Παρασκευή 20 Μάρτη. Και η 1η και η 2 βιομηχανική επανάσταση πέρασαν (και προχώρησαν…) μέσα και πάνω απ’ την πειθάρχηση των σωμάτων και την αποδιάρθρωση / αναδιάρθρωση των κοινωνικών σχέσεων. Πάντα ήταν βίαιες διαδικασίες. Όταν οι αγρότες (φτωχοί μεν αλλά που επί γενιές ζούσαν σε ανοικτό ορίζοντα) αναγκάζονταν να γίνουν εργάτες πρώτα στις φάμπρικες της ατμοκίνησης και ύστερα, ακόμα πιο «ακίνητοι», μπροστά στις αλυσίδες συναρμολόγησης του μεγάλου εργοστάσιου, όχι απλά απαιτούνταν απ’ αυτούς αλλά επιβάλλονταν πάνω τους βία σωματική, συναισθηματική, ηθική. Έπρεπε να αλλάξουν (σχεδόν «ανθρωπολογικά»)· έπρεπε να γίνουν ένας άλλος τύπος ανθρώπου… Και η καπιταλιστική εξέλιξη δεν έκατσε να δώσει εξηγήσεις, να «κάνει διάλογο». Επιβλήθηκε.
Η 3η βιομηχανική επανάσταση (που στο ευρύ κοινό έγινε γνωστή σαν προσωπικοί υπολογιστές και internet) προέκυψε χωρίς σχέδιο… Ήταν αδέσποτη (η άνοδος και η πτώση των dot.com στα χρηματιστήρια στα ’90s το αποδεικνύει…). Οι προγραμματιστές έφτιαχναν όλο και πιο σύνθετα προγράμματα για μαζική χρήση· και η μεγαλη μάζα των χρηστών ήταν ανίκανη να χρησιμοποιήσει τις δυνατότητες αυτών των προγραμμάτων έστω και σε κάποιο σοβαρό ποσοστό. Η μηχανή τα τελευταία 30 χρόνια προχωρούσε πολύ γρηγορότερα απ’ την μάζα των εν δυνάμει χειριστών της – πράγμα που άφηνε δύο μόνο ενδεχόμενα: είτε η «τεχνολογική πρόοδος» θα καταρρεύσει, είτε οι κοινωνίες θα πρέπει να προσαρμοστούν βίαια σ’ αυτήν! Ενώ η μια γενιά μεγάλωνε (και διαπαιδαγωγούνταν) παίζοντας ηλεκτρονικά, η προηγούμενη χρησιμοποιούσε ένα ή δύο δάκτυλα στο πληκτρολόγιο. Στην πραγματικότητα η 3η βιομηχανική επανάσταση (που είχε πολύ περισσότερες πλευρές απ’ αυτές που νομίζει το ευρύ κοινό…) υπήρξε σύντομη, χαζοχαρούμενη – και μεταβατική…
Στην 4η, που (σχεδιασμένη απ’ τις μεγάλες εταιρείες ανατολής και δύσης αλλά και από κάποια πρωτοπόρα κράτης της Ασίας) έχει αρχίσει κιόλας, η «ανθρωπολογική μετάλλαξη» (το λέμε: η ριζική αναδιάρθρωση της κοινωνικής αναπαραγωγής) είναι κρίσιμος όρος για την εξέλιξη της καπιταλιστικής κερδοφορίας και κυριαρχίας. Γιατί; Όχι μόνο επειδή έτσι πάντα συνέβαινε με τον καπιταλισμό «χωρίς να κοιτάει κανενός την μελαγχολία»… Επιπλέον (και κυρίως) επειδή δεν είναι μόνο οι χώροι και οι χρόνοι εργασίας όπου ξανα-συγκεκριμενοποιείται η «νέα» εκμετάλλευση. Είναι το σύνολο της ζωής, των καθημερινών πρακτικών, των ηθών, των συμπεριφορών, των σκέψεων που υπόκειται πια σε μηχανικά μεσολαβημένη αξιοποίηση. (Αν η λέξη data κάτι σας λέει θα πρέπει να δώσετε την προσοχή που πρέπει).
Χωρίς την επίγνωση αυτού του μεγάλου ορίζοντα, η …. «επέλαση του covid-19» ή, πιο σωστά, ο υγιεινιστικός τρόμος που έχει κατασκευαστεί από κράτη και μήντια, είτε θεωρείται «η ενδεδειγμένη στάση των αρχών» είτε αφήνει εμβρόντητους, θυμωμένους αλλά και παραιτημένους στην μοναξιά τους τους υπηκόους. Αν η ψηφιακή μηχανοποίηση του συνόλου της κοινωνικής αναπαραγωγής δεν ήταν «ώριμη» σαν τεχνικές και ιδεολογικές δυνατότητες των αφεντικών της 4ης βιομηχανικης επανάστασης, τότε η διαχείριση (προπαγανδιστική και πειθαρχική) του «τρομερού μικροσκοπικού φονιά» θα ήταν εντελώς διαφορετική. Χωρίς τηλε-εργασία, τηλε-αγορές, τηλε-διασκέδαση, τηλε-εκπαίδευση, τηλε-κοινωνικότητα, τηλε-ζωή ΔΕΝ θα υπήρχε κανένας τομέας του κεφάλαιου που να κερδίσει απ’ την τωρινή διαχείριση – άρα θα ήταν αδιανόητη.
Η καπιταλιστική βιο-πολιτική είναι πια ολοφάνερα και βιο-ηλεκτρονική…