Σάββατο 25 Μάη. Η ερώτηση εξακολουθεί να ισχύει: γιατί υπακούουν εταιρείες παγκόσμιου βεληνεκούς στην κρατική διαταγή με τρόπο που “κόβει τα χέρια” τους; Η μόνη λογική απάντηση είναι αυτή: επειδή διαβλέπουν ότι μεσοπρόθεσμα έτσι κι αλλιώς τα χέρια τους θα κοντύνουν!
Πράγματι: οι αμερικανικές αιτιάσεις στον «εμπορικό πόλεμο» που έχει ξεκινήσει το ψοφιοκουναβιστάν (και όχι μόνο κατά του Πεκίνου) είναι ολοφάνερα γελοίες αν τις πάρει κανείς τοις μετρητοίς; Θα «εξαρτηθεί ενεργειακά η ευρώπη απ’ την Μόσχα» μέσω του nord stream 2; Και τι παριστάνει η Ουάσιγκτον; Τον με το ζόρι «απελευθερωτή»; Η Τεχεράνη έχει απλώσει την επιρροή της ως τον λίβανο; Και γιατί η Ουάσιγκτον δεν αγοράζει ή δεν διαβρώνει αυτές τις «επιρροές» όπως έκανε κατά του ανατολικού μπλοκ στη διάρκεια του 3ου παγκόσμιου («ψυχρού») πολέμου, όταν δεν μπορούσε να επιβάλει εμπορικές απαγορεύσεις; Θα κάνει η Huawei κατασκοπεία μέσω των 5G δικτύων της; Ίσως – αλλά αυτό δεν κάνουν και οι αμερικανικές αντίστοιχες; Αγοράζει η Άγκυρα ρωσικά όπλα πρώτης γραμμής «υπονομεύοντας» το νατο; Ναι – αλλά γιατί δεν της επιτράπηκε να αγοράσει αμερικανικά, σε λογική τιμή, όταν τα ζήτησε; Κι άλλωστε ποιο νατο;
Πίσω από τέτοιες γελοίες «δικαιολογήσεις» δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς επιχειρηματικά συμφέροντα· άλλοτε επείγοντα εδώ και τώρα, και άλλοτε επείγοντα μεσοπρόθεσμα. Είναι προφανές ότι για να πουλάνε αμερικανικές εταιρείες σχιστολιθικό πετρέλαιο και αέριο διεθνώς, σε μια περίοδο που αναμένεται η γρήγορη μείωση της ζήτησης (ειδικά για το πρώτο), κάποιοι άλλοι δεν πρέπει να πουλάνε. Είναι επίσης προφανές ότι με την ταχύτητα που εξελίσσεται ο κινεζικός καπιταλισμός σε όλες τις τεχνολογίες αιχμής, σε συνδυασμό με το χαμηλότερο (εργασιακό, ερευνητικό) κόστος, είναι απλά ζήτημα χρόνου να στριμώξει στα σκοινιά τα περισσότερα απ’ τα παγκόσμια «άνθη» της silicon valley. Είναι τέλος προφανές ότι η “εξαγορά” επιρροών γίνεται ακριβότερη όταν εκείνος που δωροδοκεί δεν μπορεί να κρύψει την εντεινόμενη αδυναμία του. Ακόμα και στην πολεμική βιομηχανία, όταν αμερικανικά project αιχμής (όπως τα f-35) αποδεικνύονται όχι μόνο πανάκριβα αλλά και πολύ ευαίσθητα (λόγω τεχνολογικής συνθετότητας) είναι λογικό ότι θα βρεθούν άλλοι κατασκευαστές με φτηνότερες και πιο αξιόπιστες λύσεις. (Η boeing και τα πολιτικής χρήσης «αναβαθμισμένα συστήματα ασφαλείας» της είναι μια πρόσφατη απόδειξη…).
Το από πρώτη ματιά παράδοξο ξεκαθαρίζει! Υπακούουν αδιαμαρτύρητα διάφορα αφεντικά στην κρατική διαταγή περιορισμού του κύκλου εργασιών τους (και των κερδών τους) όχι επειδή ελπίζουν να ρεφάρουν με λαθρεμπόριο· αλλά επειδή η μορφή κράτος (και όχι αυτές οι ίδιες οι επιχειρήσεις), η μορφή κράτος που είναι το δικό τους «γενικό επιτελείο», έχει τα μέσα να καταστρέψει τον όποιο ανταγωνιστή τους. Προσοχή: να τον καταστρέψει· όχι απλά να τον φρενάρει για λίγο…
Στις «ειρηνικές» περιόδους του καπιταλισμού ο ανταγωνισμός μεταξύ των αφεντικών για απόκτηση ή αύξηση «μεριδίων αγοράς» γίνεται με τους γνωστούς τρόπους. Η «φιλελευθεροποίηση» του παγκόσμιου εμπορίου είχε νόημα για όσο καιρό φαινόταν ότι οι δυτικές επιχειρήσεις θα κατακτούν τον πλανήτη (ίσως και άλλους…) με μόνο ζήτημα τον μεταξύ τους ανταγωνισμό· «ήπιο» για όσο θα υπήρχαν «νέες ήπειροι» (κυριολεκτικά ή μεταφορικά) προς κατάκτηση…
Τώρα που αυτό έληξε, αυτές οι ίδιες επιχειρήσεις (οι αμερικανικές σ’ αυτή τη φάση) δέχονται να χάσουν δια της (κρατικής) βίας αγορές που έτσι κι αλλιώς θα έχαναν, υπό τον όρο όχι απλά ότι οι ανταγωνιστές τους θα μείνουν έξω απ’ τις «δικές τους» αγορές («προστατευτισμός») αλλά ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα καταστραφούν.
Γιατί (δεν το ξέρετε;) ο καπιταλισμός είναι δυναμικό σύστημα εκμετάλλευσης που σπάει παντού και πάντα τα όρια, τους περιορισμούς, τους φραγμούς που συναντάει, όταν «αναπτύσσεται». Δεν «αναπτύσσεται» σε περιφραγμένους χώρους / χρόνους, παρά μόνο, ίσως, σε κάποια πολύ αρχική φάση. Δεν είναι σύστημα ενυδρείου… Δεν είναι ένα σύστημα όπου τα αφεντικά μπορούν να μοιράσουν μεταξύ τους ειρηνικά, όμορφα και for ever τις αγορές εργασίας, εμπορευμάτων και πρώτων υλών… Μόνο ανταγωνιστικά, άρα επιθετικά μπορεί να «αναπτύσσεται».
Γι’ αυτό ο ιμπεριαλισμός είναι οργανικό, αναπόσπαστο στοιχείο του καπιταλισμού· και όχι κάτι δευτερεύον, που εξαρτιέται απ’ τα ήθη της μιας πολιτικής βιτρίνας ή της άλλης, του ενός στρατηγού ή του άλλου.
(φωτογραφία: Τα στενά του Ορμούζ).