Year: 2019

Τίποτα δεν είναι αρκετό…

Πέμπτη 28 Φλεβάρη. Χίλιες μέρες και νύχτες (και τι νύχτες!) έκλεισε η ηλεκτρονική ασταμάτητη μηχανή. Απ’ τα τέλη Φλεβάρη του 2016. Αλλά «δεν γιορτάζει ούτε δέχεται» – όπως έλεγαν παλιά οι σχετικές αγγελίες, όταν συνέπιπταν γιορτή και πένθος.

Έμαθε κανά δυο πράγματα. Όσο εύστοχη κι αν είναι η εργατική κριτική, όσο τίμια κι αν είναι η αντι-πληροφόρηση, δεν είναι αρκετές για να αλλάξουν το βασικό. Την ιδιωτικοποίηση της εννόησης του Κόσμου. Κάλιστα μπορεί να είναι μια ειλικρινής ενασχόληση (ή μια φευγαλέα, διαγώνια σάρωση· ακόμα και μια βαρετή κατανάλωση – η ασταμάτητη μηχανή δεν ξέρει…) το ενδιαφέρον για τον Κόσμο. Αλλά η καθημερινότητα και οι απαιτήσεις της έχουν γίνει «σε πρώτη και τελευταία ανάλυση» καθοριστικές της ζωής.

Άλλοτε, στους μακρινούς προγόνους μας, ήταν η κριτική γνώση των «μεγάλων» που οργάνωνε τα «μικρά». Τώρα (εδώ και τρεις δεκαετίες) συμβαίνει το ανάποδο: είναι οι ρουτίνες και οι ταλαντώσεις των «μικρών» που αλέθουν τα «μεγάλα»…

Είναι τιμωρία αυτό, είναι κάτεργο. Συντρίβει, καταστρέφει… Όμως ακόμα κι αν είμαστε καταδικασμένοι / ες όλες (μα όλες!) τις ερωτήσεις των καιρών να τις απαντάμε σε πρώτο ενικό (ή, maximum, σε πρώτο οικογενειακό πληθυντικό), ακόμα κι αν τέτοια είναι λοιπόν η ποινή, δεν είναι ανάγκη οι απαντήσεις να είναι κομφορμιστικές. Όχι στο όνομα της επανάστασης. Στο όνομα εκείνου που τώρα μπορεί να είναι απλά μια ανάσα· και αύριο μια θύελλα.

Η ασταμάτητη μηχανή ξέρει, γι ‘αυτό και δεν γιορτάζει. Διαχέεεται σε οθόνες, άρα σε personal στιγμές… Ευκολία – μέχρις ότου αποδειχθεί ότι είναι αστοχία.

Όμως ακόμα κι έτσι τις επόμενες χίλιες μέρες και νύχτες (λέει ότι) θα συνεχίσει να είναι εδώ. Κι ας είναι εις μάτην.

Πέρα απ’ τον east med

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Ενδιαφέρουσες (για την εργατική μας κριτική) εξελίξεις στο πως και τι του ελλαδιστάν στην ανατολική Μεσόγειο. Δεν ήταν δυνατό να συμπεριληφθούν στο εκτενές Sarajevo 135a, δεν πρέπει όμως να μείνουν ασχολίαστες.

Πέρα απ’ τον θρυλικό αγωγό east med (που θα μετέφερε προς στη νότια ευρώπη τα γκάζια της Λευκωσίας και τα περισσεύματα απ’ τα γκάζια του Τελ Αβίβ, για χιλιάδες χιλιόμετρα, μέσα απ’ τα βάθη της ανατολικής Μεσογείου – πολύ συγκινητικό!) και περίπου στην ίδια διαδρομή, επρόκειτο να φτιαχτεί κι ένα άλλο μεγάλο έργο. Η ηλεκτρική διασύνδεση ισραήλ – νότιας κύπρου – κρήτης – ελλάδας – και βλέπουμε. Σε αντίθεση με τον east med το project EuroAsia interconnector το είχαμε θεωρήσει σοβαρό. Όχι άδικα. Πρώτον, επειδή η πόντιση ενός (μεγάλου) καλωδίου μεταφοράς ρεύματος είναι μεν δύσκολο έργο, αλλά όχι τόσο όσο η πόντιση ενός αγωγού φυσικού αερίου. Υπάρχει μεγάλη διεθνής εμπειρία σχετικά, μιας και τέτοιου τύπου καλώδια ρεύματος (για διάφορες χρήσεις) περνάνε και ξαναπερνάνε ωκεανούς. Δεύτερον, επειδή η ε.ε. το είχε συμπεριλάβει στα έργα στρατηγικής σημασίας, προβλέποντας την χρηματοδότηση του κόστους του σε υψηλό ποσοστό. Φυσικά το ελληνικό κέρδος (ή όχι) απ’ το καλώδιο είχε κάτι κοινό με τον γκαζοσωλήνα: θα αναγνωριζόταν τουρκική αοζ στην ανατολική Μεσόγειο (οπότε το καλώδιο, όπως και ο αγωγός, θα περνούσε υποχρεωτικά απο εκεί) ή όχι;

Η μελέτη του έργου είχε τελειώσει το 2013. Εννοείται ότι απ’ την μελέτη ως την κατασκευή υπάρχουν πολλά στάδια. Και ω του θαύματος: αυτό το ευρωχρηματοδοτούμενο καλώδιο, που επαινέθηκε στα μέρη μας σαν μεγάλο γεωπολιτικό όπλο (κατά τη τουρκίας), αυτός λοιπόν ο «ηλεκτρικός east med» υπονομεύεται εδώ και μήνες υποδειγματικά, ως το σημείο να οδεύει προς ακύρωση. Από ποιον υπονομεύεται; Απ’ το ελλαδιστάν!!!

