Δευτέρα 1 Φλεβάρη. Βρισκόμουν σ’ ένα πάνελ συζήτησης περί της ασφάλειας στο internet και, θα το πω, ήταν τρομακτικό. Ανάμεσα σε ατομικές απάτες, οργανωμένο έγκλημα, επιχειρηματική και κρατική κατασκοπεία, είναι πολύ επικίνδυνα τα πράγματα εκεί έξω. Κάτι το οποίο σύμφωνα με έναν ομιλητή του πάνελ, επιδεινώνεται εκθετικά.
Υπάρχουν εξαιρετικά σύνθετα προβλήματα που ακόμα και ο εξυπνότερος των έξυπνων θα παραδεχόταν ότι δεν μπορούν να λυθούν εύκολα. Όμως ο Craig Mundie, επικεφαλής του τμήματος ερευνών της microsoft, πρότεινε μια εκπληκτικά απλή λύση που δείχνει καλή αφετηρία για να αντιμετωπιστούν όλα αυτά τα προβλήματα: άδειες οδήγησης στο internet.
Το ζήτημα με το internet είναι ότι δεν φτιάχτηκε σκόπιμα για να είναι ένα παγκόσμιο σύστημα μαζικής επικοινωνίας. Μερικές δεκάδες τύπων, που ήξεραν ο ένας τον άλλον, ξεκίνησαν το δίκτυο. Η ανωνυμία που έχει γίνει ο πυρήνας και αγαπημένο χαρακτηριστικό του internet δεν υπήρχε στην αρχή: ήταν σαφές ποιος ήταν ποιος.
Καθώς το internet άρχισε να επεκτείνεται και να συγκεντρώνει περισσότερους χρήστες, σταμάτησε το να ξέρει ο καθένας ποιοί είναι οι άλλοι, αλλά σε κανένα σημείο δεν έγινε αλλαγή στο πως δουλεύουν τα πράγματα. Το web άρχισε να γίνεται ένας χώρος μη ταυτοποίησης, και συνεχίζει να είναι έτσι μέχρι σήμερα. Ο καθένας μπορεί να μπει online και κανείς δεν χρειάζεται να πει ποιος είναι. Αυτό είναι που επιτρέπει έναν μεγάλο όγκο κυβερνοεγκλήματος: αν υποστείτε επίθεση από έναν υπολογιστή, μπορεί να εντοπίσετε που ακριβώς βρίσκεται αυτό το μηχάνημα, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να προχωρήσετε ένα βήμα ακόμα και να βρείτε την ταυτότητα του υπολογιστή που χάκαρε τον υπολογιστή που χάκαρε εσάς.
Αυτό που προτείνει ο Mundie είναι να επιβληθεί ταυτοποίηση. Κάνει μια αναλογία με την χρήση του αυτοκινήτου. Αν θέλεις να οδηγήσεις αυτοκίνητο πρέπει να έχεις άδεια οδήγησης (συν ασφάλεια κλπ). Αν κάνεις κάτι άσχημο με αυτό το αυτοκίνητο, για παράδειγμα αν παραβιάσεις το νόμο, είναι πιθανό ότι θα χάσεις την άδεια οδήγησης και θα σου απαγορευτεί να ξανα-οδηγήσεις στο μέλλον. Μ’ άλλα λόγια υπάρχει ένα νομικό και κοινωνικό καθεστώς που επιβάλει την πειθαρχία. Ο Mundie φαντάζεται ότι θα υπάρχουν διαφορετικά είδη ταυτότητας για χρήση στο internet: ένα για τους ανθρώπους, ένα για τις μηχανές και ένα για τα προγράμματα (που συχνά δουλεύουν σαν proxies των άλλων δύο).
