Πέμπτη 4 Ιούνη. Τι ζημιά κι αυτή; Ένα χτεσινό άρθρο στον καθεστωτικό guardian έβγαλε όχι λαγό αλλά δεινόσαυρο απ’ το καπέλο, σε σχέση με διάφορες επιστημονικές και καθόλα ευυπόληπτες μελέτες για τον covid-19. Η σοβαρή ιατρική επιθεώρηση Lancet και η εξίσου σοβαρή New England Journal of Medicine έχουν φορέσει πλερέζες, επειδή δημοσίευσαν (δηλαδή επικύρωσαν) ιατρικές μελέτες στηριγμένες… Στηριγμένες; Στηριγμένες (λέει) στα δεδομένα που αγόραζαν οι ερευνητές / επιστήμονες / ειδικοί από μια tiny (μικρή…) εταιρεία κάπου στη χώρα των ευκαιριών (το ψοφιοκουναβιστάν), ονόματι Surgisphere. Αλλά αυτή η tiny (μικρή…) εταιρεία εμπορίου δεδομένων υγείας, είχε στην αρχή 6 και μετά μόνο 3 υπαλλήλους, εκ των οποίων ο ένας συγγραφέας ιστοριών επιστημονικής φαντασίας και η μία μοντέλο για παροχή σεξουαλικών υπηρεσιών σε ενηλίκους… Σκάνδαλο! Σκάνδαλο; Ποιό σκάνδαλο ακριβώς;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να αντιληφθεί κανείς αυτό το περιστατικό. Κάποιοι είναι εύκολοι: π.χ. μερικοί απατεώνες στήνουν μια φάμπρικα import / export δεδομένων υγείας και βγάζουν λεφτά κοροϊδεύοντας τους εύπιστους επιστήμονες που διψούν για data για να φτιάξουν την καριέρα τους. Δεν αρέσει στην ασταμάτητη μηχανή· παραείναι φολκλόρ για τα γούστα της.
Προτιμάμε να το δούμε αλλιώς. Πρώτον, από πότε απαγορεύεται σε παραμυθάδες, κοκότες, ακόμα και πυγμάχους ή αναρριχητές να αγοράζουν υπολογιστές, να νοικιάζουν ένα γραφειάκι, και «με κάποιον τρόπο» να βάζουν στο χέρι δεδομένα υγείας από δεκάδες εκατοντάδες νοσοκομεία της υφηλίου; Ξέρουμε την απάντηση. Αν και δεν υπάρχει «αντιποίηση επαγγέλματος» (η συγκέντρωση δεδομένων υγείας δεν χρειάζεται πτυχίο ιατρικής!) αυτές είναι δουλειές για «σοβαρούς». Αν αντί για συγγραφέα fiction ιστοριών είχαμε έναν μισο-απατεώνα προγραμματιστή (για παράδειγμα), που κατάφερε όμως «με τον έναν ή τον άλλο τρόπο» να γίνει Άρχοντας Θυρών και Παραθύρων, τότε η διαχείριση των health data θα ήταν σε καλά χέρια – σωστά; Σωστά!
Απο εδώ αρχίζει το δικό μας ενδιαφέρον. Η φαντασιακή αναπαράσταση για τον «επιστήμονα» που παίζει πάντα στα μυαλά των υπηκόων ακόμα σήμερα, ανήκει στον 18ο ή, το πολύ, στον 19ο αιώνα. Ένας τύπος ελαφρά μονήρης, αφοσιωμένος στην έρευνα του επιστημονικού πεδίου του, κοσμοκαλόγερος με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ορκισμένος υπηρέτης της αλήθειας αλλά και της φροντίδας για το κοινό καλό. Ο ντόπιος αρχιρέας της «προσευχής των 6.00» βοήθησε να ανανεωθεί αυτό το (ανιστόρητο) αρχέτυπο, εφόσον επιλέχτηκε για τις PR του υγιεινιστικού πραξικοπήματος ακριβώς επειδή ταίριαζε στην αναπαράσταση αυτού του «αφοσιωμένου επιστημονικού ασκητισμού»… Αλληλούια!!
