Κυριακή 1 Ιούλη. Το υπερωκεάνιο St. Louis σήκωσε άγκυρες απ’ το λιμάνι του Αμβούργου στις 13 Μάη του 1939. Επιβάτες του; 937 άτομα, άντρες, γυναίκες και παιδιά, κυρίως εβραίοι, που ήθελαν να διαφύγουν τους διωγμούς των ναζί, ελπίζοντας σε άσυλο στην μακρινή αμερικανική ήπειρο. Προορισμός; Η κούβα. Καπετάνιος και άρα υπεύθυνος για το ταξίδι της φυγής και την σωτηρία τους; Ο μη εβραίος γερμανός Gustav Schorder…
Οι υπηρεσίες του πληρώματος του St. Louis προς τους φυγάδες στη διάρκεια του ταξιδιού ήταν εξαιρετικές. Συναυλίες, χοροί, προσευχές τις Παρασκευές το βράδυ… Μια εικόνα του Χίτλερ είχε σκεπαστεί μ’ ένα τραπεζομάντηλο… Παιδότοποι απασχολούσαν τα παιδιά όταν οι μεγάλοι δειπνούσαν…
Το St. Louis έφτασε στο λιμάνι της Αβάνα μετά από δύο βδομάδες. Στις 27 Μάη. Αλλά η κουβανική κυβέρνηση (με πρόεδρο τον Federico Laredo Bru) απαγόρευσε στο πλοίο να μπει και να δέσει. Με τα ζόρια, μετά από 5 ημέρες αρόδου, το κουβανικό καθεστώς επέτρεψε σε 29 μόνο επιβάτες να κατέβουν: οι περισσότεροι είχαν αμερικανικό διαβατήριο, κάποιοι λίγοι ισπανικό ή κουβανικό.
Με 907 πρόσφυγες, ο καπετάνιος Schorder γύρισε το πλοίο προς την αμερικανική Florida. Έπλεε γύρω γύρω ζητώντας άδεια να δέσει. Ο αμερικάνος υπ.εξ. Cordell Hull (που νωρίτερα είχε συμβουλεύσει το κουβανικό καθεστώς να δεχτεί τους πρόσφυγες εβραίους…) έπεισε τον αμερικάνο πρόεδρο Roosevelt ότι «έξω οι εβραίοι»… Στην απελπισία του ο πλοίαρχος Schorder σκέφτηκε να ρίξει το πλοίο στην ακτή ώστε να καταφέρουν να δραπετεύσουν πατώντας ξηρά οι πρόσφυγες· αλλά η αμερικανική ακτοφυλακή περικύκλωσε το St. Louis εμποδίζοντάς το να πλησιάσει την στεριά…
Επόμενη ελπίδα ο καναδάς. Αλλά ο καναδός υπεύθυνος για την μετανάστευση Frederick Blair έπεισε τον καναδό πρωθυπουργό να μην δεχτεί τους πρόσφυγες. (Φαίνεται ότι δεν ήταν καθόλου δύσκολο να πεισθούν οι πρωτοκοσμικές πολιτικές βιτρίνες…)
Αντί να υποδεχτούν τους εβραίους πρόσφυγες οι «φιλάνθρωπες» ηγεσίες των ηπα και του καναδά ασχολήθηκαν να «πείσουν» ευρωπαϊκά κράτη να τους δεχτούν αυτά. Στις 17 Ιούνη του ’39 το St. Louis ολοκλήρωσε το διάπλου του Ατλαντικού για δεύτερη φορά, τώρα προς τα πίσω, και έπιασε στο βελγικό λιμάνι της Antwerp – ο Β παγκόσμιος δεν είχε ξεκινήσει ακόμα επίσημα. Μετά από διαπραγματεύσεις η αγγλία πήρε 288 πρόσφυγες, η γαλλία 224, το βέλγιο 214 και η ολλανδία 181…
Την επόμενη χρονιά, τον Μάη του 1940, οι ναζί κατέλαβαν την γαλλία, το βέλγιο και την ολλανδία… Όπως και οι περισσότεροι απ’ τους υπόλοιπους εβραίους σ’ αυτά τα κράτη έτσι και οι 619 απ’ τους πρόσφυγες εβραίους που κρίθηκαν «απαράδεκτοι» απ’ τις δημοκρατίες της μακρινής, πολιτισμένης αμερικής, κατέληξαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. 254 δολοφονήθηκαν εκεί…
Τα κράτη – προπύργια της δημοκρατίας και της ελευθερίας ξεπλύθηκαν εύκολα (και) γι’ αυτό το έγκλημά τους. Για το γεγονός, δηλαδή, ότι αντί να δεχτούν και να περιθάλψουν τους 900 εβραίους φυγάδες, τους επέστρεψαν και τους παρέδωσαν τελικά στους δολοφόνους τους. Σε τελευταία ανάλυση ήταν βολικό να μπουν στην άκρη τέτοια περιστατικά, μέσα από μεταπολεμικές βραβεύσεις στον ήρωα καπετάνιο…
(φωτογραφία: Ο Schorder στο λιμάνι της Antwerp προσπαθεί να εξασφαλίσει τους πρόσφυγες εβραίους διαπραγματευόμενος με το βελγικό κράτος…)