Tag: ηπα

Μονοπώλιο;

Σάββατο 22 Σεπτέμβρη. Όπως ήταν αναμενόμενο το Πεκίνο θύμωσε ιδιαίτερα μετά τις «τιμωρίες» που επέβαλε η Ουάσιγκτον στη «διεύθυνση εξοπλισμών» και τον επικεφαλής της Li Shangfu: απαγόρευση συμμετοχής στο δολαριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα, απαγόρευση εξαγωγών στις ηπα, απαγόρευση οποιασδήποτε επιχειρηματικής σχέσης με αμερικανικές εταιρείες.

Είναι ενδιαφέρον πως αυτές καθαυτές οι υλικές συνέπειες αυτών των “τιμωριών” πάνω στον κινεζικό στρατιωτικό εξοπλισμό θα είναι ασήμαντες. Το ξέρουν το ίδιο καλά τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στο Πεκίνο. Υπάρχει, όμως, ένας ισχυρός συμβολισμός εδώ· και υπάρχει και η συνέχεια, που θα αφορά άλλα κράτη, μικρότερης ισχύος απ’ το κινεζικό.

Η Ουάσιγκτον, μάλλον απεγνωσμένα (αν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει την λέξη “απόγνωση” για κρατικές και καπιταλιστικές ενέργειες… ωστόσο πάντα κάποιοι απ’ το ανθρώπινο είδος αποφασίζουν) προσπαθεί να δείξει ότι είναι το “αφεντικό” του πλανήτη. Αλλά αυτού του είδους ο πόλεμος αποτυγχάνει – το λέει όχι η ασταμάτητη μηχανή, αυτή το έχει πει από καιρό – αλλά διάφοροι “ειδικοί” μάλλον φιλοαμερικάνοι. Έχει (αυτός ο πόλεμος των “τιμωριών”) μια διπολική παραδοχή στην αφετηρία του, σε μια ιστορική φάση που στον παγκόσμιο καπιταλισμό δεν έχουν οριστικοποιηθεί δύο αντίπαλα “μπλοκ”. Είναι συνέχεια του δόγματος “ή μαζί μας ή εναντίον μας” που πρακτικά απέτυχε ακόμα κι όταν το πρωτοδιακήρυξε ο Μπους τον Β, το 2003… Παραμονές της εισβολής στο ιράκ.

Συνεπώς, η προσπάθεια να “φοβηθούν” όχι το Πεκίνο αλλά μικρότερα κράτη (πιθανοί σύμμαχοι του ευρασιατικού project) δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα πετύχει. Κι αυτό επειδή είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πως όταν ένα κράτος που θέλει να παραστήσει την «μόνη υπερδύναμη» καταφεύγει σε τέτοιους ψευτοπαιδαγωγικούς εκβιασμούς, μία – δύο – τρεις, μάλλον έχει πάψει να είναι «μόνη», ίσως και «υπερδύναμη».

Το κωμικο-γελοίο της ιστορίας είναι το τι είπε ένας «ανώνυμος αμερικάνος αξιωματούχος» στο Reuters, απαντώντας στη θυμωμένη προειδοποίηση του κινεζικού υπ.εξ., ότι η Ουάσιγκτον θα πρέπει να διορθώσει αμέσως τα λάθη της, πριν να είναι αργά – και υποστεί τις συνέπειές τους.

Όχι – είπε ο αμερικάνος – οι κυρώσεις στρέφονται κατά της Μόσχας και όχι του Πεκίνου και του στρατού του. Οι κυρώσεις δεν έχουν σκοπό να υπονομεύσουν τις αμυντικές δυνατότητες οποιασδήποτε χώρας. Αντίθετα σκοπεύουν να προκαλέσουν κόστος στη ρωσία, σαν απάντηση στις μοχθηρές ενεργειές της.

