Τετάρτη 27 Μάη. Αυτό που λέγεται “επιστήμη”, που γεννήθηκε σαν το διαμάντι στο στέμμα της αστικής τάξης, ένα πολύτιμο στήριγμα για την κοινωνική (και την εργατική!) απελευθέρωση απ’ τα σκοτάδια και την βία του χριστιανισμού, έχει αλλάξει αισθητά στη διάρκεια της εξέλιξης του καπιταλισμού. Το πρώτο τεράστιο σοκ, που κλόνισε ίσως συθέμελα την εμπιστοσύνη στην προοδευτικότητα και την απελευθερωτική αξία της επιστήμης, προέκυψε στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Όταν η επιστήμη (κάποιες επιστήμες…) έγιναν όπλα μαζικής και ανελέητης καταστροφής και θανάτου. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος αποτέλειωσε οποιαδήποτε “ελπίδα” για την ηθική ακεραιότητα της επιστήμης και των επιστημόνων: η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ήταν τόσο ισχυρά “επιστημονικά επιτεύγματα” ώστε ήταν αδύνατο να ξεχαστούν. Έγινε πια ολοφάνερο ότι “επιστήμη” και “καπιταλισμός” είχαν δεθεί τόσο ισχυρά (υπέρ του δεύτερου) ώστε έγιναν συνεταίροι του θανάτου, όλων των θανάτων. Μόνο εξαιρέσεις θα μπορούσε να βρει κάποιος. Και αν…
Εδώ και πάνω από 80 χρόνια η κριτική στην επιστήμη, είτε από επιστημολογική, είτε από ιδεολογική, είτε από πολιτική, είτε από οικονομική άποψη (για τους στόχους, τα συμφέροντα, κλπ) είναι μεν μια σταθερά στις δυτικές κοινωνίες, έχει περάσει όμως από διαφορετικά στάδια, μεταμορφώσεις, έως και αντιστροφές. Στις δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70 και του ’80 ήταν η κοινωνική αριστερά που διέκρινε τις εξουσιαστικές προσφύσεις (και εφαρμογές) διάφορων επιστημών· μια κριτική που διαπνεόταν από κοινωνικά απελευθερωτικούς προσανατολισμούς. Ο πολιτικός φεμινισμός και η πολιτική οικολογία ήταν τα τελευταία μεγάλα κύματα κριτικής και αμφισβήτησης των επιστημονικών αληθειών απ’ τα κάτω· με χειραφετικό σκοπό.
Ύστερα, απ’ τα ‘90s και μετά η κοινωνική αριστερά, εξαφανίστηκε, αφομοιώθηκε· ή έγινε εξεζητημένη, μανιερίστικη, γκρουπουσκουλίαρικη περιστροφή μέσα στη δίνη της απόκτησης «ταυτοτήτων»… Και σταδιακά η δυσπιστία στην επιστήμη άρχισε να οργανώνεται απ’ την άκρα δεξιά, μέσα σε μια γενική τάση ιδεολογικής οπισθοδρόμησης, συντηρητισμού, «επιστροφής στις παλιές αξίες», κλπ. Οι συνωμοσιολογίες είναι βραχίονας αυτής της τάσης… Εξάλλου έγινε αδύνατο να μιλάει κανείς για «επιστήμη» σκέτη: οι τεχνοεπιστήμες είναι η πραγματικότητα, κι αυτές είναι που χρηματοδοτούνται και προμοτάρονται. «Αν δεν έχει γρήγορες και εμπορικά αξιοποιήσιμες εφαρμογές είναι αδιάφορο έως άχρηστο οτιδήποτε επιστημονικό».
Η ανάδυση των καθεστωτικών «ειδικών» μόνο και μόνο για να νομιμοποιήσουν την τρομοπαραγωγή περί τον covid-19 έγινε υποχρεωτικά μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, μέσα σ’ αυτά τα ευρύτερα κοινωνικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα. Μας έδειχναν, υποτίθεται, με κύρος και υπευθυνότητα, τον κίνδυνο, τον Θάνατο που γυρόφερνε. Στην πραγματικότητα μας έδειχναν τα γυμνά τους οπίσθια…
Τι κατάφεραν έτσι; Τι πέτυχαν; Τι πέτυχε ο ντόπιος αρχιερέας και η «ιερά σύνοδος υγείας»; Τι πέτυχαν οι όμοιοί του αλλού; Έδωσαν μια γερή ώθηση σ’ αυτήν την γενική τάση διανοητικής οπισθοδρόμησης, μαζικού παλιμπαιδισμού… αυτό πέτυχαν!!! Πέτυχαν, μιλώντας τις γλώσσες του θανάτου και της πειθάρχησης «επιστημονικώ δικαίω», να ενισχύσουν το παραλήρημα του θανάτου και της πειθάρχησης χωρίς επιστημονικά φτιασίδια και επιχειρήματα… αυτό πέτυχαν!!!
Στο βαθμό που, ουσιαστικά, πρόκειται για τακτικές εξουσίας, για βιοπολιτική, και καθόλου για επίδειξη κάποιας στοιχειωδώς έντιμης επιστήμης (έστω και σαν ιδεολογίας ειδικών…) είτε το έχουν συνείδηση είτε όχι, τους βολεύει μια τέτοια επιτυχία. Γιατί έχοντας έναν ανορθολογικό αντίπαλο η μορφή – κράτος (θα) μπορεί να αυτο-επιδεικνύεται όχι μόνο σαν σωτήρας και προστάσης αλλά, επίσης, σαν ο μόνος επιτρεπτός «ορθολογισμός». Δείχνοντας τα αφεντικά και οι εκπροσωποί τους την κοινωνική παράνοια που οι ίδιοι κατασκευάζουν και οι μικροαστοί υποτακτικοί τους υιοθετούν, θα κατάσχουν για λογαριασμό της εξουσίας τους την λογική…
Αν δεν ανακτήσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά, σαν σύγχρονη εργατική τάξη, την χειραφετικότητα της συνεκτικής κριτικής και στην (καπιταλιστική) επιστήμη, τότε…