Τετάρτη 8 Ιούλη. Και συνεχίζει το άρθρο:
… Αυτά τα προβλήματα δεν βρίσκονταν κοντά στη λύση τους ως χτες και, τελικά, σήμερα έχουν εκτραχυνθεί εξαιτίας της πανδημίας του covid-19.
Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι ένα μινιμαλιστικό κράτος που απλά δρα σαν διαιτητής για «την δημιουργία αποτελεσματικών, απαλλαγμένων από προσόδους αγορών, σε συνδυασμό με αποτελεσματικούς, απαλλαγμένους από διαφθορά δημόσιους τομείς, είναι έστω στοιχειωδώς ικανή ή αναγκαία συνθήκη για μια δυναμική, καπιταλιστική οικονομία». Τέτοια ήταν μια παρατήρηση που έγινε πριν δυο δεκαετίες απ’ τον καθηγητή Robert Wade στο επιδραστικό έργο του «Governing the Market» – και εξακολουθεί να είναι το ίδιο σημαντική και σήμερα.
Αντί απλά να στείλουμε «ένα καθαρό μήνυμα στην Κίνα ότι, προχωρώντας, ο συστηματικός μερκαντιλισμός των καινοτομιών που επιβραδύνει την παγκόσμια τεχνολογική καινοτομία δεν γίνει ανεκτός πια», όπως προτείνει ο Atkinson, μια καλύτερη επιλογή θα ήταν να στρέψουμε αυτές τις ίδιες πολιτικές εναντίον της Κίνας εμποδίζοντας την πρόσβαση του Πεκίνου στις δυτικές αγορές, ενόσω παράλληλα θα διαμορφώσουμε το κράτος σαν ενεργό παίκτη, για να βοηθήσει στην επιτάχυνση των καινοτομιών και της ανάπτυξης με καλύτερη ποιότητα (που θα έχει σα συνέπεια την ανάλογη αύξηση της οικονομικής ασφάλειας).
Αυτό συμβαίνει ως ένα βαθμό ήδη: η κυβέρνηση Trump πιέζει τον μεγαλύτερο στον κόσμο κατασκευαστή chip – την ταϊβανέζικη TSMC – να σταματήσει να παίρνει καινούργιες παραγγελίες απ’ την κινεζική Huawei. Αλλά δεν είναι αρκετό. Ακόμα κι αν ο Trump κρατήσει μια σκληρή στάση απέναντι στην Huawei αυτό θα σημαίνει ελάχιστα πράγματα, αν δεν συνδυαστεί με μια πιο δομική, εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, στην οποία το κράτος θα παίζει δραστήριο ρόλο, αντί απλά να είναι ένας ουδέτερος παρατηρητής δίπλα στην αγορά….
Αν κάποιος καθησυχαστεί θεωρώντας ότι απλά πρόκειται για ζητήματα «καθοδήγησης της βιομηχανικής ανάπτυξης» θα κάνει τεράστιο λάθος. Δεν βρισκόμαστε ούτε στην αρχή της 1ης βιομηχανικής επανάστασης (όπου, για παράδειγμα, η κρατικοποίηση των εταιρειών σιδηροδρόμου στις ηπα ήταν υποχρεωτική προκειμένου να υπάρξει ένα συνεκτικό σχέδιο σιδηροδρομικών γραμμών που να οφελεί το σύνολο του κεφαλαίου, αντί για τυχοδιωκτικές ιδιωτικές πρωτοβουλίες απ’ τις οποίες πολλές κατέληγαν σε χρεωκοπία), ούτε στην αρχή της 2ης (όπου οι απαιτήσεις των παγκόσμιων πολέμων επέβαλαν κεντρικό έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της τότε παραγωγής)· ούτε καν στην αρχή της 3ης, που έγινε μέσα σ’ ένα ένδοξο και πανηγυρικό νεοφιλελεύθερο περιβάλλον, ως η επική γοητεία και η καταπληκτική ιδιωτική εφευρετικότητα των start upers…
Βρισκόμαστε στην αρχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης όπου όχι μόνο η εκμετάλλευση της εργασίας (και, κατά συνέπεια, ο κρατικός έλεγχος της αγοράς εργασίας) αλλά η εκμετάλλευση του συνόλου της ζωής και των κοινωνικών σχέσεων είναι Η “αγορά” που, για να γίνει ακόμα πιο λειτουργική (για λογαριασμό των αφεντικών), χρειάζεται κρατική καθοδήγηση. Αυτό το σημείο της ανάλυσής μας χρειάζεται πολύ περισσότερα, αλλά εν τω μεταξύ υπάρχει ήδη ένα ισχυρό παράδειγμα: στη διαχείριση του covid-19 η μορφή – κράτος στην δύση ΔΕΝ ανέλαβε την έρευνα και την παραγωγή φαρμάκων (ένα κλασσικό είδος «κρατικοποίησης»)· ανέλαβε όμως να μιμηθεί και να προσπαθήσει να εφαρμόσει / επιβάλλει μερικά στοιχεία του κινέζικου συστήματος κοινωνικού ελέγχου που λέγεται “social credit”!
