Tag: αγγλία

Το asset των asset

Δευτέρα 4 Φλεβάρη. Μπορεί η πολιτική σκηνή στο Λονδίνο (και αυτοί που εκπροσωπεί) να έχει σοβαρές δυσκολίες να κάνει ορθολογική διαχείριση της πριν από 2,5 χρόνια θέλησης του λαού (: «πα’ να φύγουμε!»). Ωστόσο το κράτος σαν τέτοιο έχει τα σχεδιά του· και είμαστε σίγουροι ότι θα αποδειχθούν αποτελεσματικά: για την φυγάδευση της αυτού μεγαλειότητας της πολύτιμης (θεσμικά και συμβολικά) γραίας, σε περίπτωση που η εφαρμογή της «θέλησης του λαού» οδηγήσει αυτόν τον λαό σε έκτροπα… Αυτό, δηλαδή, που κομψά λέγεται “σκληρό brexit”.

Θαυμάζουμε την οργανωτικότητα που έχει απομείνει στο Λονδίνο απ’ την εποχή της αυτοκρατορίας – όπου – δεν – έδυε – ποτέ – ο – ήλιος· μια οργανωτικότητα που απ’ ότι φαίνεται δεν αποδίδει πλέον για τα (φανερά) τρέχοντα και φλέγοντα, κάνει όμως την δουλειά της αν πρόκειται για παλατιανές μετακομίσεις, μεταφορές, κλπ. Έτσι η 92χρονη αυτού μεγαλειότης Ελισάβετ η Β, ανάλογα με τον κίνδυνο, μπορεί να μεταφερθεί σε πολλά ασφαλή μέρη του πλανήτη. Θα θυμίσουμε ότι εκτός από βασίλισσα του καναδά, της αυστραλίας και της νέας ζηλανδίας (δεν το ξέρατε;) παραμένει βασίλισσα της τζαμάικα, των μπαρμπάντος, της γρανάδας, της παπούα νέα γουϊνέα, των νήσων του Σολομώντα, του τουβαλού, της αγίας Λουκίας, του αγίου Βικέντιου, του μπελίζ, της αντίγκουα και της μπαρμπούντα.

Υπάρχει μια φήμη (κακοπροαίρετη και ευρωπαϊκή φυσικά) ότι έχει αρχίσει να αμφισβητείται (υπέρ της Μαδρίτης) η απόλυτη κυριότητά της βασίλισσας στο γιβραλτάρ. Αλλά πάνω σ’ αυτό βράχο θα πήγαινε να γλυτώσει η her majesty, in case of emergency; Δεν φαίνεται τόσο βολικός για την τέταρτη ηλικία.

Κι ας αφήσουμε το ότι οι υποτελείς εκεί είναι φανατικά bremainers…

Διαφορές οπτικής

Πέμπτη 31 Γενάρη. Όταν ο απλός αλλά γενναίος αγγλικός λαός, κατά πλειοψηφία, αποφάσιζε εκείνη την 23η Ιούλη του 2016, ότι θέλει να ξεφορτωθεί την ήπειρο (δηλαδή την ε.ε.) απ’ την καμπούρα του, δεν ήταν λίγοι εκείνοι εκτός της επικράτειας της αυτού μεγαλειότητας που άναψαν καπνογόνα. Κατά την γνώμη τους “άρχιζε η διάλυση της ε.ε.”…

Υπήρχε ένα θεώρημα βασικό σ’ αυτήν την (χαρούμενη) εκτίμηση, που δεν ειπώθηκε ποτέ ρητά. Όχι από σεμνότητα, αλλά επειδή (οι αρμόδιοι περίμεναν) να το δουν να ξεδιπλώνεται στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Έχοντας το Λονδίνο μια παλιά “ζώνη επιρροής” στη βόρεια ευρώπη (στη δανία και στην σκανδιναβία) και μια ιστορική σχέση με την Βαρσοβία, ο υπολογισμός πήγαινε ότι οι διαπραγματεύσεις εξόδου του Λονδίνου απ’ την ε.ε. θα τραβούσαν προς την μεριά του αυτές τις επιρροές, και έτσι η ε.ε. θα δυσκολευόταν απεριόριστα να διαπραγματευτεί σαν ενιαίο μπλοκ. Πράγμα που θα σήμαινε την αρχή του τέλους της…

Ίσως απ’ την πρώτη βδομάδα μετά από εκείνον τον Ιούλη άρχισε να διαφαίνεται το ανάποδο. Για λόγους καπιταλιστικής αυτοσυντήρησης (και όχι “ιστορικής φιλίας” ή έχθρας) κανένα απ’ τα μέλη της ε.ε. δεν πήρε το μέρος του Λονδίνου, σε καμμιά στιγμή αυτών των πάνω από 2 χρόνια διαπραγματεύσεων. Μάλλον το αντίθετο. Όταν το Δουβλίνο έβαζε αυστηρά το ζήτημα της βόρειας ιρλανδίας ή όταν η Μαδρίτη έβαζε εξίσου αυστηρά το ζήτημα του γιβραλτάρ, κανένας “εταίρος” στην ε.ε. δεν είπε (όχι φανερά, σίγουρα) “ε, ας μην το παρακάνουμε”. Η πιθανότητα “βέτο” είτε απ’ το ιρλανδικό κράτος είτε απ’ το ισπανικό αντιμετωπίστηκε (στο εσωτερικό της ε.ε.) μάλλον με κατανόηση. Και, πάντως, χωρίς διάθεση διευκόλυνσης του Λονδίνου.

