Tag: εργασία

Απλήρωτη δουλειά

Παρασκευή 7 Ιούλη. Πριν αρχίσουν να κυκλοφορούν «φίδια» (κάτι που έχει ξεκινήσει) πρέπει να σχολιάσουμε / αντιπληροφορήσουμε για μια πρόσφατη απόφαση του αρείου πάγου.

Η υπόθεση: ένας μηχανικός («μπλοκάκιας»…) που δούλευε για χρόνια σε κατασκευαστική σε διάφορα πόστα, αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν επί μήνες η εταιρεία σταμάτησε να τον πληρώνει. Έκανε στη συνέχεια μήνυση, για να πάρει τα δεδουλευμένα του, και όχι μόνο. Χάρη σε μια ευφυή κίνηση του δικηγόρου του (αυτό είναι δικιά μας εκτίμηση) ζήτησε απ’ τα δικαστήρια να θεωρηθεί η παραίτησή του «επιβεβελημένη» απ’ την απληρωσιά, ουσιαστικά να θεωρηθεί «απόλυση». Στη βάση αυτή ζητούσε και αποζημίωση.

Η συνηθισμένη πρακτική. Αυτή η νομική κίνηση, του να λογιστεί δηλαδή σαν απόλυση η παραίτηση λόγω χρεών του εργοδότη, στηρίχτηκε σε ένα ενδιαφέρον, μάλλον πρωτότυπο με τα ως τώρα (νομικά) δεδομένα, αλλά εύλογο επιχείρημα: ότι το να μην πληρώνει ένα αφεντικό τον εργαζόμενό του συνιστά βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Αυτές οι τελευταίες λέξεις είναι ένας γνωστός όρος του εργατικού δικαίου, που δίνει δικαιώματα τους μισθωτούς όταν τα αφεντικά πάνε να χειροτερέψουν σε βάρος τους και ερήμην τους τους όρους και τις συνθήκες εργασίας, όπως αυτές προβλέπονται από την σύμβαση της πρόσληψης. Τέτοιες βλαπτικές μεταβολές μπορεί να είναι η αλλαγή αντικειμένου εργασίας, οι αναγκαστικές υπερωρίες, η μονομερής μείωση του μισθού, οι προσβολές, κλπ.

Το να σε αφήνουν απλήρωτο θαυμάσια θα μπορούσε να θεωρηθεί «βλαπτική μεταβολή», με τα ανάλογα δικαιώματα (: την καταγγελία της σύμβασης εργασίας απ’ τον μισθωτό με απαίτηση αποζημίωσης πέρα απ’ τα οφειλόμενα). Είναι κάτι τέτοιο, επί της ουσίας! Ωστόσο στις πολλές δεκαετίες της μισθωτής σκλαβιάς (του γράφοντος), και παρότι βρέθηκε και στην κατάσταση του απλήρωτου, δεν είχε υπ’ όψη του τέτοια δυνατότητα. Η έλλειψη ενός τέτοιου νομικού προηγούμενου ήταν που έκανε την συγκεκριμένη κίνηση ενδιαφέρουσα και καινοτόμα.

Η συνηθισμένη πρακτική απ’ την μεριά της τάξης μας, σε περίπτωση συσσωρευμένων χρεών (μισθών, δώρων, επιδομάτων, κλπ) των εργοδοτών, είναι η επίσχεση εργασίας. Από νομική άποψη εύλογες είναι και οι μηνύσεις. Το πρόβλημα (που θα ίσχυε και στην περίπτωση του πιο πάνω εργαζόμενου) είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος να επιβληθεί στους εργοδότες η πληρωμή των ποσών στα οποία καταδικάζονται σε τέτοιες περιπτώσεις. Αν ένας αργοδότης αρνηθεί πρακτικά να πληρώσει (πράγμα συνηθισμένο) πρέπει να ξεκινήσει κάποιος μισθωτός διαδικασία κατάσχεσης σε βάρος του. Που είναι χρονοβόρα. Και, επιπλέον, χρειάζεται να έχει λεφτά: για να πληρώσει τον δικαστικό επιμελητή, τους μεταφορείς όσων κατασχεθούν, αποθήκη για να φυλαχτούν, κλπ. Γενικά μιλώντας τα αφεντικά, ακόμα κι όταν χάνουν τις δίκες για απλήρωτους μισθούς κλπ (πράγμα συνηθισμένο), κάνουν το κορόιδο…

