Τι τραβάνε και οι caradinieri!

 

Σάββατο 12 Σεπτέμβρη. Σαν κάτι να έχει αρχίσει να σπάει στην υγιεινιστική τρομοεκστρατεία. Μικρές ρωγμές ίσως, αλλά πάντως ρωγμές. Όταν, για παράδειγμα, οι καθεστωτικοί μεγαδημαγωγοί του ψοφιοκουναβιστάν, που ήταν επί μήνες συγχρονισμένοι απόλυτα με το βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικο μπλοκ, επιτρέπουν τώρα «αμφιβολίες» για την αποτελεσματικότητα και την χρησιμότητα των καθολικών απαγορεύσεων, τι μπορεί να σκεφτεί η «χριστιανοταλιμπάν» (όπως την στόλισαν οι ντόπιοι γενναίοι στρατιώτες του νέο-κρατισμού…) ασταμάτητη μηχανή;

Ή όταν οι ναυαρχίδες της εντόπιας τρομοεκστρατείας αναρωτιούνται μήπως το αιρετικό «πείραμα της σουηδίας» πέτυχε τελικά (είναι οι ίδιοι που το ελεεινολογούσαν επί μήνες…) τι να υποθέσει κανείς;

Προς στιγμήν η εργατική κριτική σηκώνει τα χέρια! Υπάρχουν κανά δυο ζητήματα που δείχνουν την όχι απόλυτη επιτυχία της τρομοεκστρατείας, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι ένας απ’ τους πραγματικούς στόχους της ήταν οτιδήποτε σχετίζεται με τις «νέες τεχνολογίες» εμβολίων και φαρμάκων. Το ένα αφορά την μαζικοποίηση των αντιδράσεων. Αν αυτή περιοριζόταν στα απαγορευτικά μέτρα, το θέμα θα ήταν διαχειρίσιμο απ’ τα αφεντικά και τους λακέδες τους. Φαίνεται όμως ότι αφορά όχι μόνο το πρόσφατο παρελθόν, αλλά και το εγγύς μέλλον: τα εμβόλια. Όλο και περισσότεροι πρωτοκοσμικοί απορρίπτουν το ενδεχόμενο να εμβολιαστούν με τα χρηματοκιβώτια των φαρμακοβιομηχανιών… Και ενώ είναι εύκολη η σπέκουλα των caradinieri περί «ψεκασμένων» και «ακροδεξιών» (αναμφίβολα υπάρχουν και τέτοιοι!) είναι δύσκολο να αγνοηθεί ότι πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για τους ψηφοφόρους – μάζα που είναι χρήσιμοι σε άλλες περιστάσεις.

Το δεύτερο «κρακ» είναι η πρώτη παραδοχή για σοβαρή παρενέργεια σ’ ένα ανθρώπινο πειραματόζωο της φάσης 3 των δοκιμών του θρυλικού εμβολίου της AstraZeneca. Παρότι ο επιχειρηματικός κυνισμός θα έλεγε ότι μια τέτοια περίπτωση βρίσκεται στατιστικά εντός των επιτρεπτών ορίων, είναι νομίζουμε η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που ένα φάρμακο, το οποίο θέλει να επωφεληθεί απ’ την μαζική υγιεινιστική φοβία, γίνεται διάσημο για τις παρενέργειές του πριν καν υπάρξει στην αγορά! Είναι η ενδιαφέρουσα ιστορική στιγμή που το έδαφος πάνω στο οποίο στηρίχτηκε η τρομοεκστρατεία του covid-19, οι ατομικές υγιεινιστικές φοβίες δηλαδή, στρέφεται ενάντια όχι στην τρομοεκστρατεία αυτή καθ’ αυτή, αλλά ενάντια στην υποσχόμενη «σωτηρία»! Ακόμα κι αν οι σοβαρές ή και θανατηφόρες επιπλοκές είναι της τάξης του 1 προς 1000 ποιός πρωτοκοσμικός άραγε είναι διατεθειμένος να είναι αυτός το 1, ή – ακόμα χειρότερα – το παιδί του; Κανένας υποθέτουμε, εκτός ίσως απ’ τους real «κοινωνικά υπεύθυνους» φίλους της καραντίνας, που θα θυσιαστούν για το καλό του κοινωνικού συνόλου. (Ίσως υπάρξει πρόβλημα ακόμα και μεταξύ των εθελοντών που έχουν προσφερθεί για τις δοκιμές. Θα συνεχίσουν να δίνουν τα μπράτσα τους με κίνδυνο της ζωής τους;)

Όμως δεν τελειώνει εδώ η ιστορία, και κανείς δεν πρέπει να επαναπαυθεί. Το έχουμε υποδείξει έγκαιρα: υπάρχει στη φαρέτρα των αφεντικών η “nuclear option” της απειλής του συνδυασμού κάποιας γρίπης με covid… Το κόλπο που ξεκίνησε την περασμένη άνοιξη στους δυτικούς καπιταλισμούς είναι πολύ μεγάλο και κομβικό για να σταματήσει έτσι, μ’ ένα «συγγνώμη λάθος»…

Κάτι θα σκεφτούν.

