Παρασκευή 9 Μάρτη. Κάπου έχουν χαθεί οι θρυλικοί αντίπαλοι της (θρυλικής) “παγκοσμιοποίησης”. Στα σπίτια τους, στις οργανώσεις των φασιστών ή, ακόμα, και στα κυβερνητικά μέγαρα. Όπως, για παράδειγμα, το ψόφιο κουνάβι. Όπως άλλοι στριφογυρνάνε το μπεγλέρι τους αυτός (λέει ότι) κηρύσσει “εύκολους εμπορικούς πολέμους”, τους οποίους φυσικά (λέει ότι) θα κερδίσει χαλαρά. Το ότι είναι ενεργούμενο της καπιταλιστικής ιστορίας ούτε που περνάει απ’ το μυαλό – το δικό του αλλά και των αντιπάλων του. Και γιατί να περάσει;
Πριν 86 χρόνια, το 1932, ένας τύπος που λεγόταν John Maynard Keynes (κάπου θα έχει απομείνει η ηχώ του ονόματός του) έκανε μια διάλεξη με τίτλο Η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Σ’ αυτήν σχολίαζε σαρκαστικά τα αποτελέσματα των αλλεπάλληλων προστατευτικών μέτρων που είχαν πάρει τα μεγάλα καπιταλιστικά κράτη της εποχής του, για να προστατέψουν την «εθνική παραγωγή» τους, μετά το ξέσπασμα της αρχικά χρηματοπιστωτικής κρίσης, το 1929. Μεταξύ άλλων, με βρετανικό φλέγμα, παρατηρούσε:
…Έχουμε εδώ λοιπόν ένα ακραίο παράδειγμα της δυσαρμονίας μεταξύ του γενικού και του ειδικού συμφέροντος. Κάθε κράτος, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την σχετική του θέση, παίρνει μέτρα βλαβερά για την ευημερία των γειτόνων του· κι αφού αυτή η τακτική δεν περιορίζεται μόνο σε ένα κράτος, ο καθένας υφίσταται πολύ περισσότερες συνέπειες απ’ τις παρόμοιες λογικές που εφαρμόζουν οι γειτονές του, απ’ τα οφέλη που έχει ο ίδιος απ’ τις επιλογές αυτές.
Πρακτικά, όλα τα λαοφιλή γιατρικά που κυκλοφορούν σήμερα είναι τέτοιου αλληλοεξοντωτικού χαρακτήρα. Ανταγωνιστικές μειώσεις μισθών, ανταγωνιστικοί δασμοί, ανταγωνιστική ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή, ανταγωνιστικές υποτιμήσεις, ανταγωνιστικά προγράμματα: η κατάσταση του ΘΑ ΚΑΝΩ ΤΟΝ ΓΕΙΤΟΝΑ ΖΗΤΙΑΝΟ. Κι αυτό γιατί το έξοδο του ενός είναι κανονικά το έσοδο κάποιου άλλου.
Έτσι, καθώς προσαθούμε να βελτιώσουμε το δικό μας περιθώριο, μειώνουμε το περιθώριο κάποιου άλλου· κι αν η ίδια πρακτική ακολουθηθεί παντού θα χειροτερέψει την κατάσταση όλων. Οποιοσδήποτε ιδιώτης οδηγούμενος από την προσωπική του κατάσταση μπορεί να περικόψει τις συνηθισμένες δαπάνες του, και κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει γι’ αυτό. Αλλά ας μη νομίζει κανείς ότι μ’ αυτόν τον τρόπο υπηρετεί κάποιο συλλογικό συμφέρον.
Ο μοντέρνος καπιταλισμός είναι πλεύση καλού καιρού. Όταν ξεσπάσει η καταιγίδα ο καπιταλιστής εγκαταλείπει να καθήκοντα του καπετάνιου, και μπορεί να βουλιάξει ακόμα και τις βάρκες που θα τον γλύτωναν, από τη λύσσα του να σπρώξει τον κοντινό του έξω απ’ τη βάρκα για να μπει αυτός…
Η παρομοίωση (του Keynes) για την βάρκα και την (ενδο)καπιταλιστική λύσσα είναι μνημειώδης! Το ψόφιο κουνάβι είναι ένα ενεργούμενο αυτής της λύσσας, και καθόλου το μοναδικό. Ωστόσο ο πνευματώδης και πανέξυπνος άγγλος οικονομολόγος έκανε λάθος τότε: με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, μετά από σπρωξιές και κλωτσιές, τα αφεντικά μένουν μέσα στη βάρκα… Οι καρχαρίες (τους) τρώνε τους μούτσους…
Το διαπίστωσε, άλλωστε, και ο ίδιος, εκ του ασφαλούς, με τον παγκόσμιο πόλεμο που έδωσε σάρκα, οστά και αίμα σ’ εκείνον τον «καυγά μέσα στη βάρκα»: τον Β…