Δευτέρα 12 Ιούλη>> Καθώς στα μέρη μας και όχι μόνο η δημόσια σφαίρα είναι βαριά «νοσογόνα» λόγω της συνεχιζόμενης εγκληματικής διαχείρισης του τσαχπίνη (όλες οι επόμενες αναφορές αφιερωμένες σ’ αυτήν…) σε άλλα σημεία του πλανήτη υπάρχουν εξελίξεις που θα είναι καθοριστικές. Ένα απ’ αυτά (που παρακολουθούμε στοιχειωδώς) είναι το αφγανιστάν. Εδώ η Ιστορία δεν σούρνεται. Προχωράει με δρασκελιές.
Ως γνωστόν ο αμερικανικός στρατός και οι νατοϊκοί σύμμαχοί του αποχωρούν μετά από 20 χρόνια πολέμου / κατοχής και μια δεινή ήττα. Το «αποχωρούν» έχει σχετική σημασία: το Joνυσταλεάν ψάχνει στα γύρω κράτη έδαφος για να παρκάρει στρατό και μέσα ώστε το αφγανιστάν (δηλαδή το μαλακό υπογράστριο κίνας και ρωσίας) να παραμείνει υπό επιτήρηση. Ψάχνει κυρίως στο ουζμπεκιστάν και στο τατζικιστάν – και εισπράτει ευγενικές αρνήσεις. Θεωρητικά θα βόλευε η ινδία. Όμως τα πολιτικά αφεντικά της δεν φαίνονται διατιθέμενα να ρισκάρουν, αφού ακόμα κι ένας αεροπορικός βομβαρδισμός με drone που ξεκίνησε από ινδικό έδαφος θα μετατρέψει την ινδία σε μέρος του πολέμου…. Και υπάρχουν εκατομμύρια μουσουλμάνοι ινδοί υπήκοοι.
Συνεπώς η Ουάσιγκτον προσπαθεί να δει αν και πόσο βολεύεται απ’ τις βάσεις που έχει στο κατάρ και στη σαουδική αραβία.
Απ’ την άλλη μεριά οι ταλιμπάν κατακτούν όλο και μεγαλύτερο μέρος του αφγανικού εδάφους, και μάλιστα χωρίς ή με ελάχιστες μάχες. Μεγάλα τμήματα του επίσημου τακτικού στρατού της Καμπούλ (αυτοί που εκπαίδευαν επί χρόνια οι αμερικάνοι), είτε παραδίδονται και γυρνούν στα σπίτια τους, είτε περνάνε στις τάξεις των ταλιμπάν, είτε (αν οι αποστάσεις βολεύουν) διαφεύγουν ζητώντας άσυλο σε διπλανά κράτη. Τελευταία επιτυχία των ταλιμπάν είναι η κατάληψη (χωρίς μάχη) της Κανταχάρ – της μεγαλύτερης και στρατηγικότερης πόλης στα νοτιοανατολικά, δεύτερης σε μέγεθος στο αφγανιστάν. Οι ταλιμπάν υποστηρίζουν ότι ελέγχουν ήδη το 85% της αφγανικής επικράτειας· ένα νούμερο που είναι μάλλον υπερβολικό σήμερα, αλλά πολύ πιθανό σε μια βδομάδα ή δυο.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η «δημαρχία» της Καμπούλ, που υποτίθεται πως είναι κυβέρνηση ολόκληρου του αφγανιστάν, είτε μετράει ημέρες είτε ελπίζει ότι οι σύμμαχοί της (ηπα, νατο) δεν θα την εγκαταλείψουν εντελώς. Οι ταλιμπάν έχουν δηλώσει ότι δεν θα επιχειρήσουν να καταλάβουν την Καμπούλ, εννοώντας ίσως «προς το παρόν». Ένα υβριδικό καθεστώς, με τους ταλιμπάν να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του αφγανιστάν και τον Ashraf Ghani να παριστάνει τον κυβερνήτη της χώρας απ’ την περικυκλωμένη Καμπούλ, είναι πιθανό για τους επόμενους μήνες. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, αυτό εξαρτιέται απ’ τους ταλιμπάν.
