Παρασκευή 5 Ιούνη. Τι συνέβη στη Ν. Υόρκη στις 11 Σεπτέμβρη του 2001; «Οι πάντες το ξέρουν»: δύο αεροπλάνα έπεσαν πάνω σε δύο ουρανοξύστες και τους γκρέμισαν… Πάνω από 3.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν… Αυτή είναι η κοινότοπη βεβαιότητα: υπήρξε live μετάδοση, που χάρη στην ψηφιακή αποθήκευσή της έχει ειδωθεί και ξαναειδωθεί εκατομμύρια φορές. Συνεπώς: αυτό που φάνηκε να συμβαίνει, αυτό πράγματι συνέβη…
Ξέρουμε όμως ότι καθόλου δεν είναι έτσι! Ξέρουμε ότι η εικόνα είναι εικόνα κι όχι εξήγηση… Ξέρουμε ότι δεν κατέρρευσαν 2 αλλά 3 ουρανοξύστες· στον τρίτο δεν έπεσε κανένα αεροπλάνο… Ξέρουμε ότι οι ουρανοξύστες δεν κατέρρευσαν εξαιτίας των αεροπλάνων και των πυρκαγιών που προκλήθηκαν, αλλά κατεδαφίστηκαν κανονικά, καθώς ο μεταλλικός σκελετός τους ήταν παγιδευμένος με υψηλής τεχνολογίας εκρηκτικά – τέτοια που αποκλείεται να είχαν οι «τζιχαντιστές»… Ξέρουμε ότι μεγάλο μέρος των νεκρών ήταν πυροσβέστες, που είχαν τοποθετηθεί απ’ τους διοικητές τους στην περίμετρο του πρώτου ουρανοξύστη· ένα γιγαντιαίο λάθος εκτίμησης των κινδύνων εκ μέρους αυτών των διοικητών… Ξέρουμε, τέλος, ότι ο bin Laden δεν είχε καμμία σχέση μ’ αυτά τα γεγονότα· οι μυστικές υπηρεσίες του Ριάντ όμως είχαν και παραείχαν…
Τι σημασία έχουν όμως όλα αυτά σε σχέση με την αλήθεια; Πολλές χιλιάδες σοβαροί και αξιοπρεπείς άνθρωποι στις ηπα ψάχνουν χιλιοστό χιλιοστό αυτήν την αλήθεια, και έχουν πλησιάσει πολύ. Είναι οι οικογένειες των νεκρών, είναι δικηγορικές ενώσεις, είναι το «τεε» των ηπα (αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί), είναι κατασκευαστές ουρανοξυστών. Ωστόσο, σχεδόν 19 χρόνια μετά, οι εντυπώσεις απ’ την 11η / 9ου στις ηπα παραμένουν τόσο ισχυρές ώστε να διεκδικούν την θέση της «αλήθειας» – ενώ αυτές οι εντυπώσεις είναι ένα τεράστιο, βρώμικο ψέμα!
Γιατί τα θυμίζουμε αυτά; Επειδή πρόκειται για μια τρανταχτή απόδειξη ότι στις κοινωνίες του ώριμου θεάματος εκείνοι που είναι σε θέση να παράξουν έντονες συγκινησιακές εντυπώσεις κατασκευάζουν την «αλήθεια» στα μέτρα τους, προς υιοθέτηση απ’ την μεριά εκατομυρίων υπηκόων. Οι οποίοι είναι σίγουροι πως «έτσι έγιναν τα πράγματα» επειδή τα είδαν… Το ποιοί μπορούν να παράξουν τέτοιες έντονες εντυπώσεις δεν είναι γρίφος: οι διάφορες μορφές (φράξιες, κλπ) «κεντρικής εξουσίας». Η δυνατότητα, όμως, πρόκλησης έντονων συγκινήσεων (κυρίως ή και αποκλειστικά μέσω της επίδειξης του θανάτου…) έχει αποδειχθεί πολύ ισχυρό εργαλείο ελέγχου των πληθυσμών και των συνειδήσεων.
