Δευτέρα 5 Μάρτη. Είναι απίθανο ότι οι εφευρέτες του twitter σκέφτηκαν «να ένα καλό μέσο για να κηρύξει κάποιος πόλεμο». Ωστόσο αυτό γίνεται. Είτε την επαρχιακή κλίμακα διαγωνισμού βλακείας (στην ελληνική πολιτική σκηνή…) είτε στην παγκόσμια σκηνή, χάρη στον ένα και μοναδικό παλιάτσο: τον πρόεδρο των ηπα.
… Αν η ε.ε. θέλει ν’ αυξήσει κι άλλο τους μαζικούς δασμούς της και τα εμπόδια στις αμερικανικές εταιρείες που κάνουν δουλειές εκεί, εμείς απλά θα βάλουμε φόρο στα αυτοκίνητά τους που ελεύθερα εισάγονται στις ηπα. Το ‘χουν κάνει αδύνατο για τα αυτοκινητά μας (και πολύ περισσότερα) να πουληθούν εκεί. Μεγάλη εμπορική ανισορροπία…
Έτσι κι αλλιώς δεν είναι σε θέση να πει περισσότερα· μπλοκάρει. Αλλά «τιτιβίζοντας»;
Πράγματι ο home made αμερικανικός καπιταλισμός λαχανιάζει μπροστά στον ευρωπαϊκό (εννοημένο σαν ε.ε.): το 2017 το εμπορικό έλλειμμα των ηπα στα νταραβέρια τους με την ε.ε. ήταν κάτι παραπάνω από 11 δις δολάρια· και δεν ήταν τα αμάξια η μόνη αιτία. Το δε συνολικό τους εμπορικό έλλειμμα, στο παγκόσμιο εμπόριο, ήταν την ίδια χρονιά 800 δις δολάρια. Αυτά παρά την σχετική υποτίμηση του δολαρίου.
Πως ο καπιταλισμός που στη δεκαετία του ’90 (πριν μόνο μια 20ετία δηλαδή) όχι μόνο ανέμιζε την αυτοπεποίθησή του για την παγκόσμια ανωτερότητά του αλλά, εξαιτίας της προωθούσε την φιλελευθεροποίηση του παγκόσμιου εμπορίου, τρικλίζει τώρα κάνοντας κόλπα που δεν πρόκειται να τον αναστήσουν; Όταν οι δύο διαδοχικές κυβερνήσεις των «δημοκρατικών» (Κλίντον) σκόπευαν, για παράδειγμα, να κάνουν την ασία «εργοστάσιο του πλανήτη» για λογαριασμό του αμερικανικού κεφάλαιου έκαναν τόσο λάθος;
Όχι, δεν έκαναν τότε. Η αμερικανική καπιταλιστική ενδοχώρα θα μπορούσε να εισάγει οποιονδήποτε αριθμό αυτοκινήτων, ατσαλιού ή αλουμινίου, υπό δύο προϋποθέσεις: να έχει την πλήρη νομισματική (και χρηματοπιστωτική) κυριαρχία στον «απελευθερωμένο» πλανήτη, και να έχει μόνιμη πρωτοπορεία σ’ όλο το φάσμα των «νέων τεχνολογιών» και των εφαρμογών τους.
Όμως τα χάνει και τα δύο. Ειδικά μετά τον πιο πρόσφατο σπασμό της συνεχιζόμενης κρίσης / αναδιάρθρωσης (αυτόν που είχε αναπόφευκτα χρηματοπιστωτική μορφή και ξεκίνησε, επίσης αναπόφευκτα, από εκεί που ο χρηματοπιστωτισμός είχε την μεγαλύτερη «ανάπτυξη», τις ηπα δηλαδή) διάφορα άλλα καπιταλιστικά κράτη πρώτης γραμμής οργανώνουν τις άμυνες τους. Το δολάριο χάνει σταθερά την ακτίνα κυκλοφορίας του σα διεθνές νόμισμα, και μαζί χάνουν την ηγεμονική τους θέση οι αμερικανικές τράπεζες.