Ξανά η υπόθεση, και η απόφαση. Παράδοξο ή όχι το εφετείο έκρινε στην συγκεκριμένη υπόθεση ότι πράγματι η μη πληρωμή μισθών είναι ένα είδος εκβιασμού ώστε ο εργαζόμενος να παραιτηθεί, και δέχτηκε να την θεωρήσει «απόλυση» επιδικάζοντας του αποζημίωση. Η εταιρεία προσέφυγε στον άρειο πάγο, που αυτός αποφάσισε ότι η μη πληρωμή μισθών κλπ δεν συνιστά (μόνη της) βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας· δηλαδή εργοδοτικό «εκβιασμό»· συνεπώς δεν θεωρείται εξώθηση σε παραίτηση και άρα «κρυμμένη» απόλυση, και δεν συνεπάγεται την καταβολή αποζημίωσης. Θα πρέπει να υπάρχουν (είπαν οι αρχιδικαστές) και επιπλέον στοιχεία που να δείχνουν ότι ο εργοδότης ήθελε να αναγκάσει έναν ή περισσότερους μισθωτούς σε παραίτηση, ώστε να γλυτώσει την αποζημίωση. Κατ’ ουσία άφησαν το ζήτημα “ανοικτό”, σε μελλοντικές δικαστικές αποφάσεις…

Αν είχε επαναληφθεί η απόφαση του εφετείου, αυτό θα ήταν πολύ σημαντικό για δεκάδες χιλιάδες μισθωτούς που δουλεύουν απλήρωτοι. Αλλά η αλήθεια είναι ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους δεν κάνει ούτε καν αυτό που τους επιτρέπει η εργατική νομοθεσία, δηλαδή επίσχεση εργασίας· ώστε να αναγκάσουν τους εργοδότες να πληρώσουν. Θα χρησιμοποιούσαν αυτό το καινούργιο, έξτρα όπλο;

Η τελική απόφαση του αρείου πάγου πράγματι ανακουφίζει τους εργοδότες, σε σχέση με την προηγούμενη, πολύ δυσμενέστερη σε βάρος τους, του εφετείου. Αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε. Αυτή η ιστορία ήταν υπόθεση ενός μισθωτού (την σχέση «εξαρτημένης εργασίας» του «μπλοκάκια» μηχανικού την αναγνώρισαν όλα τα δικαστήρια, και ο άρειος πάγος) και την εξυπνάδας ενός δικηγόρου. Δεν ήταν κάποια συλλογική ενέργεια, και φυσικά δεν ήταν γνωστή· έγινε τώρα, στο τέλος.

Η απόφαση αυτή ΔΕΝ σημαίνει ότι «δεν τρέχει τίποτα» αν τα αφεντικά δεν πληρώνουν. Σημαίνει ότι «τρέχει» αυτό που έτρεχε ως τώρα: οι μέχρι τώρα νομικές δυνατότητες των μισθωτών. Όχι αμελητέες, και οπωσδήποτε άξιες να χρησιμοποιούνται.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος μοιραλατρείας. Χάθηκε κάτι σε μια μεμονωμένη περίπτωση, που μπορεί να κερδηθεί στο μέλλον, πιο συλλογικά και με δημόσια γνώση. Εν τω μεταξύ όμως θα πρέπει, ειδικά απέναντι σ’ αυτούς τους εκβιασμούς των αφεντικών, να κερδηθούν ξανά, στην πράξη, αυτά που η νομοθεσία προβλέπει ήδη. Γιατί αν συνεχίσουν να είναι στην αχρηστία (όπως τώρα) κάποτε θα ξηλωθούν…

Το τυπικό σύνταγμα (των ταξικών σχέσεων) θα πέσει στα βάθη του πραγματικού…
(Κι ας μην ακούσουμε τις γνωστές βλακείες περί “λεγκαλισμού”!)

Κουκουλώματα

Παρασκευή 30 Ιούνη. Τα σκουπίδια φαίνονται· είναι αυτά που φαίνονται σίγουρα, μυρίζουν (και κάνουν μερικές φορές κάποιο πάταγο: οι σακούλες που σκάνε απ’ τα μπαλκόνια). Τα σκουδιάρικα φαίνονται επίσης· κλείνουν και τον δρόμο, αν είναι στενός. Κανείς δεν θέλει να περιμένει στο δρόμο πίσω από ένα σκουδιάρικο.

