Πέμπτη 25 Φλεβάρη. Πρόκειται για επανάληψη της ιστορικής καπιταλιστικής «λογικής», σ’ έναν ανώτερο (τεχνολογικά, πολιτικά, ιδεολογικά, αισθητικά, ηθικά) και συνθετότερο επίπεδο. Η 1η και ακόμα εντονότερα η 2η βιομηχανική επανάσταση, σαν μηχανές / διαδικασίες προλεταριοποίησης, έκαναν και αυτό – όχι σχεδιασμένα αλλά κατηγορηματικά: μαζικές αλλαγές συμπεριφορών. Η μετατροπή των σε γενικές γραμμές αγροτικών πληθυσμών σε βιομηχανικούς εργάτες σήμαινε την επιβολή ενός συγκεκριμένου πλέγματος νέων (για τα τότε δεδομένα) πειθαρχιών, συνηθειών, «ρουτινών», συμπεριφορών. Οι εργατικές, προλεταριακές εξεγέρσεις και επαναστάσεις ως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα δεν είχαν να κάνουν μόνο με πολιτικά προγράμματα ή με αντίσταση στην βία και στην αδικία της μηχανοποιημένης εκμετάλλευσης της εργασίας. Είχαν να κάνουν επίσης με αρνησικυρία «τρόπων ζωής» που είχαν την ιστορική τους αυτοπεποίθηση (ακόμα και τον ιστορικό συντηρητισμό τους…) απέναντι στη βίαιη, επιβεβλημένη υποτίμηση / ακύρωσή τους. Οι εργάτες σ’ αυτήν την ιστορική καπιταλιστική περίοδο είχαν (ή έβρισκαν εύκολα) τον δρόμο του δεν θα μου επιβάλεις τι θα κάνω!
Η 3η βιομηχανική επανάσταση έκανε ξανά το ίδιο, “αλλαγές συμπεριφορών”, αλλά αυτή τη φορά από μια φαρδιά, «βασιλική» οδό: την «χαρά της κατανάλωσης». Οι αλλαγές στα ήθη και στα έθιμα, στις συμπεριφορές, στις συνηθείες, στις ρουτίνες, ανάμεσα στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και στα τέλη της δεκαετίας του 2010 ήταν εντυπωσιακές. Αλλά όχι καταναγκαστικές με τους παλιούς τρόπους. Καμμιά κυβέρνηση δεν επέβαλε τα κινητά και, στη συνέχεια, τα smart phones· την ιντερνετική δικτύωση· τα antisocial media· τον υγιεινισμό (αν και τον προώθησαν), όπως καμμιά κυβέρνηση δεν είχε επιβάλει νωρίτερα (στη διάρκεια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης) την τηλεθέαση και τις μαζικές διακοπές…. Καμμία σχέση με το να επιβάλλεται σε αγροτόπαιδα ή ακόμα και παιδιά μεγαλωμένα στις περιμέτρους των πόλεων το να κάθονται ακίνητα σε καρέκλες στα σχολεία· σε ανθρώπους με ζωντανά σώματα να μένουν ακίνητοι μπροστά σε έναν ιμάντα μεταφοράς κάνοντας επί 8 ώρες την ίδια κίνηση· καμμία σχέση με την επιβολή της πειθαρχίας στο στρατό ή μέσω της πολεοδομίας.
Η «ελευθεριακότητα» των αλλαγών στις συμπεριφορές που επιτεύχθηκε στη διάρκεια της 3ης βιομηχανικής επανάστασης (με ένα know how προερχόμενο απ’ την μαζική κατανάλωση στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα…) θα σχολιάζεται κάποτε στο μέλλον απ’ τους ιστορικούς (αν υπάρχουν ακόμα τέτοιοι) σαν, απλά, η εισαγωγή στη βία της 4ης. Πέτυχε η 3η να εγκαθιδρύσει (μέσα στο κοινωνικό εργοστάσιο) και, σε κάθε περίπτωση, να νομιμοποιήσει «γλυκά, όμορφα κι ωραία» την διευρυμένη τεχνική, μηχανική μεσολάβηση σα (και στις) «νέες» συμπεριφορές. Έτσι ώστε στο βίαιο ξεκίνημα της 4ης οι υπήκοοι (ένα μεγάλο μέρος τους), οποιαδήποτε μικροαστικό ναρκισσισμό κι αν κουβαλάνε (: «ιδέα για τον Εαυτό» αντίστροφα ανάλογη των πραγματικών αυτοτελών ικανοτήτων και δυνατοτήτων του…) έχουν χάσει πια το έδαφος του δεν θα μου πεις εσύ τι θα κάνω! Τώρα το «σημείο στήριξής τους» (αν μπορεί να χαρακτηριστεί τέτοιο…) είναι πες μου ΕΣΥ τι να κάνω (όπου αυτό το ΕΣΥ είναι κάποια μορφή του τεχνο-γραφειοκρατικού apparatus…) κάντο όμως με τρόπο που να μου επιστρέπει να πιστεύω, να ελπίζω ότι έχω αξία… Η “σωτηρία της υγείας”, μια εξώφθαλμη καπιταλιστική, επιχειρηματική, κρατική επιχείρηση υποδούλωσης, είναι τέτοιου τύπου.
Στη θέση του «fack you, δεν θα με διατάζεις», που δεν ήταν υποχρεωτικά κάποια αντιεξουσιαστική ιδεολογία αλλά ήταν η σύγκρουση ανάμεσα σε «καινούργιες νόρμες» και «παλιές συνήθειες», έχει μπει στο «διάταξέ με, αλλά κάντο με τρόπο που να με κολακεύει»…
Κατόπιν αυτού, και πάντα απ’ το περιθώριο, μια γενική και απρόσωπη αφιέρωση: rage against the machine…