Tag: κίνα

Οι ύαινες

Δευτέρα 16 Απρίλη. Νωρίς το καλοκαίρι του 2012 η ισραηλινή καθεστωτική Jerusalem Post είχε στην ύλη της και την πιο πάνω είδηση: ότι το ιράν, η ρωσία, η κίνα και η συρία πρόκειται να κάνουν τις μεγαλύτερες ever στρατιωτικές ασκήσεις στη μέση Ανατολή και στην ανατολική Μεσόγειο. Οι «πηγές» του ισραηλινού καθεστωτικού μήντιου ήταν συριακές και ιρανικές, και δεν ήταν τόσο κατηγορηματικές. Ανέφεραν πάντως την πιθανολογούμενη συμμετοχή (σ’ αυτές τις ασκήσεις) 90.000 στρατιωτών απ’ τα τέσσερα κράτη, 400 αεροπλάνων, 1.000 τανκς και άγνωστου αριθμού πλοίων.

Η άσκηση αυτή δεν έγινε ποτέ. Για το ρατσιστικό ισραηλινό καθεστώς και τον ιμπεριαλισμό του, για τις ηπα και άλλες «δυτικές δυνάμεις» και τους δικούς τους ιμπεριαλισμούς, ο εφιάλτης υπήρξε σύντομος. Τότε. Ωστόσο η γεωγραφία του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού δεν άλλαξε. Οι εντάσεις ανεβαίνουν, αλλά ο πλανήτης παραμένει ο ίδιος, τόσο μεγάλος / τόσο μικρός όσο και πριν 1000 ή 2000 χρόνια.

Λέγεται ότι το Πεκίνο έχει στείλει αξιωματικούς του στη συρία· ίσως και μερικές «ειδικές δυνάμεις»… Για εκπαιδευτικούς λόγους προφανώς, αλλά όχι μόνο: η μέση Ανατολή βρίσκεται στα ραντάρ του, χωρίς να το φωνάζει. Σχετικές φωτογραφίες δεν υπάρχουν, ούτε αναφορές ρουτίνας. Αλλά γιατί να το αποκλείσει κανείς όταν «οι δρόμοι του μεταξιού» φτάνουν οπωσδήποτε μέχρι την ανατολική Μεσόγειο (π.χ.: λιμάνι του Πειραιά…) κι όταν είναι πασίγνωστο ότι το Πεκίνο έχει global στρατηγική;

Το Πεκίνο έχει φτιάξει ήδη μια βάση στην Ερυθρά Θάλασσα (στο Τσιμπουτί). Κι αν ασχοληθεί κανείς με τον χάρτη και δει την απόσταση αυτής της βάσης απ’ τα κινεζικά σύνορα, θα πρέπει να σκεφτεί ότι η ανατολική Μεσόγειος είναι «ένα τσιγάρο δρόμος».

Με την τελευταία τους πυραυλική «συμβολική επίθεση» Ουάσιγκτον, Λονδίνο και Παρίσι έκαναν κάτι αναπόφευκτο: προσπάθησαν, μέσω της ευχέρειας «πολεμικών κινήσεων» στην Ερυθρά Θάλασσα και στην ανατολική Μεσόγειο, να επιβεβαιώσουν «δικαιώματα κυριαρχίας» σ’ όλη αυτή τη θάλασσια ζώνη / διαδρομή. Λέμε ότι αυτό ήταν αναπόφευκτο απ’ την μεριά τους επειδή κάποιοι μέσα στα αντίστοιχα κράτη καταλαβαίνουν ότι αυτά τα δικαιώματα βρίσκονται υπό σοβαρή αμφισβήτηση.

Αν, ωστόσο, πυροβολώντας (ουσιαστικά με άσφαιρα) τον Άσαντ πυροβολούσαν «προληπτικά» την Μόσχα, την Τεχεράνη και το Πεκίνο (πράγμα που στην ασταμάτητη μηχανή δεν φαίνεται καθόλου παράλογο!…) τότε πυροβολούσαν στον αέρα! Κυριολεκτικά. Γιατί το «ευρασιατικό μπλοκ» έχει αποδειχθεί ως τώρα ιδιαίτερα προσεκτικό στο πως και πότε «ανοίγεται». Δείχνει υπομονή και σταθερότητα. (Προφανώς, για παράδειγμα, δεν θεωρήθηκε σημαντικό ότι το Πεκίνο κατήγγειλε την επίθεση στη συρία….)

Αν και όταν, όμως, κουβαληθεί για ασκήσεις στην περιοχή, πολύ θα θέλαμε να δούμε την φάτσα της κυρίας Nikki και κάθε άλλου με ανάλογο στόμα. Όπως πολύ θα θέλαμε να δούμε την χρησιμότητα των αμερικανικών βάσεων στην ypgκρατούμενη βόρεια και ανατολική συρία και στο βόρειο ιράκ· «για τον έλεγχο του ιράν» πάντα…

Λέμε: είναι σαφές πως κινείται η Ουάσιγκτον και οι μόνιμοι ή ευκαιριακοί σύμμαχοί της. Δεν φαίνεται όμως να έχουν καλή επίγνωση του πως κινούνται οι αντίπαλοί τους μέσα απ’ τους δύσκολους και συχνά ανορθόδοξους ελιγμούς τους…

Θα πει κανείς: με τα παρακμιακά επιτελεία που έχουν, από που να προκύψει η καλή επίγνωση;

(Τα υπόλοιπα που υποστηρίζει η ασταμάτητη μηχανή ισχύουν: η γραμμή της παγκόσμιας ενδοκαπιταλιστικής αντιπαράθεσης είναι μεγάλη και ενιαία…)

Πολεμόκαβλη φαγούρα

Σάββατο 14 Απρίλη. Γιατί όμως ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός «τρώγεται για καυγά» σ’ αυτό το δευτερεύον πεδίο μάχης του 4ου παγκόσμιου, κι από δίπλα ο αγγλικός και ο γαλλικός (σαν «βαστάζοι»…); Ένα μέρος της απάντησης είναι επειδή έχει ηττηθεί σ’ αυτό το δευτερεύον πεδίο, κι αυτή η ήττα είναι εξαιρετικά κρίσιμη κατ’ αρχήν για το Τελ Αβίβ και το Ριάντ…

Υπάρχει όμως κι άλλο τμήμα, που βρίσκεται στην άλλη άκρη του κόσμου. Αν (a big “if”…) τα πράγματα το τελευταίο εξάμηνο είχαν εξελιχθεί όπως θα ήθελαν τα αφεντικά του αμερικανικού imperium, αυτές τις ημέρες κανείς δεν θα μιλούσε για πιθανό πόλεμο «πρώτης γραμμής» στην ανατολική Μεσόγειο· ούτε το usa navy θα συγκεντρωνόταν εδώ. Θα ήταν μαζεμένο σε τριπλάσια ποσότητα (όχι ένα αεροπλανοφόρο αλλά τρία…) γύρω απ’ την κορεατική χερσόνησο. Εκεί θα κτυπούσαν τα «τύμπανα του πολέμου», και θα ήταν εκκωφαντικά!