Όσο για την τεχνολογική πρωτοπορεία; Σε αντίθεση με την ακμή της 2ης βιομηχανικής επανάστασης πριν έναν αιώνα, της επανάστασης του ατσαλιού και της πετρελαϊκής διύλισης, όπου όποιος είχε τεχνολογικά πλεονεκτήματα μπορούσε να ελπίζει ότι θα τα κρατούσε για πολύ καιρό (αν, φυσικά, εξασφάλιζε τις πρώτες ύλες…), στην 3η και, ακόμα περισσότερο στην 4η τα τέτοιου είδους πλεονεκτήματα αλλάζουν γρήγορα «χέρια». Ήταν, για παράδειγμα, μια αμερικανική εταιρεία (η apple) που εμφανίστηκε κάποια στιγμή μ’ ένα εντυπωσιακό τεχνικό / εμπορικό πλεονέκτημα: το πρώτο smart phone… Πόσο χρόνο χρειάστηκε για να αντιγραφεί, όχι μία αλλά πολλές φορές, και μάλιστα σε αξιόλογα χαμηλότερες τιμές; Ελάχιστο…
Ή όταν, άλλο παράδειγμα, πριν ελάχιστες ημέρες, ο Πούτιν έκανε επίδειξη ενός τμήματος (όπως είπε, προειδοποιητικά) των νέων όπλων του, το σοκ θα πρέπει να ήταν ανάλογο με τα νέα της εκτόξευσης, απ’ τους σοβιετικούς, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου γύρω απ’ τη γη, του Sputnik, το 1957: τα αμερικανικά αφεντικά τρόμαξαν με την διαπίστωση πως έχαναν την τεχνολογική πρωτοπορεία… Με μια ουσιαστική διαφορά: ο καπιταλιστικός βορράς ήταν τότε ήδη μοιρασμένος· ενώ τώρα είναι όλος ο πλανήτης υπό διεκδίκηση…
Οι συντηρητικοί στις ηπα (και όχι μόνον αυτοί) αποδίδουν την ήττα τους στην καπιταλιστική αρένα στα “κόλπα” των ανταγωνιστών τους. Πράγματι, τέτοια κόλπα γίνονται· αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος. Η αιτία είναι η σχέση “ποιότητας προς τιμή” πολλών εμπορευμάτων. Κι όχι μόνο αυτό. Αν παρακολουθεί κανείς κάπως συστηματικά τις τεχνολογικές εξελίξεις, είναι εύκολο να το διαπιστώσει: οι ειδήσεις για νέες εφευρέσεις και εφαρμογές, είτε αφορούν τις βιοτεχνολογίες είτε την κβαντική φυσική, έρχονται πια απ’ την ασία (και ειδικά την κίνα) κι όχι απ’ τις ηπα…
Αφού έχασε, λοιπόν, τις δύο προϋποθέσεις του, ο home made αμερικανικός καπιταλισμός (και το ψόφιο κουνάβι είναι απλά η γελοία έκφραση υπαρκτών προβλημάτων του), μέσα στην πλανητική ρευστότητα όπου το άλλοτε στήριγμα του made in usa (η τότε δυτική ευρώπη…) δεν υπάρχει πια σαν εμπορικό / τεχνολογικό δεκανίκι, «αναδιπλώνεται», προσπαθώντας να οχυρωθεί απέναντι στους βασικούς ανταγωνιστές του. Είναι βιώσιμη αυτή η τακτική;
Κατά την γνώμη μας όχι. Στην Ουάσιγκτον έχει απομείνει ένα μόνο πλεονέκτημα, το οποίο κινδυνεύει να χάσει γρηγορότερα απ’ ότι φοβάται: η στρατιωτική ισχύ της. Τα «κακά νέα» που άκουσε προχτές απ’ την Μόσχα μπορεί αύριο – μεθαύριο να τα ακούσει το αμερικανικό υπουργείο πολέμου και απ’ το Πεκίνο… Κι αυτό το «πλεονέκτημά» του ο αμερικανικός καπιταλισμός δεν το αναδιπλώνει. Το αντίθετο: το εξαπλώνει όσο περισσότερο μπορεί. Ξέρουν τα αφεντικά του (όπως και όλα τα υπόλοιπα…) την απόλυτη καπιταλιστική αλήθεια: η καταστροφή μπορεί να γίνει «παραγωγική»…
Πόσους και τι είδους πολέμους θα κηρύξει ακόμα, «σαν πουλάκι», το ψόφιο κουνάβι; Και πόσους θα χάσει πριν «αλέκτωρ λαλήσει»;