Τρίτη 16 Μάρτη. Οι (κανονικοί) παράδες δεν αρκούσαν βέβαια. Τα δανεικά ή/και οι δωρεές δεν ήταν συνεχούς ροής! Τι μηχανεύτηκε το (νέο ελληνικό) «κράτος» πριν καν και καν υπάρξει σαν αναγνωρισμένο διεθνώς; Χαρτιά, «βεβαιώσεις» – ένα είδος «επιταγών»!!! Ο Κασομούλης τα ονομάζει «προσόδους», όπως υποθέτουμε τις αποκαλούσαν γενικά!!… Παρακαλούμε συγκρατείστε το πόσο παλιές είναι οι πολιτικές πρόσοδοι και ο προσοδισμός στα μέρη μας! Πριν καν «ελευθερωθούν»…
Μπορεί αυτά τα «πιστοποιητικά» του είδους «έχει λαμβάνειν», οι πρόσοδοι (εν όψει της άφιξης μελλοντικών δανείων ή/και δωρεών…), να έλυναν το πρόβλημα της δωροδοκίας / μισθοφορίας, δημιουργούσαν όμως άλλα. Για παράδειγμα αφού δεν ήταν γρόσια, τι θα μπορούσε να πληρώσει κάποιος μ’ ένα τέτοιο «χαρτί», που ωστόσο είχε θέση φυσικού χρήματος; Αναπτύχθηκε έτσι γρήγορα μια παράλληλη αγορά «σπασίματος» αυτών των πρωτόλειων επιταγών! Όσοι είχαν ρευστό τις αγόραζαν (όχι, βέβαια, στην αναγραφόμενη «αξία»!) δίνοντας γρόσια. Συγκέντρωναν ύστερα αυτές τις «προσόδους», και επειδή ήταν οι πλούσιοι κοτζαμπάσηδες ή έμποροι της εποχής και είχαν «άκρες» στην κυβέρνηση, τις έστελναν μαζεμένες για να πληρωθούν! Και είναι αναμενόμενο πως όσοι μεσολαβούσαν για να γίνουν αυτές οι πληρωμές (όταν γίνονταν…) κρατούσαν κι αυτοί το ποσοστό τους, για τον κόπο τους…
Θα έλεγε κάποιος ότι η τοκογλυφία έγινε βασικό συστατικό στοιχείο της επανάστασης· έστω της διατήρησης ένοπλου δυναμικού ώστε να μοιάζει πειστικό προς τα έξω ότι γίνεται κάποια επανάσταση…
Υπήρχαν, τέλος, οι «παροχές σε είδος». Σε γη. Ο Κασομούλης περιγράφει αλλού ότι οι Υδραίοι καραβοκύρηδες αρνούνταν πεισματικά να μεταφέρουν με τα πλοία τους τρόφιμα και μπαρούτι στους πολιορκούμενους απ’ την στεριά στο Μεσολόγγι, αν δεν τους δινόταν γη, εκτάσεις, απέναντι, στην χερσόνησο της Τροιζήνας! Μόνο όταν πήραν αυτά που ζητούσαν ξεκίνησαν να κάνουν τον γύρο της Πελοποννήσου για να φτάσουν ως τους πεινασμένους και εξαθλιωμένους Μεσολογγίτες…
Καθώς περνούσαν τα χρόνια του «αγώνα» και το πλιάτσικο στο ρευστό συστηματοποιήθηκε (λιγότεροι τσέπωναν περισσότερα…), οι παροχές / υποσχέσεις γης διευρύνθηκαν απ’ το «κράτος». Ήταν ο μόνος πόρος που μπορούσε να μοιράζεται στα πιο χαμηλά κοινωνικά στρώματα, στα βουνά και στα λαγκάδια της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας. Αυτό προϋπέθετε βέβαια ότι η επανάσταση θα κέρδιζε· πράγμα που έγινε μόνο χάρη στη στρατιωτική επέμβαση των «ξένων», των «μεγάλων δυνάμεων» – γιατί κατά τα υπόλοιπα η επανάσταση είχε ηττηθεί πλήρως πριν τη ναυμαχία στο Ναυαρίνο…
Μπορεί πάντως ο καθένας να φανταστεί πόσο «εθνικό ιδεώδες» υπήρχε σε έναν πληθυσμό που πολεμούσε (όπως και όταν πολεμούσε…) μόνο για τα λεφτά (ή άλλου είδους προσόδους…)… Καθώς και τι είδους σχέση, εν μέρει ιδιοτελή και εν μέρει φαντασιακή, ανέπτυξε αυτός ο πληθυσμός με τους χρηματοδότες του (και, εν τέλει, τους στρατιωτικούς σωτήρες του), τους «ξένους» (δηλαδή τις «μεγάλες δυνάμεις»). Η πεποίθηση ότι (οι ξένοι) «μας έχουν ανάγκη» δεν δημιουργήθηκε ούτε απ’ τον μύθο «του δοσίματος των φώτων του πολιτισμού» ούτε απ’ την γνώση της ευρωπαϊκής διπλωματίας· αλλά απ’ την ωμότητα του μας πληρώνουν (παρότι σε μεγάλο βαθμό επρόκειτο για δανεικά…). Σε συνδυασμό με την καθημερινή εμπειρία της φτώχιας (: «ψωροκώσταινα») διαμορφώθηκαν οι ιδεολογικοί όροι μιας εντελώς πρωτότυπης, πιθανότατα παγκόσμια, διπολικής εθνικής ιδεολογίας.
Ως γνωστόν ο «διπολισμός» στην ατομική αυτο-εννόηση θεωρείται σοβαρή ψυχολογική διαταραχή. Σκεφτείτε τι είναι όταν πρόκειται για μαζικό και διαρκώς ανατροφοδοτούμενο φαινόμενο…