Tag: κίνα

Ιστορία (;) 2…

Σάββατο 4 Νοέμβρη. Το αφγανιστάν παρέμενε εκεί, στη θέση του, στην κεντρική ασία, χωρίς να απασχολεί πια ούτε την cia ούτε το αμερικανικό καθεστώς. Μέχρις ότου ο σκληρός «ιστορικός» πυρήνας των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών ανακατέλαβε την εξουσία στη Μόσχα (: Πούτιν), εκπαραθυρώνοντας τον Γιέλτσιν και τους εκλεκτούς του – στα τέλη των ‘90s. Αυτό οι ειδικοί του αμερικανικού ιμπεριαλισμού το εξέλαβαν (μάλλον σωστά) σαν την αφετηρία μιας πιθανής ανασυγκρότησης της ρωσίας. Και άρα σαν επερχόμενη απειλή.

Ο «αμερικανικός 21ος αιώνας» ξεκίνησε απ’ το γεωγραφικό σημείο που είχε τελειώσει ο «αμερικανικός 20ος» έχοντας πυροδοτήσει την διάλυση της ε.σ.σ.δ.: το αφγανιστάν. Η 11η Σεπτέμβρη «χρεώθηκε» στην «αλ Κάιντα» και στον μπιν Λάντεν, αυτός ήταν στο αφγανιστάν, άρα… Ο έλεγχος της κεντρικής ασίας είχε χαθεί το ’89 για την Μόσχα· όμως το 2001 έπρεπε να κερδηθεί «αυτοπροσώπως» απ’ την Ουάσιγκτον. Καλού κακού… Προληπτικά…

Κι έτσι έγινε. Εύκολα. Ύστερα έπρεπε να κατακτηθεί «αυτοπροσώπως» και η μέση Ανατολή. Όχι μόνο το ιράκ αλλά και η συρία με το ιράν. Το σχέδιο κόλλησε έως βραχυκύλωσε στο ιράκ· η Τεχεράνη έβαλε το χέρι της στο βραχυκύκλωμα, ίσως και η Μόσχα. Αλλά σιγά σιγά «ξανάπιασαν δουλειά» οι ειδικοί, για ένα καινούργιο σχέδιο: αυτό που δεν μπορούσε πια να κάνει ο αμερικανικός στρατός «αυτοπροσώπως» θα το επιχειρούσε μια καινούργια, αναβαθμισμένη «τρομοκρατική» επιχείρηση, ο isis. Ο οποίος, σε αντίθεση με την «αλ Κάιντα», θα καταλάμβανε εδάφη και θα δημιουργούσε κράτος – στη συρία και στο ιράκ κατ’ αρχήν.

Αυτό το σχέδιο θα πετύχαινε (χάρη και στην δήθεν «αντιτρομοκρατική εκστρατεία» εναντίον του απ’ τις ηπα και τους συμμάχους τους!…)· ως τα μέσα του 2015 τα πράγματα πήγαιναν καλά… Το χάλασε ένας απ’ τους ανταγωνιστές: η «ανεβασμένη» Μόσχα. Και στην αρχή κρυφά κι ύστερα φανερά ένας «παρίας» που ήταν στο στόχαστρο: η απελευθερωμένη απ’ την διεθνή δυτική απομόνωση (χάρη στην 5+1 συμφωνία για το πυρηνικό της πρόγραμμα) Τεχεράνη.

Ακόμα κι αν κρατήσει βάσεις στην περιοχή η Ουάσιγκτον έχει ηττηθεί σε σχέση μ’ αυτό που σκόπευε. Ακολουθώντας την ανάποδη τροχιά από γεωγραφική άποψη, οι αντίπαλοί της έχουν προετοιμάσει υπέρ τους το έδαφος και στα υψίπεδα του ινδοκούς: σε μια «θεαματική» στροφή οι ταλιμπάν τώρα εξοπλίζονται απ’ την Μόσχα· στηρίζονται διακριτικά και απ’ το Πεκίνο.

Βάσεις στο αφγανιστάν διαθέτει ακόμα ο αμερικανικός στρατός. Αλλά την κεντρική ασία δεν την κατέχει πια… Και οι πραγματικοί συσχετισμοί είναι πολύ χειρότεροι, σε βάρος της Ουάσιγκτον, από ότι πριν 16 χρόνια, όταν ξεκινούσε τον «μακρύ και προληπτικό» 4ο παγκόσμιο πόλεμο…

Σοφία…

Σάββατο 4 Νοέμβρη. Οι «δυτικοί», με το κόμπλεξ ανωτερότητας που τους εξασφαλίζει η ιστορία τους (πρώτα αποικιοκρατία και δουλεία και μετά 2 + 1 παγκόσμιοι πόλεμοι) τείνουν να σνομπάρουν την ανατολή· εκτός απ’ την ιαπωνία, που θεωρείται ένα «δυτικό καθεστώς» στον ειρηνικό. Συνεπώς η επανεκλογή του Xi Jinping στην ηγεσία του κινεζικού “κομμουνιστικού” κόμματος (και κατά συνέπεια στην ηγεσία του κράτους) και, ειδικά, η τρισίμισυ ωρών ομιλία του, πέρασαν, γενικά, σαν τρίτης σημασίας ζήτημα (ενώ, κάθε τιτίβισμα του ψόφιου κουναβιού, γίνεται θέμα… ).