Ας τα πάρουμε επιγραμματικά με τη σειρά. Το project EuroAsian interconnector μετά από μερικά μπρος πίσω, διαμορφώθηκε σαν ενιαίο κατασκευαστικό project, υπό την αιγίδα της ομώνυμης εταιρείας (EuroAsian interconnector) που θα έπαιζε τον ρόλο του αρχιεργολάβου. Αυτή θα έκανε χωριστούς διαγωνισμούς για την κατασκευή των επιμέρους τμημάτων του έργου (ισραήλ – κύπρος, κύπρος – κρήτη, κρήτη – κυρίως ελλάδα) κρατώντας την ενιαία διαχείριση του budget και των προδιαγραφών της κατασκευής. Το σκεπτικό του να υπάρχει ενιαία υπερ-εργολαβία (και μετά τμηματικές εργολαβίες, μέσω διεθνών διαγωνισμών) είχε νόημα: άλλα μέρη του έργου είναι ευκολότερα και φτηνότερα, και άλλα το ανάποδο. Για ένα έργο με ενιαία λογική, το να γίνει κεντρικά η διαχείριση του κόστους κατασκευής (και, κατά συνέπεια, του κόστους του παρεχόμενου ρεύματος εδώ ή εκεί) δεν είναι καθόλου παράλογο.

Το project αυτό σχετιζόταν (δεν το φανταστήκατε, ε;) με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν βρεθεί ήδη ή θα βρίσκονταν μελλοντικά είτε στην ισραηλινή είτε στη νοτιοκυπριακή αοζ. Απλός ο λόγος: το φυσικό αέριο είναι στάνταρ πρώτη ύλη για την παραγωγή ρεύματος. Εν όψει αυτού του σοβαρού ενδεχόμενου (: το Τελ Αβίβ και η Λευκωσία είτε να εξάγουν ηλεκτρισμό, είτε να εισάγουν περιοδικά λόγω μεγαλύτερων αναγκών) ο EuroAsian interconnector εμφανιζόταν σαν ένας εξορθολογισμός μεγάλης κλίμακας – κι ας είχε κόστος κατασκευής 3,5 δισεκατομύρια ευρώ.

Ως εδώ, και με βάση τις δηλώσεις των βιτρινών των εμπλεκόμενων κρατών απ’ το 2012 και μετά, δεν ήταν αυθαίρετο το ότι η ασταμάτητη μηχανή θεώρησε αυτό το project (και όχι τον east med) σοβαρή δουλειά… (Δεν είχε το καλώδιο, βέβαια, 6ο στόλο για προστασία… Όσες / όσοι είστε στις αόρατες πόλεις καταλαβαίνετε…)

(φωτογραφία: Η εθνική μεγαλοπρέπεια του ηλεκτρικού καλωδίου φαίνεται όταν σχεδιαστεί η διαδρομή του πάνω στον χάρτη με τις αοζ της ελληνικής ψυχής.

Ουάου!….)

Κάτω ο EuroAsian!!

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Αμ δε!!! Τους τελευταίους μήνες του 2018 παρακολουθούμε την υπονόμευση αυτού του ευρωπαϊκού (και ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενου) big project – απ’ το ελλαδιστάν. Αρμόδιος είναι ο κυρ Σταθάκης, αλλά προφανώς η απόφαση είναι κυβερνητική (και, εικάζουμε, «εθνική»…).

Τι έκανε (και συνεχίζει να κάνει) το φαιορόζ γκουβέρνο; Αποφάσισε ότι το τμήμα του έργου Κρήτη – ηπειρωτική ελλάδα δεν θα το διαχειριστεί (ως προς την κατασκευή, άρα και όλα τα υπόλοιπα) ο ευρωπαϊκός υπερ-εργολάβος, ο EuroAsian interconnector, αλλά το ελληνικό κράτος αποκλειστικά. Μέσω του αδμηε το φαιορόζ γκουβέρνο έφτιαξε μια θυγατρική, την «Αριάδνη», που με τη σειρά της θα έκανε το κουμάντο (τον διαγωνισμό) για την εργολαβία της κατασκευής. Το 100% της «Αριάδνης» θα το είχε ο αδμηε… Ο EuroAsian interconnector, αν ήθελε, θα μπορούσε να παρακαλέσει για να πάρει ένα μειοψηφικό πακετάκι – και πάντως όχι τόσο ώστε να ελέγχει σε ποιον θα πάει η κατασκευαστική εργολαβία, και σε πόσα χρόνια θα τελειώσει αυτό το θαλάσσιο γεφύρι της Άρτας, με πόσες υπερκοστολογήσεις, κλπ κλπ…

