίξει” την Λαγκάρντ, προεκτάθηκε χρονικά, για άλλα 3 χρόνια, η παρελκυστική τακτική που είχε ακολουθηθεί ως τα τέλη του 2014: μίζερη και αργή μεν, αλλά τουλάχιστον βατή…

(φωτογραφία: Στιγμιότυπα από θαμένες βαθιά στο χώμα ηρωϊκές εποχές: “η πλατεία ήταν γεμάτη με το νόημα που ‘χε κάτι απ’ τη δραχμή”….)

Τι έχεις Γιάνη; Τι είχα πάντα…

Παρασκευή 24 Αυγούστου. Ο κυρ Γιάνης απέμεινε σαν απόκληρος, περιπλανώμενος κούκος. Που κάθε τόσο αναγγέλει την σωτηρία του (καπιταλιστικού) κόσμου, της (καπιταλιστικής) ε.ε., ή ακόμα και του ελλαδιστάν, μέσω κάποιου «κόμματος» με ευφάνταστο όνομα. (Άλλωστε είναι η ιδιοφυία πίσω απ’ το “moderate plan”, που τόσο γρήγορα ξεχάστηκε…)

Αν έχει κανείς το περιθώριο να αντιληφθεί την περίπτωσή του μέσα στις γενικότερες αισθητικές και ιδεολογικές προδιαγραφές της καπιταλιστικής κρίσης / αναδιάρθωσης, τότε ναι, ο κυρ Γιάνης κάτι εκφράζει: την παρακμή των παλιών «φορέων» των επιστημών του κεφάλαιου (μηχανοποιούνται όλο και περισσότερο…), και εν προκειμένω της «οικονομολογίας», που ξεπέφτουν σε θεατρινισμούς, φλυαρίες και δημόσιες σχέσεις. Ο κυρ Γιάνης θα ήθελε να γίνει ένας Ζίζεκ του financial management (που εν τω μεταξύ έγινε engineering…). Κατέληξε ένα θηλαστικό της orientalιστικής ιντελιγκέντσιας, παρατημένο στους στάβλους των μήντια. Πόρκα μιζέρια!!!

Ωστόσο ο κυρ Γιάνης υπάρχει. Μέσ’ την «κακία» που πιάνει εκείνους που ήθελαν να αποθεώνονται σα «σωτήρες» αλλά κατάντησαν «γλάστρες», λέει διάφορα. Ιδού ένα μικρό αλλά ενδιαφέρον απόσπασμα από στιχομυθία του στην πολύ πρόσφατη συνέντευξή του στην γερμανική καθεστωτική bild (όχι, πια, σαν sex maschine…):

…

Bild: Ποιός είπε ψέμματα;

Varoufakis: «Όλοι! Οι ελληνικές κυβερνήσεις, το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, όλοι. Και σ’ εσάς τους γερμανούς είπε χοντρά ψέμματα η κ. Μέρκελ, δυο φορές. Την πρώτη φορά ήταν όταν μίλησε στην βουλή για το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης και είπε ότι αυτό ήταν μια πράξη αλληλεγγύης προς τους Έλληνες, ενώ τα χρήματα προορίζονταν μόνο για την σωτηρία των γερμανικών και των γαλλικών τραπεζών οι οποίες, ενάντια σε κάθε λογική, είχαν δανείσει πολλά λεφτά στο ελληνικό κράτος και την ολιγαρχία».

Bild: Όμως οι τράπεζες – κυρίως οι ελληνικές τράπεζες – διασώθηκαν έτσι ώστε το ελληνικό κράτος δεν κατέρρευσε, συνέχισε να έχει πρόσβαση σε ρευστό, και μπόρεσε να πληρώνει μισθούς και συντάξεις…

Varoufakis: «Δεν ήταν οι ελληνικές τράπεζες που σώθηκαν. Ήταν η Deutsche Bank και οι υπόλοιπες γαλλικές και γερμανικές τράπεζες. Σε ότι αφορά τις ελληνικές τράπεζες και το κράτος, δεν θα έπρεπε να έχουν διασωθεί – έπρεπε να μας επιτραπεί να χρεωκοπήσουμε , να υποφέρουμε απ’ τις συνέπειες αλλά ύστερα να μπορέσουμε να ξανασταθούμε στα πόδια μας και να προχωρήσουμε – κάτι που αυτά τα bailout το εμπόδισαν».

