Παρασκευή 20 Μάρτη. Οι υγιεινιστικές φοβίες (κάθε κλίμακας και έντασης) είναι άμεση έκφραση των φόβων των σχετικών με την αρτιμέλεια, τη νεότητα – και τον θάνατο. Η (αιώνια) νεότητα και η αθανασία είναι εδώ και έναν αιώνα (μετρημένο!) τα βασικά (έως τα μοναδικά) κλισέ της διαφήμισης· της προώθησης εμπορευμάτων. Το νοηματικό υλικό που αλέθουν, το υπονοούμενό τους. Απ’ το πιο ασήμαντο ως το πιο εντυπωσιακό όλα τα εμπορεύματα υπόσχονται έμμεσα ή και άμεσα την (κοινωνικά εννοημένη) νεότητα και την (κοινωνικά εννοημένη) υπέρβαση της φυσικής, ζωϊκής φθοράς.
Μετά από έναν αιώνα σκληρής εκπαίδευσης σ’ αυτούς τους φόβους και στη «λύτρωση» μέσα απ’ την κατανάλωση (εμπορευμάτων, υπηρεσιών και σχέσεων)· μετά από τόσες γενιές μαζικής εμπέδωσης και ενσωμάτωσης αυτής της «υγείας» κι αυτής της «αθανασίας» που είναι η «υγεία και η αθανασία» της εμπορευματικής μεσολάβησης, άρα μια ιδέα για την υγεία ξένη και εχθρική προς την πραγματικότητα των σωμάτων, μια ιδέα τυρρανική, καταστροφική· μετά από έναν αιώνα θητείας σε μια «υγιεινιστική αλήθεια» που κατέληξε να είναι δείκτες, μετρήσεις και στατιστικές, δεν είναι πρωτότυπη η τρομοεκστρατεία στο όνομα του covid-19. Δεν είναι πρωτότυπος ούτε ο διάχυτος φόβος, που μπορεί μεν ο καθένας να τον βιώνει ατομικά, αλλά είναι μαζικός και απρόσωπος.
Όλα – μα όλα – είναι ιστορικά και κοινωνικά προσδιορισμένα! Η ιδέα που έχουν οι υπήκοοι σήμερα για την υγεία τους δεν έχει καμμία σχέση με την ιδέα που είχαν οι πρόγονοί τους πριν 1 αιώνα· και δεν έχει καμμία σχέση με την ιδέα που θα έχουν μετά από 1 αιώνα οι τότε υπήκοοι του τότε καπιταλιστικού κόσμου.
Ένα μόνο παράδειγμα, ενδεικτικό. Κάποτε η φράση τον έφαγε η κλεισούρα ήταν τόσο κυριολεκτική όσο δεν μπορεί να διανοηθεί η φοβισμένη μάζα σήμερα. Η κλεισούρα, το να είναι κάποιος κλεισμένος σ’ έναν εσωτερικό χώρο, σ’ ένα δωμάτιο ή σε ένα σπίτι, τον έτρωγε κυριολεκτικά. «Έτρωγε» τις σάρκες του· τον έκανε αδύναμο, φιλάσθενο, μίζερο. Ο «περιορισμός» σ’ έναν εσωτερικό χώρο ανθρώπων που ήταν ικανοί να κινούνται ήταν τιμωρία. Από γονική (: πήγαινε στο δωμάτιό σου και δεν θα βγεις αν δεν σου πω εγώ!) έως κοινωνικά πειθαρχική (: η φυλακή).
Σήμερα οι κρατικές «υγιεινιστικές» διαταγές του είδους «κάτσε σπίτι σου» εμφανίζονται και γίνονται αποδεκτές όχι μόνο σαν «σωστές» αλλά και σαν ο δρόμος της προφύλαξης της υγείας… την ίδια στιγμή που η κλεισούρα συνεχίζει να «τρώει» τις ζωντανές πλευρές του καθενός. Γιατί αυτή η απαγόρευση επικροτείται; Επειδή η «κλεισούρα» έχει γίνει ήδη νόρμα για την συντριπτική πλειοψηφία (σπίτι / αμάξι / γραφείο / γυμναστήριο / διασκεδάδικο)· και επειδή οι τηλε-επικοινωνίες έχουν αναπτυχθεί (και έχουν υιοθετηθεί) τόσο ώστε το κοινωνικώς σχετίζεσθαι γίνεται ήδη όλο και λιγότερο κάτω απ’ το φως της ημέρας και το σκοτάδι της νύχτας· γίνεται μπροστά σε οθόνες, αδιάφορο και αδιάκριτο για οτιδήποτε έξω απ’ αυτές.