Ξεκίνησε πόλεμος! Ανάμεσα στους ευρωπαίους σχεδιαστές και διαχειριστές του σχεδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης της ανατολικής Μεσογείου, και του ελληνικού υπουργείου ενέργειας… Ενδεικτικά ένα ηλεκτρονικό δημοσίευμα με ημερομηνία 9 Νοέμβρη 2018:

… Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέρριψε εμμέσως πλην σαφώς και την τελευταία προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση, που ήταν να γίνουν ξεχωριστοί διαγωνισμοί για τις εργολαβίες κατασκευής του τμήματος αυτού, από τον υπόλοιπο αγωγό, με πρόφαση το επείγον για διασύνδεση της Κρήτης πριν το 2020.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Διεύθυνσης Ενέργειας, ήταν κατηγορηματική προς τους εκπροσώπους των προσπαθειών για να αναλάβει ξεχωριστά άλλος φορέας (η «Αριάδνη» που συστάθηκε στην Ελλάδα) το τμήμα του αγωγού μεταξύ Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας: Αν δεν εντάσσεται στο σχήμα του έργου EuroAsian Interconnector, ξεχάστε τη συγχρηματοδότηση του τμήματος Κρήτης – ηπειρωτικής Ελλάδας του υποθαλάσσιου ηλεκτρικού καλωδίου. Κάτι που θα σήμαινε ότι θα γινόταν πολύ δύσκολη η χρηματοδότηση του τμήματος αυτού του αγωγού, αλλά και ότι θα ανέβαζε σημαντικά το κόστος ηλεκτρισμού για τους καταναλωτές στην Ελλάδα ώστε να γίνει απόσβεση της επένδυσης.  

Μάλιστα, οι Βρυξέλλες υπενθύμισαν στους εκπροσώπους της πρωτοβουλίας για «σπάσιμο» του αγωγού ότι η διασύνδεση Αττική – Κρήτη – Κύπρος είναι ένα έργο που κατατάσσεται ψηλά στις προτεραιότητες της Ε.Ε. για ενεργειακές υποδομές και μπορεί να εξασφαλίσει συγχρηματοδότηση έως και 60% στο συνολικό κόστος του έργου. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι σχεδόν στο ποσοστό αυτό η Ε.Ε. ενέκρινε και τη χρηματοδότηση των υποδομών για αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με €114 εκατ. στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής. Επίσης, σε σχέση με τον EuroAsian Interconnectror, η στήριξη από πλευράς Βρυξελλών βοηθά αισθητά και στην εξασφάλιση χρηματοδότησης με συγκριτικά πολύ ευνοϊκούς όρους, χρηματοδότησης για το υπόλοιπο της συνολικής επένδυσης, μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, αλλά και μέσω κονδυλίων από το λεγόμενο πακέτο Γιούνκερ.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, το ύψος της συγχρηματοδότησης από πλευράς Ε.Ε. (μέχρι και 60%) μπορεί να φτάσει τα €600 εκατ. και να απαιτηθεί χρηματοδότηση για ακόμα €300 εκατ. έως €400 με ευνοϊκούς όρους. Για να εξασφαλιστεί τέτοια συγχρηματοδότηση, το έργο θα πρέπει να παραμείνει ως διασυνοριακό, δηλαδή να είναι ενιαίο από το πρώτο μέτρο του ηλεκτρικού καλωδίου μέχρι το τελευταίο, περιλαμβανομένων και των χερσαίων υποδομών υποστήριξης.

Επίσης, οι διαγωνισμοί ανάθεσης του έργου πρέπει να είναι ενιαίοι και να διεξαχθούν υπό την ευθύνη του φορέα υλοποίησης του έργου για το σύνολο του έργου, δηλαδή του EuroAsian Interconnector, όπως ξεκαθάρισε η Ε.Ε. σε ερωτήματα του υπουργείου Ενέργειας της Ελλάδας.

Συγκρατείστε, παρακαλούμε, το γεγονός ότι μέσα στην ευρωχρηματοδότηση του EuroAsian interconnector περιλαμβανόταν και η χρηματοδότηση αποθηκών φυσικού αερίου στη νότια κύπρο… Αυτό ενώ η Λευκωσία έχει υπογράψει (προκαταρκτική) συμφωνία με το Κάιρο για μεταφορά του αερίου απ’ του κοίτασμα “Αφροδίτη” (όταν αρχίσει η άντλησή του…) κατευθείαν στα αιγυπτιακά εργοστάσια υγροποίησης, μέσω υποθαλάσσιου αγωγού…

Σα να λέμε: αυτοί στις Βρυξέλες κοιμούνται; Ή ελπίζουν;

Του έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει!