Λάθος από κάθε άποψη. Αν προσέξει κανείς, για παράδειγμα, τα τεχνολογικά άλματα που κάνει ο κινεζικός καπιταλισμός, σε συνδυασμό μάλιστα με την τεράστια οικονομική και πληθυσμιακή βάση του, καταλαβαίνει ότι έρχεται με μεγάλη ταχύτητα να “σπρώξει” όλους τους άλλους, τους “παλιούς”, απ’ τα βάθρα τους. Πράγμα που σημαίνει ότι στον οξυνόμενο παγκόσμιο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό το Πεκίνο είναι παράγοντας πρώτης γραμμής. Το να έχει λοιπόν κανείς ανοικτά τ’ αυτιά του όχι στο τι λένε οι αντίπαλοι του Πεκίνου γι’ αυτό αλλά στο τι λέει το ίδιο το καθεστώς για τον εαυτό του, έχει την σημασία του.

Ο Xi Jinping, που θα έχει θητεία άλλων 5 χρόνων, δεν έκρυψε την προοπτική της παγκόσμιας «επιρροής» του Πεκίνου για τις επόμενες δεκαετίες. Φυσικά την παρουσίασε σαν «αγαθή», υπέρ της win – win συνεργασίας των κρατών, της ευημερίας των πολιτών, της ελευθερίας του εμπορίου, της δημοκρατίας, κι άλλα τέτοια ωραία. Δεν έχει σημασία. Από συμβολική άποψη, η διαφορά του «οράματός» του σε σχέση με το αγχωμένο «america first» του ψόφιου κουναβιού, είναι η αναμενόμενη διαφορά ανάμεσα σε μια υπερδύναμη σε παρακμή και υποχώρηση και σε μια καινούργια, σε άνοδο, με αυξημένη αυτοπεποίθηση. Φυσικά ο κινεζικός ιμπεριαλισμός, κατά τον Xi Jinping, δεν είναι ιμπεριαλισμός. Είναι μεταστάλαξη του “κινέζικου παραδείγματος” (και του “σοσιαλισμού” φυσικά!) σε όλο τον κόσμο, αν ο κόσμος θελήσει…

Ο Xi Jinping προσδιόρισε στις βασικές τους γραμμές δύο δεκαπενταετή (!!!) πλάνα. Το ένα απ’ το 2020 ως το 2035, το δεύτερο απ’ το 2035 ως το 2050. Είναι πολύ πιθανό ότι ο 64χρονος σήμερα Xi Jinping δεν θα ζήσει να δει το τέλος του δεύτερου· φαίνεται όμως ότι οι διάδοχοί του θα ακολουθήσουν την γραμμή, που δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη στη σύλληψή της: “καταπολέμηση των ανισοτήτων” στο εσωτερικό του κινέζικου καπιταλισμού, πρώτη θέση σ’ όλες τις τεχνολογίες αιχμής, και ακόμα πιο συστηματική οικονομική / εμπορική επέκταση. Οι “δρόμοι του μεταξιού” είναι ένα βασικό εργαλείο κινεζικών επενδύσεων, δηλαδή ενός νέου κύματος καπιταλιστικής αξιοποίησης, για επιλεγμένες ζώνες του συνόλου της ασίας· σίγουρα και της κεντρικής… Και ο “δρόμος των big data” είναι το βασικό εργαλείο για τον ασφυκτικό έλεγχο του πληθυσμού.

Ο Xi Jinping κάλεσε τον πλανήτη να υιοθετήσει την “σοφία” του κινεζικού καπιταλιστικού μοντέλου. Ξέρει πάντως κι αυτός, όπως ξέρουν και οι ανταγωνιστές του, πως η “σοφία βρίσκεται στην κάννη του όπλου”…

Όπλα…

Σάββατο 4 Νοέμβρη. Τα «στρατηγικά βομβαρδιστικά» είναι πολεμικά μεγάλης εμβέλειας και ύψους πτήσης, σχεδιασμένα ειδικά για μαζικούς βομβαρδισμούς – «στόχων στρατηγικής σημασίας». Με ατομικές ή συμβατικές βόμβες, ή με πυραύλους. Τρία καπιταλιστικά κράτη διαθέτουν «καθαρόαιμα» στρατηγικά βομβαρδιστικά: οι ηπα, η ρωσία και η κίνα.

