Παρασκευή 23 Νοέμβρη. Όχι ότι έχει καμιά σημασία. Μόνο έτσι, για την ιστορία. Η «μαύρη Παρασκευή» είναι παλιό αμερικανικό εμπορικό έθιμο, που ακολουθεί την «ημέρα των ευχαριστιών» στις ηπα, που πέφτει πάντα την τέταρτη Πέμπτη του Νοέμβρη. Οι «ευχαριστίες» θεωρούνται στις ηπα έναρξη της χριστουγεννιάτικης εμπορικής σεζόν, κι απ’ αυτό ξεκίνησε η ιδέα μιας καπάκι «Παρασκευής προσφορών» εδώ και πάνω από μισό αιώνα (απ’ το 1952), χάρη στην επιτηδειότητα του αμερικανικού «εμπορικού κόσμου».
Οι έμποροι στο αμέρικα έγραφαν στα κιτάπια τους τις ζημιές με κόκκινο στυλό και τα κέρδη τους με μαύρο. Σκέφτηκαν πως η επόμενη μέρα της γιορτής των ευχαριστιών, με την «καλή διάθεση» του πόπολου, θα ήταν ευκαιρία μπας και ξεπουλήσουν τα στοκ τους, μέσα σε κλίμα «ξεκινάνε τα χριστούγεννα, ουουου! – πάρε κόσμε». Οπότε η Παρασκευή μετά την Πέμπτη των «ευχαριστιών» έγινε «μαύρη» επειδή, με προσφορές, εκπτώσεις κλπ, το u.s. λιανεμπόριο έγραφε κέρδη.
Η ιδεολογία ξέρει κολύμπι: η «μαύρη Παρασκευή» πέρασε τον Ατλαντικό σχετικά πρόσφατα, στις αρχές των ‘00s, χάρη στην τότε χαρούλα ότι «οι αμερικανιές είναι ωραίες». Εννοείται ότι το πρώτο κράτος του οποίου ο εμπορικός κόσμος υιοθέτησε το κόλπο ήταν η επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας βασίλισσας κλπ, με πρωτεύουσα το Λονδίνο. Χωρίς «Πέμπτη των ευχαριστιών» – τι σημασία είχε; Στη γερμανία η ιδέα μπήκε σε εφαρμογή το 2006, στην ελβετία το 2015, ενώ σε κράτη της ανατολικής και νοτιοανατολικής ευρώπης (ελλάδα, πολωνία, ουκρανία) το 2016.
Η καταναλωτική δύναμη είναι πολύ σπουδαίο πράγμα (έως και αφροδισιακό) – αρκεί να την έχεις. Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι καταναλωτική εκτόξευση της «μαύρης Παρασκευής» είναι με «καβλόχαπα» – και με το συμπάθειο. Οι ελληνικοί σύλλογοι λιανεμπόρων παρατήρησαν μέσα σε μόλις δύο χρόνια ότι αυτά που γράφουν «μαύρα» (δηλαδή κέρδη) αυτήν την αφηνιασμένη καταναλωτικά Παρασκευή του Νοέμβρη, τα γράφουν μετά «κόκκινα» στην κατανάλωση πέριξ των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Πολύ απλά οι ρηχές τσέπες του καταναλωτή – μάζα τα χώνουν τώρα αλλά όχι και μετά. Οπότε προσπαθούν να κάνουν την «μαύρη Παρασκευή» μαύρη βδομάδα, να μαζέψουν όσο παραπάνω χαρτί μπορούν, να στραγγίξουν τις ρηχές τσέπες. Κι ύστερα περιμένουν τον κρατικό πατερναλισμό με τις «παροχές» του, μπας και ξαναπέσουν παράδες κάτω απ’ τα χριστουγεννιάτικα δέντρα. (Αυτό λέγεται και “ανάπτυξη”…)
Απομένει, φυσικά, το ιδεολογικό (και άρα πολιτικό) όφελος, για το σύστημα συνολικά: τρέξε μαλάκα, τσαλαπατήσου, έχει τυράκια μπροστά σου… Ποντίκι τρέξε!
Φαίνεται ανεκτίμητο αυτό το όφελος. Και πολύ πιο μαύρο από σκέτο μαύρο… Μαύρο βαθύ.
(φωτογραφία: Όταν το εμπόρευμα βγάζει πόδια, προκύπτει traffico…)