Στα μέρη μας, με την (διακριτική;) “συμπάθεια” προς το Λονδίνο (όπως αυτή επιβάλλεται απ’ το νο 1 εθνικό κεφάλαιο, τους εφοπλιστές) ναι μεν δεν μπήκε ζήτημα (και με τι κότσια άλλωστε;), αλλά η προπαγάνδα προβάλει πάντα το ζήτημα με μια φιλοαγγλική κλήση. Π.χ.: η έρμη η κυρά May πήρε εντολή να ξαναδιαπραγματευτεί με την ε.ε., ειδικά το θέμα των συνόρων μεταξύ ιρλανδίας / βόρειας ιρλανδίας.

Κανονικά οι σχετικοί ντόπιοι τίτλοι θα έπρεπε να είναι του είδους «εντολή για χορό του Ζαλόγγου στην May». Οι δηλώσεις κάθε είδους αξιωματούχων της ε.ε. ότι η συμφωνία που έχει επιτευχθεί είναι αδιαπραγμάτευτη αναφέρονται βέβαια. Αλλά μ’ έναν τρόπο που να υπονοεί κάποια συμμετρία δυνάμεων ανάμεσα σε Λονδίνο και Βρυξέλες – και κάποιου είδους ανατολίτικο παζάρι, ακόμα πιθανό…

Εκείνο που βρίσκεται εκτός συζήτησης (κι όχι μόνο στα μέρη μας) είναι αυτό: ότι τα μέλη της ε.ε. (κι όχι μόνο το Παρίσι ή το Βερολίνο) έχουν σοβαρά συμφέροντα να αναγκάσουν την επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας είτε σε μια έξοδο μαλλιοκούβαρα με αποτέλεσμα το στραπάτσο της· είτε σε μεταμέλεια και συγγνώμη – αν δεν αρέσει η υπάρχουσα συμφωνία (που δεν αρέσει ούτε στο ψόφιο κουνάβι). Ή, για να το πούμε αλλιώς: έχει αποδειχθεί εδώ και δυό χρόνια ότι παρά τις φαντασιώσεις μεγαλείου του Λονδίνου, η διαπραγμάτευση της συντεταγμένης εξόδου ήταν άνιση· και ότι ο δυνατός πόλος (η ε.ε.) είχε σαφώς περισσότερη ισχύ για να προστατέψει τα συμφέροντά του σε σχέση με τον αδύνατο (το Λονδίνο).

Όπως δεν υπήρχε ισορροπία δυνάμεων στην διαπραγμάτευση, έτσι και δεν υπάρχει περίπτωση για κάποια αλλαγή (στην συμφωνία) που να ταιριάζει με τα γούστα των άγγλων εθνικιστών brexiters. Όλοι ετοιμάζονται για τα μαλλιοκούβαρα, που μπορούν να αποφευχθούν είτε με νέο δημοψήφισμα, είτε με γονάτισμα των σκληρυρηνικών του βρετανικού μεγαλείου ώστε να αποδεχθούν αυτό που μισούν: την αδυναμία τους.

Μέσα στους επόμενους μήνες, με ή χωρίς αγγλική έξοδο απ’ την ε.ε., το σύμπαν θα έχει καταλάβει πόσα απίδια πιάνει ο σάκος του Λονδίνου – εν έτει 2019…

Πως είναι η παρακμή;

Τετάρτη 30 Γενάρη. Μια αρχική παρατήρηση, γενικής σημασίας, στην οποία θα πρέπει να επανερχόμαστε. Όσοι / όσες έχουν γεννηθεί μετά το 1920 – 1930 (!!!) δεν έχουν ζήσει, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα (με συνειδητό τρόπο) καπιταλιστική παρακμή της μίας ή της άλλης “μεγάλης δύναμης”. Στην πράξη, βέβαια, τέτοια παρακμή υπήρξε. Αλλά ενσωματώθηκε στον Β παγκόσμιο πόλεμο και, έτσι, “εξηγήθηκε” με όρους νίκης ή ήττας σ’ αυτόν· σαν αποτέλεσμα, δηλαδή, του πολέμου. Δηλαδή: λαθεμένα.

