Πέμπτη 14 Γενάρη. Κάναμε χτες (κινέζικο μοντέλο) μια πρώτη σύγκριση / σύνθεση ανάμεσα σε δυο μορφές της εκμετάλλευσης της εργασίας, φέρνοντας λίγο πιο κοντά αυτό που ονομάζεται «τηλε-εργασία» με την δουλειά αυτόν τον καιρό στις κινέζικες φαρμακευτικές.
Μπορούμε σήμερα να κάνουμε ένα βήμα ακόμα, ονομάζοντας συμπυκνωμένα αυτές τις δύο μορφές. Η δουλειά ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ σπίτι η μία (η «τηλε-εργασία»)· η δουλειά ΕΙΝΑΙ ΤΟ σπίτι (στην περίπτωση των κινεζικών εργοστασίων / υπνωτηρίων «έκτακτης ανάγκης») η άλλη.
Οι δύο μορφές δείχνουν διαφορετικές. Και είναι, ως ένα σημείο. Η «τηλε-εργασία» εφαρμόζεται σε δουλειές διανοητικού τύπου που ήταν ήδη εντελώς πληροφοριοποιημένες, ή βρίσκονταν σε μια τέτοια διαδικασία. Το σπίτι που μετατρέπεται σε χώρο / χρόνο εργασίας (και, δυστυχώς, σε πρώτο χρόνο με χαρά…) δεν μοιάζει σε τίποτα με τους κοιτώνες όπου στοιβάζονται μερικές χιλιάδες βιομηχανικοί εργάτες.
Όμως οι διαφορές μεταξύ του η δουλειά είναι ΣΤΟ σπίτι και η δουλειά είναι ΤΟ σπίτι δεν πρέπει να σκιάσουν τις στρατηγικές ομοιότητες. Βασική: η επιμήκυνση του χρόνου εργασίας. Για την βιομηχανική δουλειά αυτό φαίνεται πιο προφανές: φέρνοντας το «κρεβάτι» όσο πιο κοντά γίνεται στην (εργοστασιακή) «μηχανή» (οποιουδήποτε είδους), μειώνοντας στο ελάχιστο τους χρόνους μετακίνησης σπίτι – δουλειά / δουλειά – σπίτι, γίνεται εφικτό για τα αφεντικά να απαιτήσουν και να επιβάλλουν υπερωρίες· ακόμα και με το επιχείρημα «και τι άλλο θα κάνεις δηλαδή αν δεν δουλέψεις παραπάνω αφού εδώ κοντά θα είσαι έτσι κι αλλιώς;». Αυτό είναι εργοδοτική γνώση όχι μόνο για τον κινεζικό καπιταλισμό αλλά και για τον ελληνικό ή τον γερμανικό. Οι μετανάστες εργάτες γης που έχουν σαν «σπίτι» τους κάποιο παράπηγμα δίπλα στα χωράφια, ή οι μετανάστες οικοδόμοι στη γερμανία και αλλού που έχουν σαν «σπίτι» τους κοντέινερ δίπλα στο εργοτάξιο, είναι (υποθέτουμε) γνωστές καταστάσεις. Το επιπλέον (στην περίπτωση των κινεζικών φαρμακοβιομηχανιών) είναι το πως η «υγιειονομική έκτακτη ανάγκη» συμβάλει σ’ αυτό το είδος αναγκαστικής «μετακόμισης» του εκτός εργασίας χώρου / χρόνου δίπλα στη δουλειά, και υπέρ της… Απ’ αυτήν την άποψη η «υγιειονομική έκτακτη ανάγκη» είναι, απλά, ένας νέος τύπος εργασιακού καταναγκασμού, που μπορεί να αλλάξει περιεχόμενα. «Έκτακτες εθνικές ανάγκες» οποιουδήποτε είδους μπορούν να κατασκευάζονται ανά πάσα στιγμή.