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή γίνεται μια διπλή στρατιωτική άσκηση μεγάλου μεγέθους μεταξύ ηπα και νότιας κορέας: foal eagle / key resolve. (Η δεύτερη είναι άσκηση ηλεκτρονικής προσομοίωσης). Για την Ουάσιγκτον αυτά τα γυμνάσια είναι όχι μόνο ευκαιρία επίδειξης δύναμης, αλλά και προβοκατόρικων προκλήσεων κατά της Πγιονγκγιάνγκ· με την ελπίδα ότι το καθεστώς θα κάνει «κάτι» ώστε να αξιοποιηθεί η αμερικανική στρατιωτική συγκέντρωση.

Όχι πια – σίγουρα όχι φέτος!!! Χάρη στους μελετημένους ελιγμούς του μπλοκ του Βλαδιβοστόκ, που ξεκίνησαν σαν «ολυμπιακή εκεχειρία» και σε χρόνο dt τύλιξαν το ψόφιο κουνάβι και τον ναρκισισμό του σ’ ένα ραντεβού με τον “little rocket man” Kim (το οποίο η Ουάσιγκτον κάπως το σπρώχνει: πρώτα ήταν να γίνει τον Μάη, τώρα μπορεί να είναι και Ιούνη…), τα φετεινά foal eagle / key resolve

Α) Θα έχουν την μισή διάρκεια απ’ ότι τις προηγούμενες χρονιές. Μόνο ένα μήνα συνολικά, αντί για δύο…

Β) Δεν συμμετέχουν σ’ αυτά αμερικανικά όπλα που θεωρούνται απ’ την Πγιονγκγιάνγκ «απειλητικά»: αεροπλανοφόρα, υποβρύχια και βομβαριστικά out…

Γ) Δεν προβάλονται καθόλου απ’ τα μήντια, νοτιοκορεατικά, αμερικανικά ή ότι άλλο, επειδή αυτό θεωρείται προκλητικό απ’ την Πγιονγκγιάνγκ….

Αυτοί οι διακανονισμοί ήταν απαίτηση της Σεούλ· και η Ουάσιγκτον τους αποδέχθηκε επειδή, παρά τα λόγια περί “διαρκούς πίεσης στη βόρεια κορέα”, δεν βρήκε τρόπο να αντιμετωπίσει την “επίθεση γοητείας / ειρήνης” που έξυπνα έχει στήσει το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ.

Όμως έτσι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός χάνει στο κύριο πεδίο μάχης του 4ου παγκόσμιου: στον ειρηνικό. Δεν χάνει με την στενή στρατιωτική έννοια· χάνει με την ευρεία έννοια του μιλιταρισμού του…

(φωτογραφία: σα να μην έφταναν τα πιο πάνω, το Πεκίνο αποφάσισε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να κάνει την μεγαλύτερη στρατιωτική ναυτική επίδειξη / παρέλαση τα τελευταία 600 χρόνια (απ’ την δυναστεία των Ming) παρατάσσοντας 48 πλοία στη νότια θάλασσα της κίνας.

Παρότι η «κινέζικη ψυχή» (ορολογία μύθων…) μας είναι άγνωστη, καταλαβαίνουμε ότι «η κεντρική επιτροπή του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος» αντιλαμβάνεται την συγκυρία με έναν τρόπο παρόμοιο με εκείνον του Πούτιν, όταν πριν λίγο καιρό ανήγγειλε μερικά «υπερόπλα» απευθυνόμενος στην Ουάσιγκτον. Η διαφορά του Πεκίνου είναι απ’ την μια μεριά η «αυτοσυγκράτησή» του, απ’ την άλλη όμως και η σαφήνεια του μηνύματος, πάλι προς Ουάσιγκτον μεριά: αυτά που ονειρευόσαστε για τις ασιατικές θάλασσες ξεχάστε τα…)

Κορέες

Παρασκευή 30 Μάρτη. Κανονίστηκε: στη χθεσινή συνάντηση υψηλόβαθμων αντιπροσωπειών της βόρειας και της νότιας κορέας, το ραντεβού του Kim και του Moon οριστικοποιήθηκε για τις 27 Απρίλη. Στην ιστορία του χωρισμού της κορεατικής χερσονήσου σε δύο κράτη, μετά τον αμερικανοκίνητο πόλεμο ανάμεσα στο 1950 και το 1953, αυτή (θα) είναι η τρίτη μόλις συνάντηση κορυφής (οι προηγούμενες είχαν γίνει το 2000 και το 2007). Αλλά θα είναι η πρώτη που θα γίνει σε νοτιοκορεατικό έδαφος (οι δύο προηγούμενες είχαν γίνει στην Πγιονγκγιάνγκ): μερικά μέτρα μέσα στη νοτιοκορεατική μεθόριο, στα πέριξ της «ουδέτερης ζώνης» που χωρίζει χερσαία τα δύο κράτη. Είναι κι αυτός ένας συμβολισμός μέσα στους υπόλοιπους που έχουν ξεδιπλωθεί απ’ τις αρχές του χρόνου.

Στις 4 Απρίλη υψηλόβαθμες αντιπροσωπείες των δύο κορεών θα ξανασυναντηθούν, για την προετοιμασία της 27ης Απρίλη. Ας είναι σαφές ότι ως εκείνη την ημέρα (με όσες ενδιάμεσες συναντήσεις χρειαστούν) θα έχουν συγκεκριμενοποιηθεί όλες οι συμφωνίες που θα ανακοινώσουν τα δύο κορεατικά αφεντικά.

