Τρίτη 9 Μάρτη. Όταν, πριν ένα χρόνο, μ’ έναν συγχρονισμό εντυπωσιακό (που κανονικά θα ήταν αρκετός από μόνος του για να δημιουργήσει πολύ σοβαρές υποψίες σχεδιασμού και μεθόδευσης) μεγάλος μέρος των πολιτικών βιτρινών της ευρώπης άρχισε να παραδίδει δωρεάν μαθήματα περί «κοινωνικής ευθύνης» σχεδόν κανείς δεν αντέδρασε. Δεν ήταν ακριβώς δωρεάν μαθήματα· ήταν διαταγές. Και πάλι, καμμία αντίδραση. Το αντίθετο έγινε: πιστοί στρατιώτες του «πολέμου κατά του αόρατου στρατού» αγκάλιασαν την υπόδειξη (ή την διαταγή) και την χρησιμοποίησαν σαν το δικό τους όπλο – εναντίον όσων τολμούσαν να… Εκείνο που ήθελαν να πουν ήταν πως αυτοί οι «να…» είναι (είμαστε) προδότες· και μάλιστα σε καιρό πολέμου… Σταμάτησαν λίγο πριν περιγράφοντας την «προδοσία» σαν εγκεφαλική βλάβη (: «ψέκα…») – ταιριαστά με την γενική «ιατρικοποίηση».

Ποιοί ήταν όμως που έκαναν αυτά τα μαθήματα, τις προτροπές (ή εξέδιδαν τις διαταγές) περί «κοινωνικής ευθύνης»; Αυτές οι δύο λέξεις έχουν ένα ενιαίο καθολικό νόημα, άσχετα από τάξεις, κουλτούρες, ηλικίες; Ο εφοπλιστής, για παράδειγμα, που έχει φροντίσει να μην πληρώνει φόρους αλλά κάνει δωρεά στην ελληνική αστυνομία δέκα περιπολικά διαπράτει «κοινωνική ευθύνη», όπως ας πούμε ένας διαβάτης βοηθάει κάποιον άγνωστό του που γλύστρησε και έπεσε να σηκωθεί;

Κι ακόμα πιο πέρα: μεγαλωμένος / η ο καθένας και η καθεμιά στη συγκεκριμένη κοινωνία, μετά την ηλικία των 2 χρόνων, δεν παίρνει άραγε επιμέρους ή γενικότερα μαθήματα «κοινωνικής ευθύνης» απ’ το πιο στενό ή/και το ευρύτερο περιβάλλον του / της; Με δυο λόγια: από πού ως πού έγινε δεκτό πως πρωθυπουργοί, υπουργοί, ή «ειδικοί» οποιουδήποτε είδους είναι αρμόδιοι για να μας υποδεικνύουν εκείνο που ξέρουμε καλά, ο καθένας με τον τρόπο του (πάντα με βάση τους κοινωνικούς, πολιτιστικούς, ηλικιακούς προσδιορισμούς που κουβαλάει);

Οι ερωτήσεις είναι ρητορικές. Ξέρετε την φρικτή απάντηση: τα περί «κοινωνικής ευθύνης» υπό την σκέπη της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας έγιναν αποδεκτά (και εσωτερικεύτηκαν) υπό την βία (φυσική και ιδεολογική) της απειλής θανάτου. Παρότι οι λέξεις ήταν γνωστές, το νόημα τους ήταν εντελώς διαφορετικό: θα υπακούσεις τις διαταγές που σου δίνουμε γιατί αν δεν το κάνεις θα πεθάνεις ή θα σκοτώσεις· και την υπακοή σου θα την ονομάσουμε «κοινωνική ευθύνη». Ένα μεγάλο σετ καθολικών απαγορεύσεων και πειθαρχήσεων ονομάστηκε «κοινωνική ευθύνη»· όμως απαγορεύσεις και πειθαρχήσεις τέτοιας έκτασης και έντασης δεν μπορεί ούτε να επιβάλει ούτε να απαιτήσει ο καθένας και η καθεμιά ως κοινωνικό άτομο. Μόνο εκείνοι που έχουν εξουσία μπορούν. Συνεπώς ποτέ δεν επρόκειτο για «κοινωνική ευθύνη» πραγματικά· επρόκειτο μόνο, τόσο λίγο τόσο πολύ, για επαναπροσδιορισμό τόσο της (έννοιας της) «κοινωνίας» όσο και του «ζώο κοινωνικό» μέσα σε μια άγνωστη (τότε) ατζέντα όχι και τόσο άγνωστης εξουσίας. (Προσοχή: όχι κομματικής! Οι διαταγές ήταν απόλυτα διακομματικές!). Και ποτέ δεν επρόκειτο για κατάφαση σε μια «ιατρική μέθοδο»· αν υπήρξε κάποτε τέτοια «ιατρική μέθοδος» αυτή ήταν στο κολαστήριο της Λέρου…