Όμως αυτοί οι ταλιμπάν δεν είναι στην ίδια φάση όπως ήταν στα ‘90ς (όταν πήραν την εξουσία και πάλι με έναν πόλεμο αστραπή) κι ως το 2001, όταν άρχισε η αμερικανική εισβολή. Τα χρόνια της αντίστασης στην κατοχή τους εκπαίδευσαν στη διεθνή διπλωματία και στη σημασία των συμμάχων, πέρα απ’ την σίγουρη Ισλαμαμπάντ: Μόσχα, Πεκίνο, Τεχεράνη.
Για παράδειγμα, κάθε 3 ή 4 μήνες μια αντιπροσωπεία τους βρίσκεται στη Μόσχα (ήταν εκεί και την προηγούμενη εβδομάδα) για σοβαρές συζητήσεις των οποίων το περιεχόμενο δεν ανακοινώνεται. Ενώ έχουν συμφωνήσει με το Πεκίνο για μεγάλα έργα υποδομής που θα επιτρέψουν την σύνδεση του κινεζικού εδάφους με το πακιστανικό μέσω της αφγανικής επαρχίας Badakhshan στα βορειοανατολικά. Είναι ένας κλάδος των «δρόμων του μεταξιού» που καταλήγει στο πακιστανικό λιμάνι Gwadar, στον ινδικό, απέναντι απ’ το ομάν, και θεωρείται στρατηγικής σημασίας για το Πεκίνο.
Επιπλέον, ενώ στα ‘90s οι ταλιμπάν ήταν αποκλειστικά Παστούν (η μεγαλύτερη αριθμητικά φυλή), τα χρόνια της ένοπλης αντίστασης τους τροφοδότησαν και με άλλες εθνότητες. Όπως τατζίκους, στα βόρεια. Άλλες φυλές, που θα μπορούσαν να υποστηρίζουν τον Ghani εναντίον τους δεν το κάνουν, προτιμώντας να μείνουν ουδέτερες μέχρι να διαμορφωθεί η καινούργια, μετα-αποικιακή κατάσταση. Ο συνδυασμός όλων αυτών των δεδομένων δείχνει ότι είτε σαν κεντρική εξουσία είτε σαν «85%», οι ταλιμπάν είναι έτοιμοι να ακολουθήσουν μια πιο μετριοπαθή (σε σχέση με την ιδεολογία τους) «εσωτερική πολιτική» σε σχέση με την δεκαετία του 1990. Αφενός για να μην προκαλούν αχρείαστες τριβές και εντάσεις· αφετέρου επειδή δεν τους συμφέρει «οικονομικά» αν οι σύμμαχοι (κυρίως Μόσχα και Πεκίνο) πρόκειται να επενδύσουν στο αφγανικό έδαφος και υπέδαφος.
Πώς, όμως, θα αντιδράσει μεσοπρόθεσμα ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός μετά την ήττα και την ορμητική αλλαγή των συσχετισμών σ’ αυτή την στρατηγικής σημασίας περιοχή; Το παράδειγμα των ταλιμπάν είναι σίγουρο ότι εμπνέει και την ιρακινή αντίσταση· οι ρουκέτες στις αμερικανικές βάσεις στο ιράκ πέφτουν σαν το χαλάζι, και το μόνο που μειώνει τους κινδύνους για τον us army είναι ότι πρόκειται για «αυτοκατασκευές» περιορισμένης ακρίβειας και φονικότητας. Οι Houthis, νοτιότερα, βελτιώνουν τις θέσεις και τα όπλα τους στην υεμένη.
Κι αφού ακόμα και μια τέτοια αποχώρηση απ’ το αφγανιστάν επιτρέπει στους rivals να βελτιώσουν τις δικές τους θέσεις, τι θα ακολουθήσει;