Όλα – μα όλα – είναι ιστορικά και κοινωνικά προσδιορισμένα! Στα διαλείματα των φόβων της αρρώστιας / του θανάτου (τα τελευταία 20 χρόνια έχουν σκηνοθετηθεί απ’ τους αρμόδιους αρκετά τέτοια κύματα) ο φόβος της άμεσης συσχέτισης με τον άγνωστο (και το Άγνωστο) έχει γίνει βασική κοινοτοπία. Η Αρρώστια (με κεφαλαίο γράμμα) είναι ένας επικίνδυνος, θανατηφόρος Άγνωστος. Αφού οι τεχνικές του κεφάλαιου και της εξουσίας του μεσολαβούν την σχέση του καθενός με τον εαυτό του, οτιδήποτε υποδείξουν αυτές σαν «επικίνδυνο» θεωρείται αυτόματα τέτοιο! Ακόμα και το «δεν ξέρουμε» των συγκεκριμένων ειδικών (προκειμένου, τώρα, για τον covid 19), ακόμα κι αυτή η άγνοια που κάποτε θα θεωρούνταν η αισχύνη τους, και σίγουρα θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους, ακόμα κι αυτό βαραίνει υπέρ του χειρότερου (φαντασιακά) ενδεχόμενου. Από έναν μετεωρολόγο δεν θα γινόταν ποτέ δεκτό το «δεν ξέρω τι καιρό θα κάνει αύριο»· και πάντως κανείς δεν θα συμπέραινε ότι η άγνοια του ειδικού σημαίνει ότι θα ξαναγίνει ο κατακλυσμός του Νώε… Από έναν λοιμωξιολόγο / επιδημιολόγο γίνεται δεκτή η άγνοια, αντιμετωπίζεται συγκαταβατικά, μιας και δεν αποκλείει καθόλου ότι «θα καταστραφεί ο κόσμος / θα πεθάνω Εγώ…».
Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή, καθώς η εμπορευματική πένσα και η γενικευμένη μηχανική μεσολάβηση σφίγγουν όλο και περισσότερο, καθώς ο Εαυτός – Κεφάλαιο γίνεται αναγκαστικά και Εαυτός – Εμπόρευμα, η υπόγεια και ανομολόγητη αίσθηση πως ο καθένας είναι ανταλλάξιμος με οποιονδήποτε άλλον (στις δουλειές, στις κοινωνικές σχέσεις…) όχι μόνο γιγαντώνει τις καθημερινές ανασφάλειες, αλλά επιβάλει την αναζήτηση του Ίδιου· όχι του Άλλου, σε καμμία περίπτωση του Διαφορετικού· και ανάθεμα στο Άγνωστο! Η «άγνωστη αρρώστια» (που μπορεί να είναι πολύ γνωστή στην υλικότητα του είδους μας, άγνωστη μόνο στους ειδικούς) μόνο φρικτή μπορεί να είναι· αφού «έτσι μας λένε». Η γρίπη σκοτώνει εκατό φορές παραπάνω, αλλά αυτήν «την ξέρουμε»… Οι πρωτοκοσμικοί στρατοί σκοτώνουν άμεσα ή μέσω εργολάβων εκατοντάδες χιλιάδες· αλλά αυτόν τον θάνατο των Άλλων «τον ξέρουμε», και δεν είναι θέμα… Για τον covid 19 μας είπαν ότι είναι «άγνωστος» – κι αυτό είναι αρκετό για να πυροδοτήσει όλες τις ανασφάλειες και τους φόβους μαζεμένους…
Ο «υγιής» υπήκοος σήμερα θα χαρακτηριζόταν κοινωνικά άρρωστος μόλις πριν 2 γενιές: θα τον έλεγαν μόνοχνωτο, υποχόνδριο…
Αυτά είναι κάποια απ’ τα βασικότερα των βασικών. Ό,τι και να λέμε εμείς, ό,τι και να λένε τα αφεντικά, οι ιστορικοί προσδιορισμοί ξεπερνούν τα θηριώδη Εγώ και τις φοβίες τους. Και δεν υπάρχει άλλη διαφυγή, άλλη απόδραση, εκτός απ’ την αναγνώριση της ιστορικότητας (και εν τέλει της κοινωνικότητας) τόσο ημών των ίδιων (των ηθών μας, των πεποιθήσεών μας – ακόμα και των ανασφαλειών μας) – όσο και των συνθηκών μέσα στις οποίες ζούμε. Πολύ απλά: χωρίς τις 4G επικοινωνίες κανένα αφεντικό και κανένα κράτος δεν θα διανοούνταν να διατάξει τον μαζικό κατ’ οίκον περιορισμό μας! Χάρη στις 5G επικοινωνίες αύριο, οι περισσότεροι θα φορούν με χαρά «βραχιολάκι» – στο χέρι. Στην πραγματικότητα υπάρχει ήδη ο προπομπός του: στην τσέπη ή στην τσάντα. Είναι το τηλεχειριστήριο της καθημερινής ζωής…
Αυτό που κάποτε ήταν «εναλλακτική έκτιση ποινής» θα γίνει (γίνεται ήδη μπροστά στα μάτια μας) «απόδειξη κοινωνικής ευθύνης»· δηλαδή «καθήκον», όποτε ζητηθεί αρμοδίως… Πατριωτικό καθήκον μάλιστα – ο εθνικός ύμνος είναι η απόδειξη ότι οι αιχμάλωτοι έχουν χάσει κάθε αίσθηση της πραγματικότητάς (τους).
(φωτογραφία: Dead don’t die…)