Τρίτη 23 Οκτώβρη. Υπάρχει ένα «επενδυτικό κεφάλαιο» που λέγεται Vision Fund. Πολλά λεφτά: ας πούμε γύρω στα 100 δισεκατομύρια δολάρια. Περίπου τα μισά προέρχονται απ’ τον οίκο των σαούντ. Ένα ποσοστό επιπλέον απ’ τον αντίστοιχο βασιλικό οίκο του αμπού ντάμπι. Είναι τα θρυλικά «πετροδόλαρα»: χρήματα που οι χούντες της αραβικής χερσονήσου βγάζουν απ’ το πετρέλαιο, που επιστρέφουν σαν «επενδυτικά κεφάλαια» σε διάφορες πρωτοκοσμικές επιχειρήσεις πρώτης γραμμής ή και σε κρατικά ομόλογα. Ο ενάρετος παγκόσμιος κύκλος του κεφάλαιου…
Τα δύο τελευταία χρόνια το Vision Fund έχει κάνει χοντρό παιχνίδι με επιχειρήσεις της gig economy σαν την uber, την lyft και την airbnb, ή εταιρείες του internet of things σαν την palantir. Χοντρό παιχνίδι σημαίνει αγορά μετοχών, από εταιρείες που βρίσκονται εκτός χρηματιστηρίου, οπότε οι μετοχές αυτές κοστολογούνται κατά βούληση. (Έτσι ώστε οι καχύποπτοι θα μπορούσαν να θεωρήσουν τέτοιες αγοραπωλησίες έως και «ξέπλυμα»…). Ειρήσθω εν παρόδω: ο Musk της tesla αυτό το «επενδυτικό κεφάλαιο» είχε στο μυαλό του όταν πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει την εταιρεία απ’ το χρηματιστήριο και, μετά, θα μπει ζεστό σαουδαραβικό χρήμα σ’ αυτήν. Κάτι που δεν έγινε όταν το απέρριψαν οι νυν μέτοχοι της tesla…
Ο τοξικός και το σόι του βρίσκονται λοιπόν στη Silicon Valley. Όλα πήγαιναν καλά με τα σαουδαραβικά πετροδόλαρα· μέχρι που ο τοξικός έκοψε κομμάτια έναν mainstream δημοσιογράφο, τον Kashoggi. Και τώρα;
Το χρήμα δεν έχει χρώμα, ούτε φαίνονται οι λεκέδες αίματος – οι παράδες ακόμα και της πιο στυγνής χούντας έχουν τη θέση τους στην καπιταλιστική αξιοποίηση. Απ’ την άλλη οι πρωτοκοσμικοί (πελάτες) έχουν κάτι ιδιοτροπίες. Ενώ αδιαφορούν απόλυτα για την σφαγή χιλιάδων αμάχων (ας πούμε: στην υεμένη…) μπορεί να κολλήσουν σε μια μεμονωμένη δολοφονία και να φρικάρουν με το κομμμάτιασμα ενός μονάχα ατόμου· ειδικά αν τα media τους τα θυμίζουν. Αυτή η ιδιοτροπία έχει όνομα: λέγεται ηθικό ξέπλυμα. («Κλαίω με αναφιλητά για ένα κτυπημένο σκυλάκι και γράφω στα γεννητικά μου όργανα τις κατά συρροή δολοφονίες παλαιστινίων» – για να πούμε ένα μόνο παράδειγμα…)
Tο ηθικό ξέπλυμα είναι πολύ ευχάριστο για τα καθεστώτα και για τα αφεντικά (και της Silicon Valley…), αφού είναι ένα καλιμπράρισμα, μια «συναισθηματική εκτόνωση» των εθελόδουλων υπηκόων, που εξασφαλίζει την σταθερότητα του συστήματος. Αρκεί να μην εστιάζει σ’ έναν τόσο βασικό χρηματοδότη του επιχειρηματικού αφρού σαν το σαουδαραβικό καθεστώς και το «οραματικό fund» του τοξικού. (Παράδοξο ή όχι ακόμα και στις καλύτερες στιγμές του καπιταλισμού δεν υπάρχει τελειότητα!).