…

Αυτό είναι κάτι που, αν δεν κάνουμε λάθος, ο κυρ Γιάνης ΔΕΝ το είχε πει – σίγουρα όχι σαν υπουργός. Ότι, δηλαδή, «καλύτερα το αισχρό τέλος μιας χρεωκοπίας (και της εξόδου απ’ το ευρώ) παρά το αίσχος των μνημονίων».

Ωστόσο, πέρα απ’ οτιδήποτε άλλο, πρόκειται για σκληρά νεοφιλελεύθερη άποψη – κι ας θέλει ο κυρ Γιάνης να παρουσιάζεται σαν «σοσιαλ-κάτι». Ήταν οι σκληροπυρηνικοί αμερικάνοι νεοφιλελεύθεροι που, μετά την χρεωκοπία της Lehman Bros τον Σεπτέμβρη του 2008, υποστήριζαν ότι θα έπρεπε να «αφεθούν όλες οι προβληματικές τράπεζες» να χρεωκοπήσουν, αφού τέτοιος είναι ο νόμος του καπιταλισμού… Και ήταν αντίθετοι με τις πανάκριβες «διασώσεις» / bailout τραπεζών (με κρατικό χρήμα) που ξεκίνησαν αρχικά στις ηπα και επεκτάθηκαν στη συνέχεια σ’ όλον τον καπιταλιστικό βορρά… Επειδή είναι αντίθετοι σε κάθε εμπλοκή του κράτους στην «φυσιολογική λειτουργία της αγοράς», που ξεκαθαρίζει τα σάπια απ’ τα ζωντανά…

Ήταν, λοιπόν, ο πιο epic υπουργός οικονομικών της «πρώτης φοράς αριστεράς» ένας undercover σκληροπυρηνικός νεοφιλελεύθερος; Ήθελε να αφεθούν οι «νόμοι της αγοράς» να ξεκαθαρίσουν το ελληνικό (καπιταλιστικό) τοπίο και ύστερα, όσοι επιζήσουν, να ξεκινήσουν σε «υγιείς βάσεις» δραχμούλα την δραχμούλα και δεκάρα την δεκάρα; Και το γκουβέρνο που υπηρετούσε μήπως είχε κι αυτό τίποτα ανομολόγητες σαδο-μαζοχιστικές (νεοφιλελεύθερες) φαντασιώσεις;

Ή ο ναρκισσισμός της εξουσίας, παρά την γοητεία του είναι, τελικά, βαριά διαταραχή και ο κυρ Γιάνης (όπως και πάμπολοι άλλοι….) δεν ξέρει (ούτε ήξερε ποτέ) τι λέει;

(Ακόμα κι έτσι, ο κυρ Γιάνης ανήκει στην εποχή. Είναι “επώνυμος”, αλλά ένας ανάμεσα σε πολλά εκατομμύρια: είτε τρελαμένους, είτε που πουλάνε τρέλα…)

(φωτογραφία: Ααααααάχ!!! Άλλες εποχές!…)

Σκέτη γκρίνια

Τετάρτη 22 Αυγούστου. …Η ευρώπη δεν πρέπει να επιτρέπει στις ηπα να δρουν πάνω απ’ τα κεφάλια μας και με δικό μας κόστος. Γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε την αυτονομία της ευρώπης δημιουργώντας κανάλια πληρωμών ανεξάρτητα απ’ τις ηπα, δημιουργώντας το ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο και ένα ανεξάρτητο σύστημα swift…

Αυτό δήλωσε χτες με άρθρο του στην γερμανική καθεστωτική Handelsblatt ο γερμανός υπ.εξ. Heiko Maas. Το “swift” είναι κλειδί στην αμερικανική τακτική επιβολής κυρώσεων: είναι ένα ηλεκτρονικό σύστημα διακανονισμού (συμψηφισμού) των πληρωμών μέσω τραπεζών, με έδρα το βέλγιο. Ωστόσο, στο βαθμό που συμμετέχει, ελέγχεται (και) απ’ την αμερικανική κεντρική τράπεζα, με την έννοια της κατασκοπείας. Το 2012, για παράδειγμα, η fed κατέσχεσε ένα ποσό που πλήρωσε ένας δανός επιχειρηματίας σε γερμανική τράπεζα για να αγοράσει μια ποσότητα κουβανικών πούρων που ήταν «κάτω από κυρώσεις». Κι αν αυτή είναι μια ενδεικτική περίπτωση, πολύ περισσότερα καταλαβαίνει ο καθένας όταν πρόκειται για εμπόριο με «απαγορευμένες οντότητες», ιρανικές, κινεζικές, ρωσικές, νοτιοκορεάτικες, βορειοκορεάτικες, τουρκικές, κλπ.