Όμως αυτά που φαίνονται είναι τα λιγότερα. Για παράδειγμα: με «κάποιον τρόπο» η απεργία τέλειωσε. Ο καθένας μπορεί να φανταστεί ότι υπάρχουν «άλλα επίπεδα», λιγότερο ορατά (ας πούμε: γραφεία, τηλέφωνα, διάδρομοι) που ορίζουν τις εξελίξεις. Έτσι, αν τολμήσει κανείς να φανταστεί τις λέξεις «εργατικός ανταγωνισμός» είναι καταγέλαστος. Αυτό είναι διασταύρωση πελατών και πολιτευτών / παρόχων· όχι ταξική πάλη…

Κι όμως: σ’ αυτές ακριβώς τις «υπόγειες», «αδιάκριτες», «μισομαφιόζικες» μεσολαβήσεις υπάγεται η εργασία. Στα μέρη μας. Όχι μόνο με την «τυπική» έννοια του έργου, του ωραρίου, του μισθού. Αλλά και σαν ιδεολογία, που υπερκαθορίζει τα προηγούμενα. Χάρη σ’ αυτές τις ακλόνητες μεσολαβήσεις έχει κατασκευαστεί η επίσης ακλόνητη ιδέα της «θέσης» εργασίας, και μάλιστα «προσωπικής». Μια ιδέα «ιδιοκτησίας της θέσης» (εργασίας), που είτε μορφοποιείται με την «μονιμότητα» είτε γίνεται αντικείμενο επιθυμίας (λόγω «προσωρινότητας»). Συνεπώς: αυτές οι ακλόνητες μεσολαβήσεις κατασκευάζουν, ανακατασκευάζουν, και διατηρούν ακμαίο τον μικροαστισμό του μισθωτού: πουλάει μεν την εργασιακή δύναμή του, από τυπική άποψη· είναι όμως, ταυτόχρονα, ιδιοκτήτης της «θέσης» (εργασίας). Και σαν τέτοιος απορρίπτει μετά βδελυγμίας την συναίσθηση ότι είναι εργάτης. (Αν δεν είναι ακόμα «ιδιοκτήτης της θέσης» εργασίας, σκοπεύει να γίνει το γρηγορότερο…).

Δεν τελειώνει εδώ η αλληλουχία. Αν η μισθωτή εργασία είναι (ή οφείλει να είναι) ιδιοκτησία θέσης· αν, δηλαδή, το μικροαστικό κοσμοείδωλο υπερκαθορίζει την εργατική πραγματικότητα, τότε και κάθε άλλη έκφραση του μικροαστισμού είναι «εργασιακά» δικαιολογημένη. Όπως: να κάνω μια δικά μου δουλειά· να θεσμίσω επίσημα, δηλαδή, την «ιδιοκτησία μιας θέσης» (εργασίας) – ελεύθερος επαγγελματίας. Κι ακόμα πιο πέρα: να «πετύχω», ώστε να κάνω προσλήψεις ανθρώπων που θα δουλεύουν για μένα αλλά δεν θα είναι εργάτες· θα είναι κι αυτοί ποτισμένοι απ’ τα μικροαστικά στερεότυπα. Δεν θα αποσπώ υπεραξία απ’ αυτούς, ούτε θα τους εκμεταλλεύομαι: θα τους παραδειγματίζω μάλλον μέσω της «επιτυχίας μου»… να «πετύχουν» κι αυτοί / ές, κάποτε. (Εννοείται ότι σαν τέτοιοι δεν έχουν δικά τους δίκαια· θα χαίρονται, απλά, απολαμβάνοντας την καλωσύνη μου και το πετυχημένο μου παράδειγμα.)

Ο πολιτικός προσοδισμός είναι ο γενικός κανόνας που έχει γεννήσει και δικαιολογεί τον πατερναλισμό. Συνδικαλιστικό, εργοδοτικό, κλπ. Αλλά επίσης ο προσοδισμός ανανεώνεται και συντηρείται απ’ τον πατερναλισμό. Ας πούμε βρίσκονται σε «συνεταιρική σχέση».

Χλαπάτσα, λοιπόν, δεν θα πάθουμε απ’ τα σκουπίδια. Σαν εργάτες υποφέρουμε από μια άλλη «μόλυνση», μόνιμη, βαθιά και χρόνια…

Σκουπιδιάρηδες

Πέμπτη 29 Ιούνη. Εντελώς mainstream οι «ερμηνείες»: οι συμβασιούχοι των δήμων έχουν δίκιο· οι συμβασιούχοι των δήμων έχουν άδικο.

Δυο λεπτά ολέθρια «κοινή γνώμη» με τις στερεοτυπικές και αλλοπρόσαλλες γνωματεύσεις σου… δύο λεπτά! Το ζήτημα «σκουπίδια» στο ελλαδιστάν είναι πολύ περισσότερα απ’ την εργασία. Είναι και κεφάλαιο. Είναι και εξουσίες. Και δεν είναι η πρώτη φορά που αυτή, η εργασία, επιστρατεύεται κυριολεκτικά στους λογαριασμούς των αφεντικών. Συνειδητά ή όχι.

