Τρίτη 3 Απρίλη. Πρέπει επιγραμματικά να τονίσουμε εδώ ότι ένα τέτοιο μοντέλο, «ομοσπονδιακό» σε κάποιο βαθμό, μπορεί να φαίνεται οικείο στον καπιταλιστικό βορρά αλλά είναι άγνωστο στη μέση Ανατολή όπως και αλλού. Τα δήθεν «εθνικά» κράτη που κατασκευάστηκαν σ’ αυτήν την περιοχή, κυρίως μετά τον β παγκόσμιο, δεν ήταν ποτέ τέτοια – οι άραβες είναι ένας ενιαίος πολιτισμός με πολλές μικρές «τοπικότητες». Συνεπώς, μια κάπως «ομοσπονδιακή» διαμόρφωση ενός ενιαίου αραβικού – εδώ του συριακού – κράτους απαιτεί «εγγυητές»: για να αποφευχθεί η μετατροπή της μιας ή της άλλης επιμέρους «ομόσπονδης» διοικητικής (ή θρησκευτικής, ή φυλετικής) «ταυτότητας» σε «νεο-εθνική», εναντίον των υπόλοιπων.
Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον (κατά την γνώμη μας) project, που έρχεται να απαντήσει και να υπερφαλαγγίζει τον αμερικανικό (και όχι μόνο) σχεδιασμό για την διάλυση και την μικρο-ανασύσταση των κρατών της μέσης Ανατολής (και όχι μόνο). Για την Ουάσιγκτον (και το Τελ Αβίβ) το ζητούμενο ήταν (και παραμένει) ο κατακερματισμός, η δημιουργία αδύναμων «θρησκευτικών κρατών», που να ελέγχονται απ’ τον αμερικανικο, τον ισραηλινό ιμπεριαλισμό, και τους συμμάχους του. Τύπου τοξικός πρίγκηπας…
Το μπλοκ της Astana (όπου συμμετέχει ένα κράτος με εμπειρία ομοσπονδιακής διάρθρωσης – η ρωσία – και δύο χωρίς – η τουρκία και το ιράν) έχει διαμορφώσει μια διαφορετική προσέγγιση: σταθερότητα των τωρινών συνόρων, διατήρηση των υπαρχουσών «κεντρικών εξουσιών», και διοικητική «αποκέντρωση». Εννοείται υπό την προστασία τους.
Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί τώρα: δηλαδή η Άγκυρα δεν θέλει να καταλάβει,να «αρπάξει» συριακά εδάφη; Γιατί, τότε, «σκαλίζει» την συνθήκη της Λωζάνης;
Η γνώμη μας είναι ότι όχι, η Άγκυρα, δεν θέλει εδαφική κατάκτηση και προσάρτηση· κάτι τέτοιο θα ενοχλούσε πολύ σοβαρά την Μόσχα, που δεν ξεχνάει τις ιμπεριαλιστικές κινήσεις της Άγκυρας στα ‘90s στον Καύκασο… Αυτό που έχει συμφωνηθεί και είναι ισορροπημένο μεταξύ των τριών «εγγυητριών δυνάμεων» στη συρία είναι ζώνες επιρροής και ελέγχου. Με πολιτικά αλλά και στρατιωτικά μέσα. Η Μόσχα και η Τεχεράνη έχουν ήδη στρατιωτικές βάσεις. Για την Άγκυρα δεν είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο – είναι δίπλα.
Όσο για το «σκάλισμα» της συνθήκης της Λωζάνης; Με τα ως τώρα δεδομένα εκτιμάμε ότι γίνεται για εσωτερικούς, ιδεολογικούς λόγους του τουρκικού καθεστώτος. Η ιδεολογική του συγκρότηση, ιστορικά, είναι εντελώς διαφορετική απ’ την ελληνική! Εδώ η “Μεγάλη Ιδέα” και οι “σκλάβες πατρίδες” είναι ψωμοτύρι· που σημαίνει ότι όχι μόνο δεν γίνεται λόγος για “διεθνείς συνθήκες” αλλά, οποιαδήποτε στιγμή τα αφεντικά και οι μικροαστοί λακέδες τους θεωρήσουν ότι τους παίρνει, είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν την “απελευθέρωση”…. (Τα φάγαμε στη μάπα αυτά, στα ’90s…). Αντίθετα, στο τουρκικό σύμπλεγμα κράτους / κοινωνίας, για να δικαιολογηθεί μια στρατιωτική εισβολή στο συριακό (ή και στο ιρακινό) έδαφος, που θα συνοδεύεται με κάποια στρατιωτική “κατοχή” για κάποιο καιρό, και θα έχει δεκαδες νεκρούς φαντάρους, δεν είναι αρκετό το επιχείρημα της “αντιτρομοκρατίας”. Επικουρικά μπορεί να προστίθεται και το ότι “τα σύνορα που έχουμε μας τα επέβαλλαν”…
Η κατηγορία εναντίον του τουρκικού καθεστώτος ότι «ονειρεύεται την ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας» (όπως και το “σουλτάνος”…) προέρχεται απ’ το Τελ Αβιβ, είναι κατασκευασμένη εκεί, και είναι ανάλογη των κατηγοριών που εκτοξεύει ο άξονας Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ – Ριάντ κατά της Τεχεράνης. Το πολιτικό προσωπικό του τουρκικού καθεστώτος έχει μεγάλη παράδοση γεωπολιτικού ρεαλισμού (σε αντίθεση με το ελληνικό). Και ξέρει, όπως ξέρουν και πολλοί άλλοι, ότι το σχέδιο «σουνίτες εναντίον σιιτών» έχει πρωτοκοσμική προέλευση και εξαιρετικά δόλιους έως καταστροφικούς σκοπούς. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι η ανασύσταση μιας αυτοκρατορίας που κάποτε κατέρρευσε. Αλλά η αποκατάσταση μιας (καπιταλιστικής / κρατικής) σταθερότητας σε μια μεγάλη ζώνη του κόσμου όπου πρωτοκοσμικοί ιμπεριαλισμοί σπέρνουν “δημιουργική καταστροφή”. Εννοείται με τα ανάλογα οικονομικά οφέλη για το τουρκικό (ή και το ιρανικό, το ρωσικό, το κινεζικό) κεφάλαιο…
Η συμμαχία της Άγκυρας με την Τεχεράνη είναι μια παραλλαγή εκείνου που ονειρευόταν ο συκοφαντημένος μηχανικός bin Laden: την υπέρβαση των ενδο-θρησκευτικών εντάσεων στον μουσουλμανικό κόσμο, και την δημιουργία ενός ενιαίου αντι-δυτικού αλλά οικονομικά βιώσιμου μπλοκ.
Το γεγονός ότι η πραγματοποίηση εντός τέτοιου σκοπού χρειάζεται την υποστήριξη από κατ’ εξοχήν «μεγάλες (δηλαδή οπλισμένες με πυρηνικά) δυνάμεις» όπως η Μόσχα και το Πεκίνο, επειδή στρέφεται καθαρά εναντίον της στρατηγικής των ηπα και των συμμάχων τους, το ξέρουν καλά όχι μόνο το τουρκικό ή το ιρανικό καθεστώς αλλά ακόμα και οι αφγανοί ταλιμπάν…