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Αύριο, τέλος του μήνα, τελειώνει η προθεσμία που έβαλε η ε.ε. στον κυρΣταθάκη υπ. ενέργειας να σταματήσει την μεθόδευσή του. Δεν πρόκειται! Η ζαριά έπεσε: ο κυρ Σταθάκης είναι Χανιώτης, και δεν καταλαβαίνει από ευρωπιέσεις: η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – κυρίως ελλάδας θα γίνει με εργολαβίες που θα αποφασιστούν αποκλειστικά στην Αθήνα· και όχι στις ανθελληνικές Βρυξέλες… Είναι έργο εθνικό…

Η χθεσινή καθεστωτική “καθημερινή” είχε τα τελευταία νέα απ’ το μέτωπο:

… Ο επίτροπος ενέργειας [σ.σ.: Μικαέλ Αρίας Κανιέτε] κάλεσε με την επιστολή του τον κ. Σταθάκη να αποφασίσει εάν το έργο θα υλοποιηθεί εντός του PCI [σ.σ.: το ευρωπαϊκό project της ευρύτερης ηλεκτρικής διασύνδεσης] ή ως εθνικό, επισημαίνοντας ότι στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να λάβει υπόψη τις γεωπολιτικές, οικονομικές και ρυθμιστικές συνέπειες. Οι γεωπολιτικές συνέπειες συνδέονται με την ηλεκτρική απομόνωση της κύπρου από την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού, αφού το κόστος της διασύνδεσης με την Κρήτη ως αυτόνομο έργο κρίνεται μη βιώσιμο….

Αυτά που απορρίπτει έτσι το φαιορόζ γκουβέρνο δεν είναι καθόλου αμελητέα, αν πάρει κανείς σαν μέτρο την εθνικιστική / ιμπεριαλιστική ρητορική των προηγούμενων χρόνων:

Α) Η ευρωχρηματοδότηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – στερέας ελλάδας, πάνω απ’ το μισό του κόστους· με εύλογες συνέπειες στη μείωση της τιμής του ρεύματος που θα διανέμεται έτσι·

Β) Το «καλώδιο – θηλεία» στις τουρκικές φιλοδοξίες (αοζ…)·

Γ) Η ηλεκτρική διασύνδεση της νότιας κύπρου με την ευρώπη·

Δ) Η ηλεκτρική διασύνδεση του συμμαχικού ισραήλ με την ευρώπη…

Απέναντι σ’ αυτά τα «μείον» υπάρχει ένα μόνο «συν»: θα δώσουμε εμείς τις πατριωτικές εργολαβίες, εκεί που πρέπει. (Ακόμα κι αν δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη πια η χρηματοδότηση του έργου…). Είναι τόσο ισχυρός ο καπιταλιστικός πατριωτισμός του φαιορόζ γκουβέρνου ώστε να «φτύνει» γεωπολιτικές επενδύσεις (την «περικύκλωση της ανατολικής Μεσογείου») που παρουσιάστηκαν επί χρόνια σαν εθνικά πολύτιμες; Ή, μήπως, έχουν πάψει να είναι τέτοιες, οπότε ο ελληνικός ιμπεριαλισμός υποχρεώνεται με τα μούτρα κατεβασμένα να συμβιβαστεί, και άρα στο ζύγι απομένουν τα καθαρά εσωτερικά οφέλη, δηλαδή οι εθνικοί εργολάβοι «μαζί μας»;

Αν βάλετε τα πιο πάνω δίπλα στο Sarajevo 135a θα έχετε μια πρώτη (βασική) απάντηση.

Απο εδώ θα επανέλθουμε όταν υπάρχουν νέωτερα…

Μπροστά στο Μεγαλείο του Εαυτού του!

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Σχεδόν δυο δεκάδες αμερικάνοι δημοκρατικοί απ’ τη βουλή των αντιπροσώπων ζήτησαν χθες να ψηφιστεί νόμος που να δίνει “επίσημο τέλος” στον πόλεμο ηπα – (βόρειας) κορέας. Ίσως θέλουν να κλέψουν κάτι απ’ την λάμψη του ψόφιου κουναβιού, λίγο πριν ξανασφίξει το χέρι του “little rocket man”… Ίσως θέλουν να πάρουν μερίδιο από ένα πιθανό νόμπελ ειρήνης… Χα!!! Με το ψόφιο κουνάβι κανείς δεν έχει τύχη (λέμε τώρα)!!

Λίγες ώρες πριν την δεύτερη συνάντηση Trump – Kim, η εκτίμησή μας δεν έχει αλλάξει. Οι σωματοφύλακες του αμερικανικού ιμπεριαλισμού (στο κύριο μέτωπο, του ειρηνικού) αποκλείεται να δεχτούν οτιδήποτε που θα επιβάλλει την σχετική έστω υποχώρηση του αμερικανικού στρατού. Απ’ την μεριά του το ψόφιο κουνάβι πεθαίνει όχι για την «ειρήνη» αλλά για το θέαμά της: η ματαιοδοξία του έχει γίνει κοινότοπη.

Μεταξύ αυτών των δυο μπορεί να βρεθεί «χρυσή τομή»· σε μετα-μετα-μοντέρνους καιρούς ζούμε! Κάτι θα βρεθεί που θα δικαιώνει το ψοφιοκουναβικό μεγαλείο, χωρίς να αλλάζει κάτι σοβαρά από πρακτική άποψη για το αμερικανικό ιμπέριουμ…. Η φούρια των δημοκρατικών βουλευτών απλά θα ενισχύσει το πρώτο, με την ευρύτερη προέκτασή του: εκλογές είναι μπροστά, η «επιχείρηση βενεζουέλα» δεν πάει καλά (ούτε θα πάει), οπότε κάτι πρέπει να μπορεί να επιδείξει ο πρόεδρος στο λαό του.