Το αξιοσημείωτο είναι ότι κανένας πατριώτης δεν μπορεί να κατηγορήσει τους γνωστούς (τον Σόιμπλε, την Μέρκελ, τον Τόμσεν, το δντ, το ευρώ) για το θέμα: είναι παμπάλαιο, «πρόβλημα» δεκαετιών! Κάτι είναι κι αυτό: επιστρατεύονται τα προ-μνημονιακά κλισέ. Κανείς δεν θα το αμφισβητούσε, και κανείς δεν το θυμάται: είναι ζήτημα αυθεντικά ελληνικό, ανατομία του κράτους, του παρακράτους, του κεφάλαιου, του κρατικού συνδικαλισμού· κι αυτής της ισχυρής συγκολλητικής ουσίας: του πολιτικού προσοδισμού.

Δεν θα το αναλύσουμε. Θα θυμίσουμε όμως ότι η «γραμμή» ξεκινάει απ’ τα μαζικά μικροαστικά ήθη του τι και πως «ξεφορτωνόμαστε τα σκουπίδια μας» (τις «βρώμικες εκροές» της καθημερινής ζωής μας) και φτάνει ως τις εργολαβίες των χωματερών. Εκεί που τα σκουπίδια (η μεταφορά τους, το θάψιμο, η επεξεργασία, κλπ) είναι κυριολεκτικά χρυσάφι.

Μέσα σ’ αυτό το σύμπαν τα γραφειοκρατικά συνδικάτα πράγματι θέτουν το ζήτημα της εργασίας… Πως όμως; Με τρόπο που να ταιριάζει στον πολιτικό προσοδισμό: Διορίζεις; Παίρνεις ψήφους. Ο κυρ Σκουρλέτης πάνω σ’ αυτό το μοτίβο έπαιξε, και τα έκανε σκατά. Αλλά ούτε οι εργάτες της καθαριότητας έχουν άλλο μοτίβο. Κι αυτοί στο ίδιο παίζουν. Και οι μεν εργατοπατέρες ξέρουν το γιατί. Οι απλοί, «ανώνυμοι» συμβασιούχοι είναι σίγουροι ότι αυτή η «μονιμότητα» που θα μπορούσε να τους υποσχεθεί οποιαδήποτε πολιτική βιτρίνα είναι στ’ αλήθεια τέτοια; Μ’ άλλα λόγια: η αντίληψή τους για τις εργασιακές σχέσεις είναι τα προσοδικά (αλλά και ξεθωριασμένα) ‘80s; Τόσα καταλαβαίνουν; Μετά από 7 ή 8 χρόνια διαχείρισης της κρίσης ελπίζουν σ’ αυτό που ήλπιζε η προηγούμενη γενιά; Ότι «κάποιος» θα τους βολέψει να «χωθούν κάπου» και, έτσι, θα την βγάλουν καθαρή; Τόσο έξυπνοι είναι;

Κι όμως: και αυτό το τμήμα της σύγχρονης εργατικής τάξης στην ελλάδα μέχρι εκεί σκέφτεται! Να την χωθεί κάπου σήμερα «υπό την αιγίδα του δημοσίου»… και αύριο βλέπουμε. Αυτό λέγεται καιροσκοπισμός. Και θα περίμενε κανείς ότι η πιο πρόσφατη 7ετία να ήταν διδακτική για την συντριβή που προκαλεί… Αλλά όχι.

Οπότε; Πρέπει να αποφανθούμε για το αν θα πρέπει να έχουν όλοι και όλες μια αξιοπρεπή δουλειά πληρωμένη κατ’ ελάχιστο σύμφωνα με τις σύγχρονες βασικές ανάγκες μας; Το έχουμε κάνει: 30 ώρες βασικός χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας / 900 ευρώ καθαρός κατώτατος μισθός…. Χωρίς «χώσιμο» και «τακτοποίηση» με την εγγύηση των μεν ή των δε πολιτικών βιτρινών. Μόνο με την εγγύηση του ταξικού ανταγωνισμού! Φτάνει και περισσεύει· όταν υπάρχει!

Γιατί οι τωρινοί συμβασιούχοι των δήμων (αύριο οι περισσότεροι πάλι άνεργοι) δεν σκέφτονται σαν εργατική τάξη; Είναι απλό: επειδή σκέφτονται σαν «πελάτες» της μίας ή της άλλης κυβέρνησης, της μιας ή της άλλης εξουσίας.