Το «μάζεψε»! Το Πεκίνο υφίσταται, απλά, τις συνέπειες του να είναι μια «παράπλευρη απώλεια»…

Ασύμμετρη ανταπόδοση

Σάββατο 22 Σεπτέμβρη. Εν τω μεταξύ, το Πεκίνο δείχνει διατεθειμένο να απαντήσει έξυπνα στον τελευταίο γύρο αμερικανικών εμπορικών κυρώσεων. Ανεπίσημα διαρρέει η πρόθεση να μην επιβάλλει έξτρα δασμούς στις εισαγωγές των αμερικάνικων στην κίνα· αλλά να μειώσει αισθητά τους δασμούς στις εισαγωγές από άλλα κράτη, συμπεριλαμβανόμενων και ανταγωνιστών των ηπα!!! Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: και τα αμερικανικά θα είναι (σχετικά) ακριβότερα στην κινεζική αγορά, και το Πεκίνο «κάνει την καλή» σε άλλους, δείχνοντας την σταθερότητά του στο «ελεύθερο εμπόριο»…

Υπάρχουν, όμως και άλλα οφέλη. Ακριβαίνοντας τις εισαγωγές απ’ την κίνα, και στο βαθμό που οι αυξημένες λόγω δασμών τιμές περιορίσουν όντως την ζήτηση / κατανάλωση, η Ουάσιγκτον δημιουργεί πρόβλημα όχι μόνο στις homeland εμπορικές αλυσίδες αλλά και στους ίδιους τους αμερικάνους καταναλωτές. Στο αντίστροφο ακριβώς σκοπεύει το Πεκίνο: κάνοντας φτηνότερα τα όποια εισαγόμενα (πλην των αμερικανικών) θέλει να τονώσει την εσωτερική κατανάλωση (που παίζει ρόλο στους «δείκτες ανάπτυξης») κρατώντας ταυτόχρονα χαμηλά τον πληθωρισμό.

Η (τυπική) εθνικότητα των εισαγωγών στην κινεζική επικράτεια είναι η εξής (στοιχεία του 2017): νότια κορέα (180 δις δολάρια), ιαπωνία (170 δις δολάρια), ηπα (155 δις), γερμανία (95 δις), αυστραλία (90 δις), βραζιλία (65 δις), μαλαισία (55 δις), βιετνάμ (50 δις), ταϋλάνδη (45 δις), ρωσία (40 δις). Συνολικά οι κινεζικές εισαγωγές το 2017 ήταν 1,84 τρισεκατομμύρια δολάρια – η κίνα είναι εδώ και χρόνια ο μεγαλύτερος εισαγωγέας του πλανήτη. (Μιλάμε για «τυπική» εθνικότητα επειδή οι γραμμές συναρμολόγησης μπορεί να είναι πολυεθνικές – περισσότερα αύριο).

Υπάρχει και μεσοπρόθεσμη συνέχεια. Το Πεκίνο θέλει να κάνει το γουάν βασικό νόμισμα των διεθνών συναλλαγών (εκτοπίζοντας το δολάριο). Έχει κάνει ήδη την αρχή, εγκαινιάζοντας «αγορά συμβολαίων πετρελαίου σε γουάν» στο χρηματιστήριο της Σαγκάης, πριν λίγους μήνες· ήδη το 15% της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου τιμολογείται σε γουάν.

Ενισχύοντας τις εισαγωγές θα είναι σε καλύτερη θέση να διαπραγματευτεί πληρωμές σε γουάν· ενισχύοντας τον διεθνή κύκλο κυκλοφορίας του, κατ’ αρχήν σε ασιατικά κράτη…

Κυρώσεις ή κύρωση;

Παρασκευή 21 Σεπτέμβρη. Δεν «θα» γίνει «παθολογικό». Έχει γίνει ήδη. Η Ουάσιγκτον συνεχίζει να βαράει κυρώσεις δεξιά και αριστέρα, σαν εκείνον που έχοντας ένα σφυρί θεωρούσε όλα του τα προβλήματα πρόκες· μέχρι που απ’ την παράνοιά του άρχισε να ανεμίζει το σφυρί δεξιά κι αριστέρα, κτυπώντας τον αέρα…

Αν «ο εμπορικός πόλεμος» της Ουάσιγκτον κατά του Πεκίνου προσπαθεί να καθυστερήσει το μοιραίο όπως αυτό προδιαγράφεται με οικονομικούς όρους (γράψαμε αναλυτικότερα χτες), οι κυρώσεις κατά της Μόσχας έχουν στόχο απ’ την μια μεριά την ενεργειακή της βιομηχανία και απ’ την άλλη το στρατοβιομηχανικό της σύμπλεγμα.