Δύο τέτοια έστειλε το αμερικανικό πεντάγωνο χτες στον εναέριο χώρο της βόρειας κορέας. Συνοδευόμενα από γιαπωνέζικα και νοτιοκορεατικά «μαχητικά». Ήταν άσκηση είπαν οι αμερικάνοι καραβανάδες.

Το καταλάβαμε… «Άσκηση» ήταν και η επιθέωρηση που έκανε την ίδια ημέρα ο υπ.αμ. Jim Mattis «τρελός σκύλος» στην αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ανάμεσα στη βόρεια και τη νότια κορέα…

Ασκήσεις… Για ξεμούδιασμα. Και για το καλό της ειρήνης…

Ανατολική ασία

Τρίτη 31 Οκτώβρη. Στο τέλος της εβδομάδας το ψόφιο κουνάβι ξεκινάει μια τουρνέ στην ανατολική ασία. Θα περάσει απ’ το Τόκιο, την Σεούλ, για να καταλήξει στο Πεκίνο. Οι αλιείς μαργαριταριών ας ετοιμάζονται.

Εν τω μεταξύ έχουν αρχίσει να μαζεύονται αμερικανικά όπλα στην περιοχή. Δύο αεροπλανοφόρα ακόμα (πέρα απ’ το ένα που είναι σε βάρδια), «στρατηγικά βομβαρδιστικά», κλπ. Ορισμένοι εκτιμάνε ότι η αμερικανική διοίκηση συγκεντρώνει στρατό στην περιοχή επειδή το ψόφιο κουνάβι θέλει να δείξει στο Τόκιο και στη Σεούλ, ειδικά στο πρώτο, ότι δεν χρειάζεται να χολοσκάει για την «ασφάλειά» του· η Ουάσιγκτον προσφέρει αρκετή από δαύτη – και θα ήθελε να πληρώνεται.

Στο Πεκίνο τι θέλει να δείξει το ψόφιο κουνάβι; Ότι έχει την δύναμη να αμφισβητήσει την κινεζική επέκταση στον Ειρηνικό; Την προηγούμενη φορά που συναντήθηκαν, στην Ουάσιγκτον, οι δύο πρόεδροι (κίνας και ηπα), το ψόφιο κουνάβι είχε την καλωσύνη να ανακοινώσει στον φιλοξενούμενό του ότι «μόλις τιμώρησε» αυτούς τους παλιοχαρακτήρες της Δαμασκού, «που σκοτώνουν παιδιά», εκτοξεύοντας μερικές δεκάδες κρουζ εναντίον τους.

Προφανώς δεν είναι αυτός που αποφασίζει· αυτός είναι μόνο μια μόστρα. Ας ευχηθούμε ότι δεν τον έχουν βάλει τα αφεντικά του του να δείξει στον κινέζο αυτοκράτορα πως τιμωρεί την Πγιονγκγιάνγκ.

Ένας κανονικός καπιταλισμός

Πέμπτη 26 Οκτώβρη. Η φωτογραφία είναι πολύ πρόσφατη… Δείχνει, μήπως, κάποια επετειακή γιορτή για τα 100 χρόνια απ’ την ρωσική επανάσταση; Όχι. Δείχνει ένα τμήμα της αίθουσας όπου έγινε το 19ο συνέδριο ενός επιχειρηματικού διοικητικού συμβουλίου: του δ.σ. του κινεζικού κράτους / κεφάλαιου. Το γεγονός ότι αυτό το δ.σ. λέγεται «κομμουνιστικό κόμμα» θα μπορούσε να είναι ειρωνεία της ιστορίας· δεν παύει, πάντως, να είναι γεγονός.

Όπως είχε συμβεί για αρκετό διάστημα με την ανάπτυξη του σοβιετικού καπιταλισμού μετά την σταλινική εδραίωση, έτσι και η καταπληκτική ανάπτυξη του κινεζικού τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, δείχνουν ένα βασικό λάθος στη σκέψη και στην ανάλυση του Μαρξ. Για την σχέση «εποικοδομήματος» (δηλαδή: θεσμών) και «βάσης» (δηλαδή: οργάνωσης της εργασίας / παραγωγής). Σύμφωνα με την αυστηρή γραμμική, ντετερμινιστική προσέγγιση του Μαρξ, τα βασικά χαρακτηριστικά της «βάσης» ορίζουν τα χαρακτηριστικά του «εποικοδομήματος». Συνεπώς, ένας καπιταλισμός και μάλιστα ιδιαίτερα αναπτυγμένος (όπως ο κινεζικός) θα έπρεπε να έχει δημιουργήσει κάποιου είδους «αστική δημοκρατία».