Η χρυσή (αιμάτινη) διαφορά

Σάββατο 12 Σεπτέμβρη. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σ’ έναν οποιονδήποτε ξένο, στο οποίο το ελληνικό κράτος δίνει διαβατήριο, άδεια παραμονής, άδεια ελεύθερης μετακίνησης σ’ όλη τη ζώνη σέγκεν, και μάλιστα όχι μόνο στον ίδιο αλλά και σ’ όλους τους ανιόντες και κατιόντες συγγενείς του πρώτου βαθμού, και σε έναν ξένο στο οποίο δίνει μόνο κλωτσιές; 250 χιλιάρικα, για 8 ακόμα και 9 ή 10 άτομα. Οι λεγόμενες «χρυσές βίζες» δεν αποτελούν μόνο απόδειξη της ευχέρειας του ελληνικού κράτους (και αρκετών ακόμα ευρωπαϊκών) να δωροδοκούνται πουλώντας κάθε είδους νομική εξασφάλιση σ’ όποιον μπορεί να πληρώσει. Αποτελούν επίσης απόδειξη του πόσο κοστολογείται η ζωή των προσφύγων και των μεταναστών. Αν μια πολυμελής οικογένεια διέθετε χοντρικά 30 χιλιάρικα το κεφάλι δεν θα έλιωνε στη Μόρια και στην κάθε Μόρια. Θα ταξίδευε όπου ήθελε εις τα ευρώπας, νομιμότατα. Αν όμως δεν τα έχει…

Το θεώρημα ότι το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να δώσει ευρωπαϊκά διαβατήρια, άδειες παραμονής και ελεύθερης μετακίνησης στους πρόσφυγες και στους μετανάστες, και ότι φταίει η ε.ε. που δεν τους δέχεται, είναι κτηνώδες ψέμμα απ’ την αρχή ως το τέλος. Μπορεί! Αλλά αυτοί δεν έχουν λεφτά. Είναι προλεταριοποιημένοι. Κι αφού δεν έχουν λεφτά να αγοράσουν την ελευθερία τους, υφίστανται την «τιμωρία»…

Τόσο απλά, τόσο ωμά.

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 4

Σάββατο 12 Σεπτέμβρη. Τι ήταν εκείνο που θύμωσε τόσο πολύ τα αγγλικά αφεντικά κάπου στον 19ο αιώνα απέναντι στις υφάντρες που δούλευαν στο σπίτι έτσι ώστε να αποφασίσουν να στήσουν δικούς τους αργαλειούς, σε δικούς τους χώρους, τραβώντας την ειδικευμένη εργασία έξω απ’ το σπίτι, για να την μαντρώσουν στις πρώτες μανιφακτούρες; Πριν τους έδιναν τα υλικά, έκλειναν συμβόλαια παράδοσης συγκεκριμένης ποσότητας υφασμάτων σε συγκεκριμένο χρόνο, και πλήρωναν σταδιακά μέχρι την στιγμή της τελικής παραλαβής και την εξόφληση. Τι ήταν όμως εκείνο που δεν πήγαινε καλά;

Η εργατική αρνητικότητα. Δουλεύοντας στα σπίτια τους και άρα έξω απ’ τον άμεσο έλεγχο του εμπόρου / παραγγελιοδόχου, οι υφάντρες εύρισκαν διάφορες δικαιολογίες και προφάσεις για να καθυστερούν, ζητώντας επιπλέον λεφτά. Συνήθως «χαλούσε ο αργαλειός»… Μ’ άλλα λόγια ο παραγγελιοδόχος δεν μπορούσε να ελέγξει την εργατική αποδοτικότητα. Μπροστά σ’ αυτό το εμπόδιο το πρωτόλειο κεφάλαιο, πέρα απ’ την μορφή «χρήμα» και την μορφή «εμπόρευμα» έπρεπε να ολοκληρωθεί με την μορφή «πάγιο κεφάλαιο»: κτίρια και μηχανές ιδιοκτησίας του αφεντικού, σ’ έναν συγκεκριμένο τόπο εργασίας, με ωράρια και – κυρίως – έναν κάποιο έλεγχο.