Οι μετασχηματισμοί των τελευταίων 3 δεκαετιών δεν έχουν γίνει κατανοητοί με κριτικό τρόπο. Οι ιδέες και οι εκτιμήσεις (σε ότι αφορά την ζωτικότητα, την ηγεμονία, τις προοπτικές) “μεγάλων” ή “μεσαίων” δυνάμεων του καπιταλιστικού πλανήτη είναι καθηλωμένες σε παραστάσεις του παρελθόντος (κάποιες απ’ αυτές σωστές, και άλλες λανθασμένες) – ξεπερασμένες, πάντως, σε μεγάλο βαθμό. Τελευταίο, συνοπτικά: το τι σημαίνει γενικά η “Ασία” και ειδικά η “κίνα” για τους πραγματικούς και σε εξέλιξη καπιταλιστικούς συσχετισμούς δύναμης είναι έξω από οποιαδήποτε σοβαρή κατανόηση. Μέσα στους λόγους της απώθησης είναι κι αυτός: είναι οδυνηρό το συμπέρασμα πως αυτό που ονομάστηκε “δύση” και επί 500 χρόνια αυτο-σερβιριζόταν σαν το “κέντρο του πλανήτη” δεν είναι πια τέτοιο…

Απαραίτητη εισαγωγή αυτή, για να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα κοινά μέτρα για να εννοηθεί και να αξιολογηθεί ιστορικά / κριτικά η παρακμή! Πως εκδηλώνεται αυτή, άραγε, μέρα μέρα, μήνα μήνα, σε “μικρά” ή “μεγάλα” ζητήματα; Τι πολιτικές βιτρίνες παράγει; Τα όποια “εθνικά κεφάλαια” βρίσκονται πίσω απ’ αυτές τις βιτρίνες πως διαχειρίζονται την κρίση / αναδιάρθρωση και την απώλεια της θέσης τους στον παγκόσμιο καταμερισμό; Πως εξελίσσεται ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός μέσα σε κάθε εθνικό σχηματισμό, κάτω απ’ την πίεση του global ανταγωνισμού και της υποχώρησης; Τι φανερά αποτελέσματα παράγουν αυτοί οι «εθνικοί» ανταγωνισμοί;

Πως είναι η παρακμή made in great britain;

Τετάρτη 30 Γενάρη. Η αγγλική παρακμιακή εκδοχή ξεδιπλώνεται εδώ και μήνες: γύρω απ’ το τι, αν, και πως της “εξόδου απ’ την ε.ε.”. Άσχετα με το ποιοι υποτελείς έριξαν ψήφο υπέρ του brexit (και για ποιούς λόγους το έκαναν…) η «έξοδος απ’ την ε.ε.» θα είχε ένα καπιταλιστικό νόημα για εκείνα τα τμήματα του αγγλικού κεφάλαιου που, χάνοντας έδαφος απ’ τους ευρωπαίους ανταγωνιστές τους μέσα στους περιορισμούς της ε.ε., θα «απελευθερώνονταν». Για να «ανέβουν πίστα» στον διεθνή καταμερισμό εξουσίας και κερδοφορίας μέσω «εθνικών θεσμίσεων» και «διακρατικών συμφωνιών» εμπορίου. Εννοείται πως θα υπήρχαν και χαμένοι (μέσα στον αγγλικό καπιταλισμό).

Μετά από 2,5 χρόνια, μέσα απ’ την παρατεταμένη περιδίνηση των «πολιτικών αποφάσεων» για την ολοκλήρωση (ή την ακύρωση…) αυτής της θρυλικής «εξόδου απ’ την ε.ε.», αποδεικνύονται περίτρανα κρίσιμες πλευρές της αγγλικής καπιταλιστικής παρακμής.

Πρώτο και κυριότερο είναι ότι παρά τις φιλότιμες προσπάθειες (και περιοδείες) της κυρά May, και την αναζήτηση διακρατικών εμπορικών συμφωνιών με τρίτα κράτη (έξω απ’ τις προδιαγραφές και τους περιορισμούς της ε.ε.) επί δυόμισυ χρόνια, δεν έχει υπάρξει εκείνο το αποτέλεσμα, και μάλιστα σε βάθος χρόνου, που να κάνει τους (κοινοβουλευτικούς) εκπροσώπους του «σκληρού brexit» μια πειστική δυναμική – προς όφελος, συνολικά, του αγγλικού καπιταλισμού. Ειπωμένο αλλιώς: αν υπήρχε η ελπίδα, η εκτίμηση ή η προσμονή ότι τα οφέλη απ’ την απελευθέρωση (απ’ τα «δεσμά της ε.ε.») θα είναι περισσότερα απ’ τις ζημιές, έχουν βουλιάξει.

Το δεύτερο, και εξίσου σημαντικό, είναι ότι αποδεικνύεται πως κανένα τμήμα του αγγλικού κεφάλαιου δεν είχε σχέδιο για την υλοποίηση του brexit. Ούτε στις 22, ούτε τις 23, ούτε και τις 24 Ιούνη του 2016 – ούτε σήμερα. Αυτό δεν είναι «κρίση αντιπροσώπευσης» των αγγλικών αφεντικών (ή κάποιων φραξιών τους). Δεν είναι αδυναμία του κοινοβουλίου. Είναι απευθείας κρίση σχεδιασμού του αγγλικού καπιταλισμού… Άσχετα με το αν επιμέρους τομείς είναι (ή μπορεί να μείνουν) ανθηροί.

