Δευτέρα 7 Δεκέμβρη. Το 2014 ο επιφανής ερευνητής του καρκίνου Robert Weinberg δημοσιοποίησε μια αναφορά [paper] αναγνωρίζοντας ότι το υπάρχον μοντέλο των ερευνών για τον καρκίνο, αν και ανακάλυψε πολλές τεχνικές λεπτομέρειες, απέτυχε πλήρως να ξετυλίξει την συνθετότητα αυτής της ομάδας ασθενειών. Δεν ήταν ένα απομονωμένο γεγονός – νωρίτερα εκείνη την χρονιά η βιοτεχνολογική εταιρεία Biogen σταμάτησε δύο δοκιμές της φάσης 3 για το προανναγγελμένο φάρμακό της για το Alzheimer, προκαλώντας συζήτηση για κατά πόσο η πρωτεΐνη βήτα-αμυλοειδές, το σήμα κατατεθέν της ασθένειας, είναι ο κατάλληλος στόχος για φαρμακευτική δράση…. Η ανοσοθεραπεία του καρκίνου, που θεωρείται γενικά σαν επαναστατική τομή, βρίσκεται τώρα να παλεύει με ανεξήγητα φαινόμενα, όπως η δημιουργία διαβήτη σε ασθενείς που κάνουν ανοσο-ογκολογικές θεραπείες, καθώς και η χαμηλή ανταπόκριση των ασθενών στις θεραπείες. Πιο πρόσφατα ανακαλύφθηκε αρκετά εκτεταμένη απρόβλεπτη τοξικότητα στα αντικαρκινικά φάρμακα για τα οποία γίνονται κλινικές δοκιμές.
Αυτά τα λίγα ενδεικτικά περιστατικά είναι απλά συμπτώματα μιας μεγαλύτερης κρίσης που αφορά την βιο-ιατρική έρευνα και την σύγχρονη βιολογία γενικότερα…. Οι πρωτοβουλίες για την «ιατρική ακριβείας» [precision medicine], τόσο οι δημόσιες όσο και οι ιδιωτικές, απέτυχαν να δικαιολογήσουν την φήμη τους. Τα ψευτο-συνέδρια και οι επιθετικές (ιατρικές) επιθεωρήσεις αυξάνονται με ανησυχητικό ρυθμό· ενώ οι τρέχουσες στρατηγικές πειραμάτων καθοδηγούνται από συμφέροντα και μεροληψίες, την εμμονή σε μηχανιστικές λεπτομέρειες, τον γενετικό ντετερμινισμό και τις σχέσεις των ερευνητών με τους επενδυτές αντί για ένα κατάλληλο θεωρητικό πλαίσιο. Η απουσία τέτοιων θεωρητικών πλαισίων έχει οδηγήσει επίσης στην κακοποίηση των στατιστικών ελέγχων, και στη διόγκωση των στατιστικά «ασήμαντων» αποτελεσματών χωρίς βιολογικό αποτέλεσμα ή σημασία.
Οι συνέπειες αυτής της επιστημολογικής κρίσης στη βιολογία δεν περιορίζονται στους ακαδημαϊκούς κύκλους, αλλά εξαπλώνονται στα οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά περιβάλλοντα, όπως φάνηκε:
από την περίπτωση της Theranos, της βιοτεχνολογικής εταιρείας που υποσχέθηκε τον ουρανό με τ’ άστρα χωρίς να έχει κανένα δεδομένο·
την σκληρή σύγκρουση για τα πνευματικά δικαίωματα για την crispr·
την άνοδο της ευγονικής μεταμφιεσμένης σε υπερ-αιτιοκρατία και την επακόλουθη συνεργασία γενετιστών με λευκούς ρατσιστές·
το σκάνδαλο των σχέσεων μεταξύ Μ.Ι.Τ. και Epstein·
πολλές γνωστές περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ επιστημόνων και της δουλειάς που κάνουν για χάρη των χρηματοδοτών τους·
τις εξωφρενικές τιμές των φαρμάκων στις ΗΠΑ που οφελούν μόνο τις φαρμακευτικές·
την μεγάλη μείωση των startup βιοτεχνολογικών εταιρειών και την μείωση των επενδύσεων στην έρευνα απ’ τις μεγάλες φαρμακευτικές·
την εντεινόμενη προώθηση απ’ την μεριά τους blockbuster φαρμάκων·
τις ύπουλες στρατηγικές τους για την προώθηση προϊόντων μέσω της δημιουργίας τεχνητής ζήτησης όπως φάνηκε χαρακτηριστικά απ’ την κρίση των Οπιοειδών φαρμάκων·
τον πληθωρισμό των ισχυρισμών των πολυεθνικών φαρμακευτικών που βασίζονται σε ψευδή προ-κλινικά μοντέλα·
τα συμπέρασματα κλινικών δοκιμών που υπηρετούν την κερδοφορία τους και όχι τους ασθενείς·
και πολλά άλλα.