Πόσο παρανοϊκή μπορεί να γίνει αυτή η «άμυνα»; Στον τελευταίο (χθεσινό) γύρο κυρώσεων, σαν μηχανή που κόβει πρόστιμα αυτόματα κι ως να της τελειώσει το χαρτί, η Ουάσιγκτον στόχευσε διάφορους ρώσους (άτομα και οργανισμούς) για την “δηλητηρίαση των Skripal”… αλλά και την «κινεζική διεύθυνση στρατιωτικών εξοπλισμών». Τι έκανε η παλιοδιεύθυνση; Δηλητηρίασε κι αυτή; Όχι! Αγόρασε το 2017 ρωσικά πολεμικά Su-35 και το 2018 αντιεροπορικές συστοιχίες S-400…. Α πα πα! Ώστε έτσι; Όποιος θέλει εξοπλίζεται χωρίς να ρωτήσει τον “θείο Σάμ”, ε;

Συνεπώς, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, ανάλογες “κυρώσεις” θα υποστούν τόσο η Άγκυρα όσο και το Νέο Δελχί – το οποίο επίσης αγόρασε πρόσφατα ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους. (Εκτός αν το ινδικό κράτος έχει εξασφαλίσει “εξαίρεση”…)

Mafia state: αν δεν μπορείς να φοβήσεις προληκτικά τους αντιπάλους σου, ρίξτους! Μόνο που αυτό είναι ο καπιταλιστικός κόσμος, στις 12 παρά 5… Τα γάντια βγαίνουν: μόνο η ασταμάτητη μηχανή το προσέχει και το θεωρεί μείζον πολιτικό ζήτημα του εργατικού ανταγωνισμού, ειδικά μέσα σ’ ένα κράτος του οποίου οι ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες βρίσκουν αποκούμπι στην Ουάσιγκτον, στο Τελ Αβίβ και στο Κάιρο;

(Δεν αρκεί που αγοράζουν τα αμερικανικά όπλα οι πετροχούντες της αραβικής χερσονήσου; Δεν αρκεί που οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος θα τα βρουν, άλλα κατεστραμμένα κι άλλα άθικτα, θαμμένα στην έρημο;)

Κορέες 1

Παρασκευή 21 Σεπτέμβρη. Ανάλογα με την οπτική γωνία, «όλοι έχουν δίκιο» μετά την τριήμερη επίσκεψη του νοτιοκορεάτη Moon στην Πγιονγκγιάνγκ. Και οι κορεάτες έχουν δίκιο, αλλά και οι σκληροπυρηνικοί του ψοφιοκουναβιστάν.

Ας πιάσουμε το θέμα απ’ τη μέση του: το βορειοκορεατικό καθεστώς δεν πρόκειται να καταστρέψει τα πυρηνικά όπλα του και τους βαλλιστικούς του πυραύλους· θα ήταν αυτοκτονικό, έναντι οποιωνδήποτε αμερικανικών ανταλλαγμάτων. Η πυρηνική πολεμική τεχνολογία είναι Κεφάλαιο με το «Κ» κεφαλαίο: τεχνοεπιστημονικό, στρατιωτικό, διπλωματικό / πολιτικό. Αυτό που απαιτεί η Ουάσιγκτον είναι τόσο παράλογο ώστε δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας – αλλά ο παραλογισμός είναι το τίμημα που πληρώνει σε διάφορα ζητήματα ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός για να μην παραδεχτεί την ήττα του. Πολύ απλά: με τα πυρηνικά της βόρειας κορέας απέτυχε, όπως είχε αποτύχει παλιότερα με τα πυρηνικά του πακιστάν. Όπως θα αποτύχει και με τα πυρηνικά του ιράν…