Δεν συμβαίνει έτσι. Ο κινεζικός καπιταλισμός διευθύνεται από ένα μονοκομματικό κράτος· το κόμμα, μάλιστα, αυτοχαρακτηρίζεται σαν «κομμουνιστικό». Δεν πρόκειται, ωστόσο, για το μοντέλο του κρατικού, γραφειοκρατικού καπιταλισμού της πρώην ε.σ.σ.δ.: στην τωρινή κίνα υπάρχουν και ιδιώτες καπιταλιστές… Μερικοί, μάλιστα, απ’ τους πλέον διάσημους παγκόσμια. Πρέπει, όμως, υποχρεωτικά, να είναι «μέλη του κόμματος»· και, υποθέτουμε, όχι απλά μέλη.

Αυτός ο συνδυασμός κρατικού και ιδιωτικού καπιταλισμού α λα Πεκίνο έχει γίνει σπαζοκεφαλιά για τα αφεντικά της δύσης, καθώς ψάχνουν τρόπους για να ανακόψουν την πολύ γρήγορη καπιταλιστική προέλαση της κίνας μέσω εξαγορών δυτικών επιχειρήσεων. Ως τώρα προσπαθούν να στήσουν ανάχωμα προστατευτισμού απαγορεύοντας τις (κινεζικές) εξαγορές «στρατηγικών» δυτικών μαγαζιών. Αυτό το κόλπο θα μπορούσε να έχει κάποια περιορισμένη επιτυχία. Όχι, όμως, καθοριστική, αφού το post ’80s δικτυακό μοντέλο εργολαβιών και υπ-εργολαβιών δεν επιτρέπει να χαρακτηριστεί ολόκληρο το δίκτυο προμηθευτών και υπο-κατασκευαστών (π.χ. μιας δυτικής πολεμικής βιομηχανίας) σαν «στρατηγικό».

Ο άλλος τρόπος που προσπαθούν να δουλέψουν είναι η «ανακάλυψη» του κατά πόσο συμμετέχει το κινεζικό κράτος, σαν φανερός ή κρυφός μέτοχος, στις τυπικά ιδιωτικές κινέζικες επιχειρήσεις που κάνουν τις εξαγορές. Αν μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν τέτοιες κρατικές συμμετοχές, τότε θα κατηγορούσαν αυτές τις ιδιωτικές (εντός ή εκτός εισαγωγικών) επιχειρήσεις ότι λαμβάνουν κρατικές ενισχύσεις· κάτι που θεωρείται ανάθεμα στη δύση. Κι έτσι θα τις απέκλειαν συνολικά και όχι α λα καρτ.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι συμβαίνει κι τι θα ανακαλύψουν οι δυτικοί «ντετέκτιβ». Ξέρουμε όμως (είναι ολοφάνερο!) ότι το κινεζικό «κομμουνιστικό κόμμα» είναι πολύ καλός γνώστης των καπιταλιστικών μεθοδολογιών (των off shore, του λαθρεμπορίου, κλπ) και τις έχει υιοθετήσει τόσο αποτελεσματικά ώστε να «βάζει τα γυαλιά» τους πρώτους διδάξαντες.

Μετά απ’ αυτό παραμονεύει το ερώτημα: μήπως η καπιταλιστική ανάπτυξη ΓΕΝΙΚΑ δεν χρειάζεται εκείνο που θεωρήθηκε ιστορικά σαν οργανικό συστατικό της επονομαζόμενο «δημοκρατία»;

Η καπιταλιστική κανονικότητα

Πέμπτη 26 Οκτώβρη. Αν στην κινέζικη περίπτωση η απάντηση είναι καταφατική, κι αν στην γιαπωνέζικη περίπτωση η επίσημη «σύνθεση» ανάμεσα σε κράτος, κεφάλαιο και οργανωμένο έγκλημα («γιακούζα») είναι επίσης οργανική και γνωστή, ας μην βιαστεί κανείς να μιλήσει για ασιατικές ιδιαιτερότητες και «εξαιρέσεις του κανόνα» της αναγκαιότητας και της γραμμικής σχέσης του «δημοκρατικού εποικοδομήματος» για την «ανάπτυξη της καπιταλιστικής βάσης».

Το «ερώτημα της δημοκρατίας» (και της αναγκαιότητάς της…) ποτέ δεν έπαψε να μπαίνει στην ιστορία των δύο τελευταίων αιώνων στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες. Η τελευταία τέτοια περίοδος, όπου όχι μόνο έχει ξανατεθεί μεταξύ των αφεντικών το ερώτημα αλλά απαντιέται κιόλας με τους τρόπους που τα βολεύει, είναι απ’ την δεκαετία του 1980 και μετά, ως σήμερα. Αν θα ήθελε κανείς να είναι ακριβής, το «πολίτευμα» στα περισσότερα δυτικά κράτη (συμπεριλαμβανόμενων των πρώην «σοσιαλιστικών») είναι ολιγαρχία.