Κάτι άλλο; Υπάρχει κάτι άλλο;

Λεφτά; Ποια λεφτά;

Τρίτη 27 Ιούνη. Το εντόπιο «κοινωνικό υποκείμενο», δηλαδή η τάξη μας (άντε: μαζί και οι «απελευθερωτές» της) σφυρίζουν αδιάφορα στα βασικά ζητήματα της ανατίμησής μας. Είναι εύκολο άλλωστε. Οι 7ψχ είναι μια μικρή ομάδα, κι αυτά που λένε είναι «τρελά».

Τα αφεντικά απ’ την άλλη έχουν πολύ καλύτερη επίγνωση του τι σημαίνει μισθός (και ωράρια). Και δεν σφυρίζουν όταν πρόκειται για τέτοια βασικά (για την κερδοφορία τους).

Στην τελευταία σύνοδο των κρατών μελών της ε.ε. (την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή) το enfant terrible της γαλλικής πολιτικής σκηνής, ο Macron, είχε μια ιδέα ακριβώς στην «καρδιά» (αυτήν που επιμένει να προσπερνάει η τάξη μας…).

Πως προέκυψε το brexit; αναρωτήθηκε. Επειδή εργάτες απ’ την ανατολική ευρώπη παίρνουν τις δουλειές των άγγλων. Και πως θα αποφευγόταν αυτό; Με το να πληρώνονται αυτοί οι “φτηνοί” ανατολικοί με βάση τους μισθούς που ισχύουν τοπικά στη δύση, εκεί που βρίσκουν δουλειά.

Από πρώτη ματιά η ιδέα φαίνεται σοσιαλιστική: ίδιοι μισθοί για ίδια δουλειά… Όμως το κίνητρο είναι διαφορετικό: αν το «εργατικό κόστος» είναι το ίδιο, γιατί τα αφεντικά να προτιμήσουν τους «ξένους»; Και τι θα κάνουν οι γαλλικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αν πρέπει να αυξήσουν τους μισθούς και τα μεροκάματα των «ανατολικών» εργατών και εργατριών τους; Θέλει μήπως ο Macron να τις κλείσει;

Όχι, βέβαια. Να ποιο είναι το χάσμα ανάμεσα στο να πολεμούν για την ανατίμησή τους οι ίδιοι οι εργάτες / εργάτριες, εμείς δηλαδή, και να εμφανίζεται κάποιος «καλός κύριος» (εκπρόσωπος των αφεντικών) που να νοιάζεται για το θέμα… Ο κυρ Macron έχει δύο πράγματα στο μυαλό του. Πρώτον την σχετική μείωση των «γαλλικών μισθών» (και υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να γίνει αυτό) έτσι ώστε να πλησιάσει το γαλλικό μεροκάματο στο «ανατολικό», και όχι το ανάποδο. Και δεύτερο τις όποιες δυνατότητες της εντελώς «μαύρης» δουλειάς: αφού εκεί ο εργάτης είναι ανύπαρκτος δεν υπάρχει θέμα «εργασιακού κόστους»…. Έτσι δεν είναι; Στο κάτω κάτω ο Macron δεν ήθελε να προσβάλει τον ιταλό συνάδελφό του Gentiloni, θυμίζοντάς του τι συμβαίνει με τις εργάτριες γης απ’ την ρουμανία στον ιταλικό νότο…

Δεν είναι (φρικτά) ενδιαφέρον το γεγονός ότι με τους χαμηλούς, βασικούς μισθούς ασχολούνται όλοι οι άλλοι εκτός από εκείνους που πληρώνονται με δαύτους; Αν, δηλαδή, κάποιος ήθελε να μας αποκαλέσει (σαν τάξη) «μαλάκες με περικεφαλαία» τι άλλο θα έκανε απ’ το να δείξει ότι για τα βασικά κάνετε γαργάρα;

Και πόσο άδικο θα είχε;

Η προδοσία

Κυριακή 5 Μάρτη. Πόσο χειραφετικό θα ήταν για την εργατική τάξη των αρχών του 19ου αιώνα να συμμαχήσει με την ξεπεσμένη, ηττημένη (αν όχι άμεσα σίγουρα στην προοπτική του χρόνου) αριστοκρατία και το παπαδαριό εναντίον της ανερχόμενης αστικής τάξης; Όσο χειραφετικό θα ήταν κάτι τέτοιο, άλλο τόσο χειραφετικό για την σύγχρονη εργατική τάξη στην ευρώπη είναι το να συμμαχεί με τα πιο καθυστερημένα τμήματα των αφεντικών, κατά της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης, στο όνομα της ξεπερασμένης (και στην πραγματικότητα μυθικής) “πολιτικής ανεξαρτησίας” του έθνους / κράτους.