Αφού έτσι έχουν τα πράγματα, οι σωματοφύλακες του ψόφιου κουναβιού έχουν το δίκιο τους να είναι καχύποπτοι με τον Kim, ό,τι κι αν δηλώνει πως σκοπεύει να κάνει. Τους κοροϊδεύει; Εκατό τοις εκατό! Όχι μόνον αυτός, όμως. Όλοι στο μπλοκ του Βλαδιβοστόκ τους κοροϊδεύουν! Και γιατί δεν θα έπρεπε; Τους κοροϊδεύει οπωσδήποτε και ο Moon. Αλλά γιατί θα έπρεπε να επιδιώκει οτιδήποτε άλλο απ’ το να ξεφορτωθεί όσο περισσότερο γίνεται τον αμερικανικό στρατό και την επικυριαρχία της Ουάσιγκτον που στηρίζεται (αν είναι δυνατόν!!!) στην τυπική παράταση του 3ου παγκόσμιου (ψυχρού) πολέμου, ειδικά στην κορεατική χερσόνησο;

(φωτογραφία: Δεξιά η ντίβα Kim – πανταχού παρούσα, πάντα διακριτικά…)

Κορέες 2

Παρασκευή 21 Σεπτέμβρη. Την διεθνή προσοχή μετά την «διακήρυξη της Pyongyang», που προχώρησε μεθοδικά την «διακήρυξη του Panmunjom» του περασμένου Απρίλη τράβηξαν οι δεσμεύσεις του Kim, που μπορούν να θεωρηθούν σαν “βήματα για την αποπυρηνοποίηση”. Πρώτον, το οριστικό κλείσιμο του πεδίου δοκιμών κινητήρων για πυραύλους στο Tongchang-ri, παρουσία ειδικών από γειτονικά κράτη. Και, δεύτερον, το οριστικό κλείσιμο της πυρηνικής εγκατάστασης στο Yonhbyon (περιλαμβάνει έναν αντιδραστήρα 5 μεγαβάτ, που παράγει υλικό για πυρηνικές κεφαλές) παρουσία ειδικών της «υπηρεσίας ατομικής ενέργειας του οηε»– υπό την προϋπόθεση, όμως, γι’ αυτό το δεύτερο, ότι οι ηπα θα προχωρήσουν πριν στις κινήσεις που τους αναλογούν με βάση το «πνεύμα» της κοινής δήλωσης της 12ης Ιούνη, στη Σιγκαπούρη, μεταξύ Kim και ψόφιου κουναβιού. Συνεπώς το Tongchang-ri είναι στον πάγκο σαν “τυράκι”…

«Φύκια για μεταξωτές κορδέλλες!» λένε τα πιο άγρια απ’ τα αμερικανικά γεράκια και οι δημαγωγοί τους, με κεντρικό εκπρόσωπο τον Bolton. Το πεδίο δοκιμών κινητήρων δεν το χρειάζονται πια· ήδη απ’ τον Ιούλη δορυφορικές φωτογραφίες έδειχναν ότι έχουν αρχίσει να το διαλύουν. Όσο για τον αντιδραστήρα στο Yonhbyon είναι απαρχαιωμένος και μάλλον εγκαταλελειμένος…

Ακόμα κι είναι έτσι, δεν παύουν να είναι οφθαλμοφανείς «κινήσεις καλής θέλησης», κι όχι οι πρώτες. Τι ζητάει σαν αντάλλαγμα τόσο η Πγιονγκγιάνγκ όσο και η Σεούλ απ’ την Ουάσιγκτον; Την άρση διάφορων κυρώσεων (κυρίως των οηέδηκων), ώστε να υπάρχει «ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης»…. Ουσιαστικά για να προχωρήσει η επόμενη φάση (του σχεδιασμού του μπλοκ του Βλαδιβοστόκ) για την καπιταλιστική οικονομική ανασυγκρότηση / ανάπτυξη του βορειοκορεατικού καθεστώτος (κατά τα κινεζικά πρότυπα…).

