Κυριακή 25 Νοέμβρη. Αφενός οι λεγόμενες «έξυπνες» και αφετέρου οι ρομποτικές εφαρμογές (προφανώς και ο συνδυασμός τους) καθημερινής, οικιακής χρήσης, είναι μια ήδη τεράστια και παγκόσμια ανερχόμενη αγορά. Δεν θα αργήσει να φτάσει, κανονικότατα, και στα μέρη μας (κατ’ αρχήν στα πιο φραγκάτα «νοικοκυριά»…) καθώς σερβίρεται σαν η απάντηση στα πάντα. Από θέματα «ευκολίας» (να ανάβεις τα φώτα ή να κλείνεις τα ρολά από οπουδήποτε στο σπίτι) μέχρι θέματα «ασφάλειας» (να βλέπεις τον διαρρήκτη live…). Από ζητήματα «διεπαφής» μεταξύ οικιακού χώρου και σύμπαντος (το ψυγείο σου κάνει μόνο του την παραγγελία στο σούπερ μάρκετ της περιοχής με βάση τις ελλείψεις σε κωδικούς, τις οποίες αναγνωρίζει μόνο του· εσύ περνάς και απλά πληρώνεις και παραλαμβάνεις, οπότε κερδίζεις χρόνο… ή ανάβεις τον θερμοσίφωνα απ’ την δουλειά, για να είναι ζεστό το νερό μόλις μπεις στο σπίτι…) μέχρι ζητήματα «ατμόσφαιρας» (τα φώτα και τα air condition προσαρμόζονται και στην ψυχολογική σου διάθεση…).
Άσχετα, πάντως, απ’ το πως ακριβώς λανσάρεται, η καθολική μηχανοποίηση του οίκου θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν το τελευταίο, το πιο πρόσφατο βήμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε τις αρχές του 20ου αιώνα. Με τα ηλεκτρικά ψυγεία, τα ηλεκτρικά σίδερα και τα ηλεκτρικά πλυντήρια. Από τότε, και με αφετηρία το ηλεκτρικό δίκτυο, ως τώρα, με την μεσολάβηση του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, και μετά των οικιακής χρήσης pcs και των “smart phones», η δικτύωση της καθημερινής ζωής φέρνει, κατά κύματα, ριζοσπαστικές αλλαγές σ’ αυτήν την “καθημερινή ζωή”. Που σπάνια γίνονται αντιληπτές στο σύνολό τους. Στην πράξη εννοούνται (και υιοθετούνται) μόνο απ’ την πλευρά της “ευκολίας”. Της “διευκόλυνσης”.
Αυτή η πλευρά είναι αναμφισβήτητη… Υπάρχει όμως και η πίσω πλευρά αυτής της διαδικασίας όλο και πυκνότερης και πιο διευρυμένης δικτύωσης της καθημερινής ζωής. Αυτή η ζωή υπόκειται, πλέον, σε όλο και πιο κεντρικούς και κεντρικά ελεγχόμενους μηχανισμούς (από θεσμούς ως το υλικό, μηχανικό τους hardware) που έχουν χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά απ’ τις «ευκολίες» που εμφανίζονται στην μικρο-κλίμακα της απόληξης των (όποιων) δικτύων. Αυτή η συγκέντρωση είναι συγκέντρωση κεφαλαίου. Μπορεί να γίνεται ευκολότερη αλλά σταδιακά χάνει την αυτοτέλειά της αυτή η «δικτυωμένη» καθημερινή ζωή. Υπάγεται, όλο και πιο κατηγορηματικά, στο “συγκεντρωμένο κεφάλαιο”. Θα έλεγε κανείς ότι “κατά βάθος” αυτή η συγκέντρωση (και ό,τι αυτή σημαίνει) είναι που διευκολύνεται…
Δείτε, σαν άσκηση σκέψης, το πιο απλό: το ηλεκτρικό δίκτυο. Χωρίς δεύτερη κουβέντα οποιοδήποτε ενδεχόμενο μακρυάς (ας πούμε για 1 ή 2 χρόνια) εξαφάνισης του ηλεκτρισμού σε μια μεγάλη περιοχή, οσονδήποτε αναπτυγμένη καπιταλιστικά, θα οδηγούσε σε έκρηξη βίας· έως και κανιβαλισμό. Συνεπώς η «ασφάλεια του κέντρου» του δικτύου, είτε με την έννοια της διαρκούς παραγωγής ρεύματος είτε με την έννοια της διαφύλαξής του από κακόβουλες επιθέσεις είναι στρατηγικό ζήτημα. Ένα στρατηγικό ζήτημα υψηλότατου κόστους. Το οποίο μεταφέρεται στους «δικτυωμένους», όλους εμάς δηλαδή, όχι μόνο και όχι τόσο με την μορφή του λογαριασμού ρεύματος αλλά, κυρίως, με άλλες μορφές. Για παράδειγμα πως θα δουλεύουν διαρκώς τα ηλεκτροπαραγωγά κέντρα (με την τωρινή βασική τεχνολογία) χωρίς διαρκή τροφοδοσία σε φτηνό πετρέλαιο; Συνεπώς η προστασία του κέντρου του ηλεκτρικού δικτύου απαιτεί χούντες (φιλικές προς εμάς) εκεί που εξορύσσεται το πετρέλαιο. Και, φυσικά, οφείλουμε να ανταποδίδουμε αυτήν την φιλία… με όποιον τρόπο μας ζητηθεί.
Προφανώς το παράδειγμα είναι τετριμένο: είναι μεγάλο μέρος της ιστορίας του 20ου αιώνα. Δείχνει όμως το «πρότυπο», το «μοντέλο», το «παράδειγμα» και του καινούργιου κύματος μηχανοποίησης / δικτύωσης, ψηφιακής αυτή τη φορά: τα «κέντρα» που θα εξασφαλίζουν τις ψηφιακές «ευκολίες» καινούργιου είδους, θα γίνουν παντοδύναμα σε ότι αφορά τους όρους λειτουργίας τους.
Ο ρομποτικός σκύλος Aido είναι ένα χοντροκομμένο αστείο μπροστά στην ανάδυση των νέων κέντρων ελέγχου (και όχι μόνο με την έννοια της επιτήρησης) των νέων «ευκολιών».