Ας είναι σαφές κι αυτό: όλα αυτά γίνονται ουσιαστικά ερήμην της Ουάσιγκτον (… ενημερώνεται τηλεφωνικά…), όχι όμως του Πεκίνου και της Μόσχας.

Για παράδειγμα: αμέσως μετά την αναχώρηση του Kim απ’ το Πεκίνο, προχτές, και ενώ βρισκόταν χτες σε εξέλιξη η συνάντηση των δύο κορεατικών αντιπροσωπειών, ο Yang Jienchi, μέλος του πολιτικού γραφείου της κ.ε. του κινεζικού κ.κ. πέταξε ως την Σεούλ για να ενημερώσει τον Moon… Όλα “στόμα με στόμα”…

(φωτογραφία πάνω: αριστερά ο νοτιοκορεάτης υπουργός ενοποίησης Cho Myoung-gyon, και δεξιά ο ομόλογός του βορειοκορεάτης Ri Son-Gwon, χτες στη βορειοκορεατική πλευρά της «ουδέτερης ζώνης», στην Panmunjom

Κάτω: ένα απ’ τα περάσματα της “ουδέτερης ζώνης” στο Panmunjom, φωτογραφημένο απ’ την βορειοκορεατική μεθόριο.)

Ένας Kim στο Πεκίνο 1

Πέμπτη 29 Μάρτη. Έχει την πλάκα του (αν και, πιθανότατα, χάσατε την ευκαιρία να την απολαύσετε): διαβάζει κανείς από σοβαρούς (υποτίθεται) “διεθνείς αναλυτές” τα εξής: ότι «ο Kim Jong-un θέλει να τα βρει με την Ουάσιγκτον για να προστατευτεί απέναντι στο Πεκίνο»· ότι «η βόρεια κορέα ποτέ δεν είχε καλές σχέσεις με την κίνα, την οποία πάντα φοβόταν» – και διάφορα παρόμοια…. Κι αυτά δημοσιοποιούνται από κακιά σύμπτωση την ώρα που ο Kim βρίσκεται (κρυφά κατ’ αρχήν) στο Πεκίνο – αλλά οι «σοβαροί αναλυτές» είχαν γράψει τις σοφίες τους λίγο νωρίτερα, αγνοώντας όχι μόνο το ταξίδι αλλά και τα στοιχειώδη στην περιοχή. (Προφανώς δεν αγνοούσαν καθόλου το ποσό της αμοιβής στον τραπεζικό λογαριασμό τους…).

Γιατί, όμως, δεν τονίζουμε την επίσκεψη του Kim αλλά προτιμάμε την υπόδειξη της (παγκόσμιας) παραπληροφόρησης; Για τους εξής απλούς λόγους, που είναι εύκολα κατανοητοί σε όσες / όσους ασχολούνται με την ασταμάτητη μηχανή:

Πρώτον, επειδή η επικοινωνία, η συνεργασία και η συνεννόηση μεταξύ Πεκίνου και Πγιονγκγιάνγκ είναι δεδομένη· χωρίς φασαρίες. Είναι αδελφά, διάολε, τα δύο «κομμουνιστικά κόμματα»!!! Όχι με στατικό τρόπο. Υποθέτουμε βάσιμα και εύλογα ότι οι (σημαντικές) μεταρρυθμίσεις που προωθεί ο Kim εντός βόρειας κορέας έχουν πίσω τους τις κινεζικές εμπειρίες. Το κινεζικό know how.

Δεύτερον, επειδή ειδικά στο ζήτημα της απώθησης του αμερικανικού (και του ιαπωνικού) ιμπεριαλισμού απ’ την κορεατική χερσόνησο (και, προοπτικά, ευρύτερα), το «μπλοκ του Βλαδιβοστόκ» κινείται συντονισμένα, χωρίς να χρειάζεται να το δείχνει. Θα μπορούσε να γίνει αλλιώς;

Τρίτον, επειδή η αυτοπρόσωπη επίσκεψη του Kim Jong-un στον Xi Jinping, οικογενειακώς, είχε συμβολικό / πολιτικό χαρακτήρα· τα ουσιαστικά δουλεύονται και προωθούνται ήδη. Το Πεκίνο και η Πγιονγκγιάνγκ θέλησαν να δείξουν δημόσια ότι συνεργάζονται. Τις αιτίες αυτής της επίδειξης δεν τις ξέρουμε με βεβαιότητα· μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε προς το παρόν. Ωστόσο θα ήταν αδικαιολόγητη ηλιθιότητα να θεωρεί κανείς ότι το Πεκίνο «δίνει μάχες» στην αφρική αλλά αδιαφορεί (ή δεν ξέρει) τι γίνεται στα κορεατικά σύνορά του.

Ακριβώς επειδή αυτά συμβαίνουν αλλά είναι εξαιρετικά ενοχλητικά τόσο για την Ουάσιγκτον και το Τόκιο όσο και για τους διάφορους συμμάχους τους (ή, απλά, τους πληρωμένους δημαγωγούς…) η παραπληροφόρηση είναι εκείνο που δεν μπορούμε να αγνοούμε. Η ασταμάτητη μηχανή μπορεί να κάνει «τη νύχτα μέρα» για να κάνει όλη τη δουλειά που απαιτείται προκειμένου να αποφεύγει τις παγίδες. Όμως, καλό είναι να το θυμίζουμε συνέχεια: ακόμα κι εκεί που «δεν το περιμένει κανείς» δουλεύουν τα κυκλώματα του μαζικού αποπροσανατολισμού.

Αποδίδεται στον Γκράμσι η παρατήρηση «το παλιό έχει πεθάνει, το καινούργιο δεν έχει γεννηθεί, ενδιάμεσα παρατηρούνται νοσηρά φαινόμενα». Οδηγίες διανοητικής, συνειδησιακής (και σε τελευταία ανάλυση: πολιτικής) ακεραιότητας σε «νοσηρές εποχές» δεν έγραψε κανείς – ούτε θα ήταν δυνατόν. Προχωράμε, υποχρεωτικά, μέσα στην καθεστωτική νοσηρότητα (αλλά και εκείνη των υποτελών) προσέχοντας κάθε βήμα μας.