Θεωρούμενου, όμως, ήρεμης και υπεύθυνης πυρηνικής δύναμης…

Κορέες 3

Παρασκευή 21 Σεπτέμβρη. Στη «διακήρυξη της Pyongyang» περιλαμβάνεται, σαν παράρτημα, και μια στρατιωτική συμφωνία που – για κάποιους – ισοδυναμεί με de facto διακήρυξη (και) του τυπικού τέλους του κορεατικού πολέμου, που ως γνωστόν εκκρεμεί απ’ το 1953. Ίσως το πιο ενδιαφέρον ζήτημα είναι ο ελιγμός: γιατί δεν υπέγραψαν τα δύο κορεατικά αφεντικά αυτό το «τέλος» τις προάλλες στην Πγιονγκγιάνγκ; Προκύπτει πως το έχουν αφήσει για την ισχυρά πιθανολογούμενη επίσκεψη του Kim στη Seoul ως το τέλος της χρονιάς· κι αφού πριν έχει φανεί πόσο (και αν) θα έχει ρυμουλκηθεί η Ουάσιγκτον. Αυτό θα προκύψει απ’ το αν θα γίνει, τελικά, δεύτερη συνάντηση του Kim με το ψόφιο κουνάβι – με δεδομένο ότι οι σωματοφύλακές του αντιδρούν…

Απ’ την άποψη των συμβολισμών (που τόσο αγαπημένοι είναι στη συγκεκριμένη ιστορία) υπάρχει ψωμί σ’ αυτό το ενδεχόμενο: το βορειοκορεατικό αφεντικό, για πρώτη φορά απ’ τον πόλεμο στην κορέα, επισκέπτεται την πρωτεύουσα του νότου· και εκεί υπογράφεται η οριστική λήξη του πολέμου!!! Τέλεια. Και μετά, αγκαλιά τα δύο κορεατικά αφεντικά, καταθέτουν κοινή πρόταση για την διοργάνωση των ολυμπιακών του 2032…

Απ’ την άποψη της ουσίας θεωρούμε δεδομένο ότι η αμερικανική απαίτηση «πρώτα καταστροφή όλων των πυρηνικών και των βαλιστικών πυραύλων και μετά όλα τ’ άλλα» δεν πρόκειται να περάσει. Ωστόσο το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ ακολουθεί μια τακτική εξάντλησης της («στρατιωτικοποιημένης» όπως την χαρακτηρίζουν διάφοροι) γοητείας (με παράλληλη παραβίαση των κυρώσεων…) μέχρις ότου ανακηρυχτεί η Ουάσιγκτον rogue state, για μια φορά ακόμα (μετά την αποχώρησή της απ’ την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του ιράν). Οι ενέργειες του Moon ως τώρα και οι πιθανές επόμενες γράφουν με ψιλά γράμματα στην άκρη: de facto αναγνώριση του βορειοκορεατικού καθεστώτος όπως είναι! Με τα πυρηνικά του…

Κορέες 4

Παρασκευή 21 Σεπτέμβρη. Στο στρατιωτικό παράρτημα της «διακήρυξης της Pyongyang» περιλαμβάνονται τα εξής: μια κοινή δήλωση των δύο αφεντικών για τον τερματισμό οποιασδήποτε επιθετικής κίνησης στην αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη (τα σημερινά χερσαία σύνορα των δύο κορεών) και σε οποιοδήποτε άλλο σημείο· την δέσμευση ότι καμία απ’ τις δύο πλευρές δεν θα χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία κατά της άλλης «σε οποιαδήποτε περίσταση»· την δημιουργία θαλάσσιας ζώνης αποφυγής συγκρούσεων στη Δυτική (Κίτρινη) Θάλασσα· την δημιουργία κοινής στρατιωτικής επιτροπής για την επίβλεψη της συμφωνίας και την διαχείριση των όποιων προβλημάτων θα μπορούσαν να προκύψουν.