Ότι είναι ειρηνοποιός – ας πούμε…

(φωτογραφία: Βορειοκορεάτης μετανάστης εστιάτορας στο Hanoi υποδέχεται τις Εξοχότητές Τους…)

Η οπισθοδρόμηση δεν θα περάσει!

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Οι “φωσφοριζέ” της γαλλικής επικράτειας συνεχίζουν τις ρουτινιάρικες συγκεντρώσεις τους τα Σάββατα. Με κριτήριο (οποιαδήποτε) κινηματική ιστορία των τελευταίων 60 χρόνων, τα διάσημα “κίτρινα γιλέκα” είναι μια περίπτωση που αξίζει σοβαρή προσοχή: χωρίς στόχους (η διαμαρτυρία για την διαμαρτυρία δεν είναι στόχος), χωρίς καμμία εξέλιξη (στα λόγια και στην πράξη), η μονοτονία του “είμαστε εδώ”…. Η μικροαστική στασιμότητα….

Το γαλλικό καθεστώς (είναι ολοφάνερο ότι) δεν κινδυνεύει απ’ τα “κίτρινα γιλέκα” με κανέναν τρόπο. Ακόμα και με ορίζοντα τις ευρωεκλογές, ό,τι ήταν να δώσουν (στην άκρα δεξιά) το έδωσαν. Αυτό που απασχολεί το καθεστώς Macron είναι ότι υπάρχει ένα πρόβλημα δημόσιας τάξης: διαδηλώσεις και ξανά διαδηλώσεις στο τουριστικό κέντρο της πόλης του φωτός;

Και μόνο αυτό δείχνει τον συντηρητισμό του σοσιαλφιλελεύθερου. Λίγο πιο ανοικτόμυαλος να ήταν, θα ευχόταν τα «κίτρινα γιλέκα» να συνεχίσουν τις εβδομαδιαίες λιτανείες τους τουλάχιστον ως το φθινόπωρο. Σαν τουριστική ατραξιόν. Πόσοι και πόσες πελάτες της τουριστικής βιομηχανίας θα δέχονταν να αφήσουν τις επισκέψεις τους στα μουσεία και τα αξιοθέατα για τις υπόλοιπες έξι μέρες της εβδομάδας, και να κάνουν την βόλτα τους την έβδομη (κατά την παλαιά διαθήκη: στο Σάββατο…) παρέα με «κίτρινα γιλέκα».

Είναι τόσο συντηρητικός ο Macron που δεν έπιασε το μήνυμα της εποχής ούτε όταν φωτογραφήθηκε αυτή με κιτρινογιλεκικό φόντο. Η Uma Thurman. Τί περιμένει για να καταλάβει ότι ο δρόμος της τουριστικής αξιοποίησης της κιτρινογιλεκικής ακινησίας (με όφελος των πάντων, ε;) έχει ανοίξει;

Να φωτογραφηθεί στο φόντο τους και ο Alain Delon;

Δόγματα και απελπισίες

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Τον καιρό της ευδαιμονίας (ας πούμε απ’ το δεύτερο μισό των ‘90s ως το πρώτο μισό των ‘00s) το δημοφιλές δόγμα ήταν: αν χρωστάς στην τράπεζα 20 χιλιάρικα έχεις πρόβλημα· αν χρωστάς 20 εκατομύρια το πρόβλημα το έχει η τράπεζα… Ακόμα και στατιστικά αν το σκεφτεί κανείς, εκείνοι που θα ήταν δυνατόν να δημιουργήσουν πρόβλημα στις τράπεζες με τα πανύψηλα χρέη τους θα ήταν πάντα πάρα πολύ λιγότεροι απ’ τους άλλους, εκείνους δηλαδή που θα είχαν σοβαρό πρόβλημα αν σταματούσαν να πληρώνουν τις δόσεις τους.

Ωστόσο το δόγμα ήταν δημοφιλέστατο, τόσο πολύ ώστε να μαρτυράει κάτι: όπως σε όλα τους οι ντόπιοι μικροαστοί έχουν (είχαν) την ελπίδα (και σε εποχές ευδαιμονίας την βεβαιότητα) ότι θα ανέβουν ψηλά, έτσι γινόταν και με τα δάνειά τους. Οι δανειστές των 20 ή των 50 χιλιάδων (για στεγαστικά, καταναλωτικά, κλπ) φαντασιώνονταν ότι θα καταφέρουν να αυξήσουν τόσο πολύ τα χρέη τους, ώστε να απελευθερωθούν απ’ αυτά εκτοξευόμενοι στη στρατόσφαιρα των εκατομμυρίων. Άγνωστο πόσοι το προσπάθησαν και το κατάφεραν. Η μεγάλη μάζα έμεινε, σίγουρα, στη βάση εκτόξευσης του «αν χρωστάς σχετικά λίγα έχεις πρόβλημα».

