Δευτέρα 5 Νοέμβρη. Τον Ιούλη του 2002 ο Muhammad Shahid Alam, πακιστανικής καταγωγής, καθηγήτης οικονομικών στο Northeastern university στη Βοστώνη (με ειδικότητα την ιστορία των ρατσιστικών οικονομικών πολιτικών των δυτικών κρατών στις αποικίες τους…) έγραψε ένα άρθρο στο γνωστό αμερικανικό αριστερό site CounterPunch, όπου σημείωνε ότι ένα ακαδημαϊκό / πανεπιστημιακό μπουκοτάζ στο ισραηλινό κράτος θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των βίαιων αντιδράσεων απ’ την μεριά των παλαιστίνιων. “Όταν οι νεαροί παλαιστίνιοι μάθουν ότι τα πανεπιστήμια όλου του κόσμου … στέκονται στο πλευρό τους” έγραψε “αυτό θα τους πείσει πως δεν είναι μόνοι τους· κι όταν σιγουρευτούν ότι έτσι συμβαίνει, μπορεί να πεισθούν να αναθεωρήσουν τις ενέργειές τους που τις καθοδηγεί η απελπισία”.
Ένα μήνα μετά η καθεστωτική ισραηλινή εφημερίδα Jerusalem Post έκανε αναφορά στο άρθρο του Alam κάτω απ’ τον τίτλο «Καθηγητής αμερικανικού πανεπιστημίου δικαιολογεί τις παλαιστινιακές τρομοκρατικές επιθέσεις». Ήταν διαστρέβλωση – σέντρα. Δυο μέρες μετά η αμερικανική Boston Herald έπιασε την κεφαλιά σε κενή εστία, προσθέτοντας την δική της «πινελιά» κάτω απ’ τον τίτλο: «Καθηγητής προκαλεί σοκ στο πανεπιστήμιο Northeastern υπερασπιζόμενους τους βομβιστές αυτοκτονίας».
Η διαστρέβλωση, η παραχάραξη, η συκοφαντία, η συσκότιση, η παραπληροφόρηση είναι στάνταρ εξοπλισμός της δημαγωγίας των αφεντικών και των εξουσιαστικών μηχανισμών τους (είτε σαν κράτη, είτε σαν μήντια, είτε όπως αλλιώς) – το ισραηλινό κράτος δεν είναι εξαίρεση. Μπορεί ο Γκαίμπελς να έμεινε στην ιστορία σαν ειδικός της ναζιστικής προπαγάνδας, όμως τα βασικά στοιχεία της μετατροπής του άσπρου σε μαύρο θα πρέπει να αναζητηθούν πολύ νωρίτερα. Στις θρησκείες και στις καθημερινές πρακτικές των αξιωματούχων τους· σίγουρα του χριστιανισμού.
Δεν μας εκπλήσσει, λοιπόν, το πόσο έχουν εμπλουτιστεί αυτές οι τακτικές χάρη στα «νέα μέσα» (από internet και μετά). Θα ήταν ηλίθιο να πιστεύει κανείς ότι ο κυβερνοχώρος είναι ο «άλλος κόσμος όπου η αλήθεια βασιλεύει». Το ενδιαφέρον βρίσκεται στην απέναντι μεριά. Στο πως και κάτω από ποιές συνθήκες τα καθεστωτικά ψέμματα βρίσκουν πρόθυμους αποδέκτες.
Παρά τις μόνιμες προσπάθειες των τεχνικών της όποιας εξουσίας (θρησκευτικής, πολιτικής, επιχειρηματικής) για να εξαφανίσουν κάθε αμφισβήτηση των «αληθειών» τους, η ιστορία του είδους μας αποδεικνύει ότι ποτέ δεν τα κατάφερναν. Ακόμα κι όταν ένοιωθαν σίγουροι ότι πέτυχαν. Η αμφισβήτηση θα μπορούσε να είναι ένα «στατιστικό ατύχημα» που διορθώνεται με την φυσική εξόντωση (ή το συστηματικό προβοκάρισμα) των αμφισβητιών. Προκύπτει όμως ότι η αμφισβήτηση των όποιων καθεστωτικών «αληθειών» δεν είναι ούτε ατομικό βίτσιο ούτε γενετική ανωμαλία. Είναι, μάλλον, το φυσιολογικό αποτέλεσμα της σκέψης (και της παρατήρησης) που είναι τόσο σύνθετες όσο η πραγματικότητα που τις περιβάλλει. Κι αυτήν την συνθετική ικανότητα της κριτικής την προκαλεί η ίδια η συνθετότητα της πραγματικότητας.
Συνεπώς, το στοίχημα των ειδικών της παραπλάνησης / αποπλάνησης δεν είναι απλά να γίνονται πιστευτά τα ψέμματά τους. Είναι, κυρίως, το να κρατούν μαζικά τους υποτελείς τους σε νηπιακή κατάσταση, από διανοητική, συναισθηματική και ηθική άποψη. Η επιτυχία των καθεστωτικών ψεμμάτων δεν έγκειται σ’ αυτά καθεαυτά· αλλά στη γενική διανοητική νωθρότητα, στην καλλιέργεια εξαρτημένων ανακλαστικών και συγκινησιακής πανούκλας – στο σύνολο της καθημερινής ζωής. Στην τελική, η πληθωρική και οργανωμένη παραγωγή σύγχισης («υπερπληροφοριακό βομβαρδισμό» ονόμασαν αυτήν την καθεστωτική τακτική κάποιοι πριν μερικές δεκαετίες, και ήταν εξαιρετικά εύστοχοι) μπορεί να δημιουργεί εκείνη την ομίχλη όπου κάθε κακούργος φαίνεται άγιος.
Μπορεί να αντιμετωπιστεί η τόσο σύνθετη (αν και εξαιρετικά απλή στον πυρήνα της) χειραγώγηση της σκέψης; Ναι, μπορεί. Το πρώτο σχολείο που πρέπει να περάσει είναι αυτό της αυτο-αμφισβήτησης. Δηλαδή του τακτικού ελέγχου των όποιων συμπερασμάτων της, όχι από εξωτερική πίεση (όπου ο εγωϊσμός φτιάχνει θωρακίσεις) αλλά μάλλον σαν αυτο-έλεγχος. Αν υποστηρίζεις το «α» μπορείς να αντιμετωπίσεις το «-α» σε μια τίμια «εσωτερική» διανοητική αναμέτρηση όπου δεν θα κάνεις χάρες στο «α» σου;
Οι ειδικοί των δημόσιων σχέσεων είναι από πρακτική άποψη προαγωγοί του παραληρήματος. Η αντιμετώπιση του πυρετού των ταυτολογιών τους είναι ευκολότερη απ’ ότι φαίνεται· αλλά χρειάζεται πείσμα και ετοιμότητα να ξεφορτώνεται κανείς την διανοητική, συναισθηματική και ηθική σαβούρα που ως χτες τον είχαν πείσει ότι είναι η περιουσία του.