Και δεν είναι καθόλου τυχαίο, όσο και να κοροϊδεύουν εαυτούς και αλλήλους διάφοροι ντόπιοι “αριστεροί” του σκοινιού και του παλουκιού, ότι κάτω απ’ τις εθνικές σημαίες συντάσσονται όχι μόνο η μαύρη αντίδραση της εκκλησίας αλλά και όλο το φάσμα του ντόπιου πολιτικού προσοδισμού.

Ούτε η ε.ε. ούτε η ευρωζώνη είναι απελευθερωτικές για την σύγχρονη εργατική τάξη! Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι καπιταλιστική απ’ την αρχή ως το τέλος, με ότι συνεπάγεται αυτό. Γι’ αυτό τα πραγματικά ταξικά μας συμφέροντα δεν είναι να στοιχιζόμαστε πίσω απ’ τα τάδε ή τα δείνα αφεντικά. Είναι αφενός να διακρίνουμε τις πραγματικές αντιθέσεις μεταξύ τους όπου υπάρχουν τέτοιες, όπως και τις συμφωνίες τους. Αφετέρου (το κυριότερο) είναι να δρούμε αυτόνομα και “μετωπικά” απέναντί τους, σαν τάξη, ειδικά σε συνθήκες κρίσης / αναδιάρθρωσης, υιοθετώντας εκείνους τους προσανατολισμούς δράσης που μας ανατιμούν, και όχι μόνο μισθολογικά.

Άσκηση σκέψης

Κυριακή 5 Μάρτη. Ποια θα ήταν, άραγε, η σωστή στάση των εργατών ενός εργοστασίου Χ “χαμηλής οργανικής σύνθεσης”, δηλαδή με λίγες και παλιές μηχανές και ένταση εργασίας, αν μάθαιναν ότι το αφεντικό ετοιμάζεται να το συγχωνεύσει με άλλα δέκα (άλλων ιδιοκτητών), μερικά της ίδιας “σύνθεσης” αλλά αρκετά “υψηλής οργανικής σύνθεσης”, με καινούργιες και καλύτερες μηχανές; Να κινητοποιηθούν υποστηρίζοντας την “ανεξαρτησία του εργοστασίου” επειδή φοβούνται ότι μετά την συγχώνευση θα γίνουν απολύσεις; Να πανηγυρίζουν επειδή δουλεύοντας με καινούργιες μηχανές θα λιγοστέψουν τα “εργατικά ατυχήματα”;

Τίποτα απ’ τα δύο. Η σωστή εργατική στάση θα ήταν να μελετήσουν όλα τα δεδομένα αυτής της συγχώνευσης, να αναλύσουν τα κίνητρα των αφεντικών, να εντοπίσουν τους κινδύνους αλλά και τα πλεονεκτήματα για τους ίδιους, και να σημαδέψουν εύστοχα τις κινητοποιήσεις τους ώστε να βελτιώσουν την θέση / κατάστασή τους από κάθε άποψη. Μισθολογική, χρόνου εργασίας, συνθηκών εργασίας. Εννοείται επιδιώκοντας συστηματικά (έως φανατικά) την συνεργασία και την κοινή δράση με τους εργάτες των άλλων δέκα εργοστασίων.

Είναι δύσκολο να το σκεφτούν αυτό οι εργάτες του εργοστασίου Χ – ή του κοινωνικού εργοστάσιου “ελλάδα”, “ιταλία”, “πορτογαλία”, “ολλανδία” κλπ; Όχι. Υπάρχει, όμως, μια αυστηρή προϋπόθεση: να μην γίνουν ουρά ούτε της “εθνικής ανεξαρτησίας” ούτε της φαντασμαγορίας της συγχώνευσης.

Αντίθετα, όσοι προσπαθήσουν να τους κάνουν “στρατιώτες” είτε του ενός είτε του άλλου είναι αντικειμενικά χειραγωγοί. Που συστηματικά, άσχετα με τις διακηρύξεις τους, δουλεύουν γι’ αυτό: εναντίον της αυτονομίας των εργατικών συμφερόντων. Υπέρ των συμφερόντων της μιας ή της άλλης κλίκας αφεντικών.

Ξέρουμε πολλούς τέτοιους.

