Σάββατο 20 Μάη. Θεωρήσαμε σκόπιμο, για την ενημέρωσή σας, και επειδή δεν πρόκειται να την βρείτε αλλού, να μεταφέρουμε την εισήγηση του προέδρου της επιτροπής, του συντηρητικού γερουσιαστή του Κεντάκι Andy Barr. Δεν ξέρουμε πόσο αντιπροσωπευτική της ψοφιοκουναβικής πλειοψηφίας είναι, ωστόσο δείχνει ορισμένα πράγματα που οι ντόπιες πολιτικές βιτρίνες προτιμούν να αγνοούν.
Τα συμπεράσματα; Προς το παρόν δικά σας…
Βρισκόμαστε εδώ για να βγάλουμε συμπεράσματα απ’ την συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. Θα εξετάσουμε την οικονομική βοήθεια του ΔΝΤ στη χώρα. Πρόκειται για ένα απ’ τα μεγαλύτερα και πιο αμφιλεγόμενα προγράμματα διάσωσης στην ιστορία του Ταμείου.
Σύμφωνα με τους συμβατικούς κανόνες πρόσβασης στον δανεισμό απ’ το Ταμείο, το ΔΝΤ παραδοσιακά δανείζει έως το 200% της ετήσιας συμμετοχής της χώρας (στο Ταμείο). Όταν ξέσπασε η κρίση στην Ευρωζώνη, το Ταμείο, το 2010, υιοθέτησε ένα «κατ’ εξαίρεση» πρόγραμμα πρόσβασης στον δανεισμό απ’ αυτό, για λογαριασμό της Ελλάδας, ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, ή 3.200% της συμμετοχής της στο ταμείο, επιπλέον των 80 δις που έβαλε η ευρωζώνη απ’ την μεριά της για τον δανεισμό της Ελλάδας. Το 2012 το Ταμείο ενέκρινε ένα δεύτερο πρόγραμμα, ύψους 2.000% της ελληνικής συμμετοχής στο ταμείο, δηλαδή κάτι πάνω από 18 δισεκατομύρια ευρώ επιπλέον δάνειο.
Πολλοί παρατηρητές, κάποιοι απ’ τους οποίους συμμετέχουν σ’ αυτήν την επιτροπή, διαφωνούσαν για την καθιέρωση εκ μέρους του Ταμείου αυτής της αποκαλούμενης «συστημικής εξαίρεσης» που δημιουργήθηκε και προωθήθηκε για την Ελλάδα, έτσι ώστε να έχει κατ’ εξαίρεση πρόσβαση σε δανεισμό [από το Ταμείο]. Αυτή η εξαίρεση σήμαινε ότι οι συνέπειες του προηγούμενου υπερδανεισμού της Ελλάδας και η κατάρρευσή της συνεπάγονταν ότι το Ταμείο θα έπρεπε να αφήσει στην άκρη τους κανόνες του, σύμφωνα με τους οποίους το χρέος ενός κράτους πρέπει να είναι διαχειρίσμο με υψηλές πιθανότητες, πριν το Ταμείο το δανείσει.
Χάρη στην πίεση εκ μέρους του Κογκρέσσου, η «συστημική εξαίρεση» δεν επαναλήφθηκε, αλλά αυτό δεν πρέπει να κρύψει το γεγονός ότι το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας έχει γίνει αιτία χλεύης άλλων κανόνων δανεισμού εκ μέρους του ΔΝΤ, όπως έχει διαπιστώσει το ίδιο το γραφείο αυτοαξιολόγησης του Ταμείου.
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε κατ’ εξαίρεση πρόσβαση στον δανεισμό απ’ το ΔΝΤ, βρίσκεται ακόμα βουλιαγμένη στην ύφεση, με την ανεργία των νέων να φτάνει το 50%. Κι όμως το ΔΝΤ αρέσκεται να υποστηρίζει τον καταλυτικό ρόλο που παίζουν τα δάνειά του στις χώρες που τα συνάπτουν, ενώ στην περίπτωση της Ελλάδας, κατ’ αρχήν, τα χρήματα του Ταμείου δεν έχουν αποδειχθεί καταλύτης σε οτιδήποτε.
Εφτά χρόνια μετά το πρώτο πρόγραμμα του ΔΝΤ, το χρέος της Ελλάδας έχει επιδεινωθεί, και θεωρείται απ’ το Ταμείο σαν μη διαχειρίσιμο, με προοπτική χρεωκοπίας.
Σήμερα η Ευρωζώνη έχει δημιουργήσει το δικό της ταμείο διάσωσης, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (European Stability Mechanism, ESM). Διαθέτει αποθεματικό για να χρησιμοποιηθεί σε πιθανό δανεισμό των 19 κρατών μελών της μεγαλύτερο απ’ αυτό που μπορεί να διαθέσει το ΔΝΤ για όλο τον κόσμο.
