Πέμπτη 18 Φλεβάρη. Η «είδηση» κυκλοφόρησε στα δυτικά media σαν ηλεκτροσόκ: Το Πεκίνο ψάχνει το πόσο θα επηρρεαστεί η αμερικανική παραγωγή των f-35 αν επιβάλει περιορισμό (ή και απαγόρευση) εξαγωγής των σπανίων γαιών στις ηπα! Κάποιοι έτρεξαν να σχολιάσουν ότι αυτή είναι η «πυρηνική επιλογή» του Πεκίνου αν συνεχιστούν οι «τιμωρίες και κυρώσεις» απ’ το Joνυσταλεάν.
Σπάνιες γαίες (rare earths) ονομάζονται 17 μέταλλα / χημικά στοιχεία με φουτουριστικά ονόματα (π.χ.: τέρβιο, πρασεοδύμιο, νεοδύμιο, έρβιο, θούλιο, υτέρβιο, λουτέτσιο, λανθάνιο, κλπ) των οποίων η χρήση είναι στρατηγικής σημασίας στην τωρινή τεχνολογική φάση του καπιταλισμού, απ’ τα λέιζερ και τις οθόνες υγρών κρυστάλλων μέχρι τις μπαταρίες, τα νέα υλικά, τα ηλεκτρονικά καθοδήγησης πυραύλων· και πολλά άλλα. Παρά το όνομα τους δεν είναι και τόσο σπάνια υλικά στον πλανήτη· όμως δεν υπάρχουν «καθαρά», και η ανάκτησή τους ώστε να χρησιμοποιηθούν γίνεται με «βρώμικες» μεθόδους επεξεργασίας, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έτσι, το κινέζικο καθεστώς, αν και στο έδαφός του υπάρχει μόνο το 36,5% των γνωστών κοιτασμάτων, έχει φτάσει στο σημείο να εξάγει πάνω απ’ το 80% των καθαρών (δηλαδή επεξεργασμένων) σπανίων γαιών του καπιταλιστικού πλανήτη. Η υπεροχή της κινεζικής παραγωγής ξεκίνησε απ’ την δεκαετία του ’90 χάρη σ’ έναν συνδυασμό χαμηλότερων τιμών (χαμηλού εργατικού κόστους…) και «χαλαρών» περιβαλλοντικών κανόνων.
Αν το Πεκίνο είχε στο έδαφός του την μεγαλύτερη συγκέντρωση αυτών των πρώτων υλών, τότε θα μπορούσε πράγματι να θεωρηθεί μονοπώλιο σε βάθος χρόνου. Αλλά δεν το έχει. Απ’ την μεριά της η Ουάσιγκτον, που κατά κάποιο τρόπο περιόρισε σημαντικά εδώ και τρεις δεκαετίες την εξόρυξη στα δικά της ορυχεία (υπάρχει μόνο μία τέτοια εξορυκτική εταιρεία, η MP materials, με επιφανειακό ορυχείο στο mountain pass στην Καλιφόρνια – η επεξεργασία και ο καθαρισμός των μεταλλευμάτων γίνονται στην κίνα…), έχει αρχίσει από πέρυσι την «επιστροφή». Σήμερα εισάγει το 80% των αναγκών των βιομηχανιών της απ’ την κίνα· αλλά δεν μπορείς να κάνεις εμπορικό (ή και κανονικό…) πόλεμο κατά του rival και, ταυτόχρονα, να μένεις όμηρός του! Το ψόφιο κουνάβι, τις τελευταίες μέρες της βασιλείας του, υπέγραψε την κρατική χρηματοδότηση προγραμμάτων «αυτάρκειας» σε σπάνιες γαίες ύψους 800 εκατομυρίων δολαρίων· ο αμερικανικός στρατός αποφάσισε να χρηματοδοτήσει με 30 εκατομύρια μια αυστραλέζικη εξορυκτική, την Lynas· ενώ μια ακόμα αμερικανική, η usa rare earth, που έχει «κλείσει» για εκμετάλλευση τα κοιτάσματα στο Round Top του Texas, πρόκειται να μπει τους επόμενους μήνες στο χρηματιστήριο για να μαζέψει ρευστό, ελπίζοντας να αρχίσει την δουλειά της εξόρυξης το 2023.
Τι σημαίνουν αυτά; Σημαίνουν (κατά την ταπεινή μας άποψη) ότι το Πεκίνο έχει ένα χρονικό περιθώριο δύο, τριών, μπορεί και πέντε χρόνων, για να υπαινίσσεται ότι μπορεί να γονατίσει τις αμερικανικές εταιρείες «νέων τεχνολογιών» ώστε να ανασχέσει, σ’ αυτό το διάστημα, είτε την όξυνση του οικονομικού πολέμου εναντίον του, είτε και έναν κανονικό πόλεμο. Δύο, τρία ή πέντε χρόνια δεν είναι η αιωνιότητα· είναι όμως ένα κρίσιμο χρονικό διάστημα που χρειάζεται το Πεκίνο για να βελτιώσει ακόμα περισσότερο τόσο τις τεχνολογικές (για εμπορική ή στρατιωτική χρήση) όσο και τις πολεμικές του δυνατότητες. Πολλοί προβλέπουν ότι ως το 2025 ο κινέζικος καπιταλισμός θα έχει ξεπεράσει τον αμερικανικό σε διάφορους τομείς· είναι λογικό ότι το Πεκίνο χρειάζεται μια κάποια σχετική «ηρεμία» τα αμέσως επόμενα χρόνια. (Σ’ αυτό το διάστημα θα εξορθολογίσει και θα κάνει «πιο πράσινη» την εξόρυξη στα δικά του ορυχεία…)
Θα πετύχει αυτή η εκβιαστική «ανάσχεση»; Για ένα διάστημα είναι αρκετά πιθανό, αλλά όλα θα εξαρτηθούν α) απ’ την ένταση της πίεσης που νοιώθει ήδη εδώ και κάποια χρόνια ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός, και β) απ’ την πιθανότητα να βρεθούν κι αλλού (πέρα απ’ τα υπάρχοντα: σε αυστραλία, βραζιλία, νότια αφρική – έχει και η ρωσία, αλλά είναι rival…) αξιοποιήσιμα κοιτάσματα, ειδικά για τα πιο «κρίσιμα» απ’ αυτά τα μέταλλα…
(φωτογραφία κάτω: Εργοστάσιο επεξεργασίας σπάνιων γαιών στο Baotou στην εσωτερική μογγολία.)