Το πανηγύρι των αφεντικών 1

31/1/2017. Σε χτεσινό της ρεπορτάζ η “εφημερίδα των συντακτών” παρουσιάζει έναν (μάλλον χοντρικό) υπολογισμό σύμφωνα με τον οποίο η “εισφοροκλοπή” στην ελλάδα είναι 10 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Δεν υπάρχει αναφορά στην πηγή των στοιχείων, οπότε δεν υιοθετούμε το συμπέρασμα ανεπιφύλακτα. Μπορεί να είναι κάτι λιγότερο, μπορεί να είναι και περισσότερο. Ωστόσο αποτελεί μια αρκετά εύλογη προσέγγιση, αν λάβει κανείς υπ’όψη του πως τα επίσημα στοιχεία “εισφοροκλοπής” απ’ το ικα, που αφορούν “τυπικές” σχέσεις μισθωτής εργασίας υπολογίζονται στα 5 δισ. Το ρεπορτάζ συμπεριλαμβάνει στις τεχνικές των αφεντικών, και σωστά συμπεριλαμβάνει και τις “παράλληλες” μορφές εκμετάλλευσης της εργασίας, δηλαδή τα “μπλοκάκια”, τις “φτηνές ειδικότητες”, κ.α. Δεν περιλαμβάνει, απ’ την άλλη, “φρούτα” που είναι παλιά μεν αλλά έχουν αρχίσει να επεκτείνονται συστηματικά, όπως η πληρωμή με “κουπόνια” αντί για χρήμα…
Συνήθως αυτή η “εισφοροκλοπή” αντιμετωπίζεται μονομερώς, σαν “απώλεια εσόδων απ’ τα ασφαλιστικά ταμεία”· μια μάλλον ουδέτερη διατύπωση. Είναι και αυτό. Όχι μόνο αυτό. Είναι καθαρή υπεξαίρεση υπέρ των αφεντικών. Για τις τσέπες τους.

Κι εδώ αρχίζει να ξεδιπλώνεται το πανηγύρι σε όλο του το εύρος και βάθος. Αν οι τυπικά νόμιμες εισφορές για την μισθωτή εργασία (εργοδότη και εργαζόμενου) είναι, περίπου, 25% επί του (μικτού) μισθού, τότε τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ κλεμμένες εισφορές τον χρόνο αντιστοιχούν σε 40 δισεκατομμύρια “μισθολογικού κόστους”. Το οποίο δεν έχει μειωθεί μονομερώς απ’ τα αφεντικά μόνο κατά τα 10 δισ. των κλεμένων εισφορών, αλλά αρκετά περισσότερο μέσω κατά βούληση αμοιβών, κλεμμένων υπερωριών, κλπ κλπ. Με χοντρικό (αν και όχι αυθαίρετο) δικό μας υπολογισμό, τα 10 δισ. των κλεμένων εισφορών συμπληρώνονται με άλλα 5, 8 ή και 10 δισ. κλεμένων μισθών και μεροκάματων. Κι αυτά σε σχέση με “όσα προβλέπει ο νόμος” (δηλαδή τα γνωστά ψίχουλα) και όχι την πραγματικότητα των σύγχρονων εργατικών αναγκών.
Σε κάθε περίπτωση τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο περιγράφουν με αδρές γραμμές το μέγεθος της εκβιαστικής (εκ μέρους των αφεντικών) “εκτός νόμου” εργασίας + το μέγεθος της εξίσου εκβιαστικής αξιοποίησης “εναλλακτικών” (και πάντα φτηνότερων) μορφών εργασίας. Τα 40 δισ. τον χρόνο είναι ένα πρώτο μέγεθος καθαρής, βίαιης εκμετάλλευσης της εργασίας· ή, ειπωμένο αλλιώς, συνθηκών άγριας συσσώρευσης.
Εάν το “μετρημένο” ελληνικό αεπ για το 2016 υπολογίζεται σε περίπου 175 δισ. ευρώ, αυτά τα 40 αντιστοιχούν σε ένα ποσοστό 22,8%. Μιλάμε πάντα για “μισθολογικό κόστος” με όρους άγριας (δηλαδή είτε “εκτός νόμου” είτε με ιδιοτελή “αξιοποίηση του νόμου) συσσώρευσης.

Το πανηγύρι των αφεντικών 2

31/1/2017. Όμως η εργασία, σε κάθε μορφή της, παράγει υπεραξία. Έτσι δεν είναι; Αν το μισθολογικό κόστος σε οποιαδήποτε δουλειά (αδιάφορο αν πληρώνεται “εντός” ή “εκτός νόμου”) είναι Χ πόση άραγε είναι η υπεραξία που καρπώνεται ο εργοδότης; Είναι, επίσης, Χ; Είναι 2Χ; 3Χ; Δεν ξέρουμε, και προφανώς αυτό το μέγεθος διαφοροποιείται από δουλειά σε δουλειά. (Δεν μιλάμε για το “ποσοστό κέρδους”, γιατί αυτό καθορίζεται από διάφορους παράγοντες). Αυθαίρετα (το αναγνωρίζουμε) και με συμβιβαστική μετριοπάθεια θα πούμε ότι είναι επίσης Χ (σα να λέμε: αναλογία εργατικού κόστους προς αποσπώμενη υπεραξία 1:1) – αν και το εργασιακό κόστος είναι πάντα μικρό ποσοστό του “συνολικού κόστους” σε οποιαδήποτε επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη· του συνολικού κόστους το οποίο υπερκαλύπτει η κλοπή της υπεραξίας έτσι ώστε να αποφέρει (η εκμετάλλευση της εργασίας) καθαρό κέρδος.
Συνεπώς άλλα 40 δισεκατομύρια ευρώ τον χρόνο είναι η (θεωρούμε μετριοπαθής) κλοπή της υπεραξίας που αντιστοιχεί στα 40 δισ. “μισθολογικού κόστους” όπως το προσδιορίσαμε νωρίτερα. Ή άλλο ένα 22,8% του “λευκού” αεπ.