Στα λόγια το Βερολίνο επιδιώκει τον περιορισμό της νομισματικής ηγεμονίας της Ουάσιγκτον. Ωστόσο αυτό το «άλλο swift» δεν φτιάχνεται απ’ την μια μέρα στην άλλη, και δεν φτιάχνεται με λόγια του αέρα. Η Μόσχα έχει φτιάξει κάτι αντίστοιχο για τις τράπεζές της, και ενδεχομένως αυτό να έχει γίνει σε συνεργασία με το Πεκίνο. Η ε.ε. εξακολουθεί να ελπίζει ακόμα σε διαπραγματεύσεις και συμφωνίες με την Ουάσιγκτον. Μόλις πριν λίγες βδομάδες ο Pompeo (υπ.εξ.) και ο Mnuchin (υπ.οικ.) έδειξαν την πόρτα σε μια ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία (των αντίστοιχων υπουργών από γερμανία, γαλλία και αγγλία και αξιωματούχους της ε.ε.), που ζήτησαν εξαίρεση συγκεκριμένων ευρωπαϊκών βιομηχανιών απ’ τις κυρώσεις για δουλειές με το ιράν.

Όταν κι αν υπάρξουν χειροπιαστά αποτελέσματα σ’ αυτήν την καπιταλιστική «ανεξαρτητοποίηση» του project europe (ή της ευρωζώνης) απ’ τις ηπα, ο όποιος Haas δεν θα μιλάει με «πρέπει να»…

Ως τότε μπορεί να είναι σκληρός – στα λόγια…

Γύρω γύρω απ’ το δολάριο 1

Σάββατο 18 Αυγούστου. Ο ρώσος υπ.εξ. Lavrov έμοιαζε αυστηρά και συγκρατημένα αισιόδοξος απ’ την Άγκυρα, τις προάλλες:

Η χρήση των εθνικών νομισμάτων στο μεταξύ μας εμπόριο είναι εδώ και χρόνια ένα καθήκον που έχουν αναλάβει οι πρόεδροι της ρωσίας και της τουρκίας… Ιδανικά προχωράει αυτή η διαδικασία στις εμπορικές σχέσεις μας με το ιράν. Πέρα απ’ την τουρκία και το ιράν έχουμε κανονίσει και ήδη κάνουμε πληρωμές στα εθνικά νομίσματα με την λαϊκή δημοκρατία της κίνας.

Είμαι σίγουρος ότι η σοβαρή κατάχρηση του ρόλου του αμερικανικού δολαρίου σαν παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος θα καταλήξει κάποια στιγμή στην αποδυνάμωση και στον τερματισμό του ρόλου του.

Πόσο εύκολη είναι όμως η «αποδολαριοποίηση» του διεθνούς εμπορίου; Από πρώτη ματιά μοιάζει απλή διαδικασία. Σαν υποδομή εκείνο που χρειάζεται είναι απλά μια τράπεζα που δεν κάνει δουλειές με δολάρια ή με αμερικανικά υποκείμενα (άτομα, επιχειρήσεις, κράτος). Κατ’ αυτόν τον τρόπο η αμερικανική fed (που είναι, ας το πούμε έτσι, «ιδιοκτήτρια του δολαρίου») δεν μπορεί να παρέμβει με κάποια «ποινή» – το πιθανότερο είναι να μην μπορεί να εντοπίσει καν την συναλλαγή.