Τι σημαίνουν αυτά; Κάτι σαν εφαρμοσμένη «θεωρία του χάους»: όταν ένας Kim επιδεικνύει τις σχέσεις του με έναν Xi στην ανατολή ασία, στην ανατολική Μεσόγειο δεν πετάνε πεταλούδες…

(Πράγμα που είναι ακριβές…)

Ένας Kim στο Πεκίνο 2

Πέμπτη 29 Μάρτη. … Ένοιωσα ότι είχε έρθει η στιγμή να ενημερώσω τον σύντροφο Γενικό Γραμματέα Xi Jinping προσωπικά για την κατάσταση· από συντροφική και ηθική ευθύνη – αυτό είναι απόσπασμα απ’ τις δηλώσεις του Kim. .. Σκοπεύω να έχω συχνές επαφές με τον σύντροφο πρόεδρο με διάφορους τρόπους, όπως ανταλλαγές επισκέψεων – αυτό είναι απόσπασμα απ’ τις δηλώσεις του Xi.

Μπορεί να μην λένε τίποτα… Αυτό, όμως, «λέει» περισσότερα: στο σύνολο των δημόσιων δηλώσεων των δύο «συντρόφων» δεν υπήχε καμμία αναφορά στην επικείμενη (αν και όχι απόλυτα σίγουρη ακόμα) συνάντηση του Kim με τον Trump. Αντίθετα υπήρχαν πολλές αναφορές στον δια-κορεατικό διάλογο, στις προοπτικές της κορεατικής χερσονήσου, στις ιδεολογικές και πολιτικές σχέσεις των δύο κομμάτων, στην ειρήνη, στην ανάπτυξη, στη φιλία… Και στην αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου – ναι!

Ίσως (ίσως λέμε…) με την Ουάσιγκτον να βρυχάται (ελαφρά ξεδοντιασμένη ίσως, αλλά βρυχάται) και μέσω της όποιας όξυνσης του εμπορικού (κατά της κίνας) και του «διπλωματικού» (κατά της ρωσίας) πολέμου, εν’ όψει γεγονότων που μόνο να εικάσουμε μπορούμε, Πεκίνο και Πγιονγκγιάνγκ θέλησαν να τονίσουν αυτό: εδώ, στην ασία, κάνουμε κουμάντο εμείς…

Σήμερα έχει προγραμματιστεί “υψηλού επιπέδου” συνάντηση βόρειας και νότιας κορέας… – παραδείγματος χάρην…

(Παράλληλα παίζει και κάτι σαν «ενημέρωση» της Ουάσιγκτον… Τηλεφωνικά. Σε στυλ «σας εκτιμάμε, γι’ αυτό πήρα να σας πω ότι…» Στις face to face κουβέντες όμως; «Δεν υπάρχει προγραμματισμός για συνάντηση του Putin με τον Kim» δήλωσε, μετά το ταξίδι στο Πεκίνο, ο εκπρόσωπος τύπου του Κρεμλίνου Dmitry Peskov.

Επίκειται, όμως, όπου νάναι, επίσκεψη του βορειοκορεάτη υπ.εξ. Ri Yong Ho στη Μόσχα….)

Εμπορικός πόλεμος 1

Παρασκευή 23 Μάρτη. Το ψοφιοκούναβο, όπως ήταν αναμενόμενο άλλωστε, με την χαρά παιδιού που μόλις έχεσε και περιεργάζεται το κατόρθωμά του, και με την σιγουριά ότι “οι εμπορικοί πόλεμοι είναι εύκολοι, τους κάνεις και τους κερδίζεις”, ανακοίνωσε ότι κόβει κουστούμι στις εισαγωγές απ’ την κίνα, γύρω στα 50 (ή μπορεί και 60) δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Την συγκεκριμένη λίστα με τα είδη που θα φάνε εισαγωγικούς δασμούς δεν την ανακοίνωσε· έχει την σημασία της πάντος. Αναμένεται μέσα στις επόμενες 10 – 15 ημέρες. Ωστόσο ο ψοφιοκούναβος κατήγγειλε το Πεκίνο (με τον Xi δηλώνει «φίλος», καρδιακός περίπου, όμως άλλο η φιλία και άλλο η πατρίδα…) για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, ενώ υποσχέθηκε ότι αυτός είναι μόνο ο πρώτος γύρος δασμών στις εισαγωγές· που στην εξέλιξη τους θα κάνουν «την αμερική πιο δυνατή και πιο πλούσια».

Το κινεζικό καθεστωτικό ειδησειογραφικό πρακτορία xinhua σχολίασε σήμερα (επειδή το «σήμερα» ξεκινάει ώρες πριν στην ανατολή…) μεταξύ άλλων αυτά:

… Ο Trump και ο σύμβουλός του για θέματα εμπορίου Robert Lighthizer, πρώην υφυπουργός εμπορίου στην κυβέρνηση του Roland Reagan, μπορεί να θέλουν να αναβιώσουν τις εμπορικές μάχες κατά της δυτικής Ευρώπης και της Ιαπωνίας των ‘70s και των ‘80s.

Ωστόσο, το να ανεβάζεις τους δασμούς στα Κινεζικά εμπορεύματα είναι σα να χρησιμοποιείς εργαλεία του 20ου ή ακόμα και του 19ου αιώνα για να αντιμετωπίσεις προβλήματα του 21ου, της εποχής της παγκοσμιοποίησης. Τέτοια μέτρα θα διαταράξουν την διασυνδεδεμένη εφοδιαστική αλυσίδα πολλών βιομηχανιών και θα αυξήσουν τα κόστη για τους Αμερικάνους επιχειρηματίες και καταναλωτές.

Σκεφτείτε μόνο τα δημοφιλή iPhones της Apple, που συνδυάζουν Αμερικανικό σχεδιασμό με hardware από διεθνείς προμηθευτές και Κινεζικές αλυσίδες συναρμολήγησης. Η παγκόσμια παραγωγή σήμερα έχει εκμηδενίσει τα εθνικά σύνορα.

Ενώ υπολογίζονται σαν Κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, τα iPhones παράγονται από αμερικανικές πολυεθνικές που έχουν εργοστάσια στην Κίνα.