Αυτή η πρώιμη μορφή δουλειάς στο σπίτι που οδήγησε στα θρυλικά υφαντουργεία του Μάτζεστερ και του Όλνταμ, κατέγραψε και το μόνιμο «εκ γενετής» πρόβλημα του καπιταλισμού: τον εργοδοτικό έλεγχο πάνω στους χρόνους και τους ρυθμούς εργασίας. Όλες οι τεχνολογικές καινοτομίες, όλοι οι μηχανολογικοί νεωτερισμοί που εφαρμόστηκαν στην οργάνωση της παραγωγής απ’ τον Ταίηλορ και μετά, και εφαρμόζονται μέχρι σήμερα και αύριο, έχουν το ίδιο ζητούμενο: τον αποτελεσματικότερο έλεγχο στον χρόνο, στον ρυθμό, στην «απόδοση» της εργασίας.

Στο ίδιο διάστημα (απ’ τα πρώτα εργοστάσια στον 19ο αιώνα μέχρι και το τέλος της 3ης βιομηχανικής επανάστασης) η δουλειά στο σπίτι δεν εξαφανίστηκε. Ανάλογα με την περίοδο, την διάρθρωση της παραγωγής, τα τεχνικά μέσα και το συνολικό πραγματικό σύνταγμα των ταξικών σχέσεων, συνέχισε να υπάρχει λίγο πολύ στην περίμετρο της βασικής και συμβασιοποιημένης μισθωτής σχέσης. Υποκείμενη ωστόσο σε όλο και πιο αυστηρούς έως ασφυκτικούς ελέγχους, είτε σαν «σύμβαση έργου» είτε σαν «δουλειά με το κομμάτι»: αυστηρά χρονικά όρια, αυστηρά συμβόλαια, ρήτρες μη έγκαιρης παράδοσης, κλπ. Με δυο λόγια, ένα μέρος απ’ τις γνώσεις γύρω απ’ τον έλεγχο της εργασίας που τα αφεντικά αποκτούσαν και εφάρμοζαν στους όχι οικιακούς χώρους / χρόνους εργασίας (στα εργοστάσια δηλαδή) μεταφερόταν στον έλεγχο και της δουλειάς στο σπίτι. Συναρμολόγηση παιχνιδιών ή ρολογιών τοίχου; Αρχιτεκτονικά σχέδια ή μακέτες; Μεταφράσεις ή επιμέλειες κειμένων; Ράψιμο ή ζαχαροπλαστική; Αυτά και άλλα περιεχόμενα δουλειάς στο σπίτι απόκτησαν (ή αυτό ήταν πάντα ο στόχος) την ένταση και την επίβλεψη της τυπικής «γραμμής παραγωγής», παρότι βρίσκονταν μακριά απ’ τους τοίχους του τυπικού εργοστάσιου.

Και, εννοείται, θεωρούνταν εργολαβίες…

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 5

Σάββατο 12 Σεπτέμβρη. Η εξελιγμένη (νομικά, τεχνικά, ιδεολογικά) δυνατότητα των σύγχρονων αφεντικών να ελέγχουν εκείνο που δεν μπορούσαν οι μακρινοί τους πρόγονοι, την δουλειά στο σπίτι (εννοημένη σαν εργολαβία), είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο πρέπει να εννοηθούν οι καινούργιες μορφές της: η δικτυωμένη κατ’ οίκον εργασία, για τον 21ο αιώνα.

Πριν απ’ όλα ένα μάθημα απ’ το παρελθόν, που παραμένει διδακτικό. Με την δουλειά στο σπίτι δεν επεκτείνεται η οικειότητα της κατοικίας πάνω στην εργασία, ακόμα κι αν αρχικά έτσι φαίνεται. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα συμβαίνει το αντίθετο: η αποξένωση της εργασίας επεκτείνεται στους οικείους χώρους / χρόνους. Δεν γίνεται η δουλειά χουζουρλίδικη – γίνεται το σπίτι εργοτάξιο.