Το τρίτο, σα σύνοψη των δύο προηγούμενων, σκιαγραφείται στη χθεσινή απόφαση αυτού του κοινοβουλίου: να πάει η κυρά May να ξαναδιαπραγματευτεί με την ε.ε. – το ζήτημα των συνόρων ανάμεσα στην ιρλανδία και στη βόρεια ιρλανδία… Το γεγονός ότι απ’ την μεριά της ε.ε. οι πάντες λένε ότι δεν πρόκειται να ξαναδιαπραγματευτούν τίποτα (μια σοβαρή ένδειξη ότι το μπλοκ της ε.ε. βρίσκεται σε θέση ισχύος απέναντι στο Λονδίνο…) δεν φαίνεται να ιδρώνει τ’ αυτιά των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων του αγγλικού καπιταλισμού! Γυρίζουν γύρω γύρω απ’ την φωτιά και η φωτιά τους κατατρώει – αλλά με τι φλέγμα, ε; Τι τακτ!!!

Υπάρχει ένας παραλογισμός εδώ: δεν παραδέχονται ότι η απόφαση για το brexit ήταν λάθος, ούτε έχουν κάνει οτιδήποτε στα σοβαρά για να πείσουν τον «λαό» επ’ αυτού. Το ότι έτσι δείχνουν περίτρανα πως δεν μπορούν να διαχειριστούν καν μια δική τους απόφαση τους φαίνεται αδιάφορο…

Με ποια πολιτικά εργαλεία να αναλύσει κανείς αυτήν την ολοφάνερα παρακμιακή κατάσταση – για ένα κράτος με τεράστια καπιταλιστική, πολιτική, ιδεολογική και διπλωματική ιστορία; Θα χρειαζόταν μια ειδική θεωρία της παρακμής, τόσο γενικά όσο και μέσα στον καπιταλισμό.

Το ότι δεν την έχουμε δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι πρέπει να πεθάνουμε (από κριτική άποψη) ψάχνοντας «λογικές συσχετίσεις» εκεί που, ενδεχόμενως, δεν υπάρχουν. Η κριτική περιδιάβαση της ιστορίας των δύο τελευταίων αιώνων έχει να δείξει κι άλλα σημαντικά παραδείγματα όπου το στρίμωγμα (εδώ ή εκεί) οδήγησε σε παράλογες συμπεριφορές των αρχόντων – και των υποτελών πληθυσμών…

Ένα λάθος

Πέμπτη 24 Γενάρη. Ένα λάθος που πρέπει να το διορθώσουμε. Στα χθεσινά σχόλια αναφερθήκαμε σε “συμφωνία της καλής Παρασκευής”, το 1998, που τερμάτισε τον πόλεμο στη βόρεια ιρλανδία. Όχι “καλής” αλλά “μεγάλης Παρασκευής”: ήταν παραμονές του τότε πάσχα (των καθολικών).

(Ευχαριστούμε κι απο ‘δω εκείνον που μας διόρθωσε).

Γλυστρήματα στο Λονδίνο

Τετάρτη 23 Γενάρη. Ήταν θέμα χρόνου η φιλολοφία και οι φαντασιώσεις υπέρ του brexit να κουτουλήσουν πάνω σε πραγματικότητες, τις οποίες οι brexiters ψηφοφόροι (που εξακολουθούν να απολαμβάνουν τιμών σαν λογικοί ενήλικες…) είχαν αγνοήσει. Αυτό που έχει αρχίσει να τρώει, σα σαράκι, την βρετανική έπαρση λέγεται «βόρεια ιρλανδία».

Η «συμφωνία της καλής Παρασκευής» του 1998, ανάμεσα στο Λονδίνο, τους εθνικιστές της βόρειας ιρλανδίας, τους καθολικούς βορειοϊρλανδούς και τις ένοπλες οργανώσεις τους (ira, inla) και το Δουβλίνο, μία συμφωνία που επιτεύχθηκε και χάρη στις πιέσεις των αμερικάνων δημοκρατικών (κυβέρνηση Κλίντον) όπου το ιρλανδικό λόμπι έχει αρκετή δύναμη, εκείνη η συμφωνία λοιπόν τέλειωσε έναν πόλεμο πολλών δεκαετιών (και πάνω από 3000 νεκρών)· με πολύ αίμα. (Αυτοί που λένε ότι παλαιστίνιοι και εβραίοι δεν μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά σ’ ένα ενιαίο, δημοκρατικό κράτος, λόγω του αίματος που έχει προηγηθεί είναι, απλά, εντελώς άσχετοι από ιστορικές γνώσεις…)

Ήταν βασικό στοιχείο της «συμφωνίας της καλής Παρασκευής» ότι τα σύνορα, τα μπλόκα και οι έλεγχοι ανάμεσα στην ιρλανδία και την βόρεια ιρλανδία καταργήθηκαν. Ήταν απλό: και το Δουβλίνο και το Λονδίνο ανήκαν στην ε.ε….

