Παρασκευή 8 Μάη. Τα λίγα αλλά χαρακτηριστικά παραδείγματα απ’ το γερμανικό κράτος / κεφάλαιο (δες το διπλό αφεντικό 1 έως 3, χτες) δείχνουν πως η μετάβαση απ’ την “παθητική” πολιτική επιδότησης των ανέργων στην “ενεργητική” πολιτική διαχείρισης του εφεδρικού στρατού (των ανέργων), μια μετάβαση που ήδη εξελίσσεται (με διαφορετικούς ρυθμούς αλλά εξελίσσεται) σε διάφορα δυτικά κράτη, δεν είναι η ηθικοπλαστική εκστρατεία κατά των “τεμπέληδων” που κάνουν “κατάχρηση του κράτους πρόνοιας”. Είναι Αλλαγή Παραδείγματος.
Ακόμα και υπό κεϋνσιανές προδιαγραφές (και όμοια υπό νεο-φιλελεύθερες), τα λεγόμενα “δημοκρατικά” καθεστώτα της δύσης αναγνώριζαν ότι το υποκείμενο εργάτης / εργάτρια, μισθωτός / μισθωτή, είναι ελεύθερος (έστω σε εισαγωγικά αν συνυπολογίσουμε τους ενδημικούς καταναγκασμούς του καπιταλισμού…) να επιλέγει το είδος της δουλειάς που μπορεί (ή θέλει) να κάνει· και τον εργοδότη. Το σχήμα ότι δύο ελεύθεροι παράγοντες, δηλαδή αυτός που θέλει να αγοράσει εργατική δύναμη κι αυτός που θέλει να πουλήσει την εργατική του δύναμη, συναντιώνται και διαπραγματεύονται την τιμή του “εμπορεύματος εργατική δύναμη” είναι το βασικό συστατικό εκείνου που ονομάζεται “αγορά εργασίας”.
Υπό νεοφιλελεύθερες προδιαγραφές μάλιστα (τις τελευταίες δεκαετίες) η ύπαρξη συνδικάτων που διαπραγματεύονται αυτήν την τιμή (και τα υπόλοιπα: συνθήκες εργασίας, κλπ) θεωρήθηκε ανάθεμα για την ομαλή λειτουργία μιας πλήρως ελεύθερης “αγοράς εργασίας”. Οι νεοφιλελεύθεροι θεωρητικοί και πολιτικοί υποστήριζαν ότι η ύπαρξη των συνδικάτων εμποδίζει την “ένας προς έναν” διαπραγμάτευση για την τιμή και τους όρους αξιοποίησης του εμπορεύματος εργατική δύναμη, που είναι η μόνη εντελώς ελεύθερη διαδικασία, δημιουργώντας καρτέλ (εργατικό)…. Πάνω στην ίδια σύλληψη της “ελευθερίας πώλησης της εργατικής δύναμης” στήθηκε και όλη η ρητορική περί Ανθρώπινου Κεφαλαίου, που έχει υπάρξει το διαμάντι στο στέμμα του νεοφιλελευθερισμού… Και, ως γνωστόν, έγινε με ενθουσιασμό δεκτή απ’ τους πάντες. “Δεξιούς” κι “αριστερούς”…
Το να εμφανίζεται, λοιπόν, στη σκηνή η μορφή – κράτος σαν ο αποφασιστικός μηχανισμός διαχείρισης των ανέργων σημαίνει, επίσης, ότι η μορφή – κράτος αναλαμβάνει να γίνει εσωτερικό δομικό στοιχείο της “αγοράς εργασίας”. Όχι σαν κανονικός εργοδότης· όχι με “προσλήψεις στο δημόσιο”. Αλλά σαν “στρατηγός” που έχει βρει τρόπο να κατευθύνει τμήματα του “εφεδρικού στρατού” προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, συμπεριλαμβανόμενης οπωσδήποτε της καθαρά ιδιωτικής σφαίρας του καπιταλισμού.
Ποιός είναι ο τρόπος; Και ποιό είναι το βαθύτερο πολιτικό νόημα αυτής της κρατικής “ενεργητικής διαχείρισης”;