Ένα πρώτο ερώτημα τώρα είναι κατά πόσον (και ως πιο βαθμό) η δουλειά μέσω υπολογιστών και δικτύων είναι ελέγξιμη (απ’ τους εργοδότες, τους προϊστάμενους, κλπ). Η απάντηση είναι γνωστή, πριν καν τεθεί ζήτημα «τον υπολογιστή σου και στο σπίτι»! Προφανώς και είναι! Οι επικοινωνίες 5ης γενιάς, με τις ταχύτητες και τους όγκους δεδομένων που υπόσχονται, θα κάνουν αυτόν τον έλεγχο ρουτίνα. Μηχανική ρουτίνα: κάποιος έξυπνος αλγόριθμος, προσαρμοσμένος στο αντικείμενο της Α ή της Β δουλειάς, θα κάνει παιχνιδάκι τον έλεγχο του χρόνου, του ρυθμού και της αξιοπιστίας στην εργασιακή χρήση οποιουδήποτε pc, είτε αυτός βρίσκεται στο γραφείο, είτε στο σπίτι, είτε στην ταράτσα, είτε στην τουαλέτα.

Ένα δεύτερο ερώτημα αφορά αυτό: κατά πόσον η «φυσική απουσία» είτε του εργοδότη είτε του προϊστάμενου στις δουλειές που γενικά θεωρούνται διανοητικές (τριτογενής τομέας), εφόσον αυτές θα γίνονται από το σπίτι, θα επιτρέψει ακόμα κι εκεί που δεν υπήρχε ως τώρα την κεντρική εμφάνιση της φιγούρας του «πελάτη» σαν παράγοντα εντατικοποίησης και ελέγχου. Ο «πελάτης» δεν θα εμφανιστεί φυσικά αυτοπροσώπως! Θα είναι παρών ψηφιακά. Και θα αξιολογεί άμεσα.

Ένα τρίτο ερώτημα, σχεδόν απαντημένο, αφορά εκείνο που λέγεται «σχόλασμα». Δουλεύοντας στο σπίτι κανείς δεν μπορεί να πει «φεύγω, πάω σπίτι μου» – είναι στο σπίτι του! Συνεπώς δεν υπάρχει «τέλος ωραρίου» με την παλιά έννοια. Θα μπορούσε φυσικά να υπάρχει συγκεκριμένο ωράριο – οι υπολογιστές έχουν ρολόι! Αν όμως πολλοί θεωρούν πλεονέκτημα της δουλειάς στο σπίτι μέσω υπολογιστή και δικτύωσης την κατά βούληση διακοπή της δουλειάς για άλλες ασχολίες, αυτό επίσης μπορεί κάλιστα να στραφεί εναντίον τους. Πρακτικά «δεν σχολάς» παρά μόνο όταν έχεις τελειώσει το καθήκον που σου ανατέθηκε! (Ο Ταίηλορ, ο εφευρέτης της οργάνωσης της εργασίας μέσω tasks, θα πανηγυρίζει απ’ τον τάφο του!)

Το επιχείρημα “θα μπορώ να ασχολούμαι και με το παιδί” οδηγεί στις νόρμες της εργολαβίας...

(συνεχίζεται)

Φωτιά στο αδιέξοδο

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Η πιο γυμνή απ’ τις γυμνές ζωές δεν έχει περιθώρια. Εκρήγνυνται.

Στις 9, 10 και 11 του περασμένου Μάρτη οι κρατούμενοι στις περισσότερες ιταλικές φυλακές εξεγέρθηκαν. Οι συνηθισμένοι συμπαραστάτες τους έλειπαν όμως. Στη διάρκεια εκείνων των εξεγέρσεων κάηκαν διάφορες φυλακές. Οι συνηθισμένοι συμπαραστάτες δεν πανηγύρισαν… Γύρισαν το βλέμμα τους αλλού. Τουλάχιστον 12 κρατούμενοι δολοφονήθηκαν στη διάρκεια των επιχειρήσεων «αποκατάστασης του νόμου και της τάξης». Οι συνηθισμένοι συμπαραστάτες ήταν πια με την μεριά του νόμου και της τάξης. Μουδιασμένα ή ολόθερμα: εκεί ήταν. Οι μόνοι που μαζεύτηκαν έξω απ’ τις φυλακές (και έφαγαν το ξύλο τους) ήταν οι συγγενείς των φυλακισμένων.