…

Μερικές σωστές παρατηρήσεις μαζί με ελεγχόμενα συμπεράσματα… Αγνοούν, μήπως, το ψόφιο κουνάβι και οι από πίσω του συντηρητικοί πως παράγονται τα iPhones και όχι μόνο; Αποκλείεται. Οπότε;

Εμπορικός πόλεμος 2

Παρασκευή 23 Μάρτη. Το Πεκίνο έχει ένα δίκιο όταν μνημονεύει τις global «γραμμές εφοδιασμού» ή/και συναρμολόγησης που θίγονται απ’ τον όποιο εθνικό προστατευτισμό. Έχει ένα παραπάνω δίκιο να ειρωνεύεται επειδή είναι γνωστό ποια είναι η απάντηση του Πεκίνου (και όχι μόνο) σε μια σειρά εμπορευμάτων, πέρα απ’ τους αναπόφευκτους «απαντητικούς» δασμούς στις εισαγωγές στην κίνα: ένα κινέζικο εγοστάσιο / αποθήκη στα προάστεια της Addis Ababa, κάνει μια τελευταία συναρμολόγηση του χ ή του ψ εμπορεύματος (π.χ.: ράβει ένα κουμπί σε πουκάμισα ή βάζει ένα μάτι σε λούτρινα κουκλάκια) και, στη βάση διακρατικής συμφωνίας, το εμπόρευμα εξάγεται απο εκεί στις ηπα και οπουδήποτε αλλού σαν “made in Ethiopia”. Ποιοι δασμοί σε βάρος των κινέζικων; (Αντί για “made in Ethiopia” μπορείτε να βάλετε “made in Egypt” ή “made in e.u.” – ό,τι θέλετε…).

Ωστόσο είναι εντελώς λαθεμένο (και, σε τελευταία ανάλυση, προπαγανδιστικό) να πιστεύει κανείς ότι ο εμπορικός προστατευτισμός / πόλεμος γίνεται με όρους 19ου ή 20ου αιώνα. Οι βασικές οικονομικές παράμετροι μπορεί να είναι παρόμοιες· όχι, όμως, και οι τεχνικές – αυτές που αφορούν τις «προμηθευτικές γραμμές» στην ευρύτητά τους,  γραμμές που είναι πολιτικά κρίσιμες για την επιτυχία ή την αποτυχία.

Το αμερικανικό κράτος, στριμωγμένο μέσα στο κόλπο που το ίδιο προώθησε, την «απελευθέρωση του παγκόσμιου εμπορίου», απειλούμενο στα σοβαρά όχι στην ουρά αλλά στην αιχμή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, τι άραγε επιδιώκει; Επιδιώκει τον επαναπατρισμό μεγάλων τμημάτων της παραγωγής, που στα ’90s έγιναν outsourcing στην ασία με κριτήρια χαμηλών μεροκάματων· αλλά έναν επαναπατρισμό υψηλής (ρομποτικής) παραγωγής, όπου η μαζική ανάγκη για χαμηλά μεροκάματα θα εκλογικευτεί, και θα καλύπτεται απ’ τους («παράνομους»…) μετανάστες στο αμερικανικό έδαφος. Μ’ άλλα λόγια οι εμπορικοί δασμοί του ψοφιοκουναβιστάν δεν αποσκοπούν στον επαναπατρισμό των ίδιων εργοστασίων (αμερικανικών εταιρειών) απ’ την ασία στις ηπα· αλλά στη δημιουργία καινούργιων, ακόμα πιο αυτοματοποιημένων / ρομποτικών απ’ ότι τα υπεργολαβικά ασιατικά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο υπάρχει η ελπίδα μείωσης του μοναδιαίου κόστους (του «κόστους παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος») και, άρα, ανάκτησης σοβαρών τμημάτων της παγκόσμιας αγοράς.

Πρόκειται για ένα είδος φυγής προς τα εμπρός απ’ την μεριά του αμερικανικού κεφάλαιου, συνηθισμένης και εύλογης μέσα στην καπιταλιστική ιστορία. Αλλά είναι risky business. Και είναι τέτοια όχι επειδή τα «οχυρωματικά έργα» των αμερικανικών εισαγωγικών δασμών (δηλαδή την «περιφρούρηση της εσωτερικής αγοράς» απ’ τους ανταγωνιστές) θα την ακολουθήσουν και οι ανταγωνιστές του αμερικανικού καπιταλισμού. Αλλά επειδή, κυρίως, την ακόμα μεγαλύτερη μείωση του «μοναδιαίου κόστους» μέσω είτε της ακόμα πιο επιθετικής μηχανοποίησης είτε της ακόμα πιο επιθετικής μείωσης των (πραγματικών) μισθών, με σκοπό τα μεγαλύτερα μερίδια απ’ την παγκόσμια αγορά, αυτό λοιπόν θα το κάνουν λίγο πολύ όλοι. Και οπωσδήποτε ο κινεζικός καπιταλισμός και οι ασιάτες σύμμαχοί του. Μ’ άλλα λόγια: αν ο λόγος (κι αυτή ήταν η περίπτωση του 19ου ή του early 20ου) ήταν η ανασυγκρότηση με ορίζοντα κάποια εσωτερική αγορά, τότε τα τείχη για την περιφρούρησή της θα είχαν ένα προσωρινό λογικό νόημα. Όμως…

Όμως ήδη απ’ την προηγούμενη φορά «δομικής καπιταλιστικής κρίσης / προστατευτικής αναδίπλωσης», δηλαδή απ’ την κρίση / αναδιάρθρωση του μεσοπολέμου (δεκαετία του ’30) έγινε ολοφάνερο ότι ακόμα κι αν η όποια εσωτερική αγορά ήταν πράγματι ένα πεδίο αναδίπλωσης, δεν ήταν αρκετή για την καπιταλιστική δυναμική. Πολύ γρήγορα η αναμέτρηση (τότε…) αφορούσε τον πλανήτη στο σύνολό του. Οι πιο έξύπνοι ανάμεσα στους τότε διανοούμενους του κράτους και τουκεφάλαιουτο καταλάβαιναν, χρόνια πριν ξεσπάσει ο β παγκόσμιος. Γι’ αυτό ακριβώς ούτε τα δασμολογικά ούτε τα νομσιματικά «προστατευτικά μέτρα» εκείνης της εποχής αποδείχθηκαν επαρκή. Ήταν ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ένας παγκόσμιος πόλεμος. Το «κάνω τον γείτονα ζητιάνο» που κορόιδευε ο Κέυνς τότε, είχε μια «συνεπή συνέχεια»: κάνω τον γείτονα ερείπια…