Το ξεδίπλωμα του τι πάει στραβά με την βιο-ιατρική έρευνα ή την σύγχρονη βιολογία συνολικά, είναι μεγάλο· αλλά δεν προκαλεί έκπληξη. Ήδη απ’ το 1985 οι Levins και Lewontin είχαν προειδοποιήσει:
«Η σύγχρονη επιστήμη είναι προϊόν του καπιταλισμού. Η οικονομική θεμελείωση της σύγχρονης επιστήμης είναι η ανάγκη των καπιταλιστών όχι μόνο να επεκταθούν οριζόντια σε νέους τομείς κερδοφορίας, αλλά επίσης να μετασχηματίσουν την παραγωγή, να δημιουργήσουν καινούργια εμπορεύματα, να κάνουν τις μεθόδους παραγωγής πιο κερδοφόρες, και να τα πετύχουν όλα αυτά πριν τους ανταγωνιστές τους. Τα ιδεολογικά θεμέλια της σύγχρονης επιστήμης είναι συμβατά με αυτές τις ανάγκες και, επιπλέον, με την πολιτική φιλοσοφία της αστικής επανάστασης… Η εμπορευματοποίηση της επιστήμης, κατά συνέπεια, δεν είναι μια μεμονωμένη μεταμόρφωση αλλά φυσικό κομμάτι της καπιταλιστικής ανάπτυξης».
Η κρίση στη σύγχρονη βιολογία είναι, λοιπόν, οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος – του επιστημολογικού… Η διαπλοκή του κεφαλαίου και των ιδιωτικών συμφερόντων με την επιστημονική έρευνα αυξάνεται σταθερά απ’ την δεκαετία του 1980, σα συνέπεια μιας σειράς νομοθεσιών που επέτρεψαν το πατεντάρισμα του «οτιδήποτε φτιάχνεται από ανθρώπους κάτω απ’ τον ήλιο», νομοθεσιών που τις ακολούθησαν κύματα ιδιωτικοποιήσεων για να προωθηθούν οι πολυεθνικές έρευνες και οι συνεργασίες μεταξύ δημόσιων οργανισμών και ιδιωτικών εταιρειών στη δεκαετία του ’90… Ωστόσο τα περισσότερα λεφτά δεν οδήγησαν σε καλύτερες έρευνες… μάλλον το αντίθετο…
Αυτή ήταν η εισαγωγή ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβρη του 2019 (τελευταίο μήνα της προ covid εποχής και χωρίς να περιμένει τον ερχομό του…) απ’ τον βιοτεχνολόγο Nafis Hasan, του αμερικανικού πανεπιστημίου του Turft, με τίτλο Μαρξισμός και η Κρίση στη Σύγχρονη Βιολογία – στην Journal of Biological Sciences, (vol.3, no 2, pp 40 – 53).
Αντιλαμβάνεται βέβαια η ασταμάτητη μηχανή πως οτιδήποτε αφορά ταυτόχρονα μαρξισμό και κρίσεις δεν είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον… Ούτε εντυπωσιακό όσο, ας πούμε, η δημιουργική λογιστική θανάτου… Εξάλλου ποιοί είναι εκείνοι που αξιοποιούν τον κυρ Κάρολο σήμερα (εκείνοι, πάντως, που καμαρώνουν ότι είναι μαρξιστές σίγουρα όχι!), ε; Απ’ την άλλη μεριά είναι ζόρικο κάποια «αόρατα χέρια» (καθόλου αόρατα!) να πετάνε με τα εκατομμύρια τους υπηκόους του δυτικού καπιταλισμού στο βαθύ λάκο της (επιμέρους) «κρίσης των βιοτεχνολογιών» και της υπέρβασής της, με υγιεινιστικές τρομοεκστρατείες και ακόμα πιο τρομο-«σωτηρίες»….
Κι ωστόσο έτσι συμβαίνει. Σκληρά, άπονα – και εντελώς κρατικο-καπιταλιστικά!