Πέμπτη 8 Νοέμβρη. Είναι κάτι στο οποίο πρέπει να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη έκταση (και θα το κάνουμε μόλις προλάβουμε), οπότε εδώ κάτι σύντομο.
Η φυγή, ο αναχωρητισμός, δεν είναι καινούργιες “ιδέες”. Συνδέονται με τον ιστορικό ρομαντισμό· κι αυτός, με τη σειρά του, με την 1η βιομηχανική επανάσταση και την συναισθηματική άρνηση των συνέπειών της (19ος αιώνας, ε;).
Στη δεκαετία του 1980, το δυναμικό, ριζοσπαστικό ρεύμα της οικολογίας / εναλλακτισμού έδωσε μια ακόμα πνοή στη νεορομαντική ελπίδα ότι η απόρριψη των καπιταλιστικών κανόνων και πειθαρχήσεων μπορεί να είναι εφικτή με τον αναχωρητισμό σε μικρής κλίμακας εναλλακτικές θεσμίσεις / κοινότητες· συνδεδεμένες με την γη (ή, πιο σωστά, με τον μύθο της).
Αυτή η έξοδος φαινόταν (ξανά) ρεαλιστική· σίγουρα στην ευρώπη, αλλά όχι μόνο… Μέχρι που έγινε “κάτι”. Την άνοιξη του 1986. Αυτό το κάτι ήταν η καταστροφή ενός πυρηνικού αντιδραστήρα σε ένα άγνωστο σημείο μιας περιοχής που δεν είχε απασχολήσει κανέναν: στο Τσέρνομπιλ, της ουκρανίας (τμήμα της τότε ε.σ.σ.δ.)
Ένα ραδιενεργό / τοξικό νέφος άρχισε αμέσως να μετακινείται απ’ την ουκρανία προς τα δυτικά, προς την ευρώπη… Απειλώντας, τυχαία, οποιονδήποτε. Απ’ τις πιο mainstream καπιταλιστικές εγκαταστάσεις, μέχρι τα πιο αντάρτικα οικολογικά κοινόβια. Τότε κάποιος (και είναι προς τιμήν του…) είπε (αν και δεν εφάρμοσε στη συνέχεια, αυτό προς ατιμία του): μετά απ’ αυτό το εναλλακτικό τελείωσε!!!
Τι σήμαινε αυτή η παρατήρηση; Κάτι που είχε τεράστια πολιτική σημασία τότε, και ακόμα μεγαλύτερη σήμερα. Σήμαινε αυτό: φτιάξε όσες εναλλακτικές «οάσεις» θες… Φτιάξε όσες κολλεκτίβες θες… Φτιάξε όσες αυτοτελείς νησίδες νομίζεις… Αυτό που νομίζεις ότι αποφεύγεις είναι πάντα μπροστά σου! Το κεφάλαιο έχει φτάσει πια σε τέτοιο βαθμό συγκεντρωμένης πυκνότητας (και ένα πυρηνικό εργοστάσιο ενέργειας είναι ακριβώς τέτοιο· αλλά δεν είναι αυτή καθόλου η μοναδική μορφή καπιταλιστικής «συμπύκνωσης»… σκεφτείτε, ας πούμε, τα «βιολογικά όπλα»…) ώστε ακόμα κι όταν «σκάσει» σ’ ένα σημείο πολύ μακρυά απ’ τον οπτικό σου ορίζοντα, οι συνέπειες θα σε φτάσουν γρήγορα· και τότε οι οάσεις σου, οι κολλεκτίβες σου, οι νησίδες σου, δεν θα μπορούν να κάνουν οτιδήποτε… Θα υποστούν τις συνέπειες.
Οι αναχωρητισμοί δεν κάμφθηκαν δυστυχώς το 1986 και το 1987, επειδή ελάχιστοι κατάλαβαν (ή ασχολήθηκαν να καταλάβουν) έκτοτε την δυναμική της «δημιουργικής καταστροφής» που είναι δομικά ενσωματωμένη στην καπιταλιστική διαδικασία. Επανεμφανίστηκαν δριμύτεροι την τελευταία δεκαετία της «διαχείρισης της κρίσης / αναδιάρθρωσης», σε pro- ή post-modern μορφές…
Μόνο που είναι ξεκάθαρο πια ότι δεν πρόκειται για πραγματικές «εξόδους κινδύνου» – αλλά για απωθήσεις της πραγματικότητας… Δεν υπάρχουν οάσεις απέναντι στην καπιταλιστική φρενίτιδα, όσο βαθιά στην άμμο κι αν χώσει κανείς το κεφάλι…