Αυτό δεν έχει επιβληθεί μέσα από ανοικτές απαγορεύσεις. Συμβαίνει, κυρίως, μέσα από την «κοινή συναινέσει» (πληθυσμών και αφεντικών) υιοθέτηση μιας συγκεκριμένης (νεοφιλελεύθερης) ιδέας περί «κεντρικής εξουσίας»: εξαιτίας της συνθετότητας των ζητημάτων είναι μια τεχνικο-γραφειοκρατική διαδικασία, που διεκπεραιώνεται από ειδικούς των αφεντικών, και μπορεί να επηρεαστεί μόνο απ’ την δράση συγκεκριμένων ομάδων «πίεσης». (Αναλυτικότερα στα Sarajevo νο 78, 80 και 90: κοινοβουλευτισμός, εξουσία, κράτος).

Αυτή η παραδοχή δεν διαφέρει ριζικά απ’ την λειτουργία του μονοκομματικού κράτους τύπου κίνας: κι εκεί οι φράξιες του κόμματος μπορούν να λειτουργούν σαν «ομάδες πίεσης». Στο βαθμό που λειτουργεί (και έτσι συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες) αποδεικνύει ότι οι περιβόητες «μεσαίες τάξεις» δεν έχουν κάποια υπαρξιακή καούρα υπέρ της δημοκρατίας. Κυρίως αναζητούν την κατανάλωση που τροφοδοτεί την αυτοπεποίθησή τους. Και άρα τις καταναλωτικές ελευθερίες.

Απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και ως τις αρχές της επόμενης (όταν άρχισε ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας»), η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ είχε ταΐσει μια θηριωδώς αυτάρεσκη ρητορική για την «απόλυτη υπεροχή της δυτικής δημοκρατίας» και την «έμφυτη τάση των μεσοστρωμάτων» να την διεκδικούν. Το «κέντρο» («κέντρο» απ’ την άποψη της ταξικής διαστρωμάτωσης: «μεσαία τάξη», «κέντρο» και ως προς το δίπολο «δεξιά – αριστέρα») είχε αναχθεί σε σπονδυλική στήλη και εγγύηση αυτής της περίφημης «δημοκρατίας». Αυτά ενόσω η υπόγεια κρίση και η φανερή αναδιάρθρωση αναδιαμόρφωναν τις σχέσεις εξουσίας, μακριά από τέτοια εύπεπτα, ύπουλα και ναρκισσιστικά σχήματα.

Τελικά, στα τέλη μόλις της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα, οι πρωτοκοσμικές μικροαστικές και μεσοαστικές μάζες (τα αδιαφοροποίητα σύνολα των Εγώ…) δείχνουν μια ισχυρή τάση προς τον εξουσιαστικό αυταρχισμό. Μπορεί να μην αναζητούν το κόμμα / κράτος α λα κίνα. Μια χαρά όμως θεωρούν ότι θα υπηρετηθούν τα συμφέροντά τους απ’ το κράτος / μαφία. Η ιαπωνία μπορεί να είναι το ανομολόγητο μοντέλο…

Ένα «κανονικό κράτος»…

Τετάρτη 25 Οκτώβρη. Η επανεκλογή του δεξιού, φιλοπόλεμου Shinzo Abe στην πρωθυπουργία της ιαπωνίας, βάζει σε τροχιά την αλλαγή του ιαπωνικού συντάγματος, σε ότι αφορά την χρήση, και άρα το μέγεθος και το είδος του στρατού. Όπως είναι (ίσως) γνωστό το μεταπολεμικό (β παγκόσμιος) σύνταγμα του Τόκιο απαγόρευε την ύπαρξη και την χρήση του στρατού εκτός συνόρων. Αυτό σήμαινε έναν στρατό χωρίς επιθετικά όπλα και χωρίς ανάλογη εκπαίδευση. Ο Abe ήδη έκανε μια συνταγματική αλλαγή το 2015, ανοίγοντας το παράθυρο για συμμετοχή του ιαπωνικού στρατού οπουδήποτε στον κόσμο «σαν συνδρομή σε συμμάχους». Δεν ξέρουμε αν πήγαν ιάπωνες πεζοναύτες οπουδήποτε, και που. Δεν έχει σημασία. Η αλλαγή του ’15 ήταν «μεταβατική». Τώρα ο Abe πρόκειται να καταργήσει οτιδήποτε αντιμιλιταριστικό. Η ιαπωνία θα ξαναγίνει ένα «κανονικό ιμπεριαλιστικό κράτος».

Οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης στο κοντινό μέλλον (τα επόμενα χρόνια) θα είναι πολλών ειδών. Απ’ την μια μεριά το Τόκιο θα μπορεί να διαπραγματευτεί από άλλη θέση την παρουσία (και το μέγεθος) του αμερικανικού στρατού στα εδάφη του. Απ’ την άλλη η Ουάσιγκτον θα έχει αισθητά μεγαλύτερες δυσκολίες στο να ελέγξει τον ιαπωνικό ιμπεριαλισμό.

Τυπικά το Τόκιο θα εμφανίζεται σαν εξοπλιζόμενο εναντίον της βορειοκορεατικής «απειλής». Πολλοί θεωρούν ότι ο κυριότερος αντίπαλός του (θα) είναι το Πεκίνο, που πράγματι βρίσκεται σε μια δυναμική ιμπεριαλιστική τροχιά σε ότι αφορά τον δυτικό ειρηνικό και τη νοτιοανατολική ασία. Όμως τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό στην ίδια περιοχή θα τον θεωρεί το Τόκιο «φιλικό»;

Σε κάθε περίπτωση: υπάρχει ακόμα ένα ισχυρό αντι-μιλιταριστικό κίνημα στην ιαπωνία. Δεν ξέρουμε τι θα καταφέρει να εμποδίσει· ξέρουμε όμως ότι δεν θα κάτσει με τα χέρια σταυρωμένα.

(φωτογραφία: «η πατρίδα σε χρειάζεται!»)

Ηλεκτροκίνηση

Τετάρτη 25 Οκτώβρη. Η αμερικανική αυτοκινητοβιομηχανία tesla διαπραγματεύεται την κατασκευή εργοστασίου στην Σαγκάη. Ο Musk θέλει να προλάβει την κινεζική αγορά· έστω ένα πολύ μικρό μερίδιο εκεί (το μεγαλύτερο θα το πάρουν οι κινέζικες ηλεκτρο-αυτοκινητοβιομηχανίες…).

Σύμφωνα με τη «ναυτεμπορική» πριν δυο μέρες:

… Ο φιλόδοξος στόχος της κίνας, της μεγαλύτερης αγοράς αυτοκινήτου του πλανήτη, αλλά και δεύτερης μεγαλύτερης καταναλώτριας «μαύρου χρυσού», να σταματήσει την κυκλοφορία οχημάτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης, επηρεάζει όχι μόνο την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά και την αγορά πετρελαίου… Η μειωμένη ζήτηση αργού απ’ τον ασιατικό δράκο, προβλέπεται να ωθήσει πτωτικά τις διεθνείς τιμές πετρελαίου, παρά τις προσπάθειες του οπεκ να τις στηρίξει με τη συμφωνία για μείωση της προσφοράς.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο cnbc ο Κρίς Γουόλτινγκ, διευθύνων σύμβουλος της Longview Economics, προέβλεψε ότι η τιμή του πετρελαίου θα διολισθήσει στα 10 δολάρια το βαρέλι το αργότερο έως το 2025. Αιτία της δραματικής πτώσης, όπως είπε, θα είναι η στροφή της κίνας και άλλων μεγάλων ανεπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών στην ηλεκτροκίνηση, καθώς σήμερα το 70% της αγοράς πετρελαίου εξαρτάται από τη ζήτηση των μεταφορών.

Τα ηλεκτρικά ι.χ. είναι έτοιμα, όχι όμως οι ηλεκτρικές νταλίκες και τα ηλεκτρικά αεροπλάνα. Συνεπώς δεν θα εξανεμιστεί στο κοντινό μέλλον το 70% της παγκόσμιας ζήτησης σε πετρέλαιο και τα παράγωγά του· μάλλον ένα αισθητά μικρότερο ποσοστό, της τάξης του 15% ή 20%.

Γι’ αυτό και οι προβλέψεις για τις τιμές μετά από 5 ή 10 χρόνια μπορεί να μην είναι ακριβείς. Εκείνο που είναι ακριβέστατο είναι η εκτίμηση για σημαντική πτώση των τιμών και, κατά συνέπεια, για κατάρρευση καπιταλισμών που στηρίζονται αποκλειστικά στην εξαγωγή πετρελαίου. Αυτό ήδη συμβαίνει· σύντομα θα αφορά και το Ριάντ (που είναι βασικός προμηθευτής του κινέζικου καπιταλισμού σε oil).