Αλλά αυτή είναι μια υπερβολικά απλή περιγραφή. Τα «εθνικά νομίσματα» που θα ανταλλάσσονται μεταξύ τους στο διασυνοριακό εμπόριο δύο κρατών δεν αρκεί να έχουν μεταξύ τους σταθερή σχέση / ισοτιμία· πρέπει να έχουν ανάλογη σταθερότητα ανταλλαγής με άλλα εθνικά νομίσματα για εμπόριο με άλλα κράτη. Μ’ άλλα λόγια ένας αριθμός ικανός εθνικών νομισμάτων θα πρέπει να έχουν συμφωνήσει σε σταθερές ισοτιμίες μεταξύ τους. Διαφορετικά, μπορεί μεν να γίνονται τέτοιες πληρωμές, αλλά θα περιορίζονται σε ποσότητες (του ενός ή του άλλου εθνικού νομίσματος) που μπορούν να γυρίσουν πίσω στην «ιδιοκτησία» του δημιουργού τους· και όχι να «μπουν στην άκρη» για καιρό ή/και να χρησιμοποιηθούν για εμπόριο με τρίτους.

Αυτός είναι ο λόγος που από τότε που άρχισε να αναπτύσσεται το (καπιταλιστικό) διεθνές εμπόριο υπήρχε πάντα ένα αποδεκτό απ’ όλους «μέτρο της ανταλλακτικής αξίας» των εθνικών νομισμάτων. Στις δεκαετίες της ηγεμονίας της μεγάλης βρετανίας αυτό το αποδεκτό μέτρο ήταν η χρυσή λίρα αγγλίας· που αποτελούσε, ταυτόχρονα, το νόμισμα διεθνούς χρήσης αλλά και το αποθεματικό νόμισμα.

Εναλλακτικά, μέτρο της ανταλλακτικής αξίας των εθνικών νομισμάτων έχει υπάρξει το χρυσάφι. Συγκεκριμένα τα αποθέματα χρυσού που είχε στα υπόγειά της κάθε κεντρική τράπεζα / εκδότρια νομίσματος. Ο «κανόνας του χρυσού» εγκαταλείφθηκε επίσημα μετά τον β παγκόσμιο πόλεμο, όταν «μέτρο» έγινε το αμερικανικό δολάριο. Το οποίο ωστόσο ήταν προσδεδεμένο με σταθερή τιμή με τον χρυσό (35 δολάρια η ουγγιά) ως τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Τότε, έχοντας μπροστά της τα τεράστια κόστη του πολέμου στο βιετνάμ, η κυβέρνηση Νίξον αποσύνδεσε το δολάριο απ’ τον χρυσό, για να μπορεί να τυπώνει κατά βούληση (πληθωριστικά) δολάρια. (Το γεγονός ότι σήμερα μια ουγγιά χρυσού «κάνει» 1175 δολάρια σημαίνει ότι αυτά τα 1175 δολάρια «ισοδυναμούν», έχουν την ίδια ανταλλακτική αξία με τα 35 δολάρια του 1971….)

Για να παραμείνει, μετά απ’ αυτήν την «απελευθέρωσή του απ’ τον χρυσό» το (πληθωριστικό) δολάριο νόμισμα διεθνούς χρήσης, η Ουάσιγκτον το «έδεσε» (εν μέρει δια της βίας, εν μέρει με την πειθώ) με την τιμή του πετρελαίου απ’ την σαουδική αραβία και τα πέριξ. Αφού η τιμολόγηση του στρατηγικού εμπορεύματος πετρέλαιο γινόταν σε δολάρια, κάθε κράτος έπρεπε να διαθέτει τέτοια. Λογικά και όλα τα υπόλοιπα βασικά εμπορεύματα τιμολογούνταν σε δολάρια.

Έτσι, το 2017, το δολάριο είχε μερίδιο 62,7% της παγκόσμιας κυκλοφορίας (διεθνών) νομισμάτων, και το ευρώ 20,15%.

Γύρω γύρω απ’ το δολάριο 2

Σάββατο 18 Αυγούστου. Είναι εύλογο ότι η αντικατάσταση (ή το ξεπέρασμα) ενός διεθνούς μέτρου της ανταλλακτικής αξίας των εθνικών νομισμάτων στις διεθνείς συναλλαγές, μπορεί μεν να αρχίσει σιγά σιγά (ας πούμε: σε τμήματα του διακρατικού εμπορίου εδώ η εκεί), αλλά δεν μπορεί να συνεχίσει σιγά σιγά· και σίγουρα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί έτσι. Όσο πλαταίνει το προσπέρασμα του δολαρίου στο διεθνές εμπόριο τόσο πιο επείγουσα γίνεται η ανάγκη καθιέρωσης ενός «άλλου», στην αρχή «εναλλακτικού» αλλά πάντως κοινά αποδεκτού μέτρου της αξίας των υπόλοιπων νομισμάτων. Μπορεί να είναι ένα νόμισμα που έχει αποκτήσει ήδη μια κάπως πλατιά διεθνή κυκλοφορία, αναγνώριση και αξιοπιστία. Ή μπορεί να γίνει πάλι το χρυσάφι, τιμολογημένο ωστόσο με σταθερό τρόπο σε ένα τουλάχιστον νόμισμα.