Πράγματι. Μαζί με την αστυνομία και τον στρατό (που έχουν αναλάβει την εφαρμογή των πραξικοπημάτων, είτε είναι καθολικά είτε είναι διαφορικά), μαζί με την ανάληψη του χρηματικού κόστους «απλής επιβίωσης» του μεγαλύτερου μέρους της «εργατικής δύναμης», μαζί με την πολύ πιο θηριώδη επιδότηση των πιο δυναμικών ή στρατηγικών καπιταλιστικών κλάδων (συμπεριλαμβανόμενης και της «μερικής κρατικοποίησης», όπως σε επιλεγμένες αεροπορικές εταιρείες), η μορφή-κράτος ανέλαβε την ηθική διαπαιδαγώγηση των πληθυσμών, δίνοντας μαθήματα (δηλαδή διαταγές των οποίων η παράβαση συνεπάγεται χρηματικά πρόστιμα…) «κοινωνικής ευθύνης»! Πρακτικά κανένα ιδιωτικό αφεντικό, κανένας Bezos, δεν θα μπορούσε να επιβάλλει την γενική εκκένωση όλων των δημόσιων χώρων / χρόνων (με την κατηγορία της… μολυσματικότητας!) έτσι ώστε να κάνει άλματα η «ανασύνθεση / αναδιάρθρωση του δημόσιου / κοινωνικού» για λογαριασμό των αφεντικών του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος!
Οι ηλίθιοι (και, δυστυχώς, είναι άφθονοι) το έφαγαν αυτό. Δυστυχώς δεν πρόκειται για ένα πρόσκαιρο ιδεολογικό τρυκ προορισμένο να ξεχαστεί. Πρόκειται ουσιαστικά για την συσκευασία του περιορισμού των άλλοτε θρυλικών ατομικών δικαιωμάτων, ελευθεριών και εννοήσεων / γνωμών, στο όνομα του «κοινού καλού» που θα ορίζεται απ’ το κόμμα των αφεντικών. Τα νεοφιλελεύθερα «ιδεώδη» αποσύρονται διακριτικά απ’ την σκηνή, αφήνοντας το κέντρο της στη μορφή – κράτος! Αυτή είναι η καρδιά του κινέζικου social credit system: τόσο οι υπήκοοι μεταξύ τους όσο και το κράτος αξιολογεί την «κοινωνική ευθύνη», αμοίβει τους «κοινωνικά υπεύθυνους», τιμωρεί τους «κοινωνικά ανεύθυνους»… (Και οι ανόητοι νοσταλγοί του (φροντικού) “κράτους πρόνοιας” νομίζουν ότι ξαναζούν το παρελθόν!…)
Μιλήσαμε εξ αρχής για βιοπολιτική· συμβουλεύοντας ταυτόχρονα (αν μας επιτρέπεται!) ότι «βιοπολιτική» δεν είναι μια καινούργια λέξη για να την παπαγαλίζει ο καθένας που μοστράρεται εδώ κι εκεί… Βιοπολιτική υπήρχε και τον 19ο αιώνα, και τον 20ο – ας είναι καλά ο Φουκώ που τις υπέδειξε. Άρα δεν ψάχνουμε έναν δήθεν «καινούργιο» ορισμό· αλλά τα ιδιαίτερα σύνθετα και καινοτόμα χαρακτηριστικά και περιεχόμενά του σήμερα και αύριο…