Τώρα, στο παραένα, απ’ την απόφαση του ’16 «φεύγουμε απ’ την ε.ε.» έχει μείνει ένα «φεύγουμε» που τρακάρει πάνω σ’ εκείνη την συμφωνία – και την ιστορία. Αν το βρετανικό κράτος ξαναβάλει σύνορα (με ότι αυτά συνεπάγονται) με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, θα πρέπει να επανέλθουν και τα σύνορα που χωρίζουν την ιρλανδία απ’ την βόρεια ιρλανδία. Αν, πάλι, η κατάσταση μείνει ως έχει, που θα μπουν τα τελωνεία στην εμπορευματική κίνηση ιρλανδία – αγγλία; Στα αγγλικά λιμάνια; Θα είναι σαν η βόρεια ιρλανδία να ενσωματώνεται οικονομικά στο ιρλανδικό κράτος.

Δεν είναι σπαζοκεφαλιά. Καμμία απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν είναι «λογική». Το μόνο λογικό, χωρίς δημαγωγία, είναι να καταλάβουν οι brexiters ότι κάνουν λάθος. Όμως εδώ ακριβώς αρχίζει το εθνικιστικό πάρτυ. Οι πιο φανατικοί υποστηρικτές του brexit και των «σκληρών συνόρων» (οπαδοί, επιπλέον, της «εξόδου μαλλικούβαρα», χωρίς συμφωνία) έχουν αρχίσει να μουρμουρίζουν ή και να υπονοούν ότι δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα αν η «συμφωνία της καλής Παρασκευής» ακυρωθεί πρακτικά. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ελπίζουν πως θα καταστείλουν πολύ αποτελεσματικά οποιαδήποτε αντίδραση των καθολικών της βόρειας ιρλανδίας (που, πέρα απ’ τα υπόλοιπα, ψήφισαν μαζικά υπέρ της παραμονής στην ε.ε.)…

Όταν πάρεις λάθος τραίνο κάθε σταθμός είναι λάθος! Μια βόμβα που έσκασε το περασμένο Σάββατο στο Londonderry (δεύτερη σε μέγεθος πόλη της βόρειας ιρλανδίας) δεν είχε συνέπειες αφού είχε προηγηθεί τηλεφώνημα – αλλά θα έπρεπε να θυμίσει μερικά πράγματα. Όχι μόνο τι υπέστη το αγγλικό κράτος απ’ την ένοπλη εξέγερση των βορειο-ιρλανδών. Αλλά και το ότι δεν είναι φρόνιμο να κουρντίζεις ένα ελατήριο κατά βούληση: θα σπάσει και θα πεταχτεί στα μάτια σου…

(φωτογραφίες: Πάνω, η στιγμή της έκρηξης της μάλλον προειδοποιητικής βόμβας στο Londonderry.

Κάτω,  στο Bogside, μια γειτονιά της πόλης, οι αναμνήσεις του αντιαποικιοκρατικού αγώνα έχουν γίνει τοιχογραφίες· δεν έχουν θαφτεί. Η συγκεκριμένη αναφέρεται στην “ματωμένη Κυριακή”, δηλαδή στη σφαγή διαδηλωτών που έκανε ο αγγλικός στρατός στην ίδια πόλη, σ’ αυτή τη γειτονιά, στις 30 Γενάρη του 1972.

Αν η τοιχογραφία θυμίζει Παλαιστίνη δεν είναι τυχαίο. Και δεν είναι μυστικό: το ισραηλινό απαρτχάιντ καθεστώς έμαθε πολλά απ’ τις τακτικές του αγγλικού στρατού στη βόρεια ιρλανδία…)

Η τεχνολογική διάσταση

Σάββατο 19 Γενάρη. Παρότι δεν είναι ασυνήθιστο σε κράτη να απαγορεύουν την εξαγωγή τεχνολογιών που θεωρούν “στρατηγικής σημασίας” για την ισχύ τους, θα πρέπει να έχει κανείς πλήρη συναίσθηση για το είδος των τεχνικών που είναι σήμερα στον πάγκο του διακρατικού ανταγωνισμού.

Τον καιρό της 2ης βιομηχανικής επανάστασης για παράδειγμα, όπου το ατσάλι και η κατασκευή του ήταν τεχνολογία αιχμής, το να “αντιγράψει” ή να “κλέψει” κανείς το γερμανικό know how θα μπορούσε να είναι άχρηστο (πέρα από δύσκολο). Αφού δεν θα μπορούσε να έχει την ποιότητα σιδήρου και άνθρακα της Ρουρ. Ο γερμανικός καπιταλισμός υπήρξε (και ως ένα βαθμό παραμένει) πρωτοπόρος στις εργαλειομηχανές όχι επειδή ήταν αδύνατο να ξεβιδώσει κανείς και να αντιγράψει τα εξαρτήματα που έφτιαχνε· αλλά επειδή κατείχε Α ποιότητας πρώτες ύλες.