Για την πρώτη εκδοχή υπάρχει υποψήφιο, πέρα απ’ το ευρώ: το κινεζικό γουάν. Πρόσφατα, στο χρηματιστήριο της Σαγκάης, το Πεκίνο άρχισε να πουλάει «συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης» αγοράς πετρελαίου τιμολογημένα σε γουάν. Είναι βασικό εργαλείο η σύνδεση ενός εθνικού νομίσματος (του γουάν) με ένα μεγάλης σημασίας διεθνές εμπόρευμα (το πετρέλαιο): στη θέση των πετροδολαρίων πετρογουάν. Αυτά τα κινεζικά futures έγιναν καλά δεκτά απ’ την «διεθνή αγορά». Ωστόσο αυτή είναι μόνο η αρχή.

Απ’ την άλλη είναι γνωστό ότι η ρωσική και η κινεζική τράπεζα αποθηκεύουν χρυσάφι. Ενώ τουλάχιστον μία ευρωπαϊκή (η γερμανική κεντρική) έχει επαναπατρίσει το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων της σε χρυσό απ’ τις ηπα όπου φυλασσόταν ως πρόσφατα. Όλοι καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για προληπτικά μέτρα, in case of emergency: στήριξη της διεθνούς ανταλλακτικής αξίας του ρουβλιού ή του γουάν με χρυσάφι· με άλλα λόγια επιστροφή στον παλιό «κανόνα του χρυσού», αν χρειαστεί. (Για το Βερολίνο το ερώτημα είναι διαφορετικό, αφού το ευρώ δεν μπορεί να έχει αντίκρυσμα μόνο στο γερμανικό χρυσάφι…).

Αυτά δείχνουν ότι η διαδικασία περιορισμού ή/και αντικατάστασης του δολαρίου έχει ξεκινήσει μεν, και μάλιστα χωρίς επιστροφή, αλλά χρειάζεται ακόμα χρόνο για να θεωρηθεί «προχωρημένη». Για την ιστορία λίγα χρόνια είναι ασήμαντος χρόνος· στην πολιτική όμως, κρατική ή εργατική, λίγα χρόνια μπορεί να είναι πολύς καιρός.

Εν τω μεταξύ μια τέτοια μετάβαση αποκλείεται να είναι ειρηνική. Διακυβεύονται ζητήματα παγκόσμιας καπιταλιστικής ηγεμονίας· δεν είναι αστείο…

Χρηματοπιστωτικοί ελιγμοί 1

Δευτέρα 21 Μάη. Θα ανοίξουν λογαριασμούς ευρωπαϊκές τράπεζες στην κεντρική τράπεζα του ιράν, προκειμένου να μπορούν να χρηματοδοτούν από εκεί μπίζνες ευρωπαϊκών επιχειρήσεων αποφεύγοντας τον έλεγχο (και άρα τις «τιμωρίες») της Ουάσιγκτον; Πιθανόν να γίνει ένας τέτοιος ελιγμός… Ωστόσο έχει φτάσει (ή πλησιάζει πολύ γρήγορα) η ιστορική στιγμή όπου μια σειρά κράτη θα κληθούν να αντιμετωπίσουν πρακτικά και αποτελεσματικά την χρηματοπιστωτική μεθοδολογία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, δηλαδή τις θρυλικές «κυρώσεις». Πράγμα που ισοδυναμεί με την αντιμετώπιση της παγκόσμιας ηγεμονίας του δολαρίου (σα νομίσματος διεθνούς χρήσης)· συν την δημιουργία εναλλακτικών συστημάτων διατραπεζικών μεταβιβάσεων και εκκαθαρίσεων, έξω απ’ το κυρίαρχο σήμερα σύστημα, το swift (: society for worldwide interbank financial telecommunication).