Γιατί οι εξεγέρσεις; Μαντέψτε. Εξαιτίας των «μέτρων προστασίας απ’ τον covid 19». Είχαν απαγορευτεί τα επισκεπτήρια… Αλλά οι πιο γυμνές απ’ τις γυμνές ζωές της «νέας κανονικότητας» δεν είχαν περιθώρια. Σε αντίθεση με τους άλλοτε συνηθισμένους συμπαραστάτες, που εν τω μεταξύ είχαν περάσει στο κράτος. Έτσι οι μπάτσικες δολοφονίες στις ιταλικές φυλακές «εξαφανίστηκαν». Κουμάντο έκανε το θέαμα των φερέτρων απ’ το Bergamo.

Η Μόρια κάηκε. Έτσι έπρεπε να γίνει κι έτσι έγινε. Το σχέδιο είχε ανακοινωθεί πριν. Μια περίμετρος μπάτσων, έτσι ώστε να απαγορεύεται οποιαδήποτε έξοδος και είσοδος απ’ το κάτεργο. Ύστερα ένας δεύτερος κύκλος αστυνομίας, στο εσωτερικό του κάτεργου, στον οποίο θα αποκλείονταν οι positive. Και στη μέση κάτι υποτυπώδες, σαν ιατρείο, για τις στατιστικές μάλλον παρά για οτιδήποτε άλλο. Αλλά η πιο γυμνή απ’ τις γυμνές ζωές δεν έχει περιθώρια.

Και τώρα; 13.000 αιχμάλωτοι παραμένουν αιχμάλωτοι. Και οι συνηθισμένοι συμπαραστάτες έχουν περάσει με την μεριά του υγιεινιστικού νόμου – τι άλλο;

Ας πούμε αυτό: αφού ο βασιλιάς Macron συμπάσχει με το ελλαδιστάν, χαρτιά σε όλους και σε όλες για την γαλλία.

Ναι, είναι κοινότοπο απ’ την μεριά μας. Αλλά δεν είμαστε με το νόμο και την τάξη. Ακόμα και οι κοινοτοπίες μας είναι έντιμες.

Ο “pax” αυτοπροσώπως!

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Ο καϋμένος ο βασιλιάς Macron… Έκανε, τελικά, την συνδιάσκεψή του (στην οποία κάλεσε και την Λισσαβώνα αφού, σύμφωνα με την γαλλική αντίληψη για την γεωγραφία, η Μεσόγειος απλώνεται στον Ατλαντικό και έτσι βρέχει τα παράλια της πορτογαλίας), οι αντίπαλοί του (Ρώμη, Βαλέτα, Μαδρίτη) καλοέφαγαν και καλοήπιαν, και ύστερα τιτίβισε μερακλωμένος κάτι περί “pax mediterranea”.

Ο καϋμένος… Έχει γίνει επικίνδυνα γελοίο πια το να προσπαθεί ένα κάποιο Παρίσι να «καλύψει το κενό» που νομίζει ότι υπάρχει στη Μεσόγειο, σαν διάδοχος μιας κάποιας Ουάσιγκτον.

Αλλά τι να κάνει κι αυτός;

(φωτογραφία: Στο μάλι, μετά το πραξικόπημα, κάποιοι διαδηλώνουν «έξω η γαλλία». Πράγμα περίεργο φυσικά αφού ο βασιλιάς είναι τόσο αγαθός ώστε δεν αποκλείεται να φέρει την ειρήνη και στην υποσαχάρια αφρική.

Άκου να θέλουν την Μόσχα για σύμμαχο, οι παλιοχαρακτήρες!)

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 1

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Αν και έγινε μπροστά στα μάτια των πάντων, δεν αναλύθηκε όσο θα έπρεπε (δηλαδή: καθόλου!): οι γενικευμένες πραξικοπηματικές απαγορεύσεις εκκένωσαν δια της βίας όλους τους δημόσιους χώρους / χρόνους (όλους!) πριν φτάσουν να κάνουν εφόδους και στους ιδιωτικούς. Ο ιστορικός , διαλεκτικός υλιστής δεν θα έκανε κανένα λάθος, δεν θα έδειχνε κανέναν δισταγμό: εδώ έχουμε μια εκστρατεία ολοκλήρωσης της αναδιάρθρωσης κάθε τι δημόσιου, μιας διαδικασίας που έχει ξεκινήσει μεν προ πολλού, αλλά πλέον υποδεικνύει την πλήρη υπαγωγή του εδάφους (κάθε χιλιοστού του!) και του χρόνου (κάθε δευτερολέπτου!) στο κεφάλαιο και στις νόρμες του!

Είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε ξανά και ξανά αυτήν την γενικευμένη αναδιάρθρωση, καθώς και τις αιτίες που δεν προχώρησε μεν όπως είχε αναγγελθεί, ωστόσο έκανε σημαντικά βήματα. Μία απ’ τις περιοχές των δημόσιων χώρων / χρόνων που αναδιαρθρώνονται είναι αυτή της μισθωτής εργασίας. Όλο και περισσότεροι μιλούν περί «τηλε-εργασίας».

Πριν προχωρήσουμε οπωσδήποτε δυο διευκρινίσεις. Πρώτον είναι λάθος (λάθος αναλυτικό, λάθος της εργατικής κριτικής, εν τέλει πολιτικό λάθος) να αντιμετωπίζεται η μισθωτή εργασία διαχωρισμένα, διακριτά απ’ την υπόλοιπη ζωή / καθημερινότητα. Απ’ την μεριά τους τα αφεντικά ξεπέρασαν αυτόν τον κάθετο διαχωρισμό (που θα μπορούσε, ίσως, να αφορά την φάση του βιομηχανικού καπιταλισμού, της Β βιομηχανικής επανάστασης δηλαδή) ήδη απ’ την δεκαετία του ’80, και ακόμα πιο συστηματικά απ’ την δεκαετία του ’90. Με τα «ευέλικτα» ωράρια, και αυτό που οι δικοί τους ειδικοί ονόμασαν «συγχώνευση του εργάσιμου και του μη εργάσιμου χρόνου».

Δεύτερον, θα είναι λάθος η στενή εστίαση στο «τηλε-». Πράγματι, από τεχνική άποψη, η πιο γενικευμένη αξιοποίηση των δικτυώσεων για σκοπούς εργασιακούς είναι σημαντική. Είναι επίσης σημαντική και από πολιτική άποψη. Όπως, όμως, συμβαίνει σχεδόν πάντα, μαζί με τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς ο καπιταλισμός επιστρατεύει και «παλιά» σχήματα εκμετάλλευσης και πειθάρχησης (οι γενικευμένες καραντίνες / καθολικές απαγορεύσεις ανήκουν… στον μεσαίωνα!). Η λειτουργική αναβίωση τέτοιων «παλιών» σχημάτων εκμετάλλευσης κρύβεται, και υπάρχουν σοβαροί λόγοι απ’ την μεριά των αφεντικών. Πρώτον, επειδή αυτά τα σχήματα αποτελούν μέρος της ιστορίας / εμπειρίας της εργατικής τάξης, κι έτσι εύκολα μπορεί να διακρίνει (αν θέλει…) τον αντιεργατικό χαρακτήρα τους και σήμερα. Και δεύτερον, επειδή η λάμψη των τεχνολογικών νεωτερισμών (εν προκειμένω το «τηλε-») έχει σκοπό να θολώσει τα νερά του τι συμβαίνει πραγματικά. «Αυτά είναι καινούργια, μια νέα κανονικότητα» λένε οι δημαγωγοί, οι κάθε είδους λακέδες. «Οπότε θα τα δούμε σε μηδενική βάση…»

Αλλά όχι, δεν είναι τόσο καινούργια…

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 2

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Για λόγους αναλυτικής τακτικής αλλά και ουσίας η ασταμάτητη μηχανή προτιμάει να υποδείξει ότι, κατ’ αρχήν, η «τηλε-εργασία» είναι δουλειά στο σπίτι.

Από την στιγμή που αναφερόμαστε σε «δουλειά στο σπίτι» στην αφετηρία της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, ξετυλίγεται μπροστά μας αυτό που βρίσκεται πίσω και πλάι μας: όλες οι μορφές και οι εκδοχές «δουλειάς στο σπίτι», από εκείνες που προηγήθηκαν της γέννησης του καπιταλισμού (οι υφάντρες στην αγγλία…) μέχρι αυτές που συνυπήρχαν σε όλες τις φάσεις του 19ου, του 20ου και του 21ου αιώνα, μέχρι σήμερα.

Για να γίνει ξεκάθαρη η σημασία αυτής της γενεαλογίας (και, έτσι, να αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά της τωρινής «επιστροφής της δουλειάς στο σπίτι», μέσω δικτυώσεων) αρκεί να υποδείξουμε / τονίσουμε τον βασικό ορισμό της μισθωτής / εξαρτημένης εργασίας, όπως αυτός περιλαμβάνεται στην ελληνική εργατική νομοθεσία. Πώς διακρίνεται η μισθωτή εργασία από άλλες μορφές εργασίας; Με τρία κριτήρια:

Α) Τον τόπο εργασίας: αυτός προσδιορίζεται απ’ τον εργοδότη.