Στην digital καπιταλιστική φάση δεν ισχύουν ούτε οι ίδιες δυσκολίες ούτε η ανάλογη «αποδοτικότητα» στην «προστασία» τεχνολογιών αιχμής. Η απόδειξη δεν είναι καινούργια. Και δεν είναι ο κινέζικος αλλά ο πακιστανικός, ο βορειοκορεατικός και ο ιρανικός καπιταλισμός που την ανεμίζουν: ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό εκ των «ενόντων» το πυρηνικό know how τους και καμία διεθνής απαγόρευση δεν τους εμπόδισε. Μπορεί να τους καθυστέρησε· αλλά τελικά πέτυχαν. Σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρούνται (απ’ την Ουάσιγκτον) «απειλή». Υπάρχει κι άλλο παράδειγμα: τα γενόσημα φάρμακα. Καμμία φαρμακοβιομηχανία δεν χαρίζει τις λεπτομέρειες της χημικής σύστασης των φαρμάκων της· αυτό, ωστόσο, δεν εμποδίσει τους χημικούς hackers να τα αντιγράφουν.

Μ’ αυτή την έννοια, είτε μιλάει κανείς για «κλοπή τεχνολογιών», είτε μιλάει για «παράνομη αντιγραφή», πέρα απ’ το καθαρά εμπορικό ζήτημα της κερδοφορίας που μπορεί να εξασφαλίζει ένα «τεχνολογικό μυστικό» («πνευματική ιδιοκτησία» γαρ…), μιλάει πρωτόγονα. Είναι η κυκλοφορία των know how που εξασφαλίζει την καπιταλιστική υγεία· όχι η απαγόρευσή της. Η οποία, επιπλέον, μπορεί να είναι αναποτελεσματική…

Το δράμα του αμερικανικού καπιταλισμού (και όχι μόνο) το έχουμε ξανασημειώσει: αφού, για κάποιες δεκαετίες, ήταν «καβάλα στο κύμα» της τεχνολογικής αναδιάρθρωσης (με ότι αυτό σήμαινε για την παγκόσμια ηγεμονία του), διαπιστώνει εδώ και κάτι χρόνια ότι στον ένα τομέα μετά τον άλλον το κύμα τον σκεπάζει. Όμως τι θα μπορούσε να περιμένει κανείς από έναν καπιταλισμό που έχει σα «βάση ανθρώπινου κεφαλαίου» (όπως άρεσει να λένε οι νεοφιλελεύθεροι) 1,3 δισεκατομύρια μυαλά, αν όχι το να βρει τους τρόπους όχι απλά να καβαλήσει το κύμα αλλά να το φτιάξει κιόλας; Να μείνει μια φανατικά αγροτική επικράτεια που παράγει και τρώει ρύζι;

Πριν 170 χρόνια, στα μέσα του 19ου αιώνα, η τότε υπερδύναμη (η αγγλική αυτοκρατορία) έστησε έναν πόλεμο κατά της κινέζικης αυτοκρατορίας, που είχε μείνει πίσω τεχνολογικά, προκειμένου να την αναγκάσει να πειθαρχήσει στα αγγλικά καπιταλιστικά συμφέροντα. Ονομάστηκε «πόλεμος του οπίου», και είναι μέρος της σύγχρονης κινεζικής ιστορίας.

Σήμερα διάφοροι «ειδικοί αναλυτές» υποστηρίζουν ότι τα 300 τελευταία χρόνια της ιστορίας στον πλανήτη, που έχουν υπάρξει οι αιώνες της πλανητικής ηγεμονίας της «δύσης», ήταν στην πραγματικότητα μια εξαίρεση· και ότι η κίνα ήταν επί αιώνες πριν μακράν το πλουσιότερο, το τεχνολογικά πιο αναπτυγμένο και το πιο «δυνατό» (στρατιωτικά) κράτος στη γη. Η «πτώση» του άρχισε όταν, από υπερβολική αυτοπεποίθηση (η ιδεολογία παίζει πάντα ρόλο!) δεν υιοθέτησε την 1η βιομηχανική επανάσταση…

Τώρα, που αυτό το διάλειμα τελειώνει, πιστεύουν τα αμερικανικά αφεντικά ότι μπορούν να ρεφάρουν μ’ έναν ακόμα «πόλεμο του οπίου»;

Πάει κι αυτό…

Σάββατο 19 Γενάρη. Στην αρχή ήταν το ψόφιο κουνάβι. Είπε ότι δεν θα πάει επειδή πρέπει να τακτοποιήσει ένα τείχος… Μετά ήταν ο Λουδοβίκος ο Macron. Αυτός είπε ότι δεν θα πάει επειδή πρέπει να τακτοποιήσει έναν εσωτερικό διάλογο· ή κάτι τέτοιο… Τώρα είναι η δόλια κυρά May. Ούτε αυτή θα πάει επειδή θέλει να φροντίσει ένα brexit…

Δεν το είχαμε καταλάβει, τόσα χρόνια, ότι το «παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ» στο ελβετικό Davos, τραβάει τόση ενεργητικότητα απ’ τις πολιτικές βιτρίνες χωρίς λόγο και αιτία! Νομίζαμε ότι εκεί κουβεντιάζουν σοβαρά θέματα του καπιταλισμού, επίσημα ή ανεπίσημα – πέρα απ’ την καλοπέραση.