Την ίδια στιγμή η ικανότητα της Ελλάδας [να ξεχρεώσει] παραμένει το ίδιο αμφίβολη όπως πάντα, με τους μειούμενους ρυθμούς συγκέντρωσης των φόρων, τα χρέη της κυβέρνησης προς τις ντόπιες επιχειρήσεις, ακόμα και την προσαγωγή [σε δίκες] του επικεφαλής της ελληνικής στατιστικής αρχής, κάτι που από πολλούς θεωρήθηκε κυνήγι μαγισσών με πολιτικά κίνητρα.
Υπό το φως αυτών των γεγονότων είναι σοκαριστικό το ότι το ΔΝΤ συζητάει τώρα την συμμετοχή του σε ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της χώρας, σαν ελάσσων συνεταίρος του ESM. Κανένας, ούτε καν οι ευρωπαίοι, δεν υποκρίνεται πια ότι είναι απαραίτητη η οικονομική συμμετοχή του Ταμείου για οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ το να προστατεύει τους πολιτικούς της Ευρωζώνης ενόψει των εκλογών που έχουν φέτος.
Είναι κοινότυπο ότι η όποια συμμετοχή του ΔΝΤ θα είναι συμβολική· όμως αν συμβεί αυτό τότε το Ταμείο θα αρχίσει να μοιάζει με συμβολικός θεσμός. Συνεπώς ας μην κοροϊδευόμαστε. Αν το Ταμείο προχωρήσει σε ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, αυτό θα σημαίνει ότι το Ταμείο δεν έμαθε τίποτα απ’ τα λάθη του απ’ την προηγούμενη εμπειρία του. Θα σημαίνει ότι ο ρόλος του σαν δανειστής έσχατης ανάγκης βρίσκεται σε κίνδυνο. Και ότι ο τρόπος που λαμβάνει αποφάσεις έχει δυστυχώς πολιτικοποιηθεί πολύ. Το Ταμείο, σε μια τέτοια περίπτωση, δεν θα πρέπει να κατηγορήσει κανέναν άλλο παρά μόνο τον εαυτό του αν το Κογκρέσσο αρχίσει αυστηρό έλεγχο για τις δραστηριότητές του, συμπεριλαμβανόμενης της μελλοντικής επανεκτίμησης των εκθέσεων για την διοίκησή του.
Όσο γι’ αυτούς που υποστηρίζουν ότι κάθε κράτος μέλος του ΔΝΤ, συμπεριλαμβανόμενης της Ελλάδας, έχει ένα κάποιο δικαίωμα δανεισμού απ’ αυτό, θα πρέπει να θυμήσουμε το καταστατικό του ΔΝΤ. Που έχει συγκεκριμένες προβλέψεις για να περιορίζει τα δάνεια ή την πρόσβαση ενός κράτους μέλους σ’ αυτά. Το καταστατικό προβλέπει ότι η βοήθεια θα πρέπει να είναι προσωρινή και σχεδιασμένη έτσι ώστε να αντιμετωπίσει προβλήματα στο ισοζύγιο πληρωμών, με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν επαρκείς διασφαλίσεις .
Έχω την γνώμη ότι 7 χρόνια «και βλέπουμε…» δεν μπορούν να θεωρηθούν προσωρινά. Και το να πηγαινοέρχονται χρήματα μεταξύ ΔΝΤ και ESM δεν είναι διόρθωση του ισοζυγίου πληρωμών μιας χώρας, για χάρη της οποίας τα κράτη μέλη του ταμείου πληρώνουν την συνεισφορά τους. Όσο για τις επαρκείς διασφαλίσεις η Ελλάδα είναι το πρώτο και μοναδικό αναπτυγμένο κράτος που έχει χρεωκοπήσει έναντι του ΔΝΤ [σ.σ.: αναφέρεται στην χρεωκοπία του καλοκαιριού του 2015…]. Επιπλέον, οι περσινές υποκλοπές των συνομιλιών αξιωματούχων του ΔΝΤ στην Αθήνα δείχνουν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια συμφωνιών με καλή πίστη.
Καθώς η Ευρωζώνη προσπαθεί να πιέσει το ΔΝΤ να στρογγυλέψει τις απαιτήσεις του για την μείωση του χρέους, άλλη μια διασφάλιση κινδυνεύει να χάσει το νόημά της.
Συνοψίζοντας: η ακεραιότητα του Ταμείου και η προσκόλλησή του στις θεμελειώδεις αρχές του βρίσκονται σε κίνδυνο. Καλώ τους μάρτυρες [σ.σ.: εννοεί τους 4 ειδικούς] να καταθέσουν και τους ευχαριστώ για την συμμετοχή τους σ’ αυτήν την ακρόαση.