Πρόκειται για σύνθετο αλλά μαζί καίριο ζήτημα. Όσο το «αμερικανικό κεφάλαιο» κρατάει τον σημερινό «ορίζοντα διεθνούς κίνησης» του νομίσματος που «κόβει» η αμερικανική fed, του δολλαρίου, μπορεί να κάνει ταυτόχρονα δύο πράγματα. Πρώτον «να αποκόβει αντιπάλους» του απ’ το παγκόσμιο διατραπεζικό δίκτυο, κάνοντας δύσκολες έως αδύνατες τις (νόμιμες) συναλλαγές τους. Δεύτερον, να χρηματοδοτεί την στρατιωτική του υπερεπέκταση.

Οι σχετικές κινήσεις έχουν ξεκινήσει ήδη, μεταξύ εκείνων που το «εθνικό δόγμα ασφάλειας» των ηπα χαρακτηρίζει είτε «αναθεωρητές» (κίνα, ρωσία) είτε «τρομοκράτες» (ιράν). Ωστόσο η ε.ε. (και, κυρίως, η ευρωζώνη) μπορεί να δώσει ώθηση σ’ αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «χρηματοπιστωτική πολυμέρεια» και, στην προοπτική της, «τέλος της ηγεμονίας του δολαρίου».

Έχοντας να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκοί καπιταλισμοί την αμερικανική επιθετικότητα, πλησιάζουν στο σημείο που πιθανόν να προτιμούσαν να αποφύγουν. Η συμφωνία για τα πυρηνικά του ιράν και οι απειλές για κυρώσεις στις ευρωπαϊκές εταιρείες που θα συνεχίσουν να κάνουν δουλειές στην Τεχεράνη είναι το ένα «παλούκι». Οι απειλές για κυρώσεις εναντίον των ευρωπαϊκών εταιρειών που έχουν αναλάβει την κατασκευή του nord stream 2 είναι το δεύτερο.

Το σίγουρο είναι ότι τα ευρωαφεντικά δεν μπορούν να παριστάνουν άλλο ότι αγνοούν την καπιταλιστική πραγματικότητα, την οποία υπηρετούν το ίδιο όπως και οι ανταγωνιστές τους.

Cryptorobberies

Παρασκευή 2 Φλεβάρη. Αφού πρώτα αποθεώθηκαν σαν “τα νομίσματα του μέλλοντος” και βρήκαν καινούργιους πελάτες (για να συντηρηθεί, για ένα διάστημα, ο καθόλου πρωτότυπος τζόγος), τώρα τα cryptocurrencies αποδεικνύονται και ένα καινούργιο πεδίο δόξας για τους αναβαθμισμένους χάκερς.

Κάποιοι άγνωστοι έχουν δημιουργήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο από bots με το όνομα Smominru, που αξιοποιεί ένα κενό στον κώδικα των windows (κενό που χρησιμοποιεί η cia αλλά έχει διαρρεύσει) για να «απαλλοτριώσουν» χιλιάδες υπολογιστές στον κόσμο, και να τους βάλουν να «σκάβουν» για την «εξόρυξη» του κρυπτονομίσματος monero – για λογαριασμό τους. Η εκτίμηση είναι ότι έχουν “μολυνθεί” / απαλλοτριωθεί πάνω από 526.000 υπολογιστές, και ότι έχουν εξορυχθεί ήδη σχεδόν 9.000 monero, ένα ποσό που (σε χθεσινές τιμές) αναλογεί σε κάτι παραπάνω από 2,2 μύρια δολάρια.

Ποιος θα το φανταζόταν ότι μπορεί να επιστρατευτεί (παρά την θέληση του κατόχου του) το pc του και να γίνει «δούλος» σε ένα «ορυχείο ψηφιακού ασημιού»; Γυρνάς σπίτι απ’ την δουλειά γραφείου και το βλέπεις το μηχάνημα μούσκεμα στον ιδρώτα. – “Τι έγινε;” ρωτάς. – “Άσε αφεντικό, μας έφυγε ο κώλος και σήμερα” λέει. “Σκάψαμε άλλα είκοσι μέτρα, με κασμάδες και φτυάρια…”