Εμπορικός πόλεμος 3

Παρασκευή 23 Μάρτη. Η διαφορά της “κρίσης της παγκοσμιοποίησης” των πρώτων δεκαετιών του 20 αιώνα και της προστατευτικής αναδίπλωσης σαν “απάντηση” τότε, με την σημερινή κρίση / αναδιάρθρωση, δεν είναι τυπική. Τυπικά πρόκειται για το ίδιο ακριβώς φαινόμενο. Η διαφορά, μια δυναμική διαφορά, έγκειται στην παραγωγικότητα της εργασίας. Είναι τώρα τόσο υψηλή ώστε η ρομποτική μεσολάβηση (της ανθρώπινης εργασίας) στις ηπα ΔΕΝ είναι δυνατόν να απαντήσει στις ανάγκες συσσώρευσης του αμερικανικού κεφάλαιου με όρους “εσωτερικής αγοράς εργασίας και εμπορευμάτων”, ούτε καν για τα 4 ή 5 χρόνια που αυτό έγινε στην εποχή του new deal. Λέμε: δεν μπορεί να “οχυρωθεί για λίγο” το αμερικανικό κεφάλαιο, υπομένοντας τις αντίστοιχες οχυρώσεις των ανταγωνιστών του, ώστε να συσσωρεύσει τεχνολογία, χρήμα και πειθαρχημένη εργασία και να επιτεθεί μετά διεκδικώντας την παγκόσμια ηγεμονία. Αυτά τα δύο, η οικονομική αναδίπλωση και η στρατιωτική επέκταση συμβαίνουν (ή πρέπει απ’ την σύγχρονη καπιταλιστική άποψη) σχεδόν ταυτόχρονα. Εν μέρει σε “αργή κίνηση”… Σε κάθε περίπτωση αυτό είναι μια εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση.

Αυτός είναι ο λόγος (κατά την γνώμη μας) μιας ορισμένης ασυμμετρίας στον εξελισσόμενο και οξυνόμενο παγκόσμιο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό – μιας ασυμμετρίας που δημιουργεί οφθαλμαπάτες ως προς τους συσχετισμούς δύναμης στην προοπτική τους. Ανάμεσα σε κράτη / κεφάλαια που έχουν ακόμα καλά περιθώρια “εσωτερικής ανάπτυξης” και μπορούν να την χρησιμοποιήσουν σαν εφαλτήριο “οικονομικής επέκτασης”· και σε κράτη / κεφάλαια που έχουν μικρά ή ελάχιστα τέτοια “εσωτερικά” περιθώρια (σε συνθήκες ειρήνης, δηλαδή χωρίς μια γενική καταστροφή / ανοικοδόμηση στην επικράτειά τους…), άρα μικρές και κοντοπρόθεσμες “ρεζέρβες” συσσώρευσης· οπότε επείγονται να λύσουν τώρα τους “διεθνείς λογαριασμούς” τους.

Στην πρώτη κατηγορία, των “εσωτερικών περιθωρίων / εξωτερικής επέκτασης” ανήκει η κίνα (απέναντι στις ηπα αλλά και την ευρώπη), το ιράν (απέναντι στο ισραήλ), ακόμα ακόμα και η “καθυστερημένη” ρωσία (απέναντι σε μεγάλο μέρος της  ε.ε.), υπό τον όρο κάποιων ακόμα εσωτερικών αναδιαρθώσεων. Απ’ την ανάποδη μεριά, εκεί που ο προστατευτισμός δεν εξασφαλίζει σοβαρούς όρους “εσωτερικής συσσώρευσης”, άρα είναι μια fake και προσωρινή τακτική, περισσότερο υποδαύλιση των διεθνών εντάσεων παρά ανάπαυλα «εσωστρέφειας» (αν θα ήταν ποτέ δυνατόν!), βρίσκονται οπωσδήποτε οι ηπα.

Σε κάθε περίπτωση: το γεγονός ότι το Πεκίνο θα απαντήσει στους εναντίον του εμπορικούς δασμούς / εμπορικό πόλεμο εκ μέρους της Ουάσιγκτον, αλλά θα το κάνει προσεκτικά και, κυρίως, χωρίς να πανηγυρίζει ότι «έτσι θα γίνουμε πιο δυνατοί και πιο πλούσιοι», δεν είναι θέμα, απλά, διπλωματικής τακτικής ή «εθνικής κουλτούρας». Ο κινεζικός καπιταλισμός, σε αντίθεση με τον αμερικανικό, επεκτείνεται γρήγορα και αποτελεσματικά σ’ όλον τον πλανήτη· έχοντας ταυτόχρονα μεγαλύτερα περιθώρια «εσωτερικής ανάπτυξης». Αλλά δεν έχει κανένα λόγο να “οχυρωθεί” σ’ αυτά που είναι, έτσι κι αλλιώς, δικά του – να πέσει, σα να λέμε, σε μια “ανάπαυλα τύπου new deal των αμερικανικών ’30s”, ρίχνοντας σε δεύτερη μοίρα, “για μετά”, την προς τα έξω επέκτασή του. Συνεπώς όχι μόνο είναι φανατικός υποστηρικτής του παγκόσμιου ελεύθερου εμπορίου αλλά οφείλει να αντιδράσει στα αμερικανικά μέτρα με τέτοιο τρόπο ώστε να στερήσει στο αμερικανικό κεφάλαιο όχι μόνο την «κινεζική αγορά» (αυτήν προστατεύουν οι όποιοι «απαντητικοί» δασμοί του Πεκίνου) αλλά, κυρίως, όσο το δυνατόν μεγαλύτερα τμήματα της παγκόσμιας: στην αφρική, στη λατινική αμερική, στην ασία…

(Και δεν είπαμε τίποτα ακόμα – κάποια άλλη στιγμή θα το κάνουμε – για τον «εμπορικό πόλεμο πρώτων υλών»: μπορεί ο αμερικανικός καπιταλισμός να σχεδίασε και να κατάφερε να γίνει αυτάρκης σε υδρογονάνθρακες, αλλά όσο επαναπατρισμό επιχειρήσεων κι αν πετύχει, θα εξαρτιέται απ’ τις αφρικανικές και ασιατικές «νέες γαίες»…

Που θα βρίσκει άραγε κοβάλτιο η αμερικανική Tesla, για όσο καιρό το υλικό είναι στα νο 1 της τεχνολογίας των μπαταριών, ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ο Musk θα έφερνε όλη την παραγωγή της μπίζνας του πίσω «στην πατρίδα»· ή θα την εκσφενδόνιζε στον “αμερικανικό” Άρη;)