Συνεπώς η «υπόθεση Kashoggi» πρέπει να κλείσει. Πρέπει να κλείσει μ’ έναν τρόπο που δεν θα διαταράσσει ροές χρήματος έντονα προσωποποιημένες (όπως αυτές απ’ τις αραβικές χούντες), αλλά απ’ την άλλη θα είναι «πειστικός», ώστε η υπόθεση να μην βρυκολακιάζει κάθε τρεις και λίγο. Ειδικά όταν η σαουδαραβική χούντα πληρώνει όσο όσο για να κουκουλώσει την βασική συμμετοχή της στη θρυλική «11 Σεπτέμβρη» (άλλη υπόθεση, του 2001…) – αλλά δεν μπορεί να εξαγοράσει τους πάντες.
Ένα μόνο ζήτημα υπάρχει εδώ. Ότι τα κλειδιά που θα μπορούσαν να κλείσουν την υπόθεση με «φλου» (και τελικά ανώδυνο για τον τοξικό) τρόπο ή θα την αφήσουν διάπλατα ανοικτή σε βάρος της σαουδαραβικής χούντας, τα κρατάει ένα και μόνο ένα καθεστώς. Το τουρκικό. Αυτή τη στιγμή η Άγκυρα βρίσκεται σε στρατηγική θέση, σε θέση κομβική, σε πλήθος οικονομικών και γεωπολιτικών διαδικασιών που αφορούν μεγάλο μέρος του πλανήτη. Αν, για παράδειγμα, τεκμηριωθούν οι διαρροές της τουρκικής καθεστωτικής yeni safak, που υποστηρίζουν ότι ο τοξικός μίλησε τηλεφωνικά στον Kashoggi όταν τον έδεσαν στο προξενείο (πριν αρχίσουν να τον κομματιάζουν), ο τοξικός τελείωσε – και μαζί του πολλά ακόμα. Αν, αντίθετα, η Άγκυρα επιβάλλει διάφορες απαιτήσεις της με αντάλλαγμα να μην δημοσιοποιήσει όλα τα στοιχεία που έχει στην κατοχή της, διάφοροι θα την ευγνωμονούν – και θα την ανταμείψουν κατάλληλα.
Στον μαφιόζικο καπιταλισμό του 21ου αιώνα, μπορεί να συμβεί κι αυτό. Μια «φυσιολογική ενέργεια» εκ μέρους κάποιου που νοιώθει παντοδύναμος (αυτός είναι ο τοξικός) αποδεικνύεται «κόκκινο χαλί» (με την έννοια του Αισχύλου στην τραγωδία «Αγαμέμνων»). Ή, ειπωμένο αλλιώς, λυδία λίθος.
Ίσως μάθουμε αργά σήμερα, απ’ τον Erdogan…
(Η «λυδία λίθος» είναι ένα είδος σκληρού πετρώματος, βασάλτη, που είναι γνωστό απ’ την αρχαία Λυδία· την περιοχή που σήμερα αποκαλείται «μικρά ασία». Μια τουρκική περιοχή, δηλαδή…)
(φωτογραφία: Το σκίτσο αναπαριστά τις «ροές χρηματοδότησης» στις αποκαλούμενες “unicorns”, “νεοφυείς” επιχειρήσεις με εκτιμώμενη αξία πάνω από 1 δισεκατομύριο δολάρια – στις αρχές Οκτώβρη 2018. Πρόκειται για συνολικά 282 “διαμάντια”. Στις 10 πρώτες θέσεις βρίσκονται 7 αμερικανικές (uber, airbnb, spaceX, palantir, wework, stripe, juul labs), και 3 κινέζικες (didi chuxing, toutiao, lu.com).
Είναι οπτικά σαφές απ’ το σκίτσο ότι η ροή χρήματος απ’ την σαουδαραβική χούντα ‘n’ friends είναι ζωτικής σημασίας για μερικά πρωτοκλασσάτα αφεντικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης…)