Μετά απ’ αυτήν την συμφωνία πως θα ζητήσει η Ουάσιγκτον απ’ την Σεούλ στρατιωτικές ασκήσεις κατά του βορρά;

(Και πάντα η κορεατική χερσόνησος ενιαία…)

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (1)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Όταν το 2001 έγινε δεκτή η αίτηση του Πεκίνου να γίνει μέλος του «παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου» (ΠΟΕ) τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (οι βασικοί αποδέκτες του αιτήματος και εκείνοι που είπαν ουσιαστικά το μεγάλο «ναι») παρέβλεψαν την «έλλειψη δημοκρατίας» εκεί· ένα επιχείρημα που έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον για πολύ πιο light ζητήματα, όταν τα βόλευε… Ο κινεζικός καπιταλισμός προοριζόταν τότε να γίνει το «εργοστάσιο του κόσμου» για τα είδη κατανάλωσης της καθημερινής ατομικής εργατικής αναπαραγωγής στον αναπτυγμένο καπιταλισμό. Ρούχα, παπούτσια, χαμηλής ποιότητας οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, παιχνίδια, χαμηλής ποιότητας γκάτζετ, κλπ… Αν αυτά μπορούσαν να μείνουν φτηνά (και έτσι θα συνέβαινε με δεδομένο το εξαιρετικά χαμηλό κόστος του κινεζικού προλεταριάτου) τότε θα ήταν εύκολη, και πάντως όχι εκρηκτική, η μισθολογική υποτίμηση μεγάλων τμημάτων της εργατικής τάξης στον πρώτο κόσμο.

Απ’ την άλλη μεριά (έτσι πήγαινε ο υπολογισμός των δυτικών αφεντικών) το να γίνει η κίνα το παγκόσμιο εργοστάσιο των «φτηνών» και των «απομιμήσεων» θα δημιουργούσε μια ευάριθμη κινεζική «μεσαία τάξη» αρκετών δεκάδων εκατομυρίων καταναλωτών, που θα αποτελούσαν την αγορά για τα πρωτοκοσμικά αναβαθμισμένα (τεχνολογικά, ποιοτικά) εμπορεύματα.

Συνεπώς η ένταξη του κινεζικού καπιταλισμού, το 2001, στην «παγκόσμια αγορά / παραγωγή / κατανάλωση» ήταν για τον πρωτοκοσμικό / δυτικό καπιταλισμό η σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα επανάληψη της διεξόδου των «τίγρεων της ασίας» των ‘90s, που είχαν γονατίσει όμως με το ξέσπασμα της κρίσης του 1997. Η ένταξη της κίνας ήταν, λοιπόν, η προσπάθεια εξόδου απ’ την μόνιμη δομική κρίση των δυτικών καπιταλισμών που κατάγεται ήδη απ’ τα ‘80s, και αφορά το όλο και μεγαλύτερο «άνοιγμα» ανάμεσα στη μέση εργατική παραγωγικότητα και στους μισθούς του μεγαλύτερου μέρους των δυτικών εργατικών τάξεων.

Στην αρχή τα πράγματα πήγαιναν όπως περίπου τα ήθελαν τα δυτικά αφεντικά…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (2)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Απ’ το 2002 και για τα επόμενα χρόνια οι κινεζικές εξαγωγές άρχισαν να ογκώνονται εντυπωσιακά. Αυξάνονταν με μέσο ποσοστό 20% κάθε χρόνο! Ανάλογη ήταν η μεγέθυνση του κινεζικού αεπ: το 2007 μεγάλωσε κατά 14%, ένα ποσοστό απλησίαστο έστω κατά φαντασίαν στη δύση… Ωστόσο ο κινεζικός καπιταλισμός παρέμενε ακόμα ένας «μικρομεσαίος» στην παγκόσμια κατάταξη. Το 2006 το αεπ των ηπα ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό· συνεπώς δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας στο ορατό μέλλον…