Β) Τον χρόνο εργασίας: το ωράριο. Κι αυτό επίσης προσδιορίζεται και ελέγχεται απ’ τον εργοδότη.

Γ) Το αντικείμενο εργασίας: προσδιορίζεται επίσης, ακόμα και σε καθημερινή βάση, απ’ τον εργοδότη.

(Ας σημειώσουμε ότι ο τρόπος πληρωμής ΔΕΝ συνιστά κριτήριο αποφασιστικής σημασίας! Ήταν μάλλον η παράνομη πίεση των αφεντικών και η άγνοια απ’ την μεριά των εργαζόμενων που μετέτρεψαν τους «μπλοκάκηδες» σε de facto «ελεύθερους επαγγελματίες / εργολάβους»).

Αν μια σχέση εργασίας έχει αυτά τα πιο πάνω τρία χαρακτηριστικά τότε είναι μισθωτή / εξαρτημένη, και υπόκειται σε όλες τις νομικές ρυθμίσεις της μισθωτής εργασίας. Αν δεν τα έχει;

Εύκολα καταλαβαίνει ο καθένας ότι η «δουλειά στο σπίτι» χάνει τα 2 απ’ τα 3 βασικά στοιχεία της μισθωτής / εξαρτημένης σχέσης εργασίας (ακόμα κι αν η πληρωμή εξακολουθήσει να έχει την μορφή του μηνιάτικου…). Αν τόπος εργασίας γίνει το σπίτι, κι αν το καθημερινό ωράριο είναι ασαφές, τότε απομένει μόνο το 3ο κριτήριο.

Μόνο του… Αλλά βρισκόμαστε σε μεταβατική φάση…

Η δουλειά μετά (την τρομοκρατία) 3

Παρασκευή 11 Σεπτέμβρη. Είναι νομίζουμε σαφές ότι με την «επιστροφή της δουλειάς στο σπίτι» και την διαγραφή των 2 απ’ τα 3 κριτηρίων, αυτή η καινούργια αλλά παλιά μορφή οργάνωσης της εργασίας ισορροπεί επικίνδυνα ανάμεσα στη μισθωτή σχέση (με ότι σημαίνει αυτό για τα εργατικά δικαιώματα) και στην εργολαβία / φασόν! Το 3ο κριτήριο δεν είναι τόσο ισχυρό. Ή μπορεί να αποδειχθεί «ευάλωτο»: ο εργοδότης (που προσδιορίζεται σαν ο αποφασιστικός παράγοντας του προσδιορισμού του αντικειμένου εργασίας) μπορεί να μετατραπεί (εντός ή εκτός εισαγωγικών) σε πελάτη… Ή σε “εκπρόσωπο του πελάτη”. Ή σε “μεσολαβητή”… Τότε ο μετασχηματισμός της μισθωτής / εξαρτημένης σχέσης σε εργολαβική θα έχει επιτευχθεί εντελώς!

Έχουμε δείγματα τέτοιου είδους αναδιαρθρώσεων εκτός της «τηλε-εργασίας»; Έχουμε! Είναι η λεγόμενη gig economy! Στις περιπτώσεις, για παράδειγμα, των urban μετακινήσεων / μεταφορών, είτε πρόκειται για την uber είτε για τις μεταφορές γευμάτων (τύπου deliveroo, wolt στα καθ’ ημάς…) θεωρήθηκε αρκετό μόνο το ένα κριτήριο που αφορά την ρευστότητα του χρόνου εργασίας (το ότι ο ενδιαφερόμενος δουλεύει «όποτε και όσο θέλει»), σε συνάρτηση φυσικά με την μεσολάβηση μιας εταιρείας / ηλεκτρονικής πλατφόρμας (που είναι η νέα μορφή εργοδότη: ο μεσολαβητής), για να θεωρηθεί «ελεύθερος επαγγελματίας». Το ότι έβαζε / βάζει και το «δικό του μέσο παραγωγής» (το όχημα) ενισχύει αυτήν την άποψη (αν και στο ελληνικό ντελίβερι η συντριπτική πλειοψηφία δουλεύει με δικό της μηχανάκι).

