Κυριακή 30 Σεπτέμβρη. Ο βασικός ανοικτός υποστηρικτής της αποχής είναι το καινούργιο, μικρό ακροδεξιό κόμμα «ενωμένη μακεδονία». Ο επικεφαλής του (Janko Bachev) όχι μόνο δεν κρύβει αλλά μάλλον διαφημίζει το ότι έχει σχέσεις με την Μόσχα· ότι παίρνει λεφτά από ‘κει και ότι εκεί εκπαιδεύονται στελέχη του κόμματος. Εννοείται ότι θέλει να πλαγιοκοπήσει το VMRO από ακροδεξιά αφαιρώντας του επιρροή. Ωστόσο έχει ένα βασικό πρόβλημα, που είναι η καθαρή θέση του: δεν είναι, απλά, εναντίον του ονόματος «βόρεια μακεδονία» και άρα εναντίον της «συμφωνίας των Πρεσπών». Είναι εναντίον της ένταξης του κράτους στην ε.ε. και το νατο, και υπέρ στενότερων σχέσεων καθε είδους με τη Μόσχα. Πρόκειται, φυσικά, για δύο διακριτά ζητήματα (το όνομα απ’ την μια μεριά και οι κρατικές συμμαχίες απ’ την άλλη) που έξυπνα οι σοσιαλδημοκράτες του Zaev έχουν συνδέσει ήδη. Πόσους, όμως, μπορεί να αφορά ο ρωσο-φιλία της «ενωμένης μακεδονίας»; Αυτό δεν θα φανεί απ’ την αποχή στο δημοψήφισμα· αλλά όταν γίνουν εκλογές. Είναι σίγουρο, όμως, πως εκείνοι που θα ήθελαν να ισχύει το τωρινό (συνταγματικό) όνομα δεν είναι υποχρεωτικά «φιλορώσοι»…
Είναι εξαιτίας αυτής της «πίεσης» απ’ τα άκρα δεξιά του που το VMRO κρατάει επαμφοτερίζουσα στάση: δεν προπαγανδίσει το «όχι» στο δημοψήφισμα, ούτε προπαγανδίσει επίσημα την αποχή· κάνει το δεύτερο ανεπίσημα, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι θα σεβαστεί το «ναι» αν το δημοψήφισμα είναι έγκυρο (άρα, ακόμα και με 55% συμμετοχή…).
Αυτά τα δεδομένα, συν το ότι ένα δημοψήφισμα με υψηλή αποχή μπορεί να νοθευτεί εύκολα (αν χρειαστεί…), κάνουν κατά την άποψή μας εξαιρετικά δύσκολο οτιδήποτε άλλο πέρα από μια συμμετοχή πάνω απ’ το όριο των 600.000, και ένα σαφώς πλειοψηφικό «ναι».
Οι μύχιες ελληνικές ελπίδες θα διαψευστούν αν έτσι γίνουν τα πράγματα. Αργά ή γρήγορα οι φαιορόζ θα πρέπει να διαχειριστούν όχι την «συμφωνία των Πρεσπών» την ίδια, αλλά τις συνέπειες των πονηρών και για εσωτερική κατανάλωση ελιγμών τους πριν απ’ αυτήν· και τα μη ανακοινώσιμα «εθνικά οφέλη» απ’ την εφαρμογή της.
(φωτογραφία: Ο Bashev σε συγκέντρωση οπαδών του μπροστά απ’ το κοινοβούλιο, στις 17 Ιούνη. Στο δεξί του χέρι ανεμίζει την ρωσική σημαία).