Και ύστερα… Ύστερα ξέσπασε το πιο έντονο ως τώρα «βίαιο γεγονός» της κρίσης, που «φούσκωνε» απ’ το 2007 αλλά εκδηλώθηκε σαν έκρηξη με την κατάρρευση της αμερικανικής Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008… Τους επόμενους μήνες διεθνώς οι μετοχές και τα χρηματιστήρια κατέρρευσαν, μεγάλες, μεσαίες και μικρές τράπεζες άρχισαν να χρεωκοπούν η μία μετά την άλλη, επιχειρήσεις έκλειναν, κράτη χρεωκόπησαν επίσης· η λεγόμενη «ρευστότητα» (το διαθέσιμο χρήμα των «επενδυτών» δηλαδή) είτε εξαφανίστηκε είτε έγινε πολύ «ακριβό»… Η αντίδραση των «ηγεμόνων» της δύσης ήταν μισο-κεϋνσιανική: τεράστια ποσά χρηματοδότησης («δημιουργία νέου χρήματος» απ’ τις κεντρικές τράπεζες, κατ’ ευφημισμόν «ποσοτική χαλάρωση») που κατευθύνθηκαν σε μεγάλο βαθμό εκεί που εκδηλώθηκε το πρόβλημα: στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα…

Ο κινεζικός καπιταλισμός ήταν ήδη «εργοστάσιο του κόσμου» το 2008· ωστόσο ο χρηματοπιστωτικός του τομέας δεν είχε ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό στο διεθνές κύκλωμα του «το χρήμα γεννάει χρήμα», με τα «σύνθετα προϊόντα» και τα υπόλοιπα. Οι συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής (και, κατά συνέπεια, εμπορικής) καθίζησης στα τέλη του 2008 και το 2009 κτύπησαν τον κινεζικό καπιταλισμό εκεί που ήταν καλά αρθρωμένος με την «παγκόσμια αγορά». Μέσα σε λίγους μήνες οι κινεζικές εξαγωγές έπεσαν κατά 1/3, και τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κινέζοι εργάτες απολύθηκαν, κυρίως από βιομηχανίες έντασης εργασίας (τα «φτηνά» και οι «απομιμήσεις» που προορίζονταν για τις εξαγωγές) και απ’ τις οικοδομές (η «άνθηση της μεσαίας τάξης»).

Η αντίδραση της κινεζικής εξουσίας ήταν άμεση, και επίσης κεϋνσιανή – αλλά full: έχοντας ήδη υψηλά χρηματικά αποθέματα απ’ το εμπορικό πλεόνασμα των προηγούμενων χρόνων σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα μαζικό πρόγραμμα δημόσιων έργων: δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, τραίνα μεγάλων ταχυτήτων, αποχετευτικά συστήματα, προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος – και μαζικά προγράμματα κατασκευής κατοικιών. Αλλά επίσης σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα εκτεταμένο και φιλόδοξο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης και προσανατολισμού της σε όλους τους τομείς των νέων τεχνολογιών.