Αυτό το «άκρο» του φάσματος, το η δουλειά είναι ΤΟ σπίτι, φωτίζει καλύτερα τώρα το άλλο, το η δουλειά είναι ΣΤΟ σπίτι, την περίπτωση της «τηλε-εργασίας» δηλαδή. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις: το δεύτερο είδος είναι «ατομική εργασία» και, επίσης, το περιβάλλον είναι οικείο. Υπάρχει όμως αυτή η στρατηγική ομοιότητα: όσο κοντύτερα είναι το «κρεβάτι» στην «μηχανή», τόσο το χειρότερο για το πρώτο – εννοημένο σαν κοινωνική καθημερινότητα. Η δεύτερη θα τραβήξει επιπλέον χρόνο (και ένταση) αν αυτό θέλει το αφεντικό (ή ο πελάτης, που είναι αφεντικό δίπλα στο αφεντικό) με το επιχείρημα της άνεσης του «εργασιακού περιβάλλοντος». Εξάλλου, είναι ήδη γνωστό και θα γίνει ακόμα πιο ξεκάθαρο όσο περνάει ο καιρός: αυτή η ξεμοναχιασμένη ψηφιακή μηχανή είναι και εργαλείο ελέγχου. Αν στο smart phone (και μέσω αυτού) ο έλεγχος γίνεται λίγο πολύ λαθραία, χωρίς να επιδεικνύεται, στο p.c. που γίνεται μέρος της διαδικασίας παραγωγής, ο έλεγχος μπορεί ακόμα και να φωνάζει «είμαι εδώ»!
Η προέκταση του χρόνου εργασίας σ’ αυτές τις δύο (επιφανειακά) διαφορετικές μεταξύ τους μορφές εκμετάλλευσης ή, για να το πούμε κάπως διαφορετικά, η μετατροπή της τοπικής συνάφειας δουλειάς και ξεκούρασης σε χρονική προέκταση της πρώτης, ίσως λύνει μερικά «μάγια» σχετικά με την 4η βιομηχανική επανάσταση και την «υψηλή οργανική σύνθεση κεφαλαίου» που την χαρακτηρίζει. Η αύξηση του ημερήσιου (και του εβδομαδιαίου) χρόνου εργασίας είναι μετακίνηση απ’ την απόσπαση της «σχετικής» προς την απόσπαση της «απόλυτης» υπεραξίας… Κι αυτό, για τα αφεντικά, είναι όχι απλά επιθυμητό αλλά και αναγκαίο!
Όταν εκείνη η συνέλευση του 30/900 πρόβαλε επίμονα τον εργατικό προσανατολισμό για την μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας στις 30 ώρες (μαζί με την αύξηση του κατώτερου «καθαρού» μισθού στα 900 ευρώ), πριν 10, 9, 8 χρόνια, πολλοί «επαναστάτες» κορόιδευαν… Άλλες ήταν οι προτεραιότητες (έλεγαν): το «έξω απ’ την ε.ε.» και το «εθνικό νόμισμα»…
Όταν θα ανακαλύψουν την πολιτική (και όχι μόνο…) αξία εκείνης της αυτόνομης εργατικής θέσης θα είμαστε εκεί… Και δεν θα χειροκροτήσουμε…
(φωτογραφίες: Να μια ιδιαίτερη περίπτωση “δουλειάς στο σπίτι”: η αμερικανική εθνοφρουρά έχει στρατοπεδεύσει στα βασικά κυβερνητικά κτίρια στην Ουάσιγκτον, για να τα προστατέψει από ενδεχόμενη επίθεση φασιστών / ψοφιοκουναβικών. Σε αντίθεση με εκείνους όμως, που έδρασαν σαν “όχλος” τουριστών, αυτοί εδώ δείχνουν να νοιώθουν “σα στο σπίτι τους”… Ή δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς… Σε κάθε περίπτωση το “μήνυμα” είναι σαφές…)