Για να μην μπερδέψουμε τα πράγματα, ας κρατήσουμε τον πυρήνα: η τάση του σύγχρονου καπιταλισμού υπέρ της «απελευθέρωσης» των αφεντικών απ’ τις δεσμεύσεις της μισθωτής εργασίας, με την αναδιάρθρωση όσο το δυνατόν περισσότερων εκδοχών εργασίας και την μετατροπή τους σε εργολαβικές / φασονάδικες, είναι τόσο σαφής ώστε μόνο μέσα σ’ αυτήν την υπαρκτή και δηλωμένη τάση μπορούμε να διακρίνουμε τα πραγματικά χαρακτηριστικά (και) της «τηλε-εργασίας».

Υπάρχει, φυσικά, και ένας εμπειρίστικος αντίλογος, προερχόμενος απ’ τα κάτω. «Με την τηλε-εργασία μπορώ να προσέχω και το παιδί, τα παιδιά». Ή «με την τηλε-εργασία γλυτώνω τον χρόνο του πήγαινε – έλα στη δουλειά». Και τα δύο έχουν μια κάποια βάση. Δεν θα πρέπει όμως να ξεγελαστεί κανένας: οι μετασχηματισμοί στην οργάνωση της εργασίας ΔΕΝ γίνονται επειδή τα αφεντικά «πόνεσαν» για την ανατροφή των παιδιών ή για τους χρόνους μετακίνησης των μισθωτών!

Πράγμα που παίρνει μορφή ερωτήματος: Το τυράκι το βλέπεις…. Την φάκα;

(συνεχίζεται)

Ψοφιοκουναβιστάν uber alles!

Τρίτη 8 Σεπτέμβρη. Δεν είναι λίγοι, το αντίθετο, και όχι μόνο στο ελλαδιστάν, όσοι δείχνουν να ποντάρουν τα συμφέροντά τους σε μια εκλογική νίκη των δημοκρατικών και του νυσταλέου Jo στις αμερικανικές εκλογές του Νοέμβρη. Τι αναγγέλεται λοιπόν σε μια τέτοια περίπτωση; Τι μέλλον θα ψάξει να βρει το παρακμιακό αμερικανικό imperium με τους δημοκρατικούς;

Απ’ αυτήν εδώ την αισχρά περιθωριακή γωνία έχετε διαβάσει την άποψη ότι η «γραμμή» που εξέφρασε το ψόφιο κουνάβι, η «γραμμή» της αντιμετώπισης των εχθρών με οικονομικά μέσα (τιμωρίες, κυρώσεις, κλπ), έχει αποτύχει / ηττηθεί. Είχαμε προβλέψει μάλιστα ότι το ψόφιο κουνάβι θα αντικατασταθεί απ’ τον Pence και μια πιο σκληροπυρηνική στάση της Ουάσιγκτον, χωρίς ωστόσο να είναι σαφής η μορφή της.

Κάναμε λάθος – αλλά τελικά όχι και τόσο. Στο αμερικανικό πολιτικό θέαμα συμβαίνει εδώ και λίγους μήνες κάτι ασυνήθιστο, που ενώ γίνεται όσο πιο δημόσια είναι δυνατόν, είναι σχεδόν σα να μην συμβαίνει – για τους εκτός ηπα.

Στις αρχές Ιούνη σχεδόν 300 πρώην στελέχη των κυβερνήσεων Μπους του νεώτερου (αιμοβόροι οπαδοί του «αμερικανικού 21ου αιώνα» δηλαδή) δήλωσαν την υποστήριξή τους στον νυσταλέο Jo. Πρόκειται για νέο-συντηρητικούς, πρώην στελέχη του κόμματος του ψόφιου κουναβιού, που δήλωσαν «απογοητευμένοι» – και έκαναν αυτό που αλλού θα θεωρούνταν προδοσία. Ζήτησαν απ’ τους συντηρητικούς (οπαδούς τους) να ψηφίσουν τον Biden!

Αυτή ήταν η αρχή. Ακολούθησαν 100 πρώην στελέχη της επιρροής του ιδιαίτερα σκληροπυρηνικού John McCain (έχει πεθάνει, αλλά οι προσανατολισμοί του ζουν…), και κάμποσες δεκάδες πρώην στελέχη του γερουσιαστή Mitt Romney, απ’ την προεκλογική του εκστρατεία του 2012. Εννοείται πως όλοι αυτοί συνοδεύονται από δημοσιογράφους, δημαγωγούς, «διαμορφωτές της κοινής γνώμης», κλπ.

Με δυο λόγια με έναν «διαγώνιο» αλλά πολύ σαφή τρόπο οι δημοκρατικοί εξελίσσονται σε νεοσυντηρητικούς.

Τι σημαίνει όμως «διαγώνιος»;