Το αποτέλεσμα ήταν πως ενώ τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (στο μεγαλύτερο μέρος τους) συνέχισαν να ταλαιπωρούνται με αναιμικούς ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης, το κινεζικό ανασυγκροτήθηκε πολύ γρήγορα. Ενώ το 2006 το κινεζικό αεπ ήταν 2,8 τρισεκατομύρια δολάρια, μια μόνο δεκαετία μετά, το 2017, είχε υπετετραπλασιαστεί στα 12,2 τρισεκατομύρια (αύξηση 435%!!!). Ενώ το 2006 το αμερικανικό αεπ ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό, το 2017 ήταν μόνο λίγο παρά πάνω από μισό (κατά 58%) μεγαλύτερο… Κι ακόμα χειρότερα: κατά τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ λίγο μετά το 2025 το κινεζικό αεπ θα έχει ξεπεράσει το αμερικανικό…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (3)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Η ανατροπή είναι εντυπωσιακή ως προς το μέγεθος και το βάθος της. Κυρίως όμως στα όρια του απίστευτου είναι η ταχύτητα με την οποία έγινε! Το 2008 τόσο το αμερικανικό κράτος όσο και το κινεζικό μπήκαν στη «διαχείριση της κρίσης» απ’ το ίδιο περίπου σημείο: με δημόσιο χρέος 40% του αεπ του το καθένα (το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης του Πεκίνου ήταν 27% του αεπ, αλλά συνυπολογίζεται και το χρέος των τοπικών κυβερνήσεων μέσα στην κίνα). Στα τέλη 2017 (εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης του δημόσιου δανεισμού και της μικρής αύξησης του αεπ) το αμερικανικό χρέος είχε ξεπεράσει το αντίστοιχο αεπ (105,5%) όντας 4ο στον πλανήτη, ενώ το κινεζικό ήταν λίγο πάνω από το 60%. Στη φετεινή χρονιά το επιπλέον χρέος που θα προστεθεί στο αμερικανικό υπ.οικ. θα είναι μεγαλύτερο απ’ ότι συνολικά στα 200 πρώτα χρόνια ύπαρξης του αμερικανικού κράτους.

Κι αν αυτά μοιάζουν “ποσοτικά” στοιχεία υπάρχουν και “ποιοτικά”. Ένας δείκτης καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι ο αριθμός αιτήσεων για “πατέντες” (αναγνώριση πνευματικής ιδιοκτησίας) που αφορούν εκ των πραγμάτων “έρευνα και ανάπτυξη” σ’ όλη την τεχνολογική γκάμα. Το 2016 οι κινέζοι ερευνητές είχαν καταθέσει 1.338.503 αιτήσεις για παντέτες, περισσότερες απ’ το άθροισμα των τέσσερων επόμενων (ηπα: 605.571, ιαπωνία 318.381, νότια κορέα 208.830, ευρωπαϊκό γραφείο 159.358…) Έλαβαν, τελικά, 404.208 πιστοποιήσεις πνευματικής ιδιοκτησίας, έναντι 303.049 των ηπα, 203.087 της ιαπωνίας και 108.875 της νότιας κορέας.

Η ταχύτητα και το εύρος της κινεζικής καπιταλιστικής ανάπτυξης δεν μπορεί παρά να προκαλεί δέος έως τρόμο – κατ’ αρχήν στις ηπα αλλά και στα ευρωπαϊκά κράτη. Είτε το δέος είτε ο τρόμος δεν αφορούν μόνο αυτό που έχει γίνει ήδη, αλλά – επιπλέον – αυτό που μπορεί να κάνει το Πεκίνο τα επόμενα χρόνια. Το παγκόσμιο «κινεζικό σχέδιο Marshall», οι δρόμοι του μεταξιού, που σκοπεύει σε μια παγκόσμια περιφερειακή καπιταλιστική ανάπτυξη προσδεδεμένη στον κινεζικό «κέντρο», είναι ακόμα στα πρώτα του βήματα… Το σχέδιο “made in china 2025” που έχει σκοπό να βάλει την κινεζική παραγωγή στην κορυφή των τεχνολογιών σ’ όλη την γκάμα τους (βιοτεχνολογίες, cloud, internet of things, κβαντικοί υπολογιστές, διαστημικά προγράμματα, κλπ), δείχνει απειλητικά ρεαλιστικό… Ο κινεζικός καπιταλισμός φαίνεται στ’ αλήθεια ικανός να μπει εξ εφόδου επικεφαλής της 4ης βιομηχανικής επανάστασης – αν δεν είναι ήδη. Όποιος έχει γνώση των διεθνών εκθέσεων υψηλής τεχνολογίας που γίνονται στην κίνα καταλαβαίνει…

Την ίδια στιγμή ο αμερικανικός καπιταλισμός δουλεύει, περίπου, στα όρια των δυνατοτήτων του. Τι θα μπορούσε να κάνει όχι το ψόφιο κουνάβι αλλά οποιοσδήποτε στη θέση του για να αντιμετωπίσει το κινεζικό «τσουνάμι»;