Τα πρώτα χρόνια της κρίσης και της διαχείρισής της α λα ελληνικά κάναμε περισσότερα απ’ όσα μπορούσαμε για να ενημερώσουμε για την άποψή μας: ότι το υψηλό «δημόσιο χρέος» ήταν, τελικά, δευτερογενές – και ότι το πραγματικό σοβαρό πρόβλημα του ελληνικού καπιταλισμού ήταν η χρεωκοπία των ντόπιων τραπεζών. Όπως, άλλωστε, ίσχυε για όλο τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο – ευρώπη και βόρεια αμερική σίγουρα. Για την σωτηρία των οποίων (εντόπιων τραπεζών) το ελληνικό κράτος αύξησε τόσο πολύ το χρέος του, ώστε να γίνει διεθνές βούκινο…

Για λόγους που τους αναλύσαμε και τους μάθαμε στην εξέλιξη των χρόνων, η «λαϊκή μάζα», δηλαδή η μικροαστική πλειοψηφία που είχε ή θα είχε σύντομα πρόβλημα με τα χρέη της στην τράπεζα, ακολούθησε το κρατικό / παρακρατικό δάκτυλο, που έδειχνε το «δημόσιο χρέος»…. Το βάφτισε «ανύπαρκτο», το βάφτισε «επονείδιστο», «ακόλαστο» ή όπως αλλιώς – σκατά καταλάβαινε ακόμα και σε σχέση μ’ αυτό!! Το βασικό όμως είναι ότι η «λαϊκή μάζα» πέρασε πολλά (και κρίσιμα από πολιτική άποψη) χρόνια βρίζοντας την Μέρκελ και τον Σόιμπλε, με τον πιο εθνικιστικό τρόπο που θα ήταν δυνατόν. Που σημαίνει: στο όνομα της εθνικής ενότητας, είτε το είχαν συναίσθηση είτε όχι, εκείνοι που είχαν ή θα είχαν σύντομα πρόβλημα με τα δάνειά τους, έβγαλαν τις τράπεζες (και την ιδεολογική λειτουργία του χρηματοπιστωτισμού) έξω απ’ τον λογαριασμό. Η μάζα αυτή πεθύμησε την φυλάκιση πολιτικών… Οι Προβόπουλοι, οι Σάλλες και όλοι οι παρόμοιοι ήταν έξω απ’ τα ραντάρ της. Τέτοιο χατήρι στους βαθυκρατικούς χρυσοδάκτυλους του ντόπιου χρηματοπιστωτισμού δεν θα μπορούσε να το φανταστεί κανένας ισλανδός!

Τα χρόνια της διαχείρισης της κρίσης πέρασαν. Οι πολιτικές βιτρίνες ισχυρίζονται ότι το ζήτημα του «δημόσιου χρέους» διευθετήθηκε (πράγμα που είναι μια αλήθεια εντελώς προσωρινή). Οι τράπεζες όμως; Αυτές που δεν είχαν κανένα πρόβλημα το 2009, το 2010, το 2011 – όπως ήθελε η «λαϊκή μούσα» (της εθελοδουλείας); Περίεργο πράγμα: οι χρηματοπιστωτικοί μηχανισμοί που ΔΕΝ είχαν πρόβλημα… εξακολουθούν να έχουν!!! (Μόνο κάτι περιθωριακοί σαν εμάς το έδειχναν, σαν πολιτικό ζήτημα, έγκαιρα – τι κρίμα!).

Και όχι μόνο έχουν πρόβλημα αλλά για να το λύσουν, πρέπει να μεταφέρουν μεγάλα μέρη του προβλήματος στους οφειλέτες: “κόκκινα” δάνεια, φανάρια – μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά... Να τα μεταφέρουν σ’ αυτούς για τους οποίους ήδη απ’ την εποχή της ευδαιμονίας ήταν γνωστό ότι… το έχουν…

Σκέτες απελπισίες

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Στην παλιο-ισλανδία λοιπόν (καπιταλισμός κι εκεί), αντί να χάνουν τον χρόνο τους κυνηγώντας φαντάσματα, κοίταξαν τις τραπεζικές πρακτικές στη χορήγηση δανείων! Κοίταξαν, δηλαδή, τα τραπεζικά παρακάλια, του είδους “με κάθε δάνειό σας, σας κάνουμε κι άλλα δύο δώρο!”. Σ’ αυτή τη σχέση υπάρχουν δύο πόλοι: αυτός που δανείζει, κι αυτός που δανείζεται. Η ευθύνη όμως δεν είναι μοιρασμένη στη μέση. Επειδή οι ισλανδοί ξέρουν ότι ζουν σε καπιταλισμό (σε αντίθεση με τους έλληνες, που νομίζουν ότι ζουν στην βυζαντινή αυτοκρατορία που, απλά, δεν έχει προλάβει ακόμα να ξανακηρύξει την Isranbul πρωτεύουσα) η επίγνωση της κοινωνικής βάσης ότι, σε τελευταία ανάλυση, όταν κάποιος μοιράζει (δανεικά) λεφτά και κάποιος τα παίρνει, την μεγαλύτερη ευθύνη την έχει ο πρώτος· η ύπαρξη στην ισλανδία (εδώ;) κάποιας νομοθεσίας που χαρακτηρίζει ορισμένες τραπεζικές πρακτικές (σε ότι αφορά, π.χ., τις επιθετικές πωλήσεις δανείω) σαν ριψοκίνδυνη και, σε τελευταία ανάλυση, παράνομη· και το παντελόνιασμα απ’ τα στελέχη των τραπεζών (στην ισλανδία όπως και στην ελλάδα) των γενναίων bonus ανάλογα με τις «πωλήσεις» (δανείων…) που πετύχαιναν· για όλους αυτούς τους λόγους λοιπόν σημαίνοντα στελέχη των εκεί τραπεζών πήγαν φυλακή.