Δημοκρατίας το παράγγελμα 2

Πέμπτη 22 Μάρτη. Το γεγονός ότι υπάρχει αυτή η μικρή γκάμα (κι ας ξεχάσουμε ότι η φράξια της διαρκούς εναλλαγής κατηγορεί την άλλη για “έλλειψη δημοκρατίας”) για καπιταλιστικές κοινωνίες πρώτης γραμμής, για κοινωνίες δηλαδή όπου οι σχέσεις παραγωγής / κατανάλωσης / κοινωνικής αναπαραγωγής / ιεραρχίας δεν διαφέρουν στα βασικά τους χαρακτηριστικά, βάζει στην άκρη την ανάλυση του Κάρολου για την γραμμική, αιτοκρατική σχέση ανάμεσα στην παραγωγική / οικονομική βάση και το θεσμικό εποικοδόμημα. Αλλά αυτό δεν μας χαλάει, μιας και μας εμπνέει ο ανθρώπινος Μάρξ – όχι ο θεός.

Το ερώτημα στη συνέχεια είναι τριπλό: Α) αυτές οι φανερές διαφορές οφείλονται που; Β) πρόκειται για δύο μοντέλα αντίπαλα ή για δύο παραλλαγές του ίδιου βασικού πυρήνα; και Γ) έχει κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα το Α ή το Β μοντέλο απέναντι στο άλλο;

Είναι εύκολο (και υποχρεωτικά περιληπτικό: η ασταμάτητη μηχανή δεν είναι … βιβλίο!) να απαντήσουμε. Κατ’ αρχήν στο Α: ιστορικές, πολιτισμικές, ιδεολογικές διαφορές στη σύγκροτηση των σύγχρονων κρατών ασφαλώς και παίζουν ρόλο, επειδή έχουν καθορίσει σ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα (αν όχι από νωρίτερα) τι και γιατί είναι η “αστική δημοκρατία”. Για την δύση, για παράδειγμα, όπου το κράτος / κόμμα θεωρήθηκε σαν εξαίρεση (του φασισμού…) και όπου η (και κομματική) ποικιλία θεωρείται από μόνη της η βάση της “ελευθερίας επιλογών” άρα και της δημοκρατίας, όπως ισχύει για την ποικιλία προϊόντων στα ράφια των super market (ακόμα κι αν τόσο αυτά τα «διαφορετικά προϊόντα» όσο και τα «διαφορετικά κόμματα» είναι παραλλαγές του ίδιου, συχνά της ίδιας εταιρείας…) η έλλειψη μιας τέτοιας ποικιλίας στην «πολιτική σκηνή» (δηλαδή: η μονοτονία του κεντρικού πολιτικού Θεάματος) θεωρείται έλλειψη δημοκρατίας. Αντίθετα, μια τέτοια «ποικιλία» για κράτη στα οποία δεν υπήρξε «αστική επανάσταση» ή «ηγεμονική αστική τάξη»· σε κράτη όπου η «κομματική ποικιλία» σήμαινε σχεδόν πάντα στρατηγική ανισορροπία (ρευστών συμμαχιών) για την καπιταλιστική συσσώρευση, σ’ αυτά λοιπόν, οι διαρκείς «εναλλαγές προσώπων με μια κάποια πολιτική εξουσία» θεωρούνται συνώνυμες της αστάθειας.

Ωστόσο, παρά τις όποιες αξιοσημείωτες διαφορές τους, δεν πρόκειται για αντίπαλα μοντέλα! Στον παράδεισο της «αστικής δημοκρατίας», στη «δύση» του καπιταλιστικού πλανήτη, η «δημοκρατία» έφτασε στα καλύτερά της στην Κεϋνσιανή εκδοχή της, κι αφού προηγουμένως η τάξη των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής (και σφετεριστών του πλούτου) αναγνώρισε ότι υπάρχει μια αντίπαλη τάξη, η εργατική, με τα δικά της συμφέροντα· μόνο και μόνο (και όσο χρειαζόταν) για να την ρυμουλκήσει, μέσω των κομματικών και συνδικαλιστικών εκπροσώπων της, σε μια διαρκή «ειρηνική» συνεργασία υπέρ της «ανάπτυξης». Αυτή η «δημοκρατία» κράτησε λιγότερο από 40 χρόνια, στον 20ο αιώνα. Πριν απ’ αυτά και, κυρίως, μετά, η θρυλική «αστική δημοκρατία» τέλειωνε και τελειώνει εκεί που η εργατική τάξη, αποκτώντας συνείδηση του συλλογικού της εαυτού, έπαιρνε στα σοβαρά τα «δημοκρατικά ιδεώδη», απαιτώντας να καθορίζει αυτή τα πάντα, με πολιτική αυτονομία, σαν πλειοψηφική τάξη· και όχι τα αφεντικά.

Το θεωρούμενο «απολυταρχικό παράδειγμα» κάνει, σε γενικές γραμμές, το ίδιο ακριβώς πράγμα με το «νεοφιλεύθερο» (μετά την ακύρωση των Κεϋνσιανών συμβιβασμών απ’ την τάξη μας, στα ‘60s και ‘70s και την αποδοχή απ’ τα αφεντικά του “ριξίματος του γαντιού” απ’ την μεριά μας): αρνείται την πολιτική αυτονομία των εργατικών συμφερόντων. Αντί, όμως, να την ακυρώνει μέσα απ’ τους περιστρεφόμενους καθρέφτες της «κομματικής ποικιλίας» κάνει το ίδιο μέσα από δομές κάποιου ad hoc «διαταξικού κράτους» (άρα πατερναλιστικού), όπου η πρόσβαση και η «εκπροσώπηση» γίνεται μέσα από κυκλώματα κομματικά, θρησκευτικά, μαφιόζικα. Αλλά και το νεοφιλελεύθερο «δημοκρατικό» κράτος αυτό ακριβώς μεθόδευσε απ’ τα ‘80s και μετά: την κορπορατιβίστικη, «λομπίστικη» μεσολάβηση και ροή προς και από τις δομές εξουσίας. Με μορφή «super market».