Το εγκληματικό κεφάλαιο

31/1/2017. Σ’ όλα αυτά δεν έχει υπολογιστεί κάτι που ίσως είναι αδύνατο να μετρηθεί: το καθαρά εγκληματικό κεφάλαιο στην ελλάδα και ο δικός του “κύκλος εργασιών”. Δεν αναφερόμαστε σε μορφές καπιταλιστικής αξιοποίησης που με την ισχύουσα νομοθεσία θα μπορούσαν (και υποτίθεται: θα έπρεπε) να είναι “εντός νόμου” ή/και να πληρώνουν για την (όντως) μισθωτή εργασία με τα “νόμιμα” ψίχουλα. Αλλά για τις μορφές που θεωρούνται επίσημα εγκληματικές. “Προστασίες”, ναρκεμπόρια, κλπ κλπ.
Πόσο θα μπορούσε να είναι το χρηματικό του μέγεθος; 10 δισ.; 20; 30; Παραπάνω; Προς το παρόν δεν μπορούμε να απαντήσουμε. Όμως αν με τα δύο νούμερα εκτός καθαρά εγκληματικού κεφάλαιου είχαμε φτάσει σ’ ένα (μετριοπαθές) 45,5% του “λευκού” αεπ, η προσθήκη και του εγκληματικού κεφάλαιου σημαίνει ότι το σύνολο περνάει το 50%. Κατα πολύ.

Εργασιακές σχέσεις – σκηνή 1

30/1/2017. Γραφείο οργάνωσης παιδικών γιορτών (για γενέθλια, ονομαστικές γιορτές κλπ) “απασχολεί” κλόουν, ταχυδακτυλουργό, καθώς και έναν μικρό αριθμό υπαλλήλων για το service του παιδικού πάρτυ. Εννοείται πως όλες / όλοι πληρώνονται σαν “ελεύθεροι επαγγελματίες / εργολάβοι”. Δηλαδή “μπλοκάκι”. Αυτός που πληρώνει (στο όνομα του κόβονται οι αποδείξεις του “δελτίου παροχής υπηρεσιών”) είναι ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης (που είναι ένα τραπέζι, ένα τηλέφωνο και ένα site).
Κι ενώ όλα πάνε καλά (για την επιχείρηση) εμφανίζεται ένας υπουργός που μέσα σ’ ένα νόμο ευρύτερης ασφαλιστικής αναδιάρθρωσης περνάει κι αυτό: αν η/ο μπλοκάκιας έχει μόνιμα έναν έως δύο “πελάτες” τον χρόνο (εργοδότες δηλαδή) τότε προκύπτει σχέση εξαρτημένης εργασίας και αυτοί οι εργοδότες οφείλουν να πληρώνουν το μερίδιό τους στις ασφαλιστικές εισφορές των “μπλοκάκηδων” (πριν τις πλήρωναν μόνοι τους…) με το ίδιο καθεστώς που ισχύει για τις εργοδοτικές εισφορές στις επίσημες σχέσεις εξαρτημένης εργασίας. Των μισθωτών.
Ζώνουν τα φίδια τον ιδιοκτήτη του γραφείου παιδικών πάρτυ. Τι θα κάνει; Θα παραδεχτεί αυτό που είναι, δηλαδή εργοδότης / αφεντικό, και θα πληρώνει για τα ταμεία των “απασχολούμενων” του; Όχι βέβαια! Να τι μηχανεύεται: απο εδώ και στο εξής οι αποδείξεις θα κόβονται στα ονόματα των οικογενειών που κάνουν τα πάρτυ· όχι στο δικό του. Συνεπώς οι “μπλοκάκηδες” θα έχουν περισσότερους από 2 εργοδότες τον χρόνο, και θα πληρώνουν οι ίδιοι τις εισφορές τους. Όπως πριν.
Σαφές; Σαφές…