Θα πει κάποιος ότι στην ελλάδα δεν δόθηκαν «δάνεια χαμηλής εξασφάλισης», subprime… Αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο. Ισχύει, μάλιστα, το αντίθετο: είναι ευθύνη των τραπεζικών στελεχών να ξέρουν (το ήξεραν και στα μέρη μας!) ότι δίνοντας απλόχερα δανεικά δημιουργούν «φούσκες» (μεταξύ αυτών: στα ακίνητα) οι οποίες, όταν θα έσκαγαν αργά ή γρήγορα (και πάντως μέσα στην 20ετία αποπληρωμής του μέσου στεγαστικού…) κάποιοι, πολλοί, θα έχουν πρόβλημα. Ακόμα κι αν ο μέσος ηλιθιος μικροαστός κοιτάει στον ουρανό και νομίζει ότι η καρέκλα του είναι εξασφαλισμένη και ο μισθός του θα ανεβαίνει συνέχεια ώστε να φτιάξει εξοχικό στην Αράχωβα, ακόμα κι έτσι, τα τραπεζικά στελέχη, σαν εξ ορισμού serfers ενός μηχανισμού που υποχρεωτικά δημιουργεί ή επιβλέπει κρίσεις και καταρρεύσεις μεγάλης κλίμακας, θα έπρεπε να ξέρουν ότι δεν υπάρχει τέτοιος ουρανός. Μόνο γκρεμοί.

Το ήξεραν στα μέρη μας; Δεν το ήξεραν; Αδιάφορο: έβγαζαν φράγκα, πολλά φράγκα, πουλώντας δάνεια. Έτσι ώστε όταν θα ερχόταν η στιγμή της κόλασης, στο ικρίωμα δεν θα έπρεπε να είναι μόνο εκείνοι που «είχαν πρόβλημα» απ’ την αρχή. Κυρίως θα έπρεπε να είναι εκείνοι που τους έπεισαν ότι «δεν θα έχεις πρόβλημα…» – επωφελούμενοι άμεσα, υλικά, τοις μετρητοίς απ’ την διαβεβαίωση…

Δεν έγινε έτσι. Κι αυτό είναι πολιτικό γεγονός κεντρικής σημασίας για τις ταξικές ισορροπίες στα μέρη μας. Ακόμα και τώρα, που γίνεται η ύστατη προσπάθεια να σωθούν οι ελληνικές τράπεζες χωρίς bail in (που θα τις καταστρέψει εντελώς), η «εθνική ενότητα» ανάμεσα στις δύο ή τρεις σημαίες της έχει και μία του χρηματοπιστωτισμού. Αντίστροφα, οι «υποστηρικτές του λαού» αιωρούνται στο βάλτο του γεγονότος ότι μόνο ξώφαλτσα (και για ξεκάρφωμα) κοίταξαν προς τη μεριά των ceo και των δ.σ. των ελληνικών τραπεζών στα χρόνια της ευδαιμονίας. Υπάρχει εξήγηση στη μυωπία τους: τα στενά συμφέροντά τους και η καούρα τους να διασώσουν τον ντόπιο μικροαστισμό μαζί με όλες τις διαχρονικές ψευδαισθήσεις του.

Η Ιστορία είναι αμείλικτη

Τρίτη 26 Φλεβάρη. Η εποχή της “αστακομακαρονάδας” σαν διαμάντι στα μικροαστικά στέμματα (τρως λίγο αστακό και πολύ ζυμαρικό, οπότε νοιώθεις λιγάκι αστός – η κοινωνική άνοδος των μικροαστών περνάει σίγουρα απ’ το στομάχι τους· και λίγο χαμηλότερα απ’ αυτό!) ήταν πολύ υπαρκτή και πολύ μαζική. Σ’ αυτήν την κοινωνία, που ψήφισε κάποιον το ’09 κόβοντας στη μέση μια φράση του και κρατώντας το ευχάριστο “λεφτά υπάρχουν…”, το να μοιράζουν λεφτά οι τραπεζικές γραφειοκρατείες επί μια δεκαπενταετία πριν ήταν το πιο ευχάριστο πράγμα που θα μπορούσε να ζήσει.

