Σάββατο 11 Γενάρη. Δεν είναι καταστροφολογικό σενάριο. Απλά συμβαίνει, χωρίς φασαρία. Εκτός απ’ την σταθερή αύξηση της αγοράς χρυσού από διάφορες κεντρικές τράπεζες (με αυτές της Μόσχας, του Πεκίνου και της Άγκυρας στην πρώτη γραμμή – και σκεφτείτε ό,τι θέλετε για την «σύμπτωση»…), μια άλλη διάσταση είναι ο επαναπατρισμός των αποθεμάτων σε χρυσάφι από διάφορες κεντρικές τράπεζες. Για λόγους που ξεφεύγουν απ’ αυτό εδώ το σχόλιο, διάφορα κράτη είχαν ή/και έχουν ένα καλό μέρος των αποθεμάτων τους σε χρυσό εκτός συνόρων. Η τάση, πλέον, είναι αντίστροφη. Μέσα στο 2019 η κεντρική τράπεζα της γερμανίας πήρε πίσω 583 τόνους (αξίας 31 δις. δολαρίων) απ’ τα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών της γαλλίας και των ηπα. Η Άγκυρα επαναπάτρισε 220 τόνους απ’ την αμερικανική fed. Η ολλανδία πήρε πίσω 122 τόνους. Η πολωνία 100 τόνους χρυσού απ’ την αγγλική κεντρική τράπεζα. Ουγγαρία και ρουμανία μεθοδεύουν το ίδιο. Σε γενικές γραμμές αυτή η τάση έχει δυο πλευρές: απ’ την μία «επιστροφή στην πατρίδα», απ’ την άλλη απομάκρυνση απ’ τα θησαυροφυλάκια της Ουάσιγκτον και του Λονδίνου. Προφύλαξη αυτό το τελευταίο όχι χωρίς αιτία: το Λονδίνο αρνήθηκε (παράνομα και τσαμπουκαλίδικα) το περασμένο καλοκαίρι να επιστρέψει την μεταφορά χρυσού ιδιοκτησίας της βενεζουέλα πίσω στο Καράκας… Αύριο ή μεθαύριο μπορεί να κάνει το ίδιο εναντίον άλλων… Συνεπώς…
Το χρυσάφι, ωστόσο, δεν είναι κάτι που τρώγεται. Ο επαναπαστρισμός (όπως και η αύξηση των κεντροτραπεζικών / κρατικών αγορών) δεν είναι οχύρωση έναντι πιθανότητας λιμού. Ούτε είναι φάρμακο το χρυσάφι, για να υποθέσει κανείς ότι πρόκειται για εκδήλωση φυσιολογικής κρατικής πρόνοιας για το ενδεχόμενο κάποιας επιδημίας. Τότε;
Είναι προφανές: πολλά κράτη περιμένουν (αν δεν τον επιτείνουν κιόλας…) έναν καινούργιο σπασμό της συνεχιζόμενης παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης που θα έχει στο κέντρο της τα βασικά νομίσματα. Και, ειδικά, το δολάριο.
Αν δεν προεξοφλούνταν ότι το δολάριο (και τα άλλα βασικά νομίσματα) θα πέσουν σε μια δίνη ανεξέλεγκτης (;) ανταγωνιστικής υποτίμησης, τότε οι κεντρικές τράπεζες θα αποθήκευαν δολάρια· όχι χρυσάφι. Είναι γνωστό ωστόσο η Μόσχα έχει αδειάσει σχεδόν εντελώς τα αποθέματά της σε δολάρια (με την μορφή ομολόγων του αμερικανικού κράτους), ενώ η Άγκυρα και το Πεκίνο κάνουν το ίδιο, με πιο αργούς και διακριτικούς ρυθμούς. Θα το έλεγε κανείς «φαύλο κύκλο» αν δεν ήταν, απλά, άλλη μια μορφή του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού: ενόσω το αμερικανικό δημόσιο χρέος αυξάνεται διαρκώς, το αγοράζουν λιγότεροι και, αντί γι’ αυτό, αγοράζουν χρυσάφι· ή θέλουν να κοιμούνται (αν)ήσυχοι πάνω στις ποσότητες που σε άλλες εποχές είχαν αποθηκεύσει κάπου μακριά.
Η χρησιμότητα, λοιπόν, του χρυσού σαν αποθέματος κεντρικών τραπεζών βρίσκεται στο ότι μπορεί να γίνει η «άγκυρα» της ανταλλακτικής αξίας του νομίσματος, έτσι ώστε αυτό ούτε να υποτιμάται ούτε να υπερτιμάται κατά βούληση, απ’ τις «δυνάμεις της αγοράς». (Κάποτε αυτός ήταν ο κανόνας, που λεγόταν «κανόνας του χρυσού»…)
Αφού η εύλογη παλιότερη απαίτηση διάφορων ανερχόμενων καπιταλιστικών «δυνάμεων» (για παράδειγμα της κίνας) για την σταθεροποίηση των ισοτιμιών μεταξύ των βασικών νομισμάτων διεθνούς χρήσης χωρίς χρυσή άγκυρα απορρίφθηκε (βασικά απ’ την Ουάσιγκτον), για χάρη του οφέλους που είχε το δολάριο απ’ τις κυμαινόμενες ισοτιμίες μέσα στον οξυνόμενο ανταγωνισμό, φαίνεται πως τώρα δημιουργούνται οχυρά απέναντι στην πιθανολογούμενη «φυσιολογική έκρηξη» του νομισματικού πολέμου.
Μιλώντας κάπως γενικά: η μορφή κράτος και η καπιταλιστική κρίση / αναδιάρθρωση δεν είναι ζητήματα για τα οποία θα έπρεπε να σωπαίνει η κριτική. Η δική της σιωπή δεν είναι χρυσός…