Ούτε ψύλλος στον κόρφο του μελλοντικού βασιλιά για τα επόμενα 30 χρόνια, όποια εκδοχή του ισλάμ κι αν πουλάει για θρησκεία του…

(Σε κάθε περίπτωση θα το ξαναπούμε: αν βρεθούν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα πετρελαίου στην ελληνική επικράτεια, ας μας κρατήσουν ένα μπιτονάκι. Για ενθύμιο…)

Ουάσιγκτον 2

Δευτέρα 16 Οκτώβρη. Όταν στις αρχές του περασμένου Ιούνη ο ισραηλινός πρωθ. Νετανιάχου πήγε (για 3η φορά μέσα σε ένα χρόνο) στη Μόσχα για να κλαφτεί για τις «απειλές του ιράν», εισέπραξε έναν κουβά παγάκια. Το αφεντικό του ρωσικού καθεστώτος, ο Πούτιν, του απάντησε ότι … το ισραήλ είναι σημαντικός εταίρος (της Μόσχας) αλλά το ιράν στρατηγικός σύμμαχος.

Δεν είναι παιχνίδι με τις λέξεις. Υπάρχει τεράστια απόσταση ανάμεσα σ’ έναν «στρατηγικό σύμμαχο» και σ’ έναν «σημαντικό εταίρο». Απ’ τους δύο τον πρώτο ενδιαφέρεσαι να μην χάσεις, όχι τον δεύτερο. Κατά συνέπεια το μιλιταριστικό καθεστώς του Τελ Αβίβ δεν πρόκειται να δει την Μόσχα να κρατάει, καν, «ίσες αποστάσεις» – αν τα πράγματα χοντρύνουν. Στο κάτω κάτω ρωσικά όπλα και πυρηνικούς αντιδραστήρες το ιράν ψωνίζει· όχι το ισραήλ. Προφανώς, όμως, δεν είναι μόνο οικονομικά τα κίνητρα της Μόσχας.

Το γεγονός παραμένει: ο ρωσικός ιμπεριαλισμός έχει κατέβει και στρατιωτικά νότια, στη μέση Ανατολή· σε περιοχές που είχε επιρροή ως τα ‘80s, αλλά την έχασε μετά την κατάρρευση και την διάλυση της ε.σ.σ.δ. Δεν έχει κατέβει στο μέγεθος της αμερικανικής παρουσίας· αλλά, σε κάθε περίπτωση, είναι παρών. Και το εννοεί. Αντίστοιχα σημαντικό γεγονός, ίσως λιγότερο εντυπωσιακό αλλά άξιο ιδιαίτερης προσοχής, είναι ότι ο κινέζικος ιμπεριαλισμός επίσης απλώνεται προς τα δυτικά (ως προς τα σύνορα της κίνας): η ναυτική βάση που φτιάχνει το Πεκίνο στο Djibouti είναι η πρώτη εκτός κινεζικού εδάφους στη σύγχρονη ιστορία. Όχι τυχαία δημιουργείται εκεί: απέναντι απ’ την αραβική χερσόνησο, στο τέλος του ινδικού, στην ερυθρά θάλασσα, πάνω στην διαδρομή του θαλάσσιου «δρόμου του μεταξιού».

Αυτά τα δεδομένα δεν υπήρχαν ούτε το 2001, ούτε το 2002, ούτε το 2003. Για την ακρίβεια: προκειμένου να αποτραπούν σαν ενδεχόμενο σχεδιάστηκε και ξεκίνησε ο αμερικανικός «προληπτικός πόλεμος κατά της τρομοκρατίας». Πρώτα με την 11η Σεπτέμβρη του 2001… Ύστερα με την εισβολή στο αφγανιστάν, μετά με την εισβολή στο ιράκ… Αν εκεί το αμερικανικό πεντάγωνο ξεμπέρδευε γρήγορα θα στρεφόταν, το είχε αναγγείλει, εναντίον της συρίας και του ιράν – το θυμάται κανείς πια; Δεν ξεμπέρδεψε· έγινε εκείνο που είχε “ευχηθεί” ο Πούτιν, το 2003: μακάρι να κολλήσετε εκεί, στο ιράκ. Σίγουρα κάποιοι έβαλαν ένα χέρι, βοήθησαν να κολλήσει ο αμερικανικός στρατός στο ιράκ και να μην εξαπλωθεί δυτικά και ανατολικά… Τότε. Ένας απ’ αυτούς ήταν η Τεχεράνη…

Από άποψη τακτικής λοιπόν η Ουάσιγκτον πέτυχε να διαλύσει κάποια κράτη, πέτυχε επίσης να εγκαταστήσει μια σειρά βάσεων στα εδάφη τους· απέτυχε όμως να εμποδίσει την σταδιακή επέκταση των αντιπάλων της στις ίδιες περιοχές.