Για τον εργατικό ανταγωνισμό αυτή η τόσο αποδοτική συγκινησιακή πανούκλα είναι ένα πολύ δύσκολο εμπόδιο. Συχνά αξεπέραστο. Ο εργατικός ανταγωνισμός απαγορεύεται να χρησιμοποιεί μέσα ψυχολογικού πολέμου (psyops) ακόμα κι αν θα μπορούσε· απαγορεύεται να κάνει ψυχοσυναισθηματικούς εκβιασμούς· απαγορεύεται να παραποιεί τα γεγονότα. Ο εργατικός ανταγωνισμός απευθύνεται (κι αυτό είναι που πρέπει να κάνει) στη λογική, επειδή η λογική είναι βασικό συστατικό της συνείδησης (γενικά) και της εργατικής συνείδησης (ειδικά). Ο εργατικός ανταγωνισμός απαγορεύεται να δημιουργεί παραισθήσεις· απαγορεύεται να επιδιώκει τον ατομικό ή συλλογικό υπνωτισμό. Ο εργατικός ανταγωνισμός θέλει να είναι χειραφετικός, απελευθερωτικός· οι εξουσίες είναι που χειραγωγούν, που υποδουλώνουν ακόμα και τις αισθήσεις.
Πώς μπορεί, λοιπόν, να αναμετρηθεί η (εργατική) λογική κριτική με την εξουσιαστική κατασκευή συγκινήσεων και εντυπώσεων; Είναι πάρα πάρα πολύ δύσκολο. Για παράδειγμα εκείνη την ημέρα (την 11η Σεπτέμβρη του 2001) το αγγλικό bbc μετάδιδε live αυτά που συνέβαιναν στη Ν. Υόρκη. Η δημοσιογράφος είχε στην πλάτη της μια γιγαντοοθόνη που έδειχνε όρθιο το κτήριο 7 (τον 3ο ουρανοξύστη που κατέρρευσε μετά από ώρες χωρίς να πέσει επάνω του κανένα αεροπλάνο) ενόσω εκείνη ανάγγελνε ότι έχει γκρεμιστεί! Μετά από λίγο έγινε αυτό που είχε προφητεύσει! Η τυπική λογική και η αυστηρότητα της όρασης όλων όσων έβλεπαν το συγκεκριμένο πρόγραμμα (και ήταν εκατομμύρια) θα έπρεπε να «κολλήσει» μ’ αυτό το γεγονός! Πώς είναι δυνατόν να «προβλέπεται» η κατάρρευση ενός ουρανοξύστη, και μάλιστα αυτή τελικά να συμβαίνει χωρίς (προφανή) αιτία;
Φαίνεται πως στη διάρκεια της συγκινησιακής πλημμύρας ακόμα και ολοφάνερα λογικά «κενά» στην εξουσιαστική ρητορική «χάνονται». Καταστέλλονται… «Εξατμίζονται»… Η μόνη ελπίδα φαίνεται να είναι αυτή: μετά από καιρό (πόσο πολύ όμως;), όταν η συγκινησιακή πανούκλα έχει εξασθενίσει, να υπάρξει ένα κάποιο περιθώριο για την λογική επανεξέταση των εντυπώσεων – και την εκκαθάρισή τους.
Όμως αυτό το «μετά από καιρό» είναι μαχαιριά στον εργατικό ανταγωνισμό!! Το «μετά από καιρό» μπορεί ίσως να αποκαταστήσει την αλήθεια· δεν μπορεί όμως να αποκαταστήσει την πραγματική ροή της πραγματικής Ιστορίας. Αυτά που έγιναν έγιναν· αυτά που ακολούθησαν ακολούθησαν· οι σχεδιασμοί της εξουσίας επιτελέστηκαν… Όσο χρήσιμο κι αν είναι για την αποκατάσταση της αλήθειας, το «εκ των υστέρων» είναι συνήθως πολιτικά άχρηστο. Ούτε σαν παρηγοριά δεν αντέχει να σταθεί…
Ο εργατικός ανταγωνισμός χρειάζεται τη λογική και την λογική κριτική την στιγμή της φωτιάς! Μετά από καιρό; Μετά από καιρό συνήθως είναι πολύ αργά πια…
(Καθώς οι καπιταλιστικές κοινωνίες έχουν μπει για τα καλά στην εποχή των “πολλαπλών πραγματικοτήτων” η κατασκευή εντυπώσεων απ’ την μεριά των εξουσιών έχει γίνει, σχεδόν, παιχνιδάκι…)