Εν τέλει, και τα δύο μοντέλα συμφωνούν στην «ελευθερία της κατανάλωσης» (η ιρανική εκδοχή είναι λίγο πιο πίσω, για ειδικούς – και πάντως όχι θρησκευτικούς! – λόγους). Η «ελευθερία της αυτοπραγμάτωσης μέσω του εμπορεύματος» είναι κοινότοπη και στην μία και στην άλλη εκδοχή. Απλά, στο μοντέλο του «εν-σωματωμένου Θεάματος» αυτή η «ελευθερία» δεν συνεπάγεται κάτι παραπάνω· κάτι που μόνο θεωρητικά ισχύει στο μοντέλο του «διάχυτου Θεάματος. Εκεί το πραγματικό «πολίτευμα» είναι εδώ και δεκαετίες ολιγαρχικό.

Το «κάποτε» σαν η γενεαλογία του «τώρα» 1

Τετάρτη 21 Μάρτη. Στους νεώτερους / στις νεώτερες το όνομα Wesley Clark δεν λέει τίποτα. Στους παλιότερους / στις παλιότερες μπορεί να θυμίζει κάτι, θολά κι αόριστα. Ήταν αμερικάνος αρχιστράτηγος και διετέλεσε ανώτατος διοικητής του νάτο στην ευρώπη, απ’ το 1997 ως το 2000. Μετά συνταξιοδοτήθηκε.

Από πολιτική άποψη; «Δημοκρατικός»…

Αυτός ο αμερικάνος αρχικαραβανάς, λοιπόν, σε μια μεγάλη διάλεξη που έδωσε το 2007, ανάμεσα σε πολλά άλλα είπε και τα εξής:

Πήγα στο Πεντάγωνο δέκα μέρες μετά την 11η Σεπτέμβρη [σ.σ.: ήταν απόστρατος, αλλά φυσικά απόλυτα γνωστός εκεί…] … και ένας αξιωματικός του γενικού επιτελείου με φώναξε στο γραφείο του και μου είπε, θα ήθελα να το ξέρετε κύριε, θα επιτεθούμε στο ιράκ. Και είπα γιατί; Μου είπε δεν ξέρουμε. Του είπα θα συνδέσουν τον Σαντάμ με την 11η Σεπτέμβρη; Μου απάντησε όχι, αλλά υποθέτω ότι δεν ξέρουν τι να κάνουν με την τρομοκρατία οπότε σκέφτονται ότι μπορούν να επιτεθούν σε κράτη και θέλουν να δείξουν ότι είναι πολύ δυνατοί, υποθέτω ότι σκέφτονται ότι αν ρίξουν ένα κράτος τότε θα σταματήσουν τους τρομοκράτες, και ξέρετε κύριε αυτό είναι η γνωστή παλιά παροιμία, ότι αν το μόνο εργαλείο που έχεις είναι ένα σφυρί τότε όλα τα προβλήματα μοιάζουν με πρόκες.

… Κι έπειτα ξαναπήγα στο Πεντάγωνο περίπου έξι βδομάδες αργότερα, είδα τον ίδιο αξιωματικό, και του λέω γιατί δεν έχουμε επιτεθεί στο Ιράκ; Θα επιτεθούμε μου λέει, αλλά ω κύριε, είναι πολύ χειρότερα απ’ αυτό τα πράγματα. Σήκωσε ένα χαρτί απ’ το γραφείο του, και μου λέει μόλις πήρα αυτό το υπόμνημα απ’ το γραφείο του υπουργού άμυνας, και εδώ λέει ότι θα επιτεθούμε και θα καταστρέψουμε τις κυβερνήσεις εφτά χωρών μέσα σε πέντε χρόνια. Θα αρχίσουμε απ’ το Ιράκ και θα συνεχίσουμε με την Συρία, τον Λίβανο, την Λιβύη, την Σομαλία, το Σουδάν και το Ιράν, εφτά χώρες σε πέντε χρόνια. Του λέω αυτό είναι διαβαθμισμένο έγγραφο; Μου λέει ναι κύριε. Του λέω εντάξει, μην μου το δείξεις, ήθελε να μου το δώσει να το διαβάσω, γιατί μπορεί να μιλήσω γι’ αυτά που λέει.

Και κράτησα στο κεφάλι μου αυτήν την πληροφορία για καιρό, για περίπου έξι με οκτώ μήνες, είχα μείνει έκπληκτος, δεν ήθελα να αρχίσω να μιλάω γι’ αυτό. Δεν μπορούσα να το πιστέψω ότι ήταν αλήθεια, αλλά ήταν. Αυτοί οι άνθρωποι [σ.σ.: εννοεί τους νεοσυντηρητικούς του Μπους του Β] πήραν τον έλεγχο της αμερικανικής πολιτικής και συνειδητοποίησα, τότε το θυμήθηκα, μια συνάντηση που είχα το 1991 με τον Paul Wolfowitz, τον ξέρετε, το 2001 ήταν υφυπουργός άμυνας, αλλά το 1991 ήταν δεύτερος γραμματέας στη γραμματεία άμυνας, η θέση νούμερο 3 στο Πεντάγωνο.

Και είχα πάει να τον δω, τότε ήμουν στρατηγός του ενός αστεριού, ήμουν διοικητής του εθνικού κέντρου εκπαίδευσης… Είχα κλείσει ραντεβού, και στην πόρτα με περίμενε ο Scooter Libby, πρώτη φορά τον έβλεπα, και με συνόδευσε μέσα στο γραφείο, αυτά γίνονταν το 1991, και λέω κύριε γραμματέα θα πρέπει να χαιρόσαστε πολύ με την απόδοση του στρατού στην Καταιγίδα της Ερήμου [σ.σ.: η πρώτη επίθεση των ηπα και των συμμάχων τους κατά του ιράκ, το 1991]. Και μου λέει ναι, αλλά όχι ακριβώς, και μου λέει η αλήθεια είναι ότι θα έπρεπε να τον έχουμε ρίξει τον Σαντάμ Χουσεΐν και δεν το κάναμε…

Και ύστερα μου λέει μάθαμε όμως κάτι, μάθαμε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον στρατό μας στη Μέση Ανατολή και οι Σοβιετικοί δεν θα μας σταματήσουν. Και θα χρειαστούμε πέντε με δέκα χρόνια να καθαρίσουμε όλα αυτά τα καθεστώτα που ήταν πελάτες των σοβιετικών: την Συρία, το Ιράν, το Ιράκ· πριν δημιουργηθεί η επόμενη μεγάλη δύναμη που θα μας προκαλέσει…