Ήρθε η στιγμή να λάμψει η αλήθεια, για έναν ακόμα θεσμό της έρμης της «παγκοσμιοποίησης»: είναι ένα βαρετό (το λιγότερο) ραντεβού, που καλό είναι να βρίσκει όποιος μπορεί μια καλή δικαιολογία για να το αποφύγει. Φυσικά κάποιες πρωτοκλασσάτες πολιτικές βιτρίνες θα πάνε φέτος. Αλλά…

Σιγά σιγά (ή γρήγορα) το «παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ» μοιάζει σαν νυχτερίδες κι αράχνες γλυκειά μου έχουν στήσει φωλιά… Αναμενόμενο σε μια εποχή όξυνσης των διακρατικών αναμετρήσεων.

Βρετανική ψυχραιμία;

Τετάρτη 16 Γενάρη. Όπως ήταν αναμενόμενο, η συμφωνία εξόδου του Λονδίνου απ’ την ε.ε. απορρίφθηκε με πάταγο. Εναντίον ψήφισαν 432, υπέρ 202. Ο κυβερνητικός συνασπισμός της κυρά May έχει 328 βουλευτές (318 του συντηρητικού κόμματος και 10 του ακροδεξιού DUP της βόρειας ιρλανδίας). Αυτό σημαίνει ότι 126 απ’ τους δεξιούς ψήφισαν εναντίον. Στην πλειοψηφία τους είναι εθνοπατέρες που πιστεύουν ότι το Λονδίνο μπορεί και πρέπει να επιβάλει στην ε.ε. μια συμφωνία «καλύτερη» για την μεγάλη βρετανία· που θα περιλαμβάνει και κανονικά σύνορα μεταξύ ιρλανδίας και βόρειας ιρλανδίας. Μ’ άλλα λόγια: πρόκειται για ψωνισμένους… (Πως είναι να είσαι ψωνισμένος υπήκοος της αυτού μεγαλειότητας;)

Τώρα απομένουν ένα θεωρητικό ενδεχόμενο και δύο πρακτικά. Το θεωρητικό είναι η «επαναδιαπραγμάτευση». Την έχει αποκλείσει η ε.ε. Και πράγματι κανένας εκεί δεν έχει λόγο να ξαναμπλέξει σε «διαπραγματεύσεις» των οποίων το μόνο ζητούμενο θα είναι υποχωρήσεις απ’ την μεριά της ε.ε. Τα δυο πρακτικά ενδεχόμενα είναι η αποχώρηση του Λονδίνου χωρίς κανόνες και συμφωνία· ή ένα καινούργιο δημοψήφισμα με την προοπτική ότι η πλειοψηφία αυτή τη φορά θα είναι υπέρ της παραμονής. (Η έξοδος, είτε έτσι είτε αλλιώς, είναι προσδιορισμένη για τις 29 Μάρτη. Μια παράταση μπορεί να δοθεί απ’ την ε.ε., όχι όμως για επαναδιαπραγμάτευση. Υπάρχει, επιπλέον, σαν όριο, η στιγμή των ευρωεκλογών, από 23 έως 26 Μάη: υπό τις τωρινές συνθήκες το Λονδίνο δεν θα συμμετάσχει. Αν, όμως, έχει αλλάξει γνώμη ως τότε, θα πάρει μέρος κανονικά, παρότι θα πρέπει εν τω μεταξύ να ξανα-αλλάξει η μοιρασιά των θέσεων).

Η επιλογή ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο εκδοχές δεν πρόκειται να γίνει «εν κενώ». Ούτε με στρίψιμο κέρματος. Ήδη ένα ποσοστό των άγγλων έχει αρχίσει να αποθηκεύει τρόφιμα και (κυρίως) φάρμακα, απ’ αυτά που εισάγονται (και δεν είναι λίγα). Μια έξοδος μαλλιοκούβαρα θα προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στις εισαγωγές στο νησί, για άγνωστο διάστημα· είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν σοβαρές ελλείψεις και σε είδη (συμπεριλαμβανόμενων των φαρμάκων) πρώτης ανάγκης.

Συνεπώς, από αύριο κι όλας, ο χρόνος θα μετράει ανάποδα για την «ψυχολογία» του μέσου άγγλου· είτε ψήφισε «έξω» είτε ψήφισε «μέσα» πριν 2,5 χρόνια. Αυτό το ανάποδο μέτρημα, με όσο βρετανικό φλέγμα κι αν γίνει, θα δώσει σάρκα και οστά σε κοινωνικές καταστάσεις ανάλογες μ’ εκείνες του β παγκόσμιου… Άγνωστες, δηλαδή, εδώ και γενιές.

Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε αυτή τη στιγμή το αν θα καμφθούν, εξαιτίας τέτοιων εξελίξεων, οι αντιρρήσεις εκείνων που είναι εναντίον ενός δεύτερου δημοψηφίσματος με το (μάλλον περίεργο για τα δικά μας πολιτικά ήθη) επιχείρημα ότι «έτσι θα κλονιστεί η δημοκρατία αφού θα αμφισβητηθεί το αποτέλεσμα του προηγούμενου». (Μα τι λέτε; Ο ένδοξος ελληνικός λαός αλλάζει γνώμη κάθε βδομάδα!)

Το γεγονός είναι ότι μετά από 2,5 χρόνια περιπλάνησης στο «δάσος των αυτοκρατορικών φαντασιώσεων περί ανεξαρτησίας απ’ την καταραμένη ε.ε.» η επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας έχει να διαλέξει ανάμεσα σε δύο στραπάτσα. Ένα υλικό, υλικότατο (μια έξοδος μαλλιοκούβαρα) και ένα συμβολικό (η «μετάνοια» για την επιλογή του brexit). Δεν χρειάζεται φιλοσοφία για το πιο είναι προτιμότερο. Ωστόσο άβυσσος οι πρωτοκοσμικές εθνικιστικές φαντασιώσεις…

(φωτογραφία: Παθολογικη αισιοδοξία…)

Made in England

Δευτέρα 14 Γενάρη. Ωστόσο το ελληνικό μελόδραμα για το «εθνικό ζήτημα» (του ονόματός Της…) είναι σκέτς της 25ης Μαρτίου στην πρώτη δημοτικού μπροστά στο αγγλικό μελόδραμα του εκεί «εθνικού ζητήματος». Sould I stay or should I go;

Μια μέρα έχει απομείνει για το «κρίσιμο δημοψήφισμα» για την έγκριση ή την απόρριψη της συμφωνίας αποχώρησης του Λονδίνου απ’ την ε.ε. – και οι πάντες ετοιμάζονται για οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ την αποχώρηση. Η May και το επιτελείο της ετοιμάζονται να ζητιανέψουν απ’ την ε.ε. μια παράταση της καταληκτικής ημερομηνίας (κανονικά κάπου στον Μάρτη), μπας και… Η αντιπολίτευση ετοιμάζεται για πρόταση μομφής (ω τι ομοιότητες!..) και εκλογές. Κάποιοι θα ήθελαν ένα καινούργιο δημοψήφισμα, με σκοπό την παραμονή. Και η αυτού μεγαλειότης; Η αυτού μεγαλειότης ετοιμάζεται να πεθάνει – αρκετά πια μ’ αυτό το βασίλειο! (Το παρέλαβε σχεδόν αυτοκρατορία και θα το παραδώσει αντιμαχόμενες νησιωτικές επαρχίες…)

Οι προβλέψεις είναι ότι η συμφωνία θα απορριφθεί με ταρατζούμ, από ένα όχι απλά ετερόκλητο αλλά επί της ουσίας γεμάτο αντιπαλότητες άθροισμα από «όχι». Και χωρίς συμφωνία το αγγλιστάν θα μείνει να κουβεντιάζει για τον καιρό (όπως πάντα) – αλλά διάφορες μπίζνες θα αρχίσουν να την κάνουν με γρήγορα άλματα. Προς την ήπειρο.

Η ασταμάτητη μηχανή, παρά τον αντικαπιταλισμό και τον αντικρατισμό της, θέλει να βοηθήσει. Μήπως, τώρα που είναι ακόμα νωρίς, να γίνει τράμπα μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου, στις ψηφοφορίες επί «εθνικών ζητημάτων»; Πιστεύουμε ότι θα υπάρξει εύκολα και γρήγορα αίσιο και αναίμακτο τέλος και για τα δύο: οι άγγλοι θα εγκρίνουν την συμφωνία των Πρεσπών ομόφωνα, και οι έλληνες θα εγκρίνουν δια βοής την συμφωνία εξόδου. (Μια έξοδο την έχουν ονειρευτεί εδώ και κάτι χρόνια…. Ε, δεν πειράζει που δεν θα είναι δική τους. Ας την αποφασίσουν κι ας είναι για άλλους…)

Αν το Λονδίνο εμπιστευτεί την τύχη του στους τιτάνες της ελληνικής πολιτικής σκηνής, άντε, ας πάει και το παλιάμπελο: θα σταματήσουμε την απαίτηση αποζημιώσεων για τις καταστροφές που προκάλεσε ο αγγλικός στρατός στην Αθήνα και αλλού στη διάρκεια της αγγλικής στρατιωτικής κατοχής, απ’ το ’44 ως το ’47…

Το είπαμε. Οι έλληνες αυτή την κρίσιμη εποχή είναι «αντι-ντόιτς»…