Δευτέρα 22 Οκτώβρη. Η ασταμάτητη μηχανή υποψιάζεται πως ένας μεγάλος αριθμός “απλών υπηκόων” ψυχανεμίζεται μεν πως “κάτι δεν πάει καλά” στη μεγάλη κλίμακα, αλλά προτιμάει να το ξεχνάει· ίσως για να διασώσει τον ύπνο του. Υποψιάζεται επίσης πως ένας αισθητά μικρότερος αριθμός διακινδυνεύει να τον χάσει, παρακολουθώντας είτε έτσι είτε αλλιώς αυτό που “δεν πάει καλά”. Πρόκειται για ανθρώπους που πιθανότατα νοιώθουν ήδη κάποιο “σφίξιμο”…
Μ’ όλο τον σεβασμό, και όσο μας επιτρέπεται: δεν είναι οι “κακές ειδήσεις” αυτές καθαυτές που πέφτουν και μας πλακώνουν. Είναι το ότι “δεν έχουμε κάτι να κάνουμε” τις κλωτσιές στο στομάχι. Κλωτσιές που έρχονται από διάφορες μεριές· όμως για εκείνες που ανήκουν στη “μικρή κλίμακα” της καθημερινότητας (ας πούμε σε ότι αφορά τις δουλειές – πληρωμένες – με ψίχουλα) έχει δημιουργηθεί η ιδέα ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν ικανοποιητικά “κατά μόνας”. Η αλήθεια είναι πως ακόμα κι αν αυτό είναι εφικτό αποτελεί εξαίρεση· και πρακτικά θα ήταν καλύτερα αν αυτές οι κλωτσιές αντιμετωπίζονταν “κατά παράταξη”. Το χωρίς αμφισβήτηση βαρύ βάσανο αρχίζει όμως όταν εμφανιστεί η “μεγάλη κλίμακα”: εκεί η υπόδειξη του “κατά μόνας” καταρρέει.
Σαν ζώα (με την τυπική έννοια: ανώτερα θηλαστικά…) που ζουν συλλογικά έχουμε αρκετά εφόδια αντιμετώπισης κινδύνων. Οπωσδήποτε την απαιτούμενη διανοητική δυνατότητα· και όχι μόνο. Το κακό που μας έχει βρει είναι ότι τα δηλητηριώδη μαθήματα του νεοφιλελεύθερου ατομισμού (με γενικό τίτλο “κατά μόνας”…) τα πήραμε για βολικά. Με αποτέλεσμα να μοιάζει βουνό η εγκατάλειψή τους.
Κι έτσι, περισσότερο ακόμα και απ’ τους κινδύνους (τις “κακές ειδήσεις”) εκείνο που πέφτει ακόμα βαρύ είναι η υπενθύμιση ότι το αυθεντικό συλλογικό δεν είναι – και ποτέ δεν ήταν – ένα κουραστικό έξοδο που θα έπρεπε να ξεφορτωθούμε… Αλλά, μάλλον, όρος ζωής. Γιατί το “ο σώζων εαυτόν σωθήτω” τελειώνει στον πρώτο πανικό. Κι αυτό γίνεται απροειδοποίητα.
Μέσα στην απαισιοδοξία της γνώσης υπάρχει πάντα η δυνατή αισιοδοξία της πράξης…
(Το έχουν ζήσει πολλές εκατοντάδες χιλιάδες, απ’ το είδος μας).