Δευτέρα 8 Ιούλη>> Ενώ η (δυτική / πρωτοκοσμική) προσοχή στρέφεται προς την «ακυβερνησία», εν προκειμένω προς τις γαλλικές βουλευτικές εκλογές (αλλά και στις επερχόμενες αμερικανικές…), οι πραγματικά ενδιαφέρουσες αλλαγές γίνονται σε άλλα σημεία του πλανήτη. Για παράδειγμα: οι προεδρικές εκλογές στο ιράν…
Για αυτές δυο λόγια στη συνέχεια. Εδώ μια ενδιαφέρουσα ιστορική (καθόλου) λεπτομέρεια: ο συμβολισμός του hijab.
Στη διάρκεια της επανάστασης κατά του σάχη (: βασιλιά…) του ιράν, που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1979, δεκάδες χιλιάδες ιρανές συμμετείχαν στις διαδηλώσεις (κάποιες λίγες και στο αντάρτικο). Οι γυναίκες που θα χαρακτηρίζαμε κοινωνική αριστερά (εκεί στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70), δηλαδή γυναίκες της μεσαίας τάξης, φεμινίστριες, φοιτήτριες, διαδήλωναν σταθερά φορώντας το hijab. Εκδήλωναν μ’ αυτόν τον τρόπο την αντίθεσή τους στην πραγμοποίηση του φύλου τους και στον «δυτικό τρόπο ζωής» (που συστηματικά προωθούσε ο σάχης…), και την αλληλεγγύη τους στις πληβείες, λαϊκές, «επαρχιώτισσες» γυναίκες που σε γενικές γραμμές ήταν πιο συντηρητικές:
Μετά την έξωση του σάχη και τον ερχομό του Χομεϊνί απ’ την εξορία (στο Παρίσι…) τα ιδεολογικά δεδομένα άρχισαν να αλλάζουν ραγδαία. Ξεκίνησε σταδιακά μια αιματηρή εκστρατεία «εκκαθάρισης» των κομμουνιστών, των σοσιαλιστών, ακόμα και των μετριοπαθών ισλαμιστών – έτσι ώστε να διαμορφωθεί εκείνο που ονομάστηκε ισλαμική δημοκρατία του ιράν.
Το hijab δεν επρόκειτο να μείνει «απ’ έξω». Σε μια πρώτη φάση, όταν ο Χομεϊνί ανακοίνωσε ότι θα γίνει υποχρεωτικό σε δημόσιους χώρους, υπήρξε τεράστια αντίδραση απ’ τις ίδιες ακριβώς γυναίκες που το φορούσαν επί μήνες κατά του σάχη. Στις 8 Μάρτη του 1979, διεθνή ημέρα της γυναίκας, πάνω από 100.000 διαδήλωσαν στην Τεχεράνη κατά της υποχρεωτικότητας:
Οι διαδηλώσεις κράτησαν σχεδόν μια βδομάδα. Ο Χομεϊνί αναγκάστηκε να υποχωρήσει,
μόνο για προχωρήσει ένα χρόνο μετά σε «σαλαμοποίηση» της επιβολής. Ξεκινώντας απ’ τις δημόσιες υπαλλήλους και το ντύσιμο στις δημόσιες υπηρεσίες.
Ένα ρούχο σύμβολο λοιπόν, με δύο τόσο αντίθετα νοήματα μέσα σε ελάχιστο ιστορικό χρόνο! Εκείνο ωστόσο που ο δυτικός (κρατικός ή κρατικοποιημένος) «φεμινισμός» προτιμάει να ξεχνάει όταν υιοθετεί ως «δικαιολόγηση» του αντι-μουσουλμανισμού του την “καταπίεση των γυναικών στο ιράν / το hijab” είναι πως οι γυναίκες εκεί δεν χρειάστηκαν ποτέ ούτε τις δυτικές οδηγίες για το πως πρέπει να ντύνονται, ούτε την δυτική βοήθεια για την απελευθέρωσή τους (εντός ή εκτός εισαγωγικών). Ξέρουν πολύ καλά το τι να κάνουν και πότε να το κάνουν∙ έχουν την δική τους ιδιαίτερα σημαντική αγωνιστική ιστορία και συλλογική μνήμη!
Τα εντελώς πρόσφατα νέα λοιπόν (για όσους / όσες ανησυχούν…) είναι τα εξής. Ένα 3% με 5% των ιρανών γυναικών, κυρίως (αν και όχι αποκλειστικά) νεαρών, έχουν καταργήσει ήδη το hijab – στην πράξη. Απλά δεν το φορούν! Κι ούτε καν υποκρίνονται ότι το κάνουν, όπως συμβαίνει με το 60% – 70% (ανάλογα με την πόλη) των υπόλοιπων. Αυτό ενώ ισχύει ακόμα (τυπικά) η νομοθεσία της υποχρεωτικότητας και ενόσω υπάρχει (τυπικά) η «αστυνομία ηθών» που έχει υποτίθεται την ευθύνη επιτήρησης του σωστού dress code, τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άντρες.
Το σημαντικό είναι πως αυτές οι αντάρτισσες δεν τραβούν καμία προσοχή στους δρόμους και στους δημόσιους χώρους γενικά. Κανένα στραβοκοίταγμα, καμιά υπόδειξη, κανένας σχολιασμός: θεωρείται απόλυτα φυσιολογικό απ’ τον υπόλοιπο πληθυσμό, άντρες και γυναίκες (που μπορεί να το φορούν και κανονικά). Δεν είναι καν παράξενο να κάνουν βόλτες «μικτές» παρέες νεαρών γυναικών, άλλες με hijab κι άλλες χωρίς.
Θα αναρωτηθείτε: και το «θεοκρατικό καθεστώς τι κάνει;» Η απάντηση δόθηκε (ανώνυμα) από έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο: Το φαινόμενο είναι πολύ μαζικό για να το καταστείλουμε, και πολύ διάσπαρτο για να το ελέγξουμε. Με δυο λόγια: «δεν ασχολούμαστε πια».
Είναι μάλλον αναμενόμενο ότι ο τελευταίος παράγοντας που μπορεί να επιβάλλει (ή να μην επιβάλλει) το hijab στο ιράν δεν είναι το κράτος αλλά η οικογένεια. Υπάρχει επ’ αυτού το αντιπαράδειγμα: στην ιορδανική κοινωνία (το κράτος είναι κοσμικό: βασιλιάς, παλάτι κλπ) το 95% των γυναικών φορούν hijab χωρίς να «επιβάλλεται από πάνω»… (Και κανείς δυτικός δεν σκοπεύει να «απελευθερώσει» αυτές τις γυναίκες, αφού το Αμάν είναι σύμμαχος της δύσης…)
Πίσω στο ιράν: οι κινήσεις των από κάτω (ακόμα κι αν πρόκειται για τα πολυπληθή μεσοστρώματα) αλλάζουν πρακτικά τους ιδεολογικούς συσχετισμούς – κι αυτό έχει ήδη αντανάκλαση «στην κορυφή».
Τώρα που οι δυτικοί λευκοί (όλων των φύλων) απαλλάσσονται απ’ το «βάρος της ευθύνης» να απελευθερώσουν-τον-υπόλοιπο-πλανήτη θα τους κακοφανεί: δεν θα μπορούν να φτιάχνουν θεωρήματα και παραμύθια για να συνεχίσουν την κατάκτησή του…
Και φυσικά θα φτωχύνουν (υλικά, όχι μόνο ιδεολογικά…)