Θαυμαστός καπιταλιστικός κόσμος…

(φωτογραφία: για να πείθουν την μέση φαντασία, τα “κρυπτονομίσματα” μοστράρονται με όψη χρυσής ή ασημένιας λίρας αγγλίας…)

Νομισματοκοπείο

Κυριακή 21 Γενάρη. Σαν εμφάνιση μπορεί να ξενίζει. Και σαν ορολογία επίσης: λέγεται ορυχείο bitcoin αν και δεν φαίνονται πουθενά στοές, βαγονέτα και μουτζούρες. Ωστόσο στον ψηφιακό κόσμο ακόμα και για ένα ή δύο κρυπτονομίσματα bitcoin πρέπει πια να αναλωθεί τόση ενέργεια όση θα παραγόταν απ’ την αξιοποίηση ενός μεγάλου ανθρακωρυχείου.

Πέρα απ’ την εγκυκλοπαιδική αξία, προσφέρουμε την εικόνα μήπως και έχει κανείς ακόμα την όρεξη να εξορύξει «εθνικό νόμισμα»….

Να, δεν είναι δα και αδύνατο!!  Δεν χρειάζεται ούτε έφοδο, ούτε οδηγίες απ’ τον καπετάν Λαφαζάν…

Ηλεκτρικό χρυσάφι;

Τετάρτη 13 Δεκέμβρη. Έχει την πλάκα του: άνθρωποι που θέλουν να θεωρούνται σοβαροί (κάποιοι, μάλιστα, “ειδικοί”) υποδεικνύουν με κάθε βεβαιότητα ότι το bitcoin (όπως και τα υπόλοιπα «κρυπτονομίσματα») είναι… «χρυσός»! Ψηφιακός βέβαια, αλλά πάντως χρυσός.

Πέρα και έξω απ’ το τεχνο-μυστήριο που καλλιεργείται γύρω απ’ τα «κρυπτονομίσματα», δεν είναι τίποτα περισσότερο από μέσα συναλλαγής. Στην ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών έχουν υπάρξει τα πιο παράξενα τέτοια: από πέτρες (ενδεχομένως «πολύτιμες») μέχρι τα τσιγάρα στις φυλακές. Έχει σημασία πως από ιστορική άποψη τα περισσότερα μέσα συναλλαγής δεν είχαν πίσω τους κάποια «κεντρική τράπεζα» με την έννοια που την μάθαμε στον σύγχρονο καπιταλισμό. Είχαν όμως πάντα αυτόν τον απαράβατο κανόνα: την «αξία» τους (τα μέσα συναλλαγής / νομίσματα) την αποκτούσαν απ’ τον συνδυασμό της εμπιστοσύνης στις συναλλαγές με την ποσότητα / σπανιότητά τους.

Φέρνει κάτι ρηξικέλευτα καινούργιο το bitcoin και γενικά τα «κρυπτονομίσματα» σ’ αυτήν την κοινωνική / οικονομική λειτουργία του οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σα νόμισμα, δηλαδή σαν μέτρο της αξίας; Απολύτως τίποτα. Η «τεχνολογική υπόστασή» του(ς) είναι, απλά, σημάδι της εποχής και καθόλου ένας νεωτερισμός. Αυτό που κάνει η τεχνολογία των «κρυπτονομισμάτων» είναι να εξασφαλίζει (;) την περιορισμένη ποσότητά του(ς)· δηλαδή την σπανιότητά του(ς). Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Όπως συμβαίνει με κάθε άλλο εμπόρευμα, έτσι και τα νομίσματα, όταν γίνονται τα ίδια εμπορεύματα, υπόκεινται στους κανόνες «προσφοράς και ζήτησης». Το bitcoin δεν είναι εξαίρεση. Επειδή είναι «σπάνιο», στο βαθμό που υπάρχει μεγάλη ζήτηση γι’ αυτό, θα ανεβαίνει η τιμή του (σε σχέση με άλλα νομίσματα / μέτρα της αξίας / μέσα συναλλαγών).

(φωτογραφία: Η αναπαράσταση των «κρυπτονομισμάτων» με την μορφή χρυσών λιρών είναι εξόφθαλμη απάτη. Που πιάνει στους επιεικώς ηλίθιους· δυστυχώς γι’ αυτούς είναι πολλοί, έτσι ώστε να σιγουρεύονται μεταξύ τους ότι είναι τέρατα ευφυίας…)