Αμ δε! Οι διάφορες φράξιες της «επιστημονικής κοινότητας» είναι ουσιαστικά απλά και μόνο διαφορετικές αλυσίδες συναρμολόγησης «αληθειών» με πατίνα (δηλαδή εγκυρότητα) σχεδόν θρησκευτική. Αυτές οι αλυσίδες συναρμολόγησης «αληθειών» έχουν όλα τα χαρακτηριστικά του φορντισμού / ταιηλορισμού (κατακερματισμό σε βαθμό κακουργήματος, εξειδικεύσεις σε βαθμό παράνοιας, κλπ) αλλά δεν είναι υποχρεωτικά παράλληλες μεταξύ τους. Διασταυρώνονται, συγκλίνουν (: «διεπιστημονικότητα»), αποκλίνουν μεταξύ τους, ξαναδιασταυρώνονται… Παραμένουν όμως πάντα αυτό που αντιστοιχεί σ’ εκείνο που οι ειδικοί ονομάζουν (και δεν το κάνουν ούτε κρυφά ούτε χαμηλόφωνα) βιομηχανία της φροντίδας υγείας. Βιομηχανία! Περί αυτού πρόκειται!!! Και η βιομηχανία δεν μπορεί παρά να είναι … βιομηχανικά οργανωμένη!!!
Τι σημαίνει αυτό; Πολλά. Ας πούμε πρώτη ύλη προς επεξεργασία. Ποια είναι η «πρώτη ύλη» της «βιομηχανίας της φροντίδας υγείας»; Τα data υγείας. Ποιός τομέας της βιομηχανίας ασχολείται (δηλαδή κερδοφορεί) με την υπεξαίρεση, συγκέντρωση, εξόρυξη, τακτοποίηση των health data; Κάποιος. Never mind ποιοί είναι οι ιδιοκτήτες του ενός ή του άλλου μαγαζιού. Οι ιδιοκτήτες των ορυχείων σπανίων γαιών, για παράδειγμα, είναι, άραγε, βετεράνοι εργάτες ορυχείων; Ή είναι συλλέκτες έργων τέχνης, φιλάνθρωποι, νταβάδες πολυτελείας, χαφιέδες, λαθρέμποροι ανθρώπων, έμποροι κοκαΐνης, στελέχη μυστικών υπηρεσιών, και ό,τι άλλο; Δόξα στον καπιταλιστικό πλουραλισμό δεν χρειάζονται post doc για να γίνει κάποιος επιχειρηματίας! Δεν χρειάζεται καν “λευκό” ποινικό μητρώο…
Συνεπώς ένας «κακός προμηθευτής» πρώτης ύλης, που παίρνει στο λαιμό του τους επόμενους «επαγγελματίες» της συναρμολόγησης των επιστημονικών αληθειών, είναι βέβαια «κακός προμηθευτής»… Αλλά γιατί να μην θεωρηθεί μια εξαίρεση; Αν υπάρχουν «κακοί κι ανεύθυνοι» δεν μπορεί παρά να υπάρχουν «καλοί και υπεύθυνοι», κάπου εδώ γύρω…
Και η επιστήμη; Οι επιστήμονες; Αυτοί βέβαια πρέπει να ψωνίζουν από σωστούς προμηθευτές… Όπως, άλλωστε, όλοι οι καλοί ειδικοί και τα καλά αφεντικά του πλανήτη: όχι παιδική εργασία (δηλαδή «ναι»), όχι εργασιακή βία (δηλαδή «ναι»), όχι καταστροφή του περιβάλλοντος (που να φαίνεται στους ευαίσθητους, δηλαδή «ναι»), όχι νοθεία στις πρώτες ύλες (δηλαδή «ναι», γιατί έχουμε έτοιμο από πριν το αποτέλεσμα / προϊόν που θέλουμε να πουλήσουμε)…
Η ασταμάτητη μηχανή ελπίζει ότι το πρόβλημα που προέκυψε μ’ αυτούς τους αληταράδες της Surgisphere θα διορθωθεί γρήγορα. Εκείνο που είναι δύσκολο να διορθωθεί είναι η αφέλεια της παραχώρησης των προσωπικών δεδομένων· και της ευπιστίας ότι υπάρχουν ακόμα αυτοί οι κοσμοκαλόγεροι που ασχολούνται με το καλό της ανθρωπότητας…