Δανεικά σημαίνουν υποθήκη. Υποθηκεύει κανείς όχι μόνο το “ακίνητό” του, αλλά πιθανά και την ζωή του – αν κάτι πάει στραβά, κι αν είναι (στην πραγματικότητα) πληβείος. Φαντασμένος μεν, πληβείος δε…. Και επειδή η σχέση δανειστή – οφειλέτη είναι άνιση (πάντα ήταν, σ’ όλη την ιστορία του δανεισμού!) όταν έρθει η στιγμή να “έχεις πρόβλημα”, μπορεί και να είναι πρόβλημα ζωής…

Γι’ αυτά θα μπορούσαμε να γράφουμε ώρες. Όμως η ευθύνη, το ξαναλέμε, δεν είναι μοιρασμένη στη μέση. Αυτός που κάνει “΄πολιτική τιμών” στο εμπόριο πρέζας επειδή θέλει να ανοίξει την αγορά και να αυξήσει τα κέρδη του δεν έχει στο ζύγι το ίδιο βάρος με τον πρεζάκια. Ούτε μπορεί να κρυφτεί ο έμπορος πίσω απ’ τον πρεζάκια (του χρήματος…) με το επιχείρημα “ας πρόσεχε”. Αν πρόσεχαν όλοι αυτός θα πούλαγε χαρτομάντηλα στα φανάρια – και δεν θα του άρεσε καθόλου…

Οι ευθύνες των εμπόρων πρέζας (εν προκειμένω: των εμπόρων χρήματος) είναι πολύ μεγάλες, πολύ συγκεκριμένες – και εύκολα αποδείξιμες. Όχι γενικές, του είδους “κάτω οι τράπεζες”. Όχι “οι μπάτσοι πουλάνε την ηρωΐνη!” (σωστό, ισχύει και για την κοκαΐνη, αλλά είναι λειψό). Το τραπεζικό κύκλωμα, στα high του, είχε συγκεκριμένες ιεραρχικές δομές, που τις στελέχωναν συγκεκριμένα άτομα: προέδρους τραπεζών, εκτελεστικούς διευθυντές των δ.σ., μετόχους και μερίσματα, διευθυντές καταστημάτων, πωλητές δανείων, λογιστές, κλπ. Ήξεραν ότι ρίχνουν ζαριές πάνω σε καμπούρες. Ήξεραν ότι η ντόπια «αγορά ακινήτων» ήταν «υπερθερμασμένη». Ήξεραν ότι με ή χωρίς «παγκόσμια κρίση» η «φούσκα θα έσκαγε». Αλλά την τάιζαν. Ο κάθε μαλάκας μικροαστός στον γκισέ δεν καταλάβαινε χριστό. Αυτοί ήξεραν όμως. Ήξεραν ότι θα έρθει μια στιγμή που αυτός ο μαλάκας μικροαστός θα είναι μπροστά στον γκισέ όχι κορδωμένος αλλά γονατιστός… Στατιστικά ήταν απόλυτα βέβαιοι…

Πέρασε ο καιρός με τον πατερναλιστικό «νόμο Κατσέλη». Χώθηκαν εκεί και καβατζώθηκαν πολλές «πρώτες κατοικίες / βίλες». Εκείνοι που έκαναν την τύχη τους με το «πάρε κόσμε δανεικά» ουσιαστικά καθάρισαν. Ο «πάρε κόσμε» όμως είναι εδώ και καιρό μπροστά στην υποθήκευση της ζωής του. Χρωστάει και δεν μπορεί να ξεχρεώσει. Ασυναίσθητα αποδεικνύεται ότι το «οι ωραίοι έχουν χρέη» ήταν ύμνος για εκείνους με τα μύρια. Όμως ο “πάρε κόσμε” το τραγούδισε κι ας το ξανατραγούδησε νομίζοντας ότι γράφτηκε γι’ αυτόν.

Την υποθήκευσή του την συνυπέγραψε – αυτό είναι βέβαιο. Δεν τόλμησε να πάρει οργανωμένα και μαζικά πίσω την υπογραφή του. Δεν τόλμησε να σπάσει μια και καλή το συμβόλαιό του με τον έρωτα και το τσιφτετέλι για τα φράγκα: θα έπρεπε πριν να πνίξει τον μικροαστισμό του.

Αυτό δεν το διανοείται καν… Εντάξει. Αλλά ο καπιταλισμός που δίνει τα μεν παίρνει τα δε. Και δεν ασχολείται με τις λεπτομέρειες και τα “ψυχολογικά” του κάθε εθελόδουλου, όσο φτωχοδιάβολος κι αν έγινε, όσο κι αν μιξοκλέγεται…

Beirut

Δευτέρα 25 Φλεβάρη. Αν κάποιος (ο αμερικάνος Zach Condon εν προκειμένω) ονομάζει την μπάντα του Βηρυττό, επειδή σ’ αυτήν την πόλη οι αντιθέσεις συντίθεται σε διάφορα χαρμάνια, τότε η ταπεινή ασταμάτητη μηχανή μπορεί να τεντώσει τ’ αυτιά της.

Δυο τραγούδια απ’ τον πρόσφατο (Φλεβάρης 2019) 5ο άλμπουμ της μπάντας: «When Ι Die» και «Gallipoli»… (Η φωνή του Condon έχει την ίδια ύποπτη αρχοντιά της φωνής του Morrissey στα νειάτα του ή μας φαίνεται;)

Καλή βδομάδα.

https://www.youtube.com/watch?v=1n-x2nvTSUc