Φυσικά υπάρχουν κάποια εμπόδια για να γίνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα. Ακόμα και εδώ που βρίσκομαι, στα βουνά της ελβετίας, μπορώ να ακούσω την παγκόσμια κραυγή: «Μα έχουμε δικαίωμα στην ανωνυμία στο Internet!» Αλήθεια; Το έχετε; Πώς σας ήρθε κάτι τέτοιο;
Ο Mundie υπέδειξε ότι στον φυσικό κόσμο νοιώθουμε εντελώς άνετα με το γεγονός ότι υπάρχουν συγκεκριμένα μέρη που δεν μας επιτρέπεται να πάμε χωρίς να ταυτοποιηθούμε. Μπορείς να περπατήσεις στο δρόμο χωρίς κανένας να ξέρει ποιός είσαι; Εντελώς. Μπορείς να μπεις σ’ ένα μηχάνημα τράπεζας χωρίς να δώσεις το όνομά σου; Όχι.
Είναι εύκολο να οραματιστούμε το ίδιο είδος διαφοροποιημένων δομών για το Internet είπε ο Mundie. Δεν έδωσε κάποια παραδείγματα, οπότε σκέφτηκα εγώ ένα. Αν θέλεις να μπεις στο Time.com και να διαβάσεις τι γίνεται στον κόσμο, μια χαρά είναι. Κανείς δεν χρειάζεται να ξέρει ποιος είσαι. Αν όμως θέλεις να φτιάξεις ένα site που να δέχεται δωρεές, μέσω καρτών, για τα θύματα του σεισμού στην αιτή; Ωραία, θα πρέπει να δείξεις την ταυτότητά σου για να το κάνεις.
Η αλήθεια με το θέμα αυτό είναι ότι το Internet βρίσκεται ακόμα στη φάση της Άγριας Δύσης. Σε μεγάλο βαθμό δεν υπάρχει νόμος εδώ. Όμως καθώς όλο και περισσότεροι μπαίνουν στο διαδίκτυο, αυτή η έλλειψη νόμων γίνεται όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα. Καθώς οι ανθρώπινες κοινωνίες εξελίσσονται αναπτύσσουν πιο αυστηρά στάνταρ για τους εαυτούς τους, έτσι ώστε να ελέγχουν την ποσοτική τους μεγέθυνση. Δεν υπάρχει λόγος να σκεφτούμε ότι αυτό δεν μπορεί να ισχύσει για το Internet.
Αυτό δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί σύντομα. Οι κυβερνήσεις μιλάνε σίγουρα η μία με την άλλη γι’ αυτό το θέμα (αν και, εξ ορισμού, κάθε αποτελεσματική προσπάθεια θα πρέπει να είναι διεθνής εκ φύσεως), αλλά ακόμα και στην ευρώπη, που υπάρχει ένας οργανισμός κυβερνοασφάλειας, μόνο τα μισά κράτη της ηπείρου έχουν υπογράψει την συμμετοχή τους σ’ αυτόν.
Ένα κάπως μπερδεμένο ζήτημα που υποδείχθηκε στη σημερινή συζήτηση: οι μυστικές υπηρεσίες των κυβερνήσεων είναι οι πολύ μεγάλοι ωφελημένοι της ανωνυμίας του Internet. Παρακολουθούσαν τον καθένα και πριν το web, αλλά πόσο ευκολότερο έχει γίνει τώρα το να κυκλοφορούν σ’όλο τον κυβερνοχώρο χωρίς κανείς να τους παίρνει χαμπάρι;
Συνεπώς μην περιμένετε αλλαγές σύντομα. Αλλά να ξέρετε ότι εκείνοι που είναι υπεύθυνοι – όπως σχεδόν όλοι όσοι έχουν ευθύνες για οτιδήποτε σχετικά με το Internet – το σκέφτονται.
Αυτά έγραφε η κοινωνιολόγος Βarbara Kiviat στο αμερικανικό καθεστωτικό time. Μεταφράσαμε όλο το άρθρο της. Πότε τα έγραφε; Χτες; Μήπως προχτές ή, έστω, πριν μερικούς μήνες;
Όχι. Ήταν πριν ακριβώς 11 χρόνια. Στις 30 Γενάρη του 2010…