Ουάσιγκτον 3

Δευτέρα 16 Οκτώβρη. Το ιράν είναι βασικός κρίκος στην αντι-αμερικανική επέκταση / κυριαρχία / «αμερικανικό 21ο αιώνα»· κι όχι μόνο επειδή αυτό το αναγνώρισε πριν καιρό ο πολύς Μπρεζίνσκι στη «μεγάλη σκακιέρα του». Η συμμαχία του τόσο με την Μόσχα όσο και με το Πεκίνο είναι πράγματι στρατηγική· ο Πούτιν απλά το υπενθύμισε στον Νετανιάχου. Κι αυτή η συμμαχία είναι προχωρημένη. Πως αλλιώς, για παράδειγμα, θα παραχωρούσε η Τεχεράνη χρήση σε ρωσικά πολεμικά που κατευθύνονταν στη συρία, κάτι που απαγορεύεται απ’ το ιρανικό σύνταγμα, αν αυτή η συμμαχία δεν είχε βαθύνει;

Προφανώς αυτά τα ξέρουν καλά οι «ειδικοί» στην Ουάσιγκτον. Καταλαβαίνουν όμως ότι η τακτική της (σχετικής) «εξομάλυνσης» που ακολούθησε η διοίκηση Ομπάμα (με την υπογραφή της συμφωνίας 5+1) δεν πέτυχε να συγκρατήσει κανέναν.

Καταλαβαίνουν επίσης ότι ο καταλύτης της ήττας του σχεδιασμού τους για την συρία και το ιράκ ΔΕΝ ήταν οι ιρανοί «φρουροί της επανάστασης», που δεν είχαν καμία ιδέα από «πόλεμο σε πόλεις». Ο καταλύτης ήταν η Μόσχα. Όχι μόνο επειδή κουβάλησε την αεροπορία, τα ραντάρ και τους κρουζ της στη συρία. Αλλά και επειδή το δικό της επιτελείο είχε εμπειρία και know how από πόλεμο σε πόλεις (: τσετσενία) – κι εκπαίδευσε τόσο τους ιρανούς όσο και τους σύριους σ’ αυτό το είδος. Κάνοντάς τους αποτελεσματικούς απέναντι στους (επίσης καλά) εκπαιδευμένους του isis και των υπόλοιπων «τζιχαντιστικών» οργανώσεων. Αν, για παράδειγμα, δει κανείς τους ελιγμούς που έκαναν εφικτή την ανακατάληψη του ανατολικού Aleppo, θα καταλάβει (ίσως) ότι δεν είχαν απλά και μόνο την ρωσική υπογραφή. Κουβαλούσαν και την εμπειρία (με τα συν και τα πλην) του Γκρόζνι…

Τι μπορεί να κάνει όμως η Ουάσιγκτον αυτή τη χρονική στιγμή; Δείχνει την Τεχεράνη σαν «πρωτεύουσα της παγκόσμιας τρομοκρατίας», σε ένα μείγμα βερμπαλισμού, μιλιταρισμού και αμηχανίας – αλλά αυτό δεν την κάνει ακίνδυνη. Μάλλον το αντίθετο. Γιατί αν επιβεβαιώνεται, άλλη μια φορά τα τελευταία 2 χρόνια, με ακόμα πιο επιθετικό τρόπο, ότι η «διάσωση» της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής επιρροής στην ευρύτερη περιοχή περνάει απ’ το Ριάντ και το Τελ Αβίβ, και με δεδομένο ότι το αντίπαλο μπλοκ είναι σταθερά διαμορφωμένο, τότε η Ουάσιγκτον (ή κάποιος απ’ τους συμμάχους της) θα πρέπει να προχωρήσει κι άλλο. Πέρα απ’ τις «καταγγελίες», και τις «κυρώσεις» που δεν θα έχουν πια κανένα αποτέλεσμα…

Να γιατί (εν συντομία) δεν πρόκειται για κάποια «διμερή διένεξη». Αν, δηλαδή, έχει κάποια σημασία να κοιτάμε τον ορίζοντα και όχι τον αφαλό μας…

(Εν τω μεταξύ, τη νύχτα Κυριακής προς Δευτέρα, ο ιρακινός στρατός και οι pmu – οι αραβικές / σιιτικές πολιτοφυλακές που έχουν εκπαιδεύσει οι “φρουροί της επανάστασης” – ξεκίνησαν μεγάλη επίθεση προς τα περίχωρα του Κιρκούκ. Στην πόλη ζει μια σχετική μειονότητα κούρδων (περίπου το 1/3) ενώ οι υπόλοιποι είναι άραβες και τουρκμένοι. Παρ’ όλα αυτά κατέχεται απ’ τους πεσμεγκρά, για όχι ασήμαντο λόγο: για τα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στα πέριξ.

Μετά το δημοψήφισμα της 25ης Σεπτέμβρη η Βαγδάτη ζήτησε απ’ το Αρμπίλ να επιστρέψει το Κιρκούκ στην δικαιοδοσία της. Η κουρδική φεουδαρχία αρνήθηκε. Τώρα τον λόγο τον έχουν τα όπλα…)