Ο καιρός πέρασε και η ατζέντα άρχισε να αποκαλύπτεται, αν και πάντα πατώντας στην «κοινωνική ευθύνη» που κατασκεύασαν τα αφεντικά για λογαριασμό τους. Ο εκβιασμός ότι εφόσον νομιμοποιούμαστε να προσδιορίσουμε τι είναι «κοινωνικό» και τι όχι «θα σε απο-κοινωνικοποιήσουμε αν δεν υπακούσεις» και ότι, κατά συνέπεια, «θα σου επιβάλλουμε άμεσα ή έμμεσα ‘καταδίκη κοινωνικής θανάτωσης’ (θα είσαι κατ’ αρχήν κοινωνικά απόβλητος και, στη συνέχεια, νομικά υπόλογος) αν δεν ασπαστείς τις δικές μας νόρμες περί κοινωνικότητας» εξακολουθεί να ισχύει.

Τώρα όμως η συζήτηση εις τα ευρώπας και εις τα αμερικάς δεν αφορά την «κοινωνική ευθύνη» με την μορφή της κοινωνικής αποξένωσης, της (αυτο)φυλάκισης κατ’ οίκον, του μην αγγίζεις, μην φιλάς, μην αγκαλιάζεσαι, τρίβε μέρα νύχτα πόμολα και κουμπιά, σκάσε και ψηφιοποιήσου… Τώρα αφορά τα ψηφιακά πιστοποιητικά υγείας – αυτό, δηλαδή, που μαζί με την καθολική εφαρμογή / αποδοχή της γενετικής μηχανικής, ήταν απ’ την αρχή στην ατζέντα.

Τώρα λοιπόν, η «κοινωνική ευθύνη 2.0», εμφανιζόμενη σα λύτρωση απ’ την «κοινωνική ευθύνη 1.0», δίνει νέο περιεχόμενο, νέα χαρακτηριστικά στους κοινωνικά απόβλητους, σ’ αυτούς που θα πρέπει να «απο-κοινωνικοποιηθούν, καταδικασμένοι σε κοινωνικό αποκλεισμό / θάνατο»: είναι όσοι / όσες αρνούνται τις πλατφόρμες και την γενετική μηχανική τους, για όποιον λόγο κι αν το κάνουν. Για να το πούμε διαφορετικά: η κρατική / καπιταλιστική αντικοινωνικότητα 2021 έρχεται να πάρει την θέση της κρατικής / καπιταλιστικής αντικοινωνικότητας 2020 αξιοποιώντας την, και τραβώντας την στις «λογικές» της συνέπειες.

Τρίτη 9 Μάρτη. Είναι κωμικοτραγική ειρωνεία της Ιστορίας: στο “debate” για το πως θα σερβιριστεί η αντικοινωνικότητα των αφεντικών 2021 ως «κοινωνική ευθύνη 2.0» είναι τόσο μεγάλη η σιγουριά για την εμπέδωση της «κοινωνικής ευθύνης 1.0» ώστε διασταυρώνονται πια μόνες τους αυτές οι δύο τακτικές: είτε η (πολιτική) εξουσία να πει ρητά «αν όχι jab…. τότε θα απαγορεύεται να κάνεις αυτό κι αυτό κι αυτό», είτε η (πολιτική) εξουσία να πει «αν ναι jab… τότε, σαν ανταμοιβή, θα μπορείς να κάνεις αυτό κι αυτό κι αυτό». Στη δεύτερη περίπτωση η «γυμνή ζωή» (των «άσκοπων», δηλαδή απαγορευμένων κινήσεων, άμεσων επαφών, σχέσεων κλπ) ορίζεται σαν το δεδομένο standard «κοινωνικό δικαίωμα» – όλα τα υπόλοιπα είναι προνόμια ή ανταλλάγματα ή ανταμοιβές για την αποδεικνυόμενη υπακοή (κι όχι μόνο στη γενετική μηχανική…). Στην πρώτη περίπτωση η «γυμνή ζωή» ξαναεπιβάλλεται, σαν ποινή.

Το νόημα είναι ακριβώς το ίδιο. Η διαφορά (και η αποπλάνηση) είναι στη συσκευασία. Και η δεύτερη εκδοχή, συγκρινόμενη με την πρώτη, μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σαν «αριστερή»!!… Να ένα βαθυστόχαστο ενδεικτικό «άρθρο γνώμης» από τον καθεστωτικό guardian στις 27 Φλεβάρη:

… Η κυβέρνηση εκδίδει πιστοποιητικά ανοσίας σ’ αυτούς που έχουν εμβολιαστεί, που με τη σειρά τους θα επιτρέπουν σ’ αυτούς να συμμετέχουν ελεύθερα και με ασφάλεια σε διάφορες δραστηριότητες που θα είναι απαγορευμένες για όσους δεν έχουν τέτοιο πιστοποιητικό. Η ηθική δικαιολόγηση μιας τέτοιας πολιτικής μοιάζει ίδια με την δικαιολόγηση των lockdown: η αρχή της ζημιάς του John Stuart Mill. Αυτός ο άγγλος φιλόσοφος του 19^ου αιώνα ήταν φιλελεύθερος· η ελευθερία ήταν μια απ’ τις ηθικές και πολιτικές αξίες που λάτρευε περισσότερο· κι ωστόσο αναγνώριζε ότι θα πρέπει να υπάρχουν όρια. Η αρχή της ζημιάς του Μill προτείνει ότι η κυβέρνηση δικαιολογείται να περιορίζει την ελευθερία μας όταν η συμπεριφορά μας κάνει κακό στους άλλους. Ο περισσότερος κόσμος δέχτηκε τα lockdowns επειδή αναγνώρισε την ηθική δικαιολόγησή τους: η ελευθερία μας πρέπει να περιοριστεί για να εμποδιστεί το να αρρωστήσουν και ίσως να πεθάνουν άλλοι. Με την ίδια λογική, αν το να μην έχεις εμβολαιτεί σημαίνει ότι αποτελείς έναν μεγαλύτερο κίνδυνο για τους άλλους, φαίνεται ότι τα διαβατήρια εμβολιασμού είναι δικαιολογημένα. Κατ’ αρχήν θεωρητικά.

… Αλλά ακόμα και μια τέτοια κατ’ αρχήν λογική πολιτική μπορεί να καταλήξει να προκαλεί διακρίσεις με τρόπους που είναι ηθικά δυσάρεστοι. Το 1987, σαν αντίδραση στην επιδημία HIV/Aids, οι ηπα άρχισαν να αρνούνται έκδοση βίζας σε ανθρώπους που ήταν θετικοί, μια πρακτική που τελείωσε από τον Βarack Obama… Θα μπορούσε ένα διαβατήριο εμβολιασμού covid να οδηγήσει σε τέτοιες διακρίσεις; Σίγουρα θα σημαίνει ότι άνθρωποι από φτωχότερες χώρες που δεν έχουν ακόμα πρόσβαση στο εμβόλιο, δεν θα μπορούν να ταξιδεύουν ελεύθερα. Αυτό μπορεί να είναι ένα ηθικό κόστος που θέλουμε να το πάρουμε για να έχουμε την ασφάλειά μας και να ξανα-ανοίξουμε την οικονομία μας, αλλά πρέπει να το ξέρουμε και να βρούμε τρόπους να το αποφύγουμε.

Τα πράγματα αρχίζουν να φαίνονται ακόμα πιο ζόρικα όταν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την απαίτηση επίδειξης πιστοποιητικού εμβολιασμού για να μπει κάποιος σ’ ένα εστιατόριο ή να γυρίσει στη δουλειά του… Ξέρουμε ότι σε μέρη σαν τις ΗΠΑ και το ΗΒ, μερικοί άνθρωποι απ’ την μαύρη, τις ασιατικές και άλλες εθνικές μειονοτικές κοινότητες είναι πιο πιθανό να είναι διστακτικοί απέναντι στον εμβολιασμό. Τείνουν να εμπιστεύονται λιγότερο το ιατρικό σύστημα… Αν η απαγόρευση εισόδου ανθρώπων χωρίς πιστοποιητικά εμβολιασμού σε εστιατόρια, μπαρ και δουλειές καταλήξει σε διακρίσεις εναντίον τους, αυτό θα είναι ηθικά απαράδεκτο. Εντούτοις μπορεί να θελήσουμε να κάνουμε εξαιρέσεις σε περιπτώσεις που ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης σε άλλους είναι πολύ υψηλός, όπως αν ένα μη εμβολιασμένο άτομο δουλεύει σε γηροκομείο ή νοσοκομείο.

… Ένας διαφορετικός τρόπος να πλαισιώσουμε τα διαβατήρια εμβολιασμού είναι σαν κίνητρο στους ανθρώπους να κάνουν το εμβόλιο – «εμβολιάσου και θα σου δώσουμε πίσω τις ελευθερίες σου» – ή, σύμφωνα με την γλώσσα των σλόγκαν της εξουσίας, «Get a Jab, Save Lives, Go to the Pub». Αλλά αυτή η προσέγγιση είναι αχρειάστα επιθετική και έχει μικρότερη ηθική δύναμη. Είναι ένα πράγμα να λες ότι το κράτος δεν έχει δικαίωμα να περιορίσει τις ελευθερίες σου αν έχεις εμβολιαστεί και αποτελείς μικρότερο κίνδυνο για τους άλλους, και διαφορετικό να βγάζεις τελεσίγραφο «κάνε το εμβόλιο αλλιώς θα σε κρατήσουμε κλειδωμένο». Ο σκοπός είναι ο ίδιος αλλά η ηθική νομιμοποίηση είναι διαφορετική με κρίσιμο τρόπο…

Είναι όλα τακτοποιημένα, σενιαρισμένα, πατάνε γερά, έχουν και φιλοσοφική βιβλιογραφία: ένας ιός για τον οποίο εδώ και ένα τουλάχιστον χρόνο, ακόμα και σύμφωνα με τα κρατικά δεδομένα, εκατομμύρια αιχμαλώτων δεν κατάλαβαν καν ότι τον κόλλησαν (ή τον πέρασαν ελαφριά) είναι το ίδιο με χειροβομβίδα: guns ‘n’ explosives are prohibited inside…

Ποιός είπε στον συγγραφέα ότι είναι επικίνδυνο το 85% ή το 90% του πληθυσμού; Τα αφεντικά του: το κράτος και οι «ειδικοί» του. Διαφωνεί κανείς; «Ψεκασμένος» θα είναι…

Τρίτη 9 Μάρτη. Αυτά φαίνονται τερατώδη· και είναι. Υπάρχει όμως ακόμα μεγαλύτερο βάθος. Κάποιος θα όφειλε να αναρωτηθεί: «Μα τι νταλκάς είναι αυτός για έναν ιό που είτε έτσι είτε αλλιώς σ’ ένα χρόνο από τώρα θα είναι παρελθόν; Προς τι όλη αυτή η φασαρία για κάτι που όχι μόνο είναι γενικά περιορισμένης επικινδυνότητας αλλά, επιπλέον, είναι εντελώς προσωρινό; Τρελλάθηκαν εντελώς τα κράτη και οι λακέδες τους;»

Όχι, δεν τρελλάθηκαν! Κάντε τώρα την άσκηση σκέψης: αφαιρέστε απ’ όλη αυτή την κατασκευή τον προσωρινό covid και κρατείστε όλα τα υπόλοιπα στη θέση τους. Τι βλέπετε;

Α) Την κατασκευή και την εμπέδωση μιας ιδέας περί «κοινωνικής ευθύνης» κατασκευασμένης (ή επικυρωμένης) δια της βίας απ’ τα πάνω, απ’ τα κράτη και τα αφεντικά του καπιταλιστικού 21^ου αιώνα…

Β) Τη νομιμοποίηση των καθολικών απαγορεύσεων σε οποιαδήποτε έκταση ή/και ένταση κρίνουν τα αφεντικά στο όνομα αυτής ακριβώς της «κοινωνικής ευθύνης»…

Γ) Τη νομιμοποίηση των διαρκών ελέγχων άρα και των διαρκών εγκρίσεων, πιστοποιήσεων «καταλληλότητας – για – ‘υπεύθυνη’ – κοινωνική – ζωή», όποια κι αν είναι κάθε φορά τα κριτήρια…

Δ) Ή, αντίστροφα, τη νομιμοποίηση των αποκλεισμών όσων θεωρούνται «μη εγκεκριμένοι», «ακατάλληλοι – για – ‘υπεύθυνη’ – κοινωνική – ζωή», όποια κι αν είναι κάθε φορά τα κριτήρια…

Σας φαίνονται λίγα, ασήμαντα ή «κενά περιεχομένου»; Κακώς, κάκιστα. Αν δεν μπορείτε να καταλάβετε τι σημαίνει (τι επιτρέπει…) αυτή η συμπαγής «βάση», τότε συνεχείστε την άσκηση σκέψης προσθέτοντας σ’ αυτήν την βάση κάτι απ’ τα πιο κάτω, ή οποιονδήποτε συνδυασμό τους:

– ένα οποιοδήποτε νόσημα, όχι υποχρεωτικά «μεταδοτικό», όπως ας πούμε διαγνωσμένο «ψυχολογικό πρόβλημα» (υπάρχει κάποιος από εσάς που θα γλύτωνε μια τέτοια σχολαστική διάγνωση;)

– οποιαδήποτε «ακατάλληλη συμπεριφορά», ακόμα και παρελθούσα, με «πιθανότητα υποτροπής», όπως αυτά τα στοιχεία προκύπτουν απ’ τον ατομικό ψηφιακό σας φάκελο…

– οποιαδήποτε «γενετική προδιάθεση» για οποιαδήποτε συμπεριφορά, νόσημα, στάση ζωής, επιλογή ή άποψη που «διαταράσσει την ομαλή κοινωνική ζωή» – σε σχέση με το “κανονικό” και το “ομαλό” όπως oρίζεται απ’ τις αρχές κάθε φορά…

Δεν θα ήταν αρκετά αυτά για να επενδύσουν κράτη και αφεντικά (του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος) τόσο βαριά και τόσο βίαια σε κάτι τόσο ασήμαντο και προσωρινό όπως ο τσαχπίνης; Είναι και παραείναι – μόνο που περισσότεροι / ες δεν τολμούν να τα αντικρίσουν σαν Το νόημα της εξουσίας (της βιοπολιτικής εξουσίας) στον υπόλοιπο 21^ο αιώνα. Το πολύ πολύ να ρίξουν μια ροχάλα στον τάφο του Φουκώ· και καθάρισαν.

Έχουν όνομα αυτά. Λέγονται κοινωνικός ευγονισμός. Έχει μακρύ παρελθόν… Είναι κάποιος που δεν το ξέρει;

Ας είναι καθαρό: η α λα δυτικός καπιταλισμός αντιγραφή του κινέζικου sοcial credit system έχει ξεκινήσει… Αν δεν την σταματήσουμε, αν δεν την φρενάρουμε, δεν την εκτροχιάσουμε, τα «δεν ήξερα» θα είναι γελοίος επιτάφιος…

(φωτογραφία: Η ιστορία των “